U kunt uw mooiste foto's online zetten, maar een papieren fotoboek blijft toch iets van een andere, zeg maar superieure orde. Een vakantie, een huwelijk of een geboorte verdient een duurzaam boek dat u in uw handen kunt houden. We laten zien waar u op moet letten wanneer u een professioneel afgewerkt fotoboek bij een afdrukdienst samenstelt.

We beginnen dit artikel met de voorbereiding. We gebruiken hierbij een los fotobeheerprogramma, omdat u hierin thuis bent en de meeste albumsoftware hiervoor te weinig mogelijkheden heeft. Na de voorbereidingen gaan we aan de slag in de albumsoftware en vertellen we u hoe u een professioneel ogend fotoboek in elkaar zet. In het derde deel bespreken we een aantal aanbieders. Hierbij gaan we vooral in op de software, en niet op de afdrukkwaliteit van de fotoboeken. We tonen in een tabel welke mogelijkheden u bij iedere aanbieder hebt.

Deel 1: Voorbereiding

1. Voldoende resolutie

Resolutie is een term die aangeeft hoeveel pixels er binnen een bepaalde ruimte (een inch of een centimeter) passen. De meeste fotografen stellen hun camera's in op de hoogste resolutie. Hoe meer pixels in de foto, hoe beter hij er gedrukt zal uitzien, denken ze. Dat is slechts deels waar. Ideaal voor een afdruk van goede kwaliteit is een resolutie van 300 beeldpuntjes per inch (2,54 cm). Omgerekend geeft dat per centimeter (300 : 2,54 =) 118 pixels. Voor een foto van 10 bij 15 cm hebben we dus (118 x 10 x 118 x 15 =) 2.088.600 pixels nodig. Een afbeelding van 2 megapixel bevat bijgevolg voldoende beeldpuntjes voor een haarscherpe afdruk van dit formaat. Theoretisch gezien is een te hoge resolutie overkill. U houdt er nodeloos zware bestanden aan over. U merkt geen verschil tussen 4 en 10 megapixel op een 10 x 15-afdruk. Het verschil wordt echter wel zichtbaar bij vergrotingen. Om een A4-pagina te vullen, hebt u ruim voldoende aan een resolutie van 6 tot 8 megapixel. Wilt u meer foto's op een pagina plaatsen, dan mag de resolutie best lager zijn.

©PXimport

Het programma van TNT Post waarschuwt duidelijk dat de achtergrond een te lage resolutie heeft.

2. Grootte aanpassen aan de resolutie

Terwijl u fotografeert weet u natuurlijk nog niet welke opname u eventueel wilt uitvergroten. Daarom houdt u het veiligheidshalve bij de beste / grootste instelling. Bij het maken van een fotoboek hoeft u de afbeeldingen niet te verkleinen in aparte fotobewerkingssoftware. Het programma van de afdrukcentrale zal deze foto's automatisch aanpassen en ervoor zorgen dat u de beste kwaliteit krijgt. De meeste software waarschuwt u trouwens wanneer een foto te weinig beeldinformatie bevat voor de gekozen grootte op de pagina. In plaats van de foto te spreiden over twee pagina's, kunt u hem dan beter op één enkele pagina afdrukken. Bovendien beschikken alle afdrukdiensten over technologie die kwaliteit van de beelden optimaliseert. Het afgeleverde resultaat is in regel beter dan hetgeen u zelf uit de eigen (eenvoudige) printer kunt halen.

©PXimport

Wanneer u niet weet of u de foto later nog wilt vergroten, behoudt u best gewoon alle pixels.

Compositie

Zorg dat er in de collectie voldoende eenvoudige doch krachtige foto's zitten. De kracht van de foto zit hem vaak in de compositie. Over compositie circuleren er een aantal vuistregels. De meest bekende is de regel van derden, waarbij het onderwerp op eenderde of tweederde van foto is geplaatst. Het menselijk oog ervaart zo'n verdeling als een natuurlijk evenwicht.

