Virtualiseren met Proxmox VE
Terwijl de systeemeisen van Windows en Linux al jaren nauwelijks veranderen, biedt elke nieuwe generatie computers méér cores, méér threads en méér werkgeheugen. Onze computers staan zich dan ook vooral te vervelen, hoe hard we zelf ook denken aan het werk te zijn. Virtualisatie is een leuke manier om de rekenkracht die in een computer schuilt ook eens echt te gebruiken. Wij gebruiken hiervoor Proxmox VE.
Doorgaans is er op een computer één besturingssysteem geïnstalleerd. Gebruik je de computer, dan werk je met dat besturingssysteem. Er kunnen wel meerdere besturingssystemen geïnstalleerd zijn, maar ook dan gebruik je er altijd maar één tegelijk. Om iets in een ander besturingssysteem te doen, moet de computer opnieuw opstarten en het andere besturingssysteem laden.
Virtualisatie is een manier om wel meerdere besturingssystemen of meerdere versies van hetzelfde besturingssysteem tegelijk te gebruiken. Proxmox VE is een gratis opensource softwarepakket waarmee je dit kunt doen.
01 Wat is virtualisatie?
Bij virtualisatie wordt tussen de hardware van een computer en het besturingssysteem een extra laag software geplaatst, de virtualisatiesoftware. Deze virtualisatiesoftware beheert de hardware en geeft elk besturingssysteem een deel daarvan.
Het doet dit zo goed dat het mogelijk wordt bijvoorbeeld Windows én Linux gelijktijdig op één computer te gebruiken, of verschillende versies van Windows of Linux. Deze vorm van virtualisatie wordt bare-metal virtualisatie genoemd, omdat de virtualisatiesoftware direct op de hardware draait.
©PXimport
Headless gebruik
Na de installatie van de virtualisatiesoftware gebruik je de pc waarop die software staat alleen nog indirect (‘headless’), door vanaf een andere computer (!), via het netwerk, verbinding te maken met een van de virtuele machines op die pc. Wil je de pc ook gewoon blijven gebruiken? Installeer de virtualisatiesoftware dan op een eigen schijf en gebruik het bootmenu om bij het opstarten te bepalen welk besturingssysteem wordt geladen. Een andere manier is door harde schijven of ssd’s te wisselen.
©PXimport
02 Installatiemedium maken
Om Proxmox VE te installeren, download je eerst de installatiesoftware. Klik op Proxmox Virtual Environment / ISO Images en kies de laatste versie. Open de Verkenner, klik met de rechtermuisknop op het iso-bestand en kies Schijfkopiebestand branden wanneer je de installatie vanaf een cd/dvd wilt doen. Wil je een usb-stick gebruiken, download dan bijvoorbeeld Rufus en start het programma. Selecteer als Apparaat de lege usb-stick en bij Opstartselectie via Selecteren het iso-bestand. Klik daarna op Starten. De Proxmox-iso kan op twee manieren naar de stick worden geschreven, belangrijk is te kiezen voor Schrijven in DD-image modus.
©PXimport
Nieuw! Proxmox 7.0
Kort na afronding van dit artikel is versie 7.0 van Proxmox VE uitgebracht. Deze nieuwe versie is net als de voor dit artikel gebruikte 6.4-versie gratis en opensource, maar is wel de eerste die gebaseerd is op Debian 11 ‘Bullseye’. Proxmox 7 komt met Linux Kernel 5.11, de voor de virtualisatie belangrijke componenten LXC 4 en QEMU 6.0, en de opslagdrivers Ceph 16.2 en OpenZFS 2.0. Heel veel veranderingen voor eindgebruikers zijn er niet, behalve de optie Proxmox te installeren op het Btrfs-bestandssysteem, de mogelijkheid iso-bestanden met een url direct binnen Proxmox te downloaden en via een hash de integriteit te controleren, en ondersteuning voor lichtgewicht Markdown-opmaak in het Notes-veld. Maar het is evident dat het product hiermee een belangrijke stap zet met het oog op de toekomst.
03 Machine klaarmaken
Voordat je Proxmox installeert, is het belangrijk de systeemeisen te controleren én een back-up te maken. Volgens de minimale systeemeisen heeft Proxmox VE een 64-bit Intel- of AMD-processor nodig met Intel VT- of AMD-V-virtualisatieondersteuning. Mogelijk moet je deze virtualisