ID.nl logo
Virtualiseren met Proxmox VE
© Reshift Digital
Huis

Virtualiseren met Proxmox VE

Terwijl de systeemeisen van Windows en Linux al jaren nauwelijks veranderen, biedt elke nieuwe generatie computers méér cores, méér threads en méér werkgeheugen. Onze computers staan zich dan ook vooral te vervelen, hoe hard we zelf ook denken aan het werk te zijn. Virtualisatie is een leuke manier om de rekenkracht die in een computer schuilt ook eens echt te gebruiken. Wij gebruiken hiervoor Proxmox VE.

Doorgaans is er op een computer één besturingssysteem geïnstalleerd. Gebruik je de computer, dan werk je met dat besturingssysteem. Er kunnen wel meerdere besturingssystemen geïnstalleerd zijn, maar ook dan gebruik je er altijd maar één tegelijk. Om iets in een ander besturingssysteem te doen, moet de computer opnieuw opstarten en het andere besturingssysteem laden.

Virtualisatie is een manier om wel meerdere besturingssystemen of meerdere versies van hetzelfde besturingssysteem tegelijk te gebruiken. Proxmox VE is een gratis opensource softwarepakket waarmee je dit kunt doen.

01 Wat is virtualisatie?

Bij virtualisatie wordt tussen de hardware van een computer en het besturingssysteem een extra laag software geplaatst, de virtualisatiesoftware. Deze virtualisatiesoftware beheert de hardware en geeft elk besturingssysteem een deel daarvan.

Het doet dit zo goed dat het mogelijk wordt bijvoorbeeld Windows én Linux gelijktijdig op één computer te gebruiken, of verschillende versies van Windows of Linux. Deze vorm van virtualisatie wordt bare-metal virtualisatie genoemd, omdat de virtualisatiesoftware direct op de hardware draait.

©PXimport

Headless gebruik

Na de installatie van de virtualisatiesoftware gebruik je de pc waarop die software staat alleen nog indirect (‘headless’), door vanaf een andere computer (!), via het netwerk, verbinding te maken met een van de virtuele machines op die pc. Wil je de pc ook gewoon blijven gebruiken? Installeer de virtualisatiesoftware dan op een eigen schijf en gebruik het bootmenu om bij het opstarten te bepalen welk besturingssysteem wordt geladen. Een andere manier is door harde schijven of ssd’s te wisselen.

©PXimport

02 Installatiemedium maken

Om Proxmox VE te installeren, download je eerst de installatiesoftware. Klik op Proxmox Virtual Environment / ISO Images en kies de laatste versie. Open de Verkenner, klik met de rechtermuisknop op het iso-bestand en kies Schijfkopiebestand branden wanneer je de installatie vanaf een cd/dvd wilt doen. Wil je een usb-stick gebruiken, download dan bijvoorbeeld Rufus en start het programma. Selecteer als Apparaat de lege usb-stick en bij Opstartselectie via Selecteren het iso-bestand. Klik daarna op Starten. De Proxmox-iso kan op twee manieren naar de stick worden geschreven, belangrijk is te kiezen voor Schrijven in DD-image modus.

©PXimport

Nieuw! Proxmox 7.0

Kort na afronding van dit artikel is versie 7.0 van Proxmox VE uitgebracht. Deze nieuwe versie is net als de voor dit artikel gebruikte 6.4-versie gratis en opensource, maar is wel de eerste die gebaseerd is op Debian 11 ‘Bullseye’. Proxmox 7 komt met Linux Kernel 5.11, de voor de virtualisatie belangrijke componenten LXC 4 en QEMU 6.0, en de opslagdrivers Ceph 16.2 en OpenZFS 2.0. Heel veel veranderingen voor eindgebruikers zijn er niet, behalve de optie Proxmox te installeren op het Btrfs-bestandssysteem, de mogelijkheid iso-bestanden met een url direct binnen Proxmox te downloaden en via een hash de integriteit te controleren, en ondersteuning voor lichtgewicht Markdown-opmaak in het Notes-veld. Maar het is evident dat het product hiermee een belangrijke stap zet met het oog op de toekomst.

03 Machine klaarmaken

Voordat je Proxmox installeert, is het belangrijk de systeemeisen te controleren én een back-up te maken. Volgens de minimale systeemeisen heeft Proxmox VE een 64-bit Intel- of AMD-processor nodig met Intel VT- of AMD-V-virtualisatieondersteuning. Mogelijk moet je deze virtualisatieondersteuning nog inschakelen in het BIOS van je pc. Daarnaast is minimaal 4 GB werkgeheugen vereist, liefst meer. Ook is minimaal één harde schijf of ssd nodig.

De schijf of ssd waarop Proxmox wordt geïnstalleerd, wordt bij de installatie volledig gewist. Daarom, maar ook omdat door een fout ook andere opslag in de pc geraakt kan worden, is het belangrijk eerst een volledige back-up te maken van alle gegevens op de computer. Gebruik hiervoor een goed back-upprogramma zoals Acronis True Image of een vergelijkbare oplossing.

©PXimport

04 Proxmox VE installeren

Zijn alle gegevens geback-upt, dan kun je Proxmox installeren. Plaats hiertoe de installatie-cd, -dvd of -stick in de pc en start de computer. Kies bij het opstarten voor het bootmenu (meestal via een druk op de F12-toets) en kies Install Proxmox VE.

Na een aantal tests volgt de gebruikerslicentie, klik op I agree. Het volgende scherm is even oppassen, zeker wanneer er meerdere harde schijven of ssd’s in de pc zitten en je Proxmox op specifiek een daarvan wilt installeren. Onder in het scherm, een beetje onopvallend, staat de Target Harddisk. Selecteer hier de juiste schijf en klik dan op Next.

Daarna wijst het zichzelf. Kies bij Country voor Netherlands en bij Time Zone voor Europe/Amsterdam. Bij Layout selecteer je je toetsenbordindeling, doorgaans is dit U.S. English. Configureer een wachtwoord bij Password. Als laatste kun je op het blad Management Network Configuration de naam en de netwerkconfiguratie kiezen. Controleer tot slot de gekozen opties en klik op Install om Proxmox ook echt te installeren.

©PXimport

05 De beheerinterface

Is de installatie klaar, klik dan niet meteen op Reboot, maar noteer of maak een foto van de informatie op het scherm. Deze informatie is namelijk belangrijk voor het vervolg, en dit geldt vooral voor de informatie bij ‘the selected IP address on port 8007’. Klik daarna op Reboot.

Start nu op een andere computer in het thuisnetwerk (!) een webbrowser en typ in de adresbalk https:/ gevolgd door het ip-adres van de Proxmox-server en het opgegeven poortnummer, bijvoorbeeld https://192.168.1.117:8007. Druk dan op Enter en log daarna met usernaam root en het wachtwoord dat je tijdens de installatie hebt geconfigureerd in op de Proxmox-server. Naar keuze kun je de Language nog op Nederlands zetten. Klik dan op Login.

©PXimport

No valid subscription

Na elke inlog toont Proxmox de melding dat een geldige ‘subscription’ ontbreekt. Dit is de bescheiden prijs voor het verder gratis gebruik van Proxmox. Proxmox is opensource en mag vrij worden gebruikt onder de GNU Affero General Public License. Dit is een GPLV3-licentie specifiek voor netwerksoftware en -producten. Dit betekent dat consumenten en bedrijven de software gratis mogen gebruiken. Pas wanneer ze ondersteuning willen hebben, moeten ze daarvoor betalen. Niet direct iets om je als thuisgebruiker druk om te maken dus, al is aanschaf van de goedkopere Community-licentie (90 euro excl. btw per jaar voor 1 cpu) een sympathiek gebaar wanneer je Proxmox echt veel gebruikt. Bovendien geeft het je voor updates toegang tot de betere subcription-repository.

©PXimport

06 Iso’s uploaden

Na het inloggen valt meteen op hoe goed Proxmox eruitziet. De virtualisatieserver laat zich helemaal op afstand via de webbrowser configureren en gebruiken, al kan het ook bijvoorbeeld via ssh.

Om virtuele machines te maken, heb je de installatiebestanden van de verschillende besturingssystemen nodig. Deze komen vaak in de vorm van een iso-bestand. Heb je deze op de pc staan, dan kun je ze uploaden naar de Proxmox-server. Klik hiervoor in de linkerkantlijn op (local) pve en daarna in het rechterscherm op ISO Images. Klik dan op Upload / Select File om op de computer of het netwerk een iso-bestand te selecteren en daarna te uploaden naar de Proxmox-server.