©PXimport

Door het belangrijkste element op eenderde van de foto te plaatsen wordt de compositie sterker.

3. Eerste selectie in fotomanager

De belangrijkste taak bij het maken van een fotoboek is de selectie. Natuurlijk heeft het programma van de afdrukdienst een navigatievak om selecties te maken. Toch raden we aan om de eerste selectie te maken in uw vertrouwde fotobeheerprogramma. Dat kan bijvoorbeeld de fotomanager zijn van Adobe Photoshop Elements, Bridge, Picasa of Lightroom. In al deze programma's kunt u door middel van sterwaarderingen uw allerbeste materiaal voor het fotoboek markeren. Zorg dat u inhoudelijk bij het thema blijft. Een fotoboek bundelt letterlijk herinneringen van één onderwerp. U verknoeit het concept wanneer u aan de verleiding toegeeft om er toch mooie kiekjes bij te slepen die niets met het thema te maken hebben.

©PXimport

Maak de eerste selectie niet in het fotoboekprogramma maar in uw vertrouwde fotomanager.

4. Scherpte beoordelen

In geen enkel fotoboekprogramma kunt u op het scherm vertrouwen om te oordelen of een foto scherp genoeg is. Voor een scherpe afdruk is immers een hogere resolutie nodig dan hetgeen u op het beeldscherm ziet. Met uw vertrouwde fotobeheerprogramma kunt u dat wel controleren. Met één klik kunt u de foto vergroten tot 100%, of 1 op 1. Dat wil zeggen dat iedere pixel van het beeldbestand overeenkomt met een pixel van het beeldscherm. Alleen in deze instelling kunt u oordelen of de foto perfect scherp is. Is de foto niet helemaal scherp in deze weergave, maar wilt u de foto toch graag afdrukken? Vaak is het resultaat op papier nog wel goed genoeg als u de afdruk klein houdt. Om de kleuren of de helderheid aan te passen gebruikt u veiligheidshalve uw fotomanager, de bewerkingsmogelijkheden van fotoboeksoftware zijn erg beperkt.

©PXimport

Linksonder geeft Photoshop Elements aan dat de foto getoond wordt op 100%.

Kill your darlings

Wees kritisch tijdens de selectie van de foto's. Laat u leiden door de kwaliteit en het verhaal dat u wilt brengen. Is hij niet scherp, zit de belichting niet goed, is hij wel heel mooi maar past hij niet bij het thema, haal de opname er dan uit. Het is daarom vaak verstandig om niet onmiddellijk na de reis of het evenement aan de slag te gaan met het fotoboek, maar er eest even afstand van te nemen. Wacht ook weer niet te lang, dan komt het er vaak niet meer van.

5. Volgorde

We zijn nog steeds in uw fotobeheerprogramma. Nadat u de selectie hebt gemaakt, kunt u straks veel tijd winnen door nu al de volgorde van de foto's vast te leggen, en de afbeeldingen automatisch te laten nummeren. Sleep de foto's eerst in uw programma in de gewenste volgorde. Hebt u een Adobe-programma, dan doet u het volgende: selecteer de gesorteerde foto's, en exporteer de selectie naar de map die u zult gebruiken om de foto's te uploaden naar de online dienst. Bij het exporteren laat u het fotobeheerprogramma de bestanden automatisch van een volgnummer voorzien. Gebruikt u Picasa dan gaat u iets anders te werk. Plaats eerst weer de foto's in de gewenste volgorde en selecteer ze. Kies vervolgens Afbeelding / Meerdere bewerken / Naam wijzigen. Dan past u de -1000-truc toe: geef als naam bijvoorbeeld Bali-1000 op, zorg dat u het koppelteken niet vergeet! De twee vinkjes voor datum en afbeeldingsresolutie opnemen laat u uit staan. Nu hernoemt Picasa uw afbeeldingen naar Bali-1000, Bali-1001 enzovoort. Nu kunt u de hele selectie foto's nog exporteren naar een aparte map (via de knop Exporteren onderin, of Bestand / Afbeelding naar map exporteren).

