De staat van Linux in 2021: Veel keuze, smartphones in vizier

Fragmentatie blijft

De Linux-wereld is er altijd een van keuzevrijheid geweest, en dat blijft zo. De keerzijde is dat sommige aspecten zo essentieel zijn dat wat meer uniformiteit wel handig zou zijn. Denk maar aan pakketbeheer: het zou een stuk handiger zijn als softwaremakers maar één pakket hoefden aan te bieden dat je op alle Linux-distributies zou kunnen installeren. Vroeger was er al de scheiding tussen rpm (de Red Hat- en SUSE-families) en deb (Debian, Ubuntu en afgeleiden).

Canonical heeft met Snap een nieuw pakketbeheersysteem uitgebracht dat op alle distributies moet werken, maar rond dezelfde tijd kwam er uit de Red Hat-stal Flatpak. Beide systemen zijn redelijk populair geworden, waardoor we nu met minstens vier pakketbeheersystemen zitten. Veel makers van serversoftware hebben er al de brui aan gegeven en verspreiden hun software alleen nog maar als Docker-images.

Ook wat bestandssystemen betreft, is er een zekere fragmentatie in de Linux-wereld, al is dat misschien minder belangrijk. Ext4 is nog altijd het standaard bestandssysteem in veel distributies. Maar het heeft zo zijn beperkingen, en daarom is Btrfs ontwikkeld. Het is beter te schalen, betrouwbaarder en gemakkelijker te beheren.

Vooral openSUSE zet zwaar in op Btrfs, waar je rootpartitie standaard van het bestandssysteem gebruikmaakt. Fedora 33 maakt ook standaard gebruik van Btrfs. Red Hat daarentegen is van Btrfs afgestapt en mikt op XFS. En Ubuntu, dat nog altijd standaard Ext4 gebruikt, houdt het al enkele releases op ZFS. Voor het dagelijks gebruik zijn deze verschillen gelukkig niet zo belangrijk.

Linux op smartphones

In 2011 kondigde Canonical, het bedrijf achter de populaire Linux-distributie Ubuntu, aan dat het een versie van Ubuntu voor smartphones zou uitbrengen. Dat werd Ubuntu Touch, en in 2015 was de eerste Ubuntu-gebaseerde smartphone in Europa te koop, de BQ Aquaris E4.5 Ubuntu Edition. Maar in 2017 zette Canonical er een punt achter door gebrek aan interesse in de markt. Einde verhaal zou je denken, maar de ontwikkeling werd daarna opgepikt door het UBports-project, een wereldwijde community van vrijwilligers.

Er worden inmiddels zo’n veertig smartphones ondersteund, maar niet allemaal even volledig. Het laatste jaar is de community in volle vaart geraakt.Purism heeft met zijn Librem 5 een smartphone die zich op privacybewuste gebruikers richt. Het besturingssysteem is PureOS, gebaseerd op Debian. Aan de andere kant van de markt vind je dan weer de PinePhone van Pine64. De softwarekant is hier een communityproject: ten tijde van schrijven ondersteunde de PinePhone maar liefst zestien Linux-distributies met zeven verschillende grafische gebruikersinterfaces.

Draadloze toegangspunten

Nagenoeg alle draadloze toegangspunten draaien op Linux. Al proberen de fabrikanten dat meestal te verbergen door een eigen webinterface eraan toe te voegen en beperkte toegang toe te staan tot de onderliggende Linux-laag. Wel kun je op talloze apparaten OpenWrt installeren.

Nog maar enkele jaren geleden ging het niet zo goed meer met het project: een groep ontwikkelaars verliet OpenWrt en splitste zich af tot LEDE (Linux Embedded Development Environment) uit onvrede met interne processen. Maar de onvrede werd uitgepraat en in 2018 gingen LEDE en OpenWrt weer samen verder onder de oorspronkelijke naam OpenWrt. Sindsdien brengt het project vaker nieuwe releases uit en lijkt OpenWrt een tweede adem te hebben gekregen. Er zijn ook al toegangspunten te koop met OpenWrt of een ingebouwde afgeleide distributie, zoals de Turris Omnia en Turris MOX van CZ.NIC.

Windows Subsystem for Linux blijft groeien

Het Windows Subsystem for Linux (WSL) is in enkele jaren tijd uitgegroeid van een rariteit tot een belangrijk onderdeel in Windows. Met WSL 2 verspreidt Microsoft zelfs een Linux-kernel in zijn besturingssysteem! Wie had dat enkele jaren geleden kunnen denken? Het laat je toe om onder Windows Ubuntu of een van de andere ondersteunde Linux-distributies in een virtuele machine te draaien die nauw geïntegreerd is met Windows, inclusief geavanceerde functies zoals Docker-containers en Kubernetes.

In 2020 heeft Microsoft WSL 2 heel wat verbeterd. Kernelupdates komen ondertussen binnen via Windows Update, en er is aan gpu-hardwareversnelling voor de Linux-omgeving en ondersteuning van grafische Linux-programma’s gewerkt. Wordt dit jaar misschien toch het jaar van Linux op de Windows-desktop?

ARM en RISC-V

Ten slotte. Linux is al vanaf het begin een besturingssysteem geweest dat op allerlei processorarchitecturen draait. Komt er een nieuw platform uit, zoals RISC-V, dan kun je er zeker van zijn dat Linux vooraan staat in het rijtje van ondersteunde besturingssystemen. En ook voor ARM heeft Linux al vanouds een uitstekende ondersteuning. Al werkt niet alle software die op Linux draait voor ARM of er is gewoon nog niemand die geprobeerd heeft om het voor ARM te compileren, waardoor je nog tegen wat kleine foutjes aan kunt lopen.

Maar nu Apple overstapt van Intel naar ARM voor zijn Macs, zal dit wellicht ook de aandacht voor Linux voor ARM bij softwareontwikkelaars verhogen. En dat maakt het gebruik van Linux weer een stukje interessanter.