Excel is een krachtig programma waarmee je overzichten opstelt, gegevens bijhoudt en berekeningen maakt. Maar voordat je aan de slag gaat met complexe taken is het slim om eerst de standaardfuncties van Office Excel onder de knie te krijgen.

De mogelijkheden van Excel zijn eindeloos, zo heeft het tal van functies die je veel tijd kunnen besparen bij het uitvoeren van berekeningen en formules, het maken van grafieken of het analyseren van gegevens. Door die vele functies kun je het programma in allerlei verschillende omgevingen gebruiken. Of het nou thuis is om je huishoudboekje bij te houden of een adressenbestand aan te maken en bij te houden, of op werk om bijvoorbeeld begrotingen te maken. Excel biedt voor ieder wat wils.

01 Werkmap

Als je Excel start, opent het start-of welkomstscherm. Je kunt met een van de ingebouwde sjablonen beginnen, maar in deze cursus kiezen we voor een blanco werkmap. Klik hiertoe op Lege werkmap boven in het startscherm. Het nieuwe, lege bestand wordt in Excel standaard Map1 genoemd; deze naam staat in de titelbalk boven in het venster.

Heb je al een bestaande werkmap in beeld en wil je daarnaast een nieuwe, lege werkmap openen, klik dan op de tab Bestand. Klik op Nieuw om het startscherm te openen. Klik daarna op Lege werkmap. Een nieuwe werkmap in Excel krijgt – als er al een of meerdere werkmappen openstaan – opeenvolgende nummers. In dit geval wordt de naam dan Map2.

©PXimport

Snel nieuwe werkmap openen

02 Het werkblad verkennen

Het werkblad is het kenmerk van Excel en wordt ook wel een spreadsheet genoemd. Een werkblad moet je eigenlijk zien als een enorme, oneindige tabel. De vakjes in die tabel worden cellen genoemd. In elke cel kan informatie staan, zoals een naam, een getal, een bedrag, een datum, een tijdstip of een formule met een berekening.

©PXimport

03 Denken in kolommen en rijen

Cellen die onder elkaar staan vormen een kolom. In Excel wordt iedere kolom aangeduid met de letter die erboven staat. In de afbeelding is kolom E gemarkeerd. Een reeks cellen naast elkaar over de volle breedte heet een rij. Iedere rij heeft een nummer aan de linkerkant. In de afbeelding is rij 7 gemarkeerd. Iedere cel wordt aangeduid met een letter en een cijfer, zoals de vakken op een landkaart of van een schaakbord. Cel E7 bijvoorbeeld staat dus in kolom E, rij 7. De aanduiding E7 noem je het adres van de cel. Klik je op een cel, dan wordt de omtrek van die cel dik en donkergroen en de kolomletter en het rijnummer krijgen een kleuraccent. Het adres van die cel vind je terug in het vak linksboven (het zogeheten Naamvak).

©PXimport

04 Door het werkblad navigeren

Wanneer je een nieuw werkblad opent, is cel A1 standaard geselecteerd en kun je deze bewerken. Wil je een andere cel bewerken, dan kun je daarnaartoe met de navigatietoetsen op je toetsenbord of door met de linkermuisknop te klikken op de cel die je wilt gebruiken. Wil je verder naar rechts in het werkblad dan wat er zichtbaar is, versleep dan het blokje van de horizontale schuifbalk onder in beeld, of druk op het pijltje naar rechts (op je toetsenbord); het werkblad schuift dan automatisch op. Voor omlaag geldt hetzelfde, maar logischerwijs gebruik je dan het pijltje naar beneden. In verticale richting kun je ook nog gebruikmaken van de scrolfunctie van je muis (met geavanceerde muizen soms trouwens ook in horizontale richting).

©PXimport

05 De werkmap opslaan

Heb je gegevens of formules in het werkblad gezet, dan kun je het bestand opslaan. Je kunt er dan altijd later nog verder aan werken. Klik op Bestand / Opslaan. Of druk op de sneltoets Ctrl+S. Er verschijnt een venster met opties waar je je werkmap kunt opslaan. In ieder geval staat er Deze pc. Mogelijk staat er ook OneDrive bij, als je bij Microsoft bent aangemeld. In dit voorbeeld kiezen we voor Deze pc om het bestand op te slaan op de harde schijf. Je kunt ook voor Bladeren kiezen en navigeren naar een bepaalde map op je pc, aangesloten usb-stick, netwerk en dergelijke. Wil je vanuit Excel sneller je bestand opslaan naar een zelf te kiezen locatie? Gebruik dan F12. Hiermee open je direct het Opslaan als-venster.