©PXimport

Laat uw fotobestanden nummeren.

Deel 2: In het fotoboekprogramma

6. Formaten

Waarschijnlijk hebt u een goede reden om een bepaalde albumgrootte te kiezen. Een broekzakformaat is charmant als leuke attentie en voor uw prachtige reisherinneringen wenst u wellicht een luxueus breed formaat. Wilt u foto's goed kunnen bekijken dan moeten ze natuurlijk groot genoeg worden afgedrukt. Op een vel van 21 bij 21 cm plaatst u bijvoorbeeld niet meer dan drie of vier foto's, op een A4-vel kunt u tussen de vier en zes foto's kwijt. Het goedkoopst zijn de fotoschriftjes, die kosten nog geen tien euro.

©PXimport

Albelli heeft zelfs een pocketformaat van 8 bij 10,5 cm.

7. Automatische indelingen

Uiteraard wilt u creatief met de indelingen omgaan, toch raden we aan om eerst de automatische indeling te proberen en die nadien handmatig aan te passen. Dit scheelt u namelijk veel tijd, en de indelingen zien er vaak goed uit. Iedere software werkt met een wizard waarbij u eerst de gewenste foto's selecteert, vervolgens de gewenste stijl en achtergrond kiest, om daarna het boek automatisch te laten opbouwen. U kunt daarna de uw boek pagina voor pagina doorlopen, en aan de hand van de bijgeleverde sjablonen de inhoud aanpassen.

©PXimport

Het fotoboekprogramma stelt eerst zelf een indeling voor.

8. Fotovakken

Opdat u geen rommeltje van de lay-out zou maken, presenteert de software zorgvuldig op elkaar afgestemde fotovakken. Hierbij houdt het programma geen rekening met de gebruikelijke 3x2-beeldverhouding van een camera. Dat is de reden dat er delen van de foto worden weggesneden. Wenst u dat niet, dan kunt u de sjablonen aanpassen of inzoomen op de foto. In dat geval moet u natuurlijk wel uitkijken dat de resolutie hoog genoeg blijft. Goede software werkt met magnetische hulplijnen die het makkelijk maken om een consistente lay-out te handhaven. Probeer te vermijden dat belangrijke delen van de foto aan de binnenkant, tegen de vouw van het album aan worden geplaatst. Sleep ook niet te veel foto's op één pagina want dit kan erg onrustig ogen.

©PXimport

Gebruik de zoomregelaar om een interessant deel van de foto in beeld te brengen.

Vakken verdelen

U hebt in alle software de keuze uit sjablonen die ruimte bieden aan horizontale of verticale afbeeldingen. Daarnaast zijn er ook sjablonen die foto's combineren tot een soort collage. Een leuke vondst is een foto verdelen over een aantal vakken waartussen steeds een bepaalde ruimte zit. Hiervoor sleept u enkele fotovlakken op de pagina die u telkens vult met dezelfde afbeelding. Daarna maakt u de vlakken op maat en verschuift u de inhoud zodat ze een samenstelling over de volledige lengte vormen.

©PXimport

Door één foto verspreid over verschillende vakken te plaatsen, krijgt u een interessant effect.

9. Achtergrond

Alle fotoboeksoftware laat toe om achtergronden toe te voegen. Die achtergronden zijn meestal blits en mooi, totdat u er foto's op plaatst. Zulke grafische hoogstandjes leiden de aandacht van het andere beeld op de pagina af. Wilt u uw fotoboek er een beetje professioneel uit laten zien, dan bereikt u het mooiste resultaat met een egale achtergrond. Een sobere witte of zwarte achtergrond is tijdloos mooi. Dan nog kunt u hier en daar een bloedrode pagina stoppen als contrast. Wilt u toch een van de voorgemaakte achtergronden gebruiken, kies dan voor een egale structuur.

