De doorsnee router heeft weinig mogelijkheden tot het filteren en het scannen van bijvoorbeeld webinhoud. In het bedrijfsleven worden professionele firewalls gebruikt met uitgebreide mogelijkheden om internetverkeer te scannen. In combinatie met een (mini-)pc kun je zelf met zulke software aan de slag om een professionele router te bouwen. Wij helpen je op weg metSophos XG Firewall.

Voor het bouwen van een eigen router heb je uiteraard geschikte software nodig, maar het begint allemaal met de juiste hardware. Uiteraard moet deze pc zo energiezuinig mogelijk zijn. Een andere eis is genoeg netwerkaansluitingen, een router heeft immers minstens een wan- én een lan-aansluiting. Er zijn interessante mini-pc’s te koop die hieraan voldoen, bijvoorbeeld de Fitlet2. Kijk ook eens op websites als eBay of AliExpress, want ook daar zijn dergelijke mini-pc’s te vinden. En zoek ook eens op de term firewall.

Ga je een mini-pc kopen, dan kun je het beste kiezen voor variant met een processor die AES-NI ondersteunt. Dit komt bijvoorbeeld van pas als je de router wil gebruiken voor vpn-verbindingen. Helaas ondersteunt de Intel Celeron J1900, die je in veel goedkope mini-pc’s terugvindt, geen AES-NI.

Naast de mini-pc heb je doorgaans ook ram en opslag nodig, omdat de meeste mini-pc’s als barebone verkocht worden. Ook belangrijk om op te letten, is of de netwerkadapters voorzien zijn van een Intel-chipset. Netwerkadapters van Intel worden het beste ondersteund door de diverse softwarepakketten die je als firewall kunt inzetten.

Hardware en software

Maar wat als je al een geschikte (mini-)pc hebt staan met maar één netwerkaansluiting? Zo hadden we zelf een mini-pc van Shuttle staan met één netwerkaansluiting die we toch willen inzetten als router. De mini-pc van Shuttle is voorzien van een Intel Celeron 3205U, een dualcore-processor met een kloksnelheid van 1,5 GHz. Verder is er 4 GB ram aanwezig en een 120 GB ssd.

Het belangrijkste: de mini-pc is voorzien van een Intel i218LM-netwerkadapter. Alleen heb je natuurlijk wel een extra netwerkaansluiting nodig. In een normale pc kun je simpelweg een tweede netwerkkaart plaatsen. In een mini-pc is dit echter vaak geen optie. Je zou als alternatief een usb-netwerkadapter kunnen aansluiten, maar dat is doorgaans geen goed idee. Usb-adapters maken meestal gebruik van een chipset die niet goed ondersteund wordt en hierdoor trager of onstabiel werkt.

Er is echter een derde oplossing: een managed switch gebruiken die één netwerkaansluiting met behulp van vlans splitst in twee fysieke aansluitingen. Het nadeel van deze methode is uiteraard wel dat de bandbreedte van je wan- en lan-aansluiting gedeeld wordt door één fysieke netwerkaansluiting.

©PXimport

Het mooie aan een eigen router bouwen is dat je zelf kunt kiezen met welke software je aan de slag gaat. Bekende pakketten zijn PfSense en OPNsense. Maar deze opensource-oplossingen zijn zeker niet de enige (betaalbare) keuzes. Zo heeft Untangle een versie voor thuisgebruik die 50 euro per jaar kost en je 14 dagen gratis kunt uitproberen. Uiteindelijk hebben wij voor dit artikel besloten om aan de slag te gaan met software van Sophos. Deels uit nieuwsgierigheid, want deze software is bedoeld voor de zakelijke markt en wordt verkocht inclusief hardware. Maar met wat beperkingen is de software voor thuisgebruik gratis.

Sophos biedt twee router/firewall-oplossingen aan: Sophos UTM en Sophos XG. Bij Sophos UTM zit die beperking in het aantal apparaten, er kunnen maximaal 50 ip-adressen uitgedeeld worden. De beperking van Sophos XG zit in de hardware-ondersteuning: er worden maximaal 4 cores en 6 GB ram ondersteund.

Sophos XG downloaden en installeren

Heb je een mini-pc met minimaal twee netwerkaansluitingen, dan kun je Sophos XG Firewall Home Edition downloaden. Klik op Get Started en vul je gegevens in. Er wordt nu een licentiesleutel naar het opgegeven e-mailadres gestuurd. Je kunt het benodigde image voor installatie op een pc direct downloaden. Installeren kan met behulp van een usb-stick. Gebruik de software Rufus om het iso-bestand op een usb-stick (minimaal 512 MB) te zetten. Start Rufus en selecteer het iso-bestand en klik op Starten. Selecteer in de volgende stap DD-image-modus-mode. Je hebt nu een opstartbare usb-stick waarmee je Sophos XG op je pc kunt installeren.

Werkt het opstarten niet en krijg je de foutmelding “Failed getting ISO disk”, probeer dan in de bios de ondersteuning voor usb3.0-poorten uit te schakelen.

Nu Sophos XG Firewall geïnstalleerd is, verbind je de wan-aansluiting met internet en de lan-aansluiting met je pc. Surf naar https://172.16.16.16:4444, negeer de beveiligingsfoutmelding. Klik op Click to begin en stel vervolgens een adminwachtwoord in en ga akkoord met de licentievoorwaarden. Tik een naam voor de firewall in, bijvoorbeeld firewall.local en selecteer de juiste datum en tijd. Klik vervolgens op Continue.

In de volgende stap kun je de licentiesleutel intikken die Sophos eerder gemaild heeft en klik je weer op Continue, vul je je adresgegevens in voor zover je dat wilt en klik je wederom op Continue. Het kan vervolgens even duren voordat alle gegevens verwerkt zijn, maar uiteindelijk laat Sophos zien welke diensten je op je Firewall met de thuislicentie kunt gebruiken.

©PXimport

In de volgende stap stel je de basisnetwerkconfiguratie in. Je kunt kiezen tussen routermodus of bridgemodus, wij kiezen voor de standaardoptie This firewall (route mode) om Sophos XG als router voor ons netwerk te gebruiken. Klik op Continue waarna je in de volgende stap kunt kiezen welke netwerkbeveiligingen je in wilt inschakelen. Je kunt met de gratis licentie de eerste drie opties selecteren.

In de laatste configuratiestap kun je een e-mailadres opgegeven waar notificaties en back-ups van de instellingen heen gestuurd kunnen worden. Vul in het bovenste veld je eigen e-mailadres in en in het tweede veld notify@sophos.com. Tik een wachtwoord voor de versleuteling in. Klik op Continue en vervolgens op Finish om de configuratie af te ronden. De firewall wordt nu opnieuw opgestart.

Sophos XG Firewall werkt in de standaardconfiguratie als router. Je vindt de instellingen voor het lokale netwerk in de linkerkolom onder Configure / Network. Je vindt daar onder DHCP ook de instellingen voor de dhcp-server en een lijst met uitgedeelde ip-adressen. Iets wat echter lijkt te missen, is het reserveren van ip-adressen. Dat kan gelukkig wel.

Klik op Default DHCP Server en je ziet het onderdeel Static IP MAC mapping. Vul hier het mac-adres van het gewenste apparaat en het ip-adres in. Let erop dat dit, in tegenstelling tot bij veel andere routers, geen ip-adres kan zijn dat valt binnen het bereik van de dhcp-server. Verklein daarom eventueel het bereik van de dhcp-server door bij Dynamic IP lease het End IP te verlagen, bijvoorbeeld naar 172.16.16.200.

©PXimport

Content filteren

Een groot voordeel van Sophos XG Firewall is dat je content uitgebreid kunt filteren. Wij leggen je uit hoe je dit voor één apparaat instelt. Reserveer eerst een vast ip-adres voor het apparaat waarvan je de inhoud wilt filteren. Voeg vervolgens een gebruiker toe via Authentication / Clientless users (onder de drie stipjes). Klik op Add, vul het juiste ip-adres in en vul de door jou gewenste gegevens in (gebruik een e-mailadres van jezelf). Kies bij Quarantine digest voor Apply group settings. Klik op Save.

Klik vervolgens op Firewall / Add Firewall rule en vul een naam voor de regel in, bijvoorbeeld Kinderen. Kies bij Source zones voor LAN en bij Destination zones voor WAN. Klik onder Identity op Match known users en zorg ervoor dat de aangemaakte gebruiker geselecteerd wordt en klik op Apply. Kies vervolgens onder Web policy / Advanced voor bijvoorbeeld No Explicit Content en klik op Save. Je kunt ook een andere policygroep kiezen door in de linkerkolom voor Web te kiezen en vervolgens de gekozen groep uit te klappen,

Optioneel kun je nog Web malware and content scanning aanzetten. Kies je ook voor Decrypt & scan HTTPS, dan moet je het certificaat installeren. Dat leggen we kort uit.

©PXimport

Wanneer je https-scannen inschakelt, zul bij iedere beveiligde website een beveiligingsfoutmelding krijgen. Dat komt omdat Sophos de websites weer met zijn eigen certificaat versleutelt. Dit kun je verhelpen door het certificaat van de firewall in je browser te importeren. Klik in de linkerkolom op Certificates en vervolgens op Certificate authorities. Klik naast SecurityAppliance_SSL_CA op het downloadpictogram. Je kunt het certificaat nu installeren in je browser(s).

Onder Chrome doe je dat door in het menu te kiezen voor Instellingen / Geavanceerd / Privacy en beveiliging. Klik op Certificaten beheren en open het tabblad Vertrouwde basiscertificeringsinstanties. Klik op Importeren en kies het gedownloade bestand (alle bestanden weergeven) waarna je de wizard voltooit. Start vervolgens Chrome opnieuw op.

Een interessante mogelijkheid is dat Sophos XG Firewall de SafeSearch van Google en de beperkingen van YouTube met één klik kan afdwingen, iets wat doorgaans niet zo eenvoudig is. Klik op Edit additional settings en vink Enable Safesearch en Enforce YouTube restrictictions aan. Kies eventueel nog een niveau voor de filters en klik op Save.

Malware scannen

Sophos XG kan websites tot slot op malware scannen, standaard is dit voor https uitgeschakeld. We hebben je al laten zien hoe je dit inschakelt voor de regel die we voor individuele gebruikers hebben toegevoegd. Wil je voor alle gebruikers ook https-verbindingen scannen, klik dan op Firewall en klik onderaan op #Default_Network_Policy en activeer Decrypt & scan HTTPS. De instellingen voor het scannen vind je in het hoofdmenu onder Web / General settings. Het nadeel van het inschakelen hiervan is wel dat je het benodigde certificaat op al je clients moet installeren.

©PXimport

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.