©PXimport

Shell

Proxmox, dat voor een groot deel Debian Linux is, heeft een volwaardige eigen shell. Eigenlijk alles wat je in de webinterface kunt, kun je ook in deze shell, maar dan sneller. Alleen is de shell wel een echte shell; hij is minder vergevend, dus je moet weten wat je doet. Er zijn meerdere manieren om de shell te openen, bijvoorbeeld in het hoofdscherm via >_ Shell. Je hebt keuze uit verschillende shells zoals NoVNC, Spice en Xterm js.

07 Een NFS-share koppelen

Heb je een NAS in het netwerk? Dan kun je opslag besparen door de iso-bestanden niet naar de Proxmox-server te uploaden, maar een NFS-koppeling te maken tussen de Proxmox-machine en de NAS. Hoe dit moet, verschilt per NAS.

Heb je een Synology, open dan File Station en kies Maken / Nieuwe gedeelde mapmaken. Geef de map de naam Proxmox en kies verder alleen voor de standaardopties. Selecteer de map en kies Bewerken / NFS-machtigingen. Belangrijk is het pad dat onder in het scherm staat, dit is nodig om vanaf de Proxmox-server de koppeling te maken. Klik op Maken en voer in het scherm Een NFS-regel maken bij Hostnaamof IP het ip-adres van de Proxmox-machine in. Sluit af met Opslaan.

Ga nu naar de Proxmox-server en kies Datacenter / Storage / Add / NFS. Geef de koppeling bij ID een naam, typ bij Server het ip-adres van de NAS en bij Export het pad zoals dat op de NAS werd aangegeven. Selecteer bij Content het ISO-image en klik op Add om de koppeling te maken.

In het rechtermenu onder de pve (Proxmox Virtual Environment) staat nu de nieuwe opslagruimte. Klik daarop en je ziet de inhoud van de map op de NAS. Door nu iso-installatiebestanden in de map /template/iso in de NFS-map op de NAS te plaatsen, worden deze direct op de Proxmox-server beschikbaar.

©PXimport

Proxmox en opslag

De mogelijkheden voor opslag in Proxmox zijn zeer uitgebreid en eigenlijk wordt elk opslagtype ondersteund. Bestanden opslaan en ook virtuele machines maken kan op de opslag in de Proxmox-machine, maar ook op externe opslag zoals een NAS. Voor beheer van de opslag gebruikt Proxmox de Logical Volume Manager (LVM), een Linux-oplossing die alle opslag tot één groot volume samenvoegt. Voor beheer van de schijven ga je naar pve / disks. Zijn er ongebruikte schijven, dan kun je die selecteren en via Initialize Disks toevoegen aan de totale opslagruimte. Voor de opslag van virtuele machines is het handig een Volume Group te maken. Klik op Disks / LVM / Create: Volume Group en selecteer de beschikbare vrije opslag. Geef de opslag dan een herkenbare naam en zet een vinkje bij Add Storage. Klik dan op Create en even later is de opslag beschikbaar onder LVM. Maak je nu een nieuwe virtuele machine, dan kun je op het tabblad Hard Disk bij Storage kiezen deze opslaglocatie te gebruiken. Zo kun je een virtual machine maken op de Proxmox-server met een iso op de NAS.

©PXimport

08 Een vm maken

Om een virtuele machine (vm) te maken, selecteer je de pve-server en klik je vervolgens op Create VM. Het maken van een vm gebeurt in enkele stappen, verdeeld over verschillende tabbladen.

Vul op het tabblad General bij Name een naam in voor de vm. Klik op Next en selecteer op het tabblad OS bij Use CD/DVD disc image file (iso) de opslaglocatie waar de iso’s staan en daarna het juiste iso-image. Controleer of bij Guest OS het juiste type en versie van het te installeren besturingssysteem zijn gekozen, en pas dit aan indien nodig.

Bij Hard Disk bepaal je de grootte van de harde schijf en kies je onder Storage de plaats waar je de vm wilt opslaan. Is er maar één schijf aanwezig, dan is deze laatste optie niet beschikbaar.

Selecteer bij CPU en Memory de hoeveelheid rekenkracht en geheugen. De standaardopties voldoen doorgaans prima, al kan het – afhankelijk van de rekenkracht en het geheugen van de onderliggende pc – handig zijn iets meer cores en geheugen te geven, maar dat is ook afhankelijk van wat je met de vm gaat doen.

Zet als laatste op het tabblad Confirm een vinkje bij Start after created en klik op Finish. Even later zie je onder in de inventory van de pve de nieuwe machine gemaakt worden.