©PXimport

Bestand vastpinnen

©PXimport

06 Regelmatig opslaan

Het is een goede gewoonte om de werkmap waar je aan werkt regelmatig op te slaan. Mocht je pc of Excel namelijk onverhoopt vastlopen of zou de stroom een keer uitvallen, dan heb je wellicht urenlang voor niets gewerkt. Voeg hiervoor eerst de knop Opslaan toe aan de werkbalk Snelle toegang (dit is de balk helemaal boven aan je venster). Klik op het pijltje rechts naast de werkbalk Snelle toegang; er opent een menu waar je de optie Opslaan aan kunt vinken. Je werk kun je vervolgens regelmatig opslaan door op die knop te klikken of, als je liever gewoon met het toetsenbord werkt, op Ctrl+S. Heb je belangrijke informatie toegevoegd, een groot aantal gegevens ingevoerd of een formule opgesteld, wen jezelf dan aan om tussendoor even snel op Opslaan te klikken of op Ctrl+S te drukken.

©PXimport

07 Lint en formulebalk

Met de brede band boven aan het venster (het lint) bedien je Excel. Het lint bevat een aantal tabbladen. Als je op zo’n tab klikt, krijg je een flink aantal knoppen te zien. De knoppen in het lint zijn compact of groot, dat hangt af van de breedte van je beeldscherm. De knoppen zijn in groepen ondergebracht. In enkele groepen staat rechtsonder een diagonaal pijltje. Daarmee open je een nieuw venster met meer mogelijkheden.

De witte regel onder het lint is de formulebalk. Hierin vind je de inhoud terug van de cel waarin je staat. Als er in die cel een formule staat, zie je in deze balk de formule en in de cel het resultaat van de berekening. In deze formulebalk kun je de formules ook bewerken.

©PXimport

08 Snelle toegang

We schreven al eerder over de werkbalk Snelle toegang, die zich boven het lint bevindt. Je ziet daar de knoppen Opslaan, Ongedaan maken en Opnieuw al staan. Maar deze werkbalk kun je aanpassen. Om bijvoorbeeld de knop Openen toe te voegen aan de werkbalk Snelle toegang, onderneem je de volgende stappen:

1. Klik op het pijltje rechts naast de werkbalk Snelle toegang; er gaat een menu open.

2. Vink Openen aan; de knop met het pictogram van een open mapje staat nu in de kleine werkbalk.

Op deze manier kun je de knoppen aan de werkbalk toevoegen van functies die jij veel gebruikt.

©PXimport

09 De statusbalk

Helemaal onderaan bevindt zich de statusbalk. Die gebruik je om het beeld in te stellen en om informatie die in cellen staat te bekijken. Klik met de rechtermuisknop op de statusbalk om een menu te openen. Schakel in ieder geval de serie Gemiddelde tot en met Som in. Daarmee kun je snel het gemiddelde, de som enzovoort van een groep cellen aflezen zonder er een formule op los te hoeven laten. Selecteer een aantal cellen en je ziet in de statusbalk meteen het resultaat.

©PXimport

10 Cel, rij en kolom selecteren

Je kunt cellen in Excel opmaken, verplaatsen en kopiëren. Maar voordat je ook maar iets met een cel kunt doen, moet je ze wel eerst selecteren. Eén cel selecteren is eenvoudig: klik erop en de cel is geselecteerd. Meer cellen selecteer je door op de eerste cel die je wilt selecteren te klikken, de muisknop ingedrukt te houden en te slepen. Opzij, omhoog, omlaag en zelfs diagonaal. Sleep je diagonaal, dan wordt er een rechthoek van cellen geselecteerd. Het geselecteerde gebied kun je vervolgens bewerken.

Wil je een hele kolom selecteren, klik dan op de kolomletter bovenaan. Wil je meer hele kolommen selecteren, klik dan op een kolomletter en sleep met ingedrukte muisknop opzij over de andere kolomletters.

Om één rij te selecteren, klik je op het rijnummer. Het selecteren van meerdere rijen gaat op dezelfde manier als bij kolommen. Je sleept met ingedrukte muisknop over meerdere rijnummers.

Tot slot kun je het hele werkblad in een keer selecteren door op het vlak linksboven cel A1 te klikken, die met het driehoekje erin.

©PXimport

11 Cel, kolom of rij verplaatsen

Soms wil je een of meerdere cellen, rijen of kolommen verplaatsen omdat ze toch niet op de juiste plek blijken te staan. Hiervoor kun je de knoppen in het lint gebruiken of op een sneltoets drukken. Om onderstaande handelingen uit te voeren, heb je het tabblad Start nodig.

