Nas vol? Maak ruimte vrij op je QNAP- en Synology-nas
Een nas met lege schijven haalt bij iedere liefhebber van computers en techniek het kind naar boven. Wat je daar allemaal mee kunt doen! Maar na verloop van tijd loopt die nas vol. We leggen uit hoe je ruimte vrijmaken kunt op de nas'en van Synology en QNAP.
Een volle nas vereist een plan. Er zijn namelijk veel opties om het probleem op te lossen, maar geen daarvan mag leiden tot ongewild verlies van gegevens. Belangrijk is daarom dat je begint met het back-uppen van alle gegevens op de nas en pas daarna de volgende stap zet. En ook geldt dat je na elke stap controleert of de nas nog gezond is en alle bestanden veilig. Alleen dan kun je verder met de volgende stap.
Zorg ervoor dat de nas het vroegtijdig aangeeft wanneer zijn opslag vol raakt, door je via mail of sms daarover te informeren. Op een Synology kun je dit instellen via Configuratiescherm, Melding. Op het tabblad E-mail schakel je de e-mailmeldingen in en typ je je mailadres in voor het ontvangen van de berichten.
De smtp-server is de uitgaande mailserver van je internetprovider. Gebruik de naam van de nas als afzender, zodat je het bericht direct herkent. Op het tabblad Geavanceerd kun je aangeven van welke gebeurtenissen je een waarschuwing wilt ontvangen. Onder Interne Opslag zit de optie om bij minder dan 20 en 10 procent vrije ruimte een waarschuwing te ontvangen.
©PXimport
Bij QNAP heeft elk volume standaard een drempelwaarde van 80 procent vol. Raakt het volume voller, dan wordt een melding gegenereerd. Via Configuratiescherm, Meldingencentrum, Regels voor waarschuwingen kun je aangeven dat je deze bijvoorbeeld via e-mail wilt ontvangen.
Wat neemt zoveel ruimte in?
Raakt de opslag vol, log dan met de webbrowser in op de nas. Controleer de logboeken om te zien of er behalve de vollopende opslag nog andere problemen zijn met het apparaat. Hierna is het zaak een beeld te krijgen van de gegevens op de nas. Wat maakt dat deze zo vol zit?
Synology biedt met de Opslag-analyser een handig hulpje om de opslag te analyseren. Klik op Rapport, Rapport genereren. Door in het rapport te filteren op bijvoorbeeld Bestandstype of Grootte, kun je heel snel de grootste gebruikers in beeld krijgen. Via Rapport bekijken krijg je een overzicht van alle relevante gegevens over het huidige gebruik van de opslagcapaciteit.
©PXimport
QNAP heeft niet zo’n mooie inventarisoptie als Synology; QSirch komt nog het meest in de buurt. Dat laat zich via het App Center installeren, waarna je via Qsirch, Verken uw NAS kunt zoeken op bestanden en aantallen.
Alternatief kun je met een Windows-programma als WinDirStat of TreeSize het ruimtebeslag van de bestanden op een gedeelde map in kaart brengen.
Opschonen
De eerste remedie bij een tekort aan vrije opslagcapaciteit is opschonen. Gebruik de informatie uit de opslaganalyse om bijvoorbeeld oude of juist hele grote bestanden of alle films te vinden en verwijderen. Gebruik hiervoor de FileStation, de verkenner op de nas waarmee je bestanden en mappen kunt selecteren en verwijderen.
Ook door gebruikers die de nas niet meer gebruiken te verwijderen, maak je opslagcapaciteit vrij. Dit gaat via Configuratiescherm, Gebruiker. Hetzelfde geldt voor packages en apps waarmee je eerder de functionaliteit van de nas hebt uitgebreid. Elke uitbreiding gebruikt een deel van de opslagcapaciteit, en door uitbreidingen te verwijderen die u toch niet meer gebruikt, maak je ruimte vrij.
Open het Package Center op Synology of de App-store op QNAP en selecteer de geïnstalleerde onderdelen die niet meer worden gebruikt. Schakel de functie eerst uit en kies daarna voor Verwijderen.
©PXimport
Volumes uitbreiden
Het zal minder vaak voorkomen, zeker bij een nas met maar één of enkele schijven, maar het is mogelijk dat er op de nas zelf nog ongebruikte opslagcapaciteit is. Dit kan een deel van de totale opslagcapaciteit zijn dat nog niet aan een volume is toegevoegd, of een slot waarin nog een extra harde schijf past.
Om dit te controleren, open je op een Synology het onderdeel Opslagbeheer en bij QNAP de Opslag en snapshots. Kijk of alle schijfposities zijn gevuld, of alle schijven onderdeel zijn van een eventuele opslagpool en of alle ruimte in de opslagpools is opgenomen in een volume.
©PXimport
Is er nog ruimte voor een extra harde schijf of zit er nog ongebruikte opslagcapaciteit in de nas, neem dan een diepe duik in de handleiding van het apparaat. De beste oplossing verschilt namelijk per nas en schijfconfiguratie, en hangt vaak ook nog af van de gebruikte firmware.
Neem bij twijfel contact op met de supportafdeling van de nas-fabrikant. Deze is meestal zeer bereidwillig om even mee te denken.
Schijven vervangen
Levert opruimen niet voldoende vrije opslagcapaciteit op en is er geen vrije ruimte in de nas, dan blijft er maar één optie over: schijven vervangen door exemplaren met een grotere opslagcapaciteit. Hierbij is het heel belangrijk dat je goed weet hoe de opslag is opgebouwd en ingericht. Hoeveel schijven zijn er, hoeveel opslagpools, hoeveel volumes?