©PXimport

U kunt de achtergrond meteen op alle, op de even of de oneven pagina's plaatsen.

Illustraties en clipart

In de software zit altijd een functie om clipart in te voegen. Bekijk deze collectie kritisch. In de meeste gevallen voegt het weinig moois toe. Het kan wel inspiratie zijn om andere interessante illustraties toe te voegen aan een fotopagina. We denken aan toegangstickets, een landkaart, een vlag, een menu of een kattenbelletje. Scan deze documenten in en plaats ze bij de foto's. Op die manier maakt u er een uniek document van. Overdrijf niet met zulke vondsten.

©PXimport

Clipart is in de meeste gevallen geen toegevoegde waarde voor uw fotoboek.

10. Panoramafoto's

Een liggend fotoboek is uitermate geschikt om panoramafoto's in volle glorie te tonen. Zo'n breedbeeldfoto breekt het ritme en u kunt er twee volledige pagina's mee vullen. Wanneer u een langer (in de breedte) panorama hebt, kunt u dit bijvoorbeeld aan de boven- of onderzijde van de pagina plaatsen, met een klein aantal sfeerfoto's erbij. Ook voor de foto op de kaft komt een beeldvullend panorama trouwens uitstekend van pas.

©PXimport

Laat panorama's tot hun recht komen op een hele spread (dubbele paginabreedte).

11. Tekst

Uiteraard wilt u het fotoboek van een titel voorzien. Daarvoor gebruikt u het tekstgereedschap. Bovendien is de teksttool het gereedschap om fotobijschriften, een streepje poëzie,

of zelfs een reisverhaal te plaatsen. Schrijf teksten liever

niet direct in de albumsoftware maar gebruik uw vertrouwde tekstverwerkingsprogramma met spellingscontrole. Daarna kopieert en plakt u de tekst op de juiste plaats in het album. Wel zo veilig ook, dan hebt u uw tekst nog als de fotoboekensoftware crasht, wat gelukkig niet meer al te vaak gebeurt. Gebruik een sober, stijlvol lettertype en een duidelijke (doch niet te grote) lettergrootte. Vermijd schreeuwende tekstkleuren of opzichtige lettertypes.

©PXimport

Zorg dat de tekst niet stoort op de montage.

12. Double check

Wanneer het album gevuld is met tekst en foto's, doorloopt u het resultaat. U gebruikt de voorvertoningfunctie om het hele album te bekijken. Leg een blocnote klaar zodat u streng alle opmerkingen kunt noteren. Controleer of het paginaritme klopt, met andere woorden: of er niet te veel identiek opgemaakte pagina's achter elkaar zitten. Zorg dus dat er veel afwisseling is met grote en kleine foto's. Ook een pagina met een stukje tekst kan voor variatie zorgen. Toon de opzet van het fotoboek ten slotte nog aan iemand anders. U zit namelijk al de hele tijd met uw neus op het ontwerp en vaak merkt een kritische huisgenoot andere dingen op die u als maker over het hoofd zou kunnen hebben gezien.

©PXimport

Controleer het boek nog even pagina per pagina.

Deel 3: Enkele hoofdrolspelers

Let op de acties

Het aanbod afdrukcentrales is kleiner dan wat u zou kunnen afleiden uit het aantal websites dat fotoboeken aanbiedt. Een aantal centrales brengt de producten onder verschillende labels op de markt. Toch woedt de concurrentieslag nog steeds hevig en daar profiteert de consument van. Daarom raden we aan om de aanbiedingen van de grote merken in de gaten te houden. Iedere week is er wel ergens een actie.