©PXimport

09 Een vm gebruiken

Is de vm gemaakt en opgestart, dan open je via Console een scherm naar de vm. Daar zal nu de installatie starten. Is het een nieuwe vm, dan zal de installatie van het besturingssysteem in de vm volgen. Dit is niet anders dan een installatie direct op echte hardware. Is het een al bestaande vm, dan kan deze na het opstarten gewoon gebruikt worden net als elke andere pc.

De installatie op virtualisatiesoftware zoals Proxmox maakt het mogelijk om meerdere vm’s tegelijk actief te hebben. Maak dus na de eerste ook nog andere vm’s met verschillende besturingssystemen. Ze kunnen, via het netwerk, tegelijk gestart en gebruikt worden. Richt elke vm in zoals je gewend bent van een echte pc, met applicaties, met de juiste beveiliging en zorg ook voor updates. Heb je een vm even niet nodig, dan kun je die via het pulldown-menu naast Shutdown pauzeren, in slaapstand zetten of ruwweg stoppen. Gewoon afsluiten binnen de vm kan ook altijd.

Virtualisatie en de processor

Om Proxmox soepel te laten draaien en gebruik te maken van de VNC-console is het nodig dat de virtualisatieopties in de processor van de pc waarop Proxmox is geïnstalleerd, zijn ingeschakeld. Dit is niet altijd standaard het geval.

Log daarom in op het BIOS van de pc en schakel de relevante opties in. Bij een Intel-cpu is dat Intel VT en bij een AMD-processor AMD-V. Is dit uitgeschakeld, dan laat Proxmox zich veelal probleemloos installeren, maar volgt na het openen van een console naar een virtuele machine een melding dat KVM-virtualisatie niet geconfigureerd is.

Ontbreekt virtualisatie in de processor, dan kan de KVM hardware virtualisation via de Options van de virtuele machine worden uitgeschakeld, maar dit komt de prestaties niet ten goede.

©PXimport

10 Proxmox afsluiten

Zeker zolang de Proxmox-server vooral bedoeld is om ermee te leren werken of gewoon eens een vm op te spinnen, kun je de server rustig uitschakelen wanneer die niet gebruikt wordt. Hiervoor selecteer je in de serverweergave (links) de pve en klik je vervolgens rechts op Shutdown.

Wil je alleen een keer de server opnieuw opstarten, dan is Reboot de goede keuze. Bevestig in beide gevallen de handeling met een klik op Yes. Voordat je de server opnieuw opstart of uitschakelt, moeten wel ook eerst de vm’s worden uitgeschakeld of gepauzeerd.

©PXimport

Proxmox VE versus VMware ESXi

In deze masterclass gebruiken we Proxmox VE als virtualisatiesoftware. Het lijkt erg op ESXi van VMware waar we al vaker gebruik van maakten. Beide producten zijn gratis te gebruiken, bewijzen al vele jaren hun kracht en stabiliteit, en zijn bovendien erg gebruiksvriendelijk. Toch zijn er verschillen. Proxmox VE is gebaseerd op Debian en gebruikt KVM voor virtuele machines en LXC voor containers. Het is opensource en je kunt de volledige functionaliteit benutten, ook als je het gebruikt zonder licentie (die is alleen nodig als je ondersteuning wilt). ESXi is niet opensource, maar een gesloten product van VMware dat een eigen Linux-versie als basis gebruikt. Het ondersteunt virtuele machines en containers op basis van Kubernetes. Een licentie is vereist, maar ook gratis verkrijgbaar. De gratis versie is wel beperkt tot computers met maximaal twee fysieke processors en maximaal acht virtuele cpu’s per virtuele machine. Hoewel deze beperkingen zeker thuisgebruikers niet snel zullen raken, geniet een oplossing zonder beperkingen, zoals Proxmox VE, de voorkeur.

▼ Volgende artikel
AOC komt met breed aanbod nieuwe gaming-monitoren voor Black Friday
Huis

AOC komt met breed aanbod nieuwe gaming-monitoren voor Black Friday

AOC en AGON by AOC introduceren een nieuwe reeks monitoren die uiteenloopt van snelle esports-panelen tot ultrawide-schermen en 4K-modellen voor gamers die beeldkwaliteit vooropstellen. Daarmee richt het merk zich niet op één type gebruiker, maar op verschillende speelstijlen en budgetten.