Eén cel verplaats je als volgt:

1. Klik op de cel.

2. Klik in het tabblad Start op Knippen; er verschijnt een stippellijn om de cel.

3. Klik op de cel waar je deze cel naartoe wilt verplaatsen.

4. Klik in het tabblad Start op de knop Plakken (het klembord) zodat de inhoud op de nieuwe plaats komt te staan.

Een complete kolom kun je even eenvoudig verplaatsen:

1. Selecteer de kolom door op de kolomletter te klikken.

2. Klik op Knippen.

3. Klik op de letter van de kolom waar je deze kolom wilt neerzetten.

4. Klik op de knop Plakken of druk op Enter.

Wil je een kolom niet verplaatsen maar kopiëren, klik dan niet op Knippen maar op Kopiëren, dan komt er op de nieuwe plek een kopie van de gekopieerde kolom te staan.

Om een rij te verplaatsen, selecteer je eerst de rij door te klikken op het rijnummer. Klik op Knippen, klik op het nummer van de rij waar deze rij moet komen en klik op Plakken.

©PXimport

12 Verplaatsen of kopiëren met sneltoetsen

Iedere keer het tabblad Start gebruiken om een cel, rij of kolom te verplaatsen of kopiëren is op den duur heel onhandig. Dan wil je veel liever sneller kunnen werken door gebruik te maken van sneltoetsen.

1. Om een cel te verplaatsen of kopiëren, klik je erop.

2. Druk vervolgens op de sneltoets Ctrl+X (knippen) of Ctrl+C (kopiëren).

3. Klik op de cel waar je deze cel naartoe wilt verplaatsen.

4. Druk op Enter of op Ctrl+V (plakken). De inhoud staat nu op de andere plaats.

Zo kun je ook een groep cellen verplaatsen. Stel dat je de cellen B2 tot en met D4 vier cellen naar rechts en één cel omlaag wilt verplaatsen:

1. Selecteer de cellen B2 tot en met D4.

2. Druk op Ctrl+X.

3. Klik in cel F3; in deze cel komt de linkerbovenhoek van de groep terecht.

4. Druk op Enter of Ctrl+V.

Wil je de groep cellen kopiëren in plaats van verplaatsen, klik dan op Ctrl+C in plaats van Ctrl+X.

16 Werkblad toevoegen

Ieder werkblad in Excel krijgt een eigen naam. Deze lees je af onderaan, op de regel boven de statusbalk. De werkbladen van een nieuwe werkmap heten Blad1 en – afhankelijk van de versie van Excel – nog twee extra werkbladen, Blad2 en Blad3. De tab van het werkblad waarop je aan het werk bent, is wit en die naam is groen en vet. Je gaat naar een ander werkblad door te klikken op de tab van het gewenste werkblad, bijvoorbeeld Blad2 of Blad3.

Wil je een nieuw werkblad aan de werkmap toevoegen, klik dan op het plusteken rechts van de al bestaande werkbladen (de knop Nieuw blad); het nieuwe werkblad heet ‘Blad’ met een volgnummer. Je doet er verstandig aan de naam werkblad daarna te wijzigen zodat je ook later nog weet wat er op dat werkblad voor gegevens staan. Dit is heel eenvoudig. Je dubbelklikt namelijk op de bladtab en kunt het tabblad dan een duidelijkere naam geven.

©PXimport

17 Een werkblad verplaatsen of kopiëren

Wil je de volgorde van de werkbladen binnen de werkmap veranderen, doe dan het volgende:

1. Klik op de bladtab van het werkblad dat je wilt verplaatsen.

2. Houd de muisknop ingedrukt; bij de muisaanwijzer verschijnt het icoontje van een losse pagina en zie je een zwart pijltje. Aan dit pijltje zie je waar het werkblad terechtkomt als je het versleept.

3. Sleep opzij en laat de muisknop los. Het werkblad is verplaatst.

Een werkblad kopiëren is natuurlijk ook mogelijk.

1. Houd de Ctrl-toets ingedrukt en klik op de bladtab; bij de muisaanwijzer verschijnen weer dezelfde tekentjes als wanneer je een tabblad wilt verplaatsen.

2. Sleep met ingedrukte linkermuisknop de bladtab opzij.

3. Laat los op de plaats van bestemming.

Je hebt nu een kopie van het werkblad met achter de bladnaam de toevoeging (2). Wijzig vervolgens de naam van het tabblad door erop te dubbelklikken.