13. CeWe

De Duitse fotocentrale CeWe is bijzonder populair in Nederland. Wanneer u de software wilt downloaden, wordt u doorverwezen naar een van de vijf online partners: bol.com, Fotoalbum.nl, Fotosuper, Post.nl en Vakantiefoto.nl. CeWe Color produceert CeWe-fotoboeken voor onder andere Albert Heijn, TNT Post, MediaMarkt, Bol.com, Fotoalbum.nl en de fotovakhandel. Dat leidt tot verwarrende situaties in de prijszetting. Op de homepage van CeWe Nederland leest u dat de basisprijs (26 pagina's) voor fotoboek XL (30 x 30 cm) 44,95 euro bedraagt voor hardcover en kunstleer, en 44,95 euro voor de luxe linnen versie. Wanneer u de software gebruikt van Fotoalbum.nl kost een hardcover 43,95 euro, kunstleer 44,95 euro en linnen 34,95 euro (op moment van schrijven).

©PXimport

Voor het fotoboekprogramma verwijst CeWe naar zijn partners.

14. Fotoalbum.nl

De software van Fotoalbum.nl herkent zelf foto's die met flits zijn gefotografeerd en vraagt of het de rode ogen moet corrigeren. Het programma gebruikt automatische fotocorrectie, die u uiteraard kunt uitschakelen. Een interessante optie is de functie Gelijke foto's zoeken. Hiermee laat u foto's opsnorren die bij dezelfde gelegenheid zijn gemaakt en die er vrijwel hetzelfde uitzien. De tolerantie waarmee de software naar gelijkaardige foto's zoekt, stelt u in met een schuifregelaar. Ook de ingebouwde fotobewerking is veelzijdig. U kunt een uitsnede maken, de helderheid en kleuren aanpassen en het is mogelijk om allerlei effecten toe te passen. Het programma werkt echter niet met hulplijnen maar met een uitlijnraster. Helaas zijn die rastervakjes zo klein dat het onmogelijk is om op basis van dit rooster afbeeldingen op dezelfde hoogte te positioneren. Wij zien liever een 'magnetische' hulp.

©PXimport

Ook bij de Fotoalbum-assistent bepaalt u het gemiddelde aantal foto's per pagina.

15. TNT POST fotoservice

Ook de fotoboek-assistent van PostNL doet uitstekend werk. Hij begeleidt de bezoeker door vier stappen bij de samenstelling: foto's selecteren, stijl uitzoeken, omslag kiezen en daarna het eerste ontwerp aanpassen. Voordat u de assistent automatisch een album laat samenstellen, geeft u met twee schuifregelaars aan hoeveel pagina's u op het oog hebt en hoeveel foto's er gemiddeld op een pagina zullen komen. Het valt op hoe creatief de assistent te werk gaat. Hij creëert achtergronden van bepaalde afbeeldingen waarop hij dan dezelfde foto's in klein formaat plaatst. Naderhand corrigeert u het ontwerp terwijl u zicht houdt op de prijs, het papiersoort en het aantal pagina's. U hebt bovendien een uitvoerige collectie lettertypes ter beschikking. Hier vindt u ook passe-partouts, dat zijn digitale sjablonen die een deel van de foto aan de rand bedekken. PostNL gebruikt net als Fotoalbum.nl CeWe voor het afdrukken.

©PXimport

Ook TNT Post doet beroep op CeWe voor het afdrukken.

16. Vistaprint

Bij Vistaprint is er alleen de mogelijkheid om het fotoboek online samen te stellen. U downloadt dus geen software. Volgens de producent heeft dit het voordeel dat u zelfs vanaf uw vakantieadres een album kunt samenstellen. De waarheid is dat het verwerken veel trager en stugger gaat. Echt mooie passe-partouts zijn er niet en er is geen mogelijkheid om foto's te bewerken. De meeste clipart-afbeeldingen lijken afkomstig van een vergeten Office-programma. Wanneer u tekst plaatst, kunt u slechts kiezen uit zes lettertypes. Bovendien is het razend moeilijk om de dienst te contacteren. Een voordeel van Vistaprint is dat u inderdaad vanaf elke locatie verder kunt werken, en dat u foto's rechtstreeks kunt importeren uit Picasa en Flickr.

