Als je je pc al jarenlang in gebruik hebt, dan ligt het voor de hand dat je computer wat trager wordt. Gelukkig kun je de bezem door je pc halen om deze weer wat sneller te maken. We gaan je pc opschonen door bloatware te verwijderen, scans te doen en meer.

Tip 01: Bloatware wissen

Zodra je een nieuwe computer of laptop koopt, staan daar meestal allerlei voorgeïnstalleerde applicaties op. Tot overmaat van ramp starten die ook nog eens vaak gelijktijdig met Windows op, waardoor je pc extra rekenwerk moet verzetten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan (een proefversie van) een virusscanner, brandprogramma, toolbar of hulptool voor energiebeheer. Deze ongevraagde rommel noemt men ook wel bloatware. In de praktijk blijven dergelijke programma’s nog jarenlang op de computer rondzwerven. In Windows 10 zie je eenvoudig welke programma’s je zelf niet hebt toegevoegd en die je misschien wel wilt wissen. Open via het Startmenu het onderdeel Instellingen. Ga naar Systeem / Apps en onderdelen en kies voor Sorteren op installatiedatum. De programma’s die het langst op je pc aanwezig zijn, vind je helemaal onderaan. Selecteer een programma dat je wilt wissen en kies tweemaal voor Verwijderen. Wis overigens alleen toepassingen waarvan je de betekenis kent.

©PXimport

Herstelpunt maken

Zeker wanneer je hulpprogramma’s gebruikt om softwarepakketten te deïnstalleren, is het verstandig om vooraf een herstelpunt aan te maken. Werkt het systeem niet meer goed na een (te) grondige opschoonactie, dan keer je hiermee eenvoudig terug naar de oude situatie. Open de zoekfunctie in Windows 10 en typ het trefwoord Herstelpunt. Kies in het overzicht vervolgens voor Een herstelpunt maken. Klik zo nodig achtereenvolgens op Configureren en Systeembeveiliging inschakelen. Bevestig daarna met OK. Via Maken voeg je een beschrijving toe aan het herstelpunt. Bevestig als laatste met Maken.

©PXimport

Tip 02: Should I Remove It?

Soms is het lastig inschatten in hoeverre je met overbodige bloatware te maken hebt. Voor hetzelfde geld wis je bijvoorbeeld een belangrijke driver, waardoor bepaalde hardware wellicht niet meer functioneert. Het is dan ook belangrijk om te weten of je het programma zorgeloos kunt wissen. Het gratis programma Should I Remove It? (de naam zegt het al!) geeft antwoord op dergelijke vraagstukken. Je downloadt het programma hier.  Inmiddels is de tool helaas onderdeel geworden van Reason Antivirus, hetgeen betaalde software is voor zakelijke gebruikers. Als je goed zoekt, vind je Should I Remove It? echter nog via onofficiële sites. Zo kun je via deze link de tool downloaden.

Na de installatie start je het programma direct op. Er verschijnt een overzicht van alle aanwezige programma’s in beeld. Je ziet precies hoeveel procent van de gebruikers een bepaalde applicatie als ongewenste bloatware bestempelen. De programma’s met een rode markering kun je min of meer blindelings verwijderen. Klik erop en bevestig met Uninstall. Wil je eerst meer informatie weten, dan kies je voor What is it?. Je browser opent met een webpagina waarin de functie van het programma wordt uitgelegd. Deze informatie is overigens wel in het Engels.