©PXimport

Als er één plek in huis is waar stof zich graag verzamelt, dan is het wel op de luxaflex. En hangen ze in de keuken, dan worden ze niet alleen stoffig, maar ook nog eens vettig. Gelukkig hoef je niet uren te schrobben om ze weer schoon te krijgen: met de tips uit dit artikel zijn ze zo weer blinkend schoon.

Luxaflex schoon? Lees dan: De 5 beste tips om snel en simpel je ramen te lappen

Regelmatig doen: even afstoffen

Regelmatig afstoffen voorkomt dat vuil zich ophoopt. Een plumeau of microvezeldoek werkt prima. Draai de lamellen open zodat je overal bij kunt en werk van boven naar beneden. Een oude sok over je hand schuiven is een handige manier om elke lamel afzonderlijk schoon te vegen.

Wil je tijd besparen?* Gebruik dan een speciale lamellenborstel. Hiermee kun je in één beweging meerdere lamellen tegelijk afnemen. Druk niet te hard, om beschadigingen te voorkomen. Stofzuigen kan ook, maar gebruik dan een meubelmondstuk op de laagste stand en ondersteun de luxaflex met je andere hand.

* Wie niet eigenlijk...?

©africaimages.com (Olga Yastremsk

Als stoffen alleen niet meer genoeg is, moet je een stapje verder gaan. Hoe je dat doet, hangt af van het materiaal waarvan de luxaflex gemaakt zijn.

Grondig schoonmaken: aluminium en kunststof

Gebruik het bad…

Haal de luxaflex voorzichtig uit het kozijn en leg in een bad met lauwwarm water en een scheutje allesreiniger. Laat kort weken en veeg de lamellen schoon met een zachte spons. Spoel goed af en laat de luxaflex hangend drogen. Zorg ervoor dat metalen onderdelen niet te lang nat blijven om roestvorming te voorkomen en droog aluminium luxaflex direct af om oxidatie te vermijden.

…of de douche

Als de luxaflex te groot is voor een bad, kan afspoelen in de douche een alternatief zijn. Gebruik een plantenspuit met een sopje voor hardnekkige vlekken en spoel daarna grondig af. Let op dat kunststof koorden niet te nat worden (want dan kunnen ze hun stevigheid verliezen of verkleuren). Laat goed drogen en ventileer de ruimte goed om schimmelvorming te voorkomen.

Met stoom

Soms is weken in bad of afspoelen in de douche geen optie. Een stoomreiniger kan dan uitkomst bieden, vooral bij aluminium en kunststof luxaflex. Gebruik de stoom op lage stand en houd voldoende afstand om schade te voorkomen. Een andere methode is een sopje met een plantenspuit op de luxaflex vernevelen en daarna droogwrijven met een microvezeldoek.

Grondig schoonmaken: houten luxaflex

Hout is gevoelig voor vocht, dus in bad leggen of onder de douche afspoelen is geen goed idee. Gebruik een licht vochtige doek met een mild schoonmaakmiddel en test nieuwe middelen altijd eerst op een onopvallende plek. Je kunt ook speciale houtzeep gebruiken. Doe dat wel met mate en kies bij voorkeur een variant die geen vettig laagje achterlaat, omdat sommige houtzepen een dun laagje vormen dat stof kan aantrekken.

Je kunt ook een doek met een klein beetje afwasmiddel gebruiken, maar zorg dat deze nauwelijks vochtig is. Droog de lamellen direct na met een schone doek om watervlekken te voorkomen. Behandel ze eventueel met een verzorgende houtolie of was, maar alleen als het materiaal daar geschikt voor is. Laat ze na behandeling open drogen en voorkom direct zonlicht om kromtrekken en verkleuring te vermijden.

©Rafael Ben-Ari

Bedieningskoorden schoonmaken

De koorden van luxaflex worden vaak vergeten bij het schoonmaken, maar kunnen door stof en vet behoorlijk groezelig worden. Wikkel een vochtige doek met mild schoonmaakmiddel om het koord en trek het koord er voorzichtig doorheen. Herhaal indien nodig en laat goed drogen.

Luxaflex langer mooi houden

Regelmatig afstoffen voorkomt dat vuil zich ophoopt. Maak ze in keukens vaker schoon. Vermijd overmatig watergebruik, vooral bij houten luxaflex. Laat ze open drogen na een schoonmaakbeurt en houd ze, als je ze niet gebruikt, opgetrokken om stofophoping te verminderen. Zo blijven je luxaflex langer mooi en schoon.

Misschien heb je er wel een: een beveiligingscamera of videodeurbel waarmee je je woning via een online-verbinding in de gaten kunt houden. Dat kan handig zijn, maar er zijn ook privacyrisico's. Als je niet voorzichtig bent, kunnen onbevoegden namelijk toegang krijgen tot jouw camerabeelden. In dit artikel geven we wat tips om dat te voorkomen.