©PXimport

Vistaprint heeft geen software die u kunt downloaden.

17. Albelli

De software én de website van Albelli zijn erg helder en gebruiksvriendelijk. Soms moet u even zoeken naar de verschillende functies maar eigenlijk is het pakket bijzonder compleet. Zo zijn er de magnetische hulplijnen waarmee u het ontwerp netjes binnen de lijnen houdt. U wordt tijdens de productie prima begeleid door het programma. De toepassing ondersteunt zelfs plug-ins zodat u externe filters kunt laden. U kunt kaders downloaden en toepassen die misschien opzichtig zijn, maar wel stijlvol. Bij kleurkaders kunt u een tint uit de afbeelding selecteren om die te gebruiken voor het kader. Op die manier sluit het frame beter aan bij de inhoud. Ook de achtergronden zijn pittig en leuk. Terwijl u het album samenstelt, volgt u voortdurend de prijs in de statusbalk.

©PXimport

Met een passe-partout bedekt u de randen van een afbeelding.

18. Hema

Hema heeft als eerste in de Benelux het gedrukt vlakliggend fotoalbum geïntroduceerd. Door de inbindmethode blijven de pagina's vlakker liggen dan bij andere albums. Hierdoor blijft de foto zichtbaar tot in de binding wanneer de pagina's volledig zijn opengeslagen. Dit is bijvoorbeeld interessant bij panoramafoto's die u verdeelt over twee pagina's. De software heeft een uitstekende auto-opmaakfunctie. Bovendien is er een erg uitgebreide set opmaaksjablonen. Vreemd genoeg zitten die sjablonen verstopt in het tabblad Filter. Zoals bij veel afdrukdiensten is de clipart niet geschikt voor een professioneel ogend boek. Het programma werkt gebruiksvriendelijk, zo kunt u voor het aanpassen van een fotokader of de inhoud ofwel het vak slepen, ofwel gebruikmaken van een set handige knoppen.

©PXimport

De fotoalbum-wizard plaatst in sneltempo onze 175 afbeeldingen en rekent zelf uit hoeveel pagina's er nodig zijn.

19. Blurb

Blurb verschilt van de andere aanbieders die we hier bespreken. Bij Blurb kunt u namelijk niet alleen een fotoboek voor uzelf maken, u kunt het ook direct te koop aanbieden. Hierbij kunt u zelf de verkoopprijs vaststellen, de opbrengst gaat na aftrek van bepaalde kosten naar u. U hoeft uw boek natuurlijk niet te koop aan te bieden, met Blurb kunt u ook prima een boek voor alleen uzelf maken. De instellingen voor het openbaar maken van het boek staan standaard op privé, waardoor alleen mensen met een uitnodiging het boek kunnen bestellen. Stuurt u geen uitnodiging, dan bent u ook de enige die het boek in bezit kunt krijgen.

Er zijn bij blurb drie manieren om een fotoboek te maken.

De eerste manier is met Bookify Online. Hierbij hoeft u geen software te downloaden. U zet het boek snel en simpel in elkaar, maar hebt weinig mogelijkheden. De online software werkt wel redelijk snel. De tweede manier is met de software Blurb BookSmart. Deze software is een stuk uitgebreider en gebruiksvriendelijker. U kunt desgewenst gebruikmaken van verschillende voorinstellingen. Foto's importeert u bij zowel Bookify Online als bij BookSmart vanaf uw computer, of van onder andere Flickr en Picasa. Er is ook een plug-in voor Adobe Lightroom om vanuit daar een fotoboek te maken. Tot slot is er een optie voor echte professionals. U kunt dan pdf-bestanden (vanuit bijvoorbeeld InDesign) uploaden. Ook kunt u de foto's uploaden in sRGB en CMYK-kleurenmodus, waardoor u meer controle hebt over de kleuren. Dit zijn wel functies die alleen de meer professionele fotografen zullen gebruiken.

©PXimport

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.