©PXimport

Tip 03: BCUinstaller

Als je veel grote programma’s wilt wissen, is dat een behoorlijk tijdrovende klus. Bovendien blijven er op de systeemschijf en in het register vaak nog allerlei resten achter. Het programma BCUinstaller kan meerdere applicaties tegelijk wissen en controleert naderhand of ook alle restanten zijn verdwenen. Surf hiernaartoe om het programma te downloaden. Je hebt keuze uit een standaardinstallatie en portable versie. Laatstgenoemde optie is bijvoorbeeld handig voor gebruik op een usb-stick. Voor de werking maakt het in ieder geval niet uit. Maak een keuze en klik op Next. Nadat je de licentievoorwaarden hebt geaccepteerd, neem je de resterende stappen door. Start BCUinstaller vervolgens op. Er verschijnt een introductiewizard in beeld. Standaard is de voertaal Engels, maar eventueel kun je ook een andere wereldtaal selecteren. Kies voor Continue en zet in de volgende stap een vinkje voor Select using checkboxes, zodat je in de volgende stap meerdere programma’s kunt selecteren. In de resterende stappen hoef je niets te wijzigen. Druk telkens op Continue en sluit het dialoogvenster met Finish setup.

©PXimport

Tip 04: Grondige wisactie

BCUinstaller toont een lijst van alle geïnstalleerde toepassingen. Zo zijn bijvoorbeeld de standaard-apps van Windows 10 in het overzicht beschikbaar, waaronder 3D Builder, Films & TV en Xbox. Door aan de linkerkant de opties Show protected items en Show Windows features te selecteren, verschijnen er nog meer programma’s en onderdelen in het overzicht. Aan jou de taak om alle ongewenste programma’s aan te vinken. Hierbij geldt wel dat je alleen de applicaties aanwijst waarvan je de betekenis kent. Zoek dus zo nodig even naar informatie via Google mocht je een onbekend programma op de korrel hebben. Nadat je alles hebt geselecteerd, kies je bovenaan voor Uninstall quietly. Je krijgt eerst het verzoek om een herstelpunt aan te maken, dus zorg daar zo nodig voor. Meestal voert BCUinstaller het deïnstallatieproces volautomatisch uit. Is dat bij jou niet het geval? Het opschoonprogramma laat dan een overzicht zien met programma’s die nog niet volledig zijn gewist. Verder vraagt BCUinstaller of het op zoek moet gaan naar restanten van verwijderde programma’s. Bevestig hierbij met Yes. Gevonden restanten verwijder je met Delete selected definitief van het systeem.

©PXimport

Tip 05: Handmatig wissen

Als het niet lukt om een applicatie automatisch te wissen, zit er niets ander op dan de boel handmatig te verwijderen. Aangezien de systeeminstellingen van Windows 10 lang niet alle geïnstalleerde programma’s weergeven, ben je voor dit klusje beter af met BCUinstaller. Klik met de rechtermuisknop op de naam van een programma en kies voor Uninstall. Je krijgt wederom het verzoek om een herstelpunt aan te maken. Maak een keuze en probeer het softwarepakket te verwijderen van het systeem. Via Yes zoekt BCUinstaller desgewenst nog naar restanten.

©PXimport

Tip 06: Opstart-items

Sommige programma’s en services starten automatisch met Windows op. Deze opstart-items zorgen meestal voor een flinke vertraging. Zeker wanneer je een applicatie niet dagelijks gebruikt, is automatisch opstarten zonde. BCUinstaller laat een duidelijk overzicht met opstart-items zien. Ga in het menu naar Tools / Open Startup Manager. Op de meeste systemen is de lijst nogal fors. Wil je een opstart-item uitschakelen, klik dan met de rechtermuisknop op een titel. Bevestig vervolgens met Delete en Remove. Overigens heb je niet per se een hulpprogramma nodig om opstart-items uit te schakelen. Open vanuit het Startmenu van Windows 10 maar eens het hulpprogramma Taakbeheer. Via de tabbladen Opstarten en Services bekijk je welke opstart-items er allemaal actief zijn, waarbij je ze desgewenst één voor één uitschakelt.

©PXimport

Tip 07: Restanten vinden

De kans is groot dat er op het systeem nog restanten aanwezig zijn van programma’s die je al eerder hebt verwijderd. Vooral de map Program Files op de C-schijf blijkt in de praktijk vaak een dumpplek van softwareontwikkelaars. Om te voorkomen dat de restanten voor eeuwig op het systeem blijven staan, spoort BCUinstaller ze voor je op. Klik in het menu op Tools / Clean up ‘Program Files’ folders en bekijk welke softwareresten er nog op de computer staan. Zet – op eigen risico! – vinkjes voor de restanten die je graag wilt verwijderen en kies daarna voor Delete selected.