Black Friday is bij uitstek het moment waarop veel gamers kijken naar een upgrade van hun setup. Monitoren verouderen namelijk niet zo snel als andere pc-componenten: een goed scherm kan jaren meegaan en is vaak de belangrijkste kwaliteitsboost die je kunt maken, zowel voor games als voor dagelijks gebruik. Een hogere verversingssnelheid maakt beweging vloeiender, een betere contrastverhouding haalt details naar voren, en een groter scherm kan letterlijk het verschil maken tussen een spel spelen en er middenin zitten. Dat maakt deze periode ideaal om iets te kiezen dat past bij hoe je speelt, werkt of kijkt, zonder dat je meteen het duurste model hoeft te nemen.

Oled voor wie beeld én snelheid belangrijk zijn

Aan de top van de line-up introduceert AOC twee QD-oledmonitoren. De AGON PRO AG276QZD2 heeft een 27-inch QHD-paneel met een verversingssnelheid van 240 Hz en een extreem lage responstijd van 0,03 ms. Dat maakt het scherm vooral geschikt voor competitieve shooters en snelle arena-games, waarbij vloeiende bewegingen en diepe contrasten belangrijk zijn. De adviesprijs is 449 euro.

Wie een groter beeldoppervlak wil, komt uit bij de AGON PRO AG326UD. Dit model biedt een 31,5-inch UHD-paneel met dezelfde QD-oledbeeldkwaliteit, maar dan met meer schermruimte voor RPG's en openwereldspellen. Dankzij PiP- en PbP-ondersteuning leent het scherm zich ook goed voor creatief werk of multitasken. De adviesprijs van dit scherm bedraagt 649 euro.

Snelle QHD-schermen voor het middensegment

Onder de oledtoplaag brengt AOC verschillende QHD-modellen die snelheid combineren met een vriendelijker prijskaartje. De Q27G4ZR is een 27-inch Fast IPS-monitor met een verversingssnelheid tot 260 Hz, bedoeld voor gamers die een competitief voordeel zoeken zonder meteen de hoofdprijs te betalen. Wie liever een betere HDR-ervaring heeft, kan terecht bij de Q27G3XMN/BK met miniLED-achtergrondverlichting en DisplayHDR 1000-ondersteuning. Voor wie vooral een degelijke allround QHD-monitor wil, is er de Q27G4XF met 180 Hz en een ergonomische standaard.

De AOC Q27G3XMN/BK met miniLED-scherm.

welke monitor past bij jouw manier van spelen?

Je speelt snelle shooters en competitieve titels
Kies een model met hoge verversingssnelheid, zoals de Q27G4ZR of de U27G4R in 320Hz-modus.

Je geniet van verhaalgedreven spellen en open werelden
Oled of ultrawide geeft daarin het meeste sfeer: AGON PRO AG326UD of CU34G4.

Je gebruikt je scherm ook voor werk of contentcreatie
Kijk naar 4K of multitasking-mogelijkheden: U27G4R of opnieuw de AG326UD.

Je zoekt vooral een goede prijs-prestatieverhouding
Dan kom je uit bij Q27G4XF of zelfs de betaalbare 27G4HRE.

Ultrawide en curved voor meer immersie

Voor spelers die het liefst worden ondergedompeld in hun gamewereld, introduceert AOC twee curved-modellen die je blik letterlijk verbreden. De CU34G4 beschikt over een 34-inch ultrawide-paneel met UWQHD-resolutie en een gebogen 1500R-vorm, waardoor het beeld licht om je heen krult. Dat geeft een natuurlijker kijkhoek en maakt het makkelijker om details in je perifere zicht op te pikken; handig in simulators, openwereldgames en story-driven gameplay waarin overzicht en sfeer veel toevoegen.

De CQ32G4VE doet iets vergelijkbaars, maar dan in een traditionelere beeldverhouding: 31,5 inch met QHD-resolutie en eveneens 180 Hz. Daarmee is het een toegankelijke optie voor wie wel de gebogen kijkervaring wil, maar niet per se ultrawide hoeft. In beide gevallen ligt de nadruk minder op pure reactietijd en meer op beleving.

De AOC CU34G4 beschikt over een 34-inch ultrawide-paneel.