Kies een betrouwbaar merk

Er zijn natuurlijk heel veel soorten beveiligingscamera's voor consumenten, maar de privacyrisico's die wij bespreken spelen zich vooral af bij videodeurbellen en zogenoemde IP-camera's. Deze hebben als overeenkomst dat ze de opgenomen beelden online opslaan, zodat je via een website of app altijd toegang hebt tot de camerafeeds.

Mocht je op zoek zijn naar zo'n apparaat, zorg er dan voor dat het merk betrouwbaar en privacyvriendelijk is. Zo adviseren experts om op te passen met Chinese merken als Dahua en Hikvision, en Chinese smarthomeplatformen als Tuya (waar onder meer de camera's van Action, Woox en Marmitex gebruik van maken). Hoewel het niet is bewezen, is het goed mogelijk dat de software een achterdeurtje bevat waardoor de fabrikant met de beelden kan meekijken. De lokale wetgeving dwingt fabrikanten namelijk om data te verzamelen en af te staan aan de overheid.

Ook andere bekende merken hebben in het verleden te maken gehad met beveiligingsproblemen. Zo belandden in 2019 duizenden inloggegevens van Ring-klanten op het darkweb en hadden Amazon-medewerkers jarenlang toegang tot de camerafeeds. Verder kwam Wyze vorig jaar in opspraak doordat sommige klanten ineens de camerabeelden van anderen in hun app te zien kregen.

De LSC Smart Connect-beveiligingscamera van de Action maakt gebruik van Chinese software.

Stel een eigen wachtwoord in

Het klinkt misschien als een open deur, maar het niet instellen van een eigen wachtwoord is de meest voorkomende oorzaak waardoor onbevoegden kunnen meekijken met camerabeelden. Veel fabrikanten leveren hun camera’s met een standaardgebruikersnaam en -wachtwoord, zoals 'admin' of '1234'. Er bestaan zelfs complete websites waarop lijsten circuleren met de standaardinloggegevens van tientallen cameramerken.

Hoewel het niet legaal is, kunnen pottenkijkers zo met wat trial-and-error relatief makkelijk toegang krijgen tot camerabeelden. Er zijn zelfs websites die deze onbeveiligde feeds verzamelen en openbaar op hun website plaatsen. Een bekend voorbeeld hiervan is Insecam, die hier in 2014 wereldwijd het nieuws mee haalde.

Na alle ophef heeft die website alle privacy-schendende streams van bijvoorbeeld deurbelcamera's of webcams in woningen verwijderd, maar er zijn nog andere plekken online waarop zulke beelden wél te zien zijn. Toegegeven, deze websites zijn niet makkelijk te vinden (het delen van deze beelden is immers illegaal), maar als je een beetje weet waar je moet zoeken, kom je ze zeker tegen.

Er zijn gelukkig steeds meer camerafabrikanten die klanten verplichten een uniek wachtwoord te gebruiken, waaronder Panasonic, maar als dat niet het geval is, is het dus ten zeerste aan te raden om meteen een nieuw wachtwoord te verzinnen en (mits die mogelijkheid er is) tweestapsverificatie te activeren.

Insecam stond tien jaar geleden vol met links naar onbeveiligde webcams.

Voorkom hacks

Hoewel het veel minder vaak voorkomt, is het mogelijk om beveiligingscamera's te 'hacken' en op die manier bij de beelden te komen. Voor sommige IP-camera's moet je namelijk bepaalde TCP-poorten op je router/modem openzetten, zoals 80 of 443, om van buitenaf met deze camera's te kunnen verbinden.

Als je dat handmatig (en zorgvuldig) doet, hoeft dat geen probleem te zijn. Het wordt pas echt gevaarlijk als je de camera deze poorten zelfstandig laat openzetten via uPnP (Universal Plug and Play). Deze functie vereist geen enkele vorm van authenticatie. Onbevoegden kunnen met malware daardoor eenvoudig allerlei poorten openen. Je kunt dus beter ver uit de buurt van uPNP blijven.

Zorg er tot slot ook voor dat je de firmware van de camera regelmatig bijwerkt, voor het geval er een kritieke kwetsbaarheid is gedicht. Malware als Mirai heeft in het verleden veel schade aangericht door kwetsbaarheden van slecht beveiligde camera's te misbruiken. Het is daarom ook een risico om je camera's en deurbellen met het internet te (laten) verbinden als de fabrikant geen updates meer uitbrengt.