©PXimport

Windows Refresh Tool

Heb je een nieuwe pc of laptop aangeschaft, maar vind je al die voorgeïnstalleerde rommel maar niets? Gebruik dan de nieuwe Windows Refresh Tool. Hiermee ververs je de machine met Windows 10 inclusief alle updates. Applicaties die Microsoft niet standaard met Windows 10 meelevert, verwijder je met dit hulpprogramma snel en eenvoudig. Verder heb je wel de mogelijkheid om je persoonlijke bestanden te behouden. Surf hiernaartoe en klik onderaan op Download hulpprogramma nu. Start het programma daarna via RefreshWindowsTool.exe. Nadat je akkoord gaat met de licentievoorwaarden, bepaal je in het volgende scherm of je persoonlijke bestanden wilt behouden. Bevestig tot slot met Start om Windows 10 definitief te verversen.

©PXimport

Tip 08: Schijfopruiming

De meeste computergebruikers weten Schijfopruiming inmiddels wel te vinden, maar helaas benut lang niet iedereen alle mogelijkheden van dit hulpprogramma. Via een omweg gebruik je dit tooltje namelijk ook om systeembestanden op te ruimen, zoals restanten van Windows Defender en kopieën van stuurprogramma’s. Open via het Startmenu de applicatie Schijfopruiming en selecteer het station dat je wilt opruimen. Doorgaans is dat de C-schijf. Bevestig met OK en wacht af totdat Schijfopruiming klaar is met de analyse. Je kiest vervolgens voor Systeembestanden opschonen, waarna je nogmaals het juiste schijfstation aanwijst. Vink als laatste de bestanden aan die je wilt weggooien en bevestig met OK / Bestanden verwijderen.

Ga vervolgens even achterover zitten. Als de actie (na een tijdje) voltooid is sluit het venstertje met de voorgangsindicator en merk je verder niks meer van het hulpprogramma. Als je echter even checkt hoeveel vrije schijfruimte je nu hebt op de systeemschijf levert dat wellicht een prettige verrassing op! Kortom: gewoon zo af en toe eens Schijfopruiming draaien, zéker eens na de gebruikelijke updateronde van Windows.

©PXimport

Tip 09: BleachBit

Aangezien het populaire opschoonprogramma CCleaner een steeds commerciëler beleid hanteert, is het goed om ook eens verder te kijken. BleachBit is een prima alternatief om achtergebleven data van allerlei programma’s op te ruimen, waaronder overbodige gegevens van Chrome, Firefox, Internet Explorer en Microsoft Office. Het resultaat is een veel schonere schijf. Surf naar www.bleachbit.org om het programma te downloaden. Naast een Windows-versie is er ook een editie voor Linux beschikbaar. Voor Windows heb je keuze tussen een standaardinstallatie en portable versie. Zodra je BleachBit voor de eerste keer opstart, kom je in een ietwat basale gebruikersomgeving terecht. Hoewel de freeware in het Nederlands beschikbaar is, ligt de moeilijkheidsgraad vergeleken met CCleaner wel iets hoger.

Maak dan ook vooraf beslist een herstelpunt aan. Vink in de linkerkolom alle onderdelen aan die je wilt opschonen. Bij sommige opties verschijnt er een waarschuwing in beeld dat deze actie veel tijd kost of wachtwoorden verwijdert. Zodra je klikt op Voorbeeld, laat BleachBit zien welke bestanden er voor verwijdering in aanmerking komen. Bovendien zie je ook hoeveel schijfruimte het tooltje vrij maakt. Klik op Opschonen / Verwijderen om de taak definitief uit te voeren.