Om te zien hoe de opslag is opgebouwd, kijk je bij een Synology in het Opslagbeheer en bij een QNAP in Opslag en snapshots. Omdat dit zeker bij kleinere nas-apparaten de meest voorkomende configuratie is, gaan we er in dit artikel van uit dat er één opslagpool is met daarin alle schijven en daarop één volume.
Van groot belang is of de opslag met of zonder gegevensbescherming is geconfigureerd. Zonder gegevensbescherming zijn alle configuraties met één disk, maar ook jbod (just a bunch of disks) en raid0.
©PXimport
In deze drie situaties staan de gegevens één keer op de nas en zijn er geen maatregelen genomen om de gegevens te beschermen tegen een defecte schijf. Gaat een disk stuk of wordt die uit de nas gehaald, dan gaan er gegevens verloren. Dit maakt het vergroten van de opslagcapaciteit minder flexibel.
Is de opslag geconfigureerd zonder gegevensbescherming, kopieer dan eerst alle gegevens van de nas naar een ander apparaat. Schakel dan de nas uit, haal de schijf of schijven eruit en label deze, zodat je later nog weet welke schijf op welke positie in de nas zat. Plaats schijven met een grotere opslagcapaciteit in de nas en start deze weer op. Configureer de opslag en kopieer daarna de gegevens terug naar de nas.
©PXimport
Is de opslag geconfigureerd mét gegevensbescherming, dan staan alle gegevens zo op de nas dat ze behouden blijven wanneer één schijf stuk gaat. Dit geldt voor raid1, raid5, raid6 en raid10. Dit heeft als voordeel dat de opslagcapaciteit vergroot kan worden door de schijven een voor een te vervangen door exemplaren met een grotere capaciteit. Bij een nas met één disk, jbod of raid0 kan dit niet.
Bestaat de opslag uit twee of meer schijven én is deze geconfigureerd als raid1, raid5, raid6 of raid10, dan kun je de opslagcapaciteit vergroten door telkens één schijf te vervangen door een exemplaar met meer opslagcapaciteit, daarna de raid te herstellen en dan de volgende schijf te doen. Net zo lang tot ze allemaal zijn vervangen. Is de nas hot-swappable, dan kan dit zelfs zonder deze uit te schakelen.
Open bij Synology het Opslagbeheer en kijk welke schijf in de opslagpool de kleinste is. Haal die schijf eruit en vervang deze door een grotere. De nas waarschuwt dat de opslag beschadigd is, en dat klopt. Die moet eerst worden gerepareerd. Selecteer bij HDD/SSD de nieuwe schijf, deze heeft de status Niet geïnitialiseerd. Kies vervolgens voor Opslagpool, Actie, Herstellen. Selecteer de nieuwe schijf, bevestig dat deze gewist mag worden en klik op Toepassen.
©PXimport
De nas begint nu met het herstel van de raid. Wacht tot deze pariteitscontrole helemaal is afgerond; dit kan wel een dag of meer duren. Pas wanneer het herstel is afgerond, vervang je de volgende schijf om daarna opnieuw de raid te herstellen enzovoort.
Heb je een nas van QNAP, dan is de werkwijze ongeveer identiek. Open Opslag en snapshots, Opslag/Snapshots en selecteer het volume. Klik op Beheren, Beheren, Vervang de schijven één voor één. Selecteer de eerste schijf en klik op Wijzigen. Vervang die schijf door een grotere en laat de nas de raid herstellen. Wacht tot dit karwei klaar is en verwissel dan de volgende.
©PXimport
Zijn alle schijven vervangen, open dan Opslag en snapshots, Opslag/Snapshots en selecteer het volume. Klik op Beheren, Beheren, Vervang de schijven één voor één. Kies nu Capaciteit uitbreiden en bevestig daarna dat je de uitbreiding wil uitvoeren. Opnieuw wordt nu de raid gesynchroniseerd, wat wederom vele uren duurt. Wacht rustig af.
Als het werk gedaan is, meldt de nas keurig dat de raid hersteld is en kun je de extra opslagruimte gebruiken.
Of extra nas kopen?
In plaats van de schijven in de nas te vervangen door exemplaren met een grotere opslagcapaciteit, kan een nieuwe nas kopen soms een beter idee zijn om er naast te zetten. Zo voorkom je dat er mooie nieuwe schijven in een nas zitten, waarvan de verdere hardware verouderd is. Een nieuwere nas met een snellere processor en meer geheugen is dan een goede investering die meer plezier brengt dan alleen grotere schijven.
Kies je voor een nieuwe nas, dan kun je de oude bijvoorbeeld via rsync als back-up van de nieuwe nas blijven gebruiken of het oude beestje inzetten als test-nas.
In plaats van een tweede nas is het tot slot ook mogelijk op sommige nas-modellen een tweede behuizing aan te sluiten met daarin alleen extra schijven. Bijna elk nas-merk biedt dergelijke uitbreidingseenheden, zoals de Synology DX517, DX1215 en de TR-002 en TR-004 van QNAP.
Om een nas met een dergelijke eenheid te kunnen uitbreiden, is het noodzakelijk dat de nas over de daarvoor geschikte aansluiting beschikt. Dat is veelal een eSata- of usb-c-poort, maar soms ook een hele eigen ‘stekker’ specifiek voor dat ene nas-merk.