4K met flexibiliteit voor zowel scherpte als reactietijd

Tussen alle nieuwe modellen valt de U27G4R vooral op door zijn flexibiliteit. Dit 27-inch scherm toont 4K-games met een verversingssnelheid van 160 Hz, wat zorgt voor scherpe details zonder aan snelheid in te boeten. Maar het meest bijzondere is de Dual Mode: met één instelling kan de gebruiker schakelen naar Full HD bij 320 Hz. Daarmee biedt het scherm twee speelstijlen in één apparaat: één voor wanneer je beeldkwaliteit en detail wilt, en één voor wanneer elke milliseconde telt in competitieve matches. HDMI 2.1-ondersteuning maakt 'm bovendien geschikt voor PS5 en Xbox Series X, zonder kunstgrepen of compatibiliteitsgedoe.

De flexibele AOC U27G4R.

Betaalbaar instappen met hoge verversingssnelheid

Onder aan de line-up bevinden zich twee modellen die vooral gericht zijn op toegankelijkheid zonder dat de speelervaring eronder lijdt. De 27G4HRE (27 inch) en 24G4HRE (24 inch) bieden allebei een verversingssnelheid van 200 Hz, waardoor bewegingen soepel en responsief blijven, ook bij competitieve titels of snelle camerabewegingen. De beeldkwaliteit is eenvoudiger en de resolutie lager dan bij de duurdere modellen, maar dat is precies het idee: zoveel mogelijk hertzen per euro. Met adviesprijzen van 109 euro en 89 euro openen deze schermen de deur voor gamers die hun eerste gamingmonitor willen kopen of voor wie een tweede scherm zoekt voor een slaapkamer, werkkamer of LAN-omgeving.

▼ Volgende artikel
Het oog wil ook wat: Betere schermkwaliteit in Windows 11 voor een rustiger beeld
© ID.nl
Huis

Het oog wil ook wat: Betere schermkwaliteit in Windows 11 voor een rustiger beeld

Niemand ontkomt aan ouder wordende ogen. Kleine letters, fel wit licht en drukke schermen maken het werken op de pc steeds vermoeiender. Windows 11 biedt gelukkig een schat aan verborgen opties om de tekst te vergroten, het contrast te verhogen en je vermoeide ogen rust te geven.

In Windows 11 pas je zonder extra software de beeldkwaliteit eenvoudig en snel aan, zodat alles weer prettig leest. Het type monitor of het tijdstip van de dag maakt daarbij niet uit. Bovendien profiteer je van nieuwe hulptechnologieën zoals live-ondertiteling en de Verteller met helder geluid.

Eerst pak je de algehele schaalinstelling aan, want die bepaalt hoe leesbaar alle vensters, apps en pictogrammen zijn. Klik op Start, ga naar Instellingen /Systeem /Beeldscherm. Onder het kopje Schaal stel je met het keuzemenu een percentage in, bijvoorbeeld 125 of 150. Gebruik daarna de optie Aangepaste schaal, via het pijltje rechts van het keuzemenu, als de standaardpercentages niet bevallen: typ bijvoorbeeld 138 en kies Toepassen.

Scrol in het menu Beeldscherm iets omlaag naar Resolutie; kies altijd de aanbevolen waarde om te voorkomen dat de letters korrelig worden. Zodra schaal en resolutie kloppen, vormt dit de basis voor verdere verfijning, daarmee bespaar je jezelf voortaan eindeloos turen en inzoomen.

Hier kun je het algehele zoomniveau van je systeem instellen.

Rustiger beeld

Fel wit licht werkt als een spotlight op vermoeide netvliezen, daarom verdient de ingebouwde donkere modus je aandacht. Ga naar Instellingen /Persoonlijke instellingen /Kleuren. Selecteer in het vervolgkeuzemenu Donker; Windows past zowel de taakbalk als systeemvensters onmiddellijk aan, zodat grote witte vlakken verdwijnen.

Vind je dat nog niet uitgesproken genoeg? Activeer dan een contrastrijk thema. Scrol omlaag naar Contrastthema’s en druk op Bewerken. Kies bijvoorbeeld Woestijn voor zachte beige tinten of Schemering voor hoog contrast met paarse accenten. Klik op Opslaan als en vervolgens Toepassen zodat je altijd kunt terugkeren naar het standaardthema zonder instellingen kwijt te raken. Controleer tot slot of de websites zich aanpassen door in Edge het instellingenvenster te openen, naar Vormgeving te gaan en Donker als standaardthema te kiezen. Zo genieten je ogen overal van een rustiger beeld, terwijl kleuren toch voldoende onderscheid blijven bieden voor tabellen, grafieken en programmeervensters, zelfs tijdens een lange avond achter het scherm.

Contrastthema’s zorgen voor een scherpere verdeling tussen licht en donker.

Haarscherpe letters

Zelfs met de juiste schaal kan tekst nog wazig lijken, vooral op oudere monitoren. Windows 11 bevat daarom de ClearType-tuner waarmee je de pixelweergave precies op je beeldscherm afstemt. Typ ClearType in het zoekvak op de taakbalk en selecteer ClearType-tekst aanpassen. Vink ClearType inschakelen aan, klik op Volgende en doorloop de vijf testpagina’s. Lees steeds aandachtig welk tekstblok het scherpst oogt en bevestig na elke keuze met Volgende. Zodra je op Voltooien klikt, slaat Windows de subpixelmatrix permanent op, zodat letterranden niet meer rafelen.

Wil je daarnaast een groter basislettertype? Open dan Instellingen / Toegankelijkheid /Tekstgrootte. Schuif de balk naar rechts, controleer het voorbeeld en druk op Toepassen. Deze instelling schaalt alleen letters op, niet het volledige venster, zodat lay-outs intact blijven.

Maak ook gebruik van het nieuwe variabele systeemlettertype Segoe Fluent. Schakel naar Persoonlijke instellingen, open Lettertypen en klik op de downloadlink voor Segoe UI Variable als die nog ontbreekt. Dankzij het variabel gewicht en de breedte blijft de tekst leesbaar bij elke resolutie en zoomfactor. Dat is vooral nuttig voor programmeeromgevingen en uitgebreide spreadsheets, ook tijdens presentaties op grote projectieschermen.

ClearType-lettertypes zijn speciaal gemaakt om zo duidelijk zichtbaar mogelijk te zijn.

Nachtlamp optimaal afstellen

Blauw licht verstoort niet alleen de slaapcyclus, maar prikkelt ook vermoeide ogen. Windows 11 beschikt over de instelbare functie Nachtlamp die de kleurtemperatuur automatisch naar warm oranje verschuift.

Open Instellingen /Systeem /Beeldscherm. Schakel de schuifregelaar Nachtlamp in. Klik vervolgens op het pijltje ernaast om het vervolgmenu te openen; hier bepaal je met een eenvoudige schuif hoe warm het scherm wordt. Een waarde rond 45 maakt het beeld zachter zonder dat foto- en videokleuren onherkenbaar worden.

Schakel Nachtlamp instellen in en zet daarna Schema op Zonsondergang tot zonsopgang als je pc locatiegegevens mag gebruiken. Werk je op een geïsoleerd netwerk, kies dan Aangepast schema en vul je gebruikelijke werktijden in. Windows onthoudt de laatste handmatige wijziging, dus als je incidenteel een kleurkritische taak uitvoert, kun je de nachtlamp vanuit het Actiecentrum tijdelijk uitschakelen door op de tegel Nachtlamp te klikken. Vergeet niet dat de functie per monitor instelbaar is; bij een multi-monitoropstelling profiteer je optimaal door alle schermen dezelfde temperatuur te geven. Dan hoef je nooit meer handmatig te schuiven tijdens een laat avondje.

 Sneltoetsen voor moeiteloos comfort

Sneltoetsen voorkomen onnodig zoeken in menu’s, zeker als letters al te klein ogen. De belangrijkste combinaties voor leescomfort beginnen met de Windows-toets.

Zo vergroot je het scherm direct met Windows-toets+Plus en verklein je met Windows-toets+Min.

Spring naar de instellingenapp met Windows-toets+I.

Schakel de schermlezer in of uit met Ctrl+Windows-toets+Enter, terwijl Ctrl+Windows-toets+L Live Captions aanzet.

Wil je snel contrast wisselen tijdens een presentatie, druk dan op Alt+Shift+Prtsc; bevestig het dialoogvenster met Enter en het hoogcontrastthema staat aan.

Vergeet niet Windows-toets+Esc om Vergrootglas af te sluiten voor je een zware game start.

Door deze toetscombinaties te onthouden, werk je vloeiend door, zonder gedoe met muisroutes of vermoeide ogen. Zelfs op laptops met krappe touchpads en fletse schermen.

Nooit meer zoeken

Het muispijltje kwijtraken kost frustratie én tijd. Ga daarom naar Instellingen, open Bluetooth en apparaten en kies Muis. Klik op Aanvullende muisinstellingen, selecteer het tabblad Aanwijzers en wijzig het schema naar Windows Zwart (extra groot)(systeemschema) voor maximale zichtbaarheid. Bevestig met OK. De aanwijzer ligt nu duidelijk boven drukke achtergronden.

Ga vervolgens naar Tekstcursor in het menu Toegankelijkheid in de hoofdinstellingen van Windows 11. Zet de schakelaar Tekstcursorindicator aan, kies een opvallende kleur en vergroot de indicatorbreedte tot twee pixels. Wanneer je nu een Word-document bewerkt, verschijnt naast de dunne verticale streep een helder blokje dat direct opvalt. Met deze instellingen zie je veel sneller waar je typt. Bovendien spaar je je ogen doordat minder heen-en-weerbeweging nodig is tijdens intensief bureaubladwerk.

Raak je vaak je cursor kwijt? Geef deze een fel kleurtje en je ziet hem altijd staan.

Snel inzoomen

Wanneer zelfs vergrote fonts tijdelijk onvoldoende zijn, biedt de Vergrootglas-tool soelaas. Druk op Windows-toets+Plus om het hulpmiddel direct te starten. Een zwevende balk verschijnt; hier stel je met Plus en Min het zoomniveau per stap van tien procent in. Voor volledige schermvullende vergroting selecteer je Volledig scherm; beweeg de muis dan om desoriëntatie te voorkomen.

Heb je snel een getal in Excel nodig, typ dan Ctrl+Alt+I voor de Inverted-weergave; de kleuren keren om, waardoor hoog contrast ontstaat zonder de rest van Windows te beïnvloeden. Sluit het Vergrootglas met Windows-toets+Esc om resources vrij te maken. Door deze sneltoetsen in het geheugen te prenten, schakel je binnen seconden tussen normaal en ingezoomd beeld zonder losse hulpmiddelen of browserplug-ins.

Met het vergrootglas kun je tijdelijk inzoomen, ook als de app zelf dat niet meteen toelaat.

Verteller en ondertitels

Zelf lezen is niet altijd de snelste optie; af en toe laten voorlezen ontlast bovendien je ogen. Windows 11 levert daarom Verteller mee. Druk op Ctrl+Windows-toets+Enter om de schermlezer te starten. Een blauwe rand markeert het actieve element. Gebruik Ctrl+Caps Lock+K om de huidige paragraaf te laten voorlezen en pauzeer met Ctrl. Stel het spreektempo in door Caps Lock+Plus of Caps Lock+Min te drukken totdat de stem comfortabel klinkt. Ga naar Instellingen /Toegankelijkheid en klik op Verteller voor meer instellingen. Denk aan het automatisch aanzetten van de Verteller voordat je bent ingelogd en de knop die je gebruikt om het te bedienen.

Als je liever zelf leest maar wel ondertiteling wilt in vergaderingen, activeer dan de functie Live bijschriften via Ctrl+Windows-toets+L. Windows toont boven in beeld realtime tekst van elk audiosignaal, ook offline. Binnen het Ondertitels-venster klik je op Instellingen, en vervolgens op Voorkeuren / Bijschriftstijl voor extra opties voor lettergrootte en uiterlijk. Combineer beide tools door Verteller het ondertitelingsvenster te laten voorlezen. Zo krijg je tegelijk visuele en auditieve feedback en verminder je vermoeidheid na lange Teams-sessies op elke werkdag.

De Verteller en ondertiteling komen goed van pas als je even niet of juist wel je ogen wilt gebruiken.

Fris beeld in tien minuten

Met enkele gerichte aanpassingen transformeer je Windows 11 dus in een omgeving die je ogen ontziet. Door eerst de schaal, de resolutie en het ClearType juist te zetten, creëer je een stabiele basis. Donkere of contrastrijke thema’s verminderen fel licht, terwijl grotere cursors en tekstindicatoren voorkomen dat je de aanwijzer kwijtraakt.

Het Vergrootglas springt bij voor detailwerk en Verteller of Live Captions leveren auditieve rustmomenten. Voeg Nachtlamp en handige sneltoetsen toe en je beschikt over een compleet arsenaal dat zonder extra software werkt. Zo blijft computeren comfortabel, ongeacht leeftijd, monitor of werkritme, zelfs bij lange dagelijkse lees- of intensieve programmeersessies.