©PXimport

Tip 10: Bestanden shredden

Als je een bestand van het systeem verwijdert, is het vaak niet definitief van de schijf verdwenen. Je kunt het bestand bijvoorbeeld vanuit de Prullenbak terughalen of je gebruikt een herstelprogramma als Recuva. Gegevens zijn pas écht van een harde schijf verdwenen wanneer je ze met andere data overschrijft. BleachBit is in staat om bestanden definitief te verpulveren, zodat je niet bang hoeft te zijn dat ze nog ergens opduiken. Ga naar Bestand / Bestanden shredden en selecteer één of meerdere bestanden op je harde schijf. Bevestig met Openen en geef met Verwijderen aan dat je de gegevens definitief wilt wissen.

©PXimport

Tip 11: Visuele effecten

Als je alle eerdere tips uit dit artikel hebt doorlopen, reageert het systeem naar verwachting aanzienlijk sneller. Is dat op jouw computer nog niet het geval? Je kunt de machine ontlasten door de visuele effecten (gedeeltelijk) uit te schakelen. Hierdoor blijft er meer rekenkracht over voor andere taken. Open vanuit het Startmenu het Configuratiescherm. Via Systeem en beveiliging / Systeem kies je aan de linkerkant voor Geavanceerde systeeminstellingen. Bij het onderdeel Prestaties klik je vervolgens op de knop Instellingen. Kies daarna voor Beste prestaties en bevestig met Toepassen. In de lijst kun je er eventueel voor kiezen om enkele effecten wel ingeschakeld te laten.

Smartphone of tablet opschonen

Vanuit je luie stoel de lampen aanzetten of de temperatuur in huis regelen: smart devices zijn er om het leven nét wat makkelijker te maken. Helaas vormen zulke IoT-apparaten ook een risico voor je privacy. Wil je niet alleen slim, maar ook veilig wonen? Met deze tips voorkom je pottenkijkers in je smart home.

Lees ook: Slimme stekkers – welke modellen zijn echt zuinig?

IoT (Internet of Things) omvat alle huishoudelijke apparaten die met het internet verbonden zijn, zoals slimme lampen, speakers en thermostaten. Zelfs gordijnen, deursloten en koelkasten kunnen tegenwoordig slim worden gemaakt door ze aan een netwerk te koppelen. Om jou als gebruiker zo goed mogelijk te kunnen bedienen, verzamelen IoT-apparaten de hele dag door data die je gedrag en gewoonten in kaart brengen. Ben je tussen negen en drie niet thuis? Dan weet je slimme thermostaat dat de verwarming omlaag moet, zal het beveiligingssysteem in die uren extra alert zijn op bewegingen rondom je huis en gaat je robotstofzuiger aan de slag om je vloer spic en span te maken. 

Ook jij hebt wat te verbergen

Slimme apparaten komen op allerlei manieren aan hun data, bijvoorbeeld via spraakopdrachten ('Hé Alexa, speel jazzmuziek af'), commando's die je in een app geeft en zelfs via sensoren die beweging, licht en temperatuur detecteren. Al die gegevens worden ergens opgeslagen, en het probleem is dat de meesten van ons geen idee hebben wat er met die data gebeurt. Vaak vinden we dat ook helemaal niet zo interessant: we denken immers al snel dat criminelen niets met onze data kunnen. Maar als je denkt dat je niets te verbergen hebt, heb je het mis. Cybercriminelen die toegang krijgen tot je smart home kunnen veel meer dan alleen je lampen bedienen. Ze kunnen je bankgegevens stelen (bijvoorbeeld via een gehackt apparaat dat toegang geeft tot je thuisnetwerk), het alarmsysteem van je woning uitschakelen en persoonlijke gesprekken afluisteren via je slimme speaker – om maar een paar voorbeelden te noemen. Hoe meer slimme apparaten je in huis hebt, hoe groter de kans dat er ergens een datalek ontstaat. Dat wil je natuurlijk voorkomen.

©StockPhotoPro

Er zijn allerlei manieren om je smart home te beschermen tegen pottenkijkers. Als je niet zo technisch aangelegd bent, kunnen zulke tactieken je al snel overweldigen. Daarom houden we het bij een aantal algemene tips die voor iedereen makkelijk uit te voeren zijn en die toch een groot verschil kunnen maken in de beveiliging van je smart home.

Tip 1: Kies voor een betrouwbare fabrikant

Het merk van je slimme apparaten kan veel zeggen over hoe goed deze apparaten van zichzelf beveiligd zijn. Gerenommeerde merken zoals Philips, Homey en Amazon hebben immers een reputatie hoog te houden als het om veiligheid gaat. Bovendien moeten producten van A-merken in Europa aan strenge eisen voldoen, in tegenstelling tot bijvoorbeeld een merkloos model van een Chinese fabrikant. Laat je dus niet verleiden door aantrekkelijke deals terwijl je aan het browsen bent: als ze te mooi lijken om waar te zijn, zijn ze dat waarschijnlijk ook. Als je twijfelt of een merk betrouwbaar is, doe dan eerst uitgebreid onderzoek. Lees onafhankelijke reviews, onderwerp de webshop van het betreffende merk aan een kritische blik en controleer of het merk voldoet aan Europese keurmerken. 

Tip 2: Kies sterke wachtwoorden

Slimme apparaten worden doorgaans geleverd met een standaard wachtwoord waarmee je op de bijbehorende app kunt inloggen. Veilig zijn deze wachtwoorden niet. Sterker nog: een standaard wachtwoord aanhouden is haast net zo onveilig als helemaal geen wachtwoord op je smart device hebben. Het is dus belangrijk dat je het wachtwoord al tijdens de installatie van het product verandert in een unieke en sterke variant. Een sterk wachtwoord bestaat uit letters, cijfers én speciale tekens. Verwerk nooit je naam, geboortedatum of adres in het wachtwoord. Geef ook elk slim apparaat een uniek wachtwoord, zodat je andere apparaten bij een hack veilig zijn. En schakel tweestapsverificatie in als dat kan: hiermee voeg je een extra beveiligingslaag toe, zodat anderen niet zomaar kunnen inloggen als ze je wachtwoord weten. 

Tip 3: Maak gastnetwerken aan 

Je wifi-netwerk is voor criminelen een ware goudmijn. Krijgen criminelen toegang tot je wifi, dan kunnen ze niet alleen alles zien wat jij op het internet doet, maar ze kunnen ook slimme apparaten overnemen die op dat netwerk zijn aangesloten. Het is daarom verstandig om gastnetwerken aan te maken voor je slimme apparaten. Hiermee isoleer je het netwerk van deze apparaten van het hoofdnetwerk, wat de kans op een datalek flink verkleint. Ook verklein je op deze manier het risico dat hackers via een zwak beveiligd slim apparaat toegang krijgen tot bijvoorbeeld je laptop, e-mail of bankzaken op het hoofdnetwerk. 

Ook slim is het uitschakelen van de functie Universal Plug and Play (UPnP) op al je slimme apparaten. Deze functie helpt om via wifi automatisch met andere smart devices te verbinden, maar vergroot ook het risico dat je apparaten van buitenaf toegankelijk worden. 

©TStudious - stock.adobe.com

Tip 4: Houd je apparatuur up-to-date

Wacht je altijd weken of zelfs maanden voordat je een nieuwe software-update op je apparaten uitvoert? Foute boel! Updates hebben niet alleen als doel de functionaliteiten van je slimme apparaten te verbeteren, maar zijn er ook om beveiligingslekken te dichten die in eerdere versies zijn opgemerkt. Download je deze updates niet, dan laat je in feite de digitale achterdeur openstaan voor criminelen. Maak er daarom een gewoonte van om iedere week te checken of er nieuwe updates beschikbaar zijn en download deze dan direct. Het is slechts een kleine moeite die een groot effect kan hebben op je privacy.

Tip 5: Controleer de privacy-instellingen

Slimme apparaten komen doorgaans met standaardinstellingen die toestemming geven om bepaalde gegevens te verzamelen of op te slaan. Dat is vaak gunstig voor de fabrikant, maar als je geen pottenkijkers in huis wilt, is het zaak dat er zo min mogelijk gegevens van jou in de cloud terechtkomen. Gelukkig kun je de privacy-instellingen van je slimme apparaten meestal wijzigen. Zo kun je op veel slimme apparaten instellen dat de opnamegeschiedenis direct verwijderd wordt. Sommige apparaten sturen automatisch gegevens naar de fabrikant voor verbeteringsdoeleinden; ook dit kun je vaak uitschakelen. Zet ook altijd functies uit die je niet gebruikt. Gebruik je de spraakbediening op je slimme speaker niet? Schakel de microfoon dan helemaal uit. Zo verklein je in elk geval de kans dat je wordt afgeluisterd.

Afbeeldingbestanden kunnen behoorlijk groot zijn. Om afbeeldingen te verkleinen, hoef je geen gebruik te maken van externe software. Zowel in Windows 10 als Windows 11 kun je dat doen met de ingebouwde programma’s Paint en Foto’s. Het proces verloopt in beide programma’s vergelijkbaar, maar we tonen het hier in Foto’s.

Formaat van afbeelding wijzigen

Er zijn allerlei redenen waarom je een afbeelding zou willen verkleinen. Meestal wil je op die manier de bestandsgrootte verkleinen om het plaatje te delen via e-mail of via social media. De afmetingen van een foto zijn bepalend voor de bestandsgrootte. Om te beginnen, navigeer je naar de afbeelding waar de afbeelding staat waarvan je het formaat wilt aanpassen. Klik er met de rechtermuisknop op en kies in het contextmenu de opdracht Openen met / Foto’s. Wanneer deze app al ingesteld is als standaard-applicatie om afbeeldingen te openen, kun je ook dubbelklikken op de afbeelding. Terwijl de afbeelding geopend is in Foto’s klik je op de drie puntjes op de menubalk. Kies Formaat van afbeelding wijzigen.

Via de drie puntjes kom je bij de opdracht Formaat van afbeelding wijzigen.

Via pixelgrootte of percentages

Een dialoogvenster opent, waarin je de huidige afmetingen van de afbeelding leest. Die afmetingen staan weergegeven in pixels. Je kunt het formaat wijzigen door een andere pixelgrootte te typen. Veronderstel dat de afbeelding niet breder mag zijn dan 1200 pixels. Dan typ je deze waarde in het vak Breedte. Je hoeft slechts voor één dimensie een nieuwe maat in te geven. De andere dimensie, in dit geval Hoogte, wordt automatische aangepast. Op die manier respecteert Foto’s de oorspronkelijke beeldverhouding. Het is ook mogelijk om het formaat te wijzigen via een percentage. Als je Percentage aanvinkt en je geeft bij Hoogte de waarde 50% in, dan zal de afbeelding de helft kleiner worden.

Hier passen we de grootte via absolute waarden aan.

Het juiste bestandsformaat

Nog voor je de verkleining bevestigt, lees je onderaan de huidige afmetingen en de nieuwe afmetingen. Het valt daarbij op dat de bestandsgrootte veel kleiner is geworden. Bij Bestandstype kies je de indeling waarin de afbeelding wordt weggeschreven: jpg, png, tif of bmp. Bij de eerste twee opties, jpg en png, wordt compressie toegepast om de bestandsgrootte nog kleiner te maken. Met de schuifregelaar bepaal je de kwaliteit. Houd er rekening mee dat jpg geschikter is voor grafische afbeeldingen met veel kleurovergangen en nuances, zoals foto’s. Png is meer geschikt voor afbeeldingen die ook tekst bevatten.

Bij jpg kun je de sterkte van de compressie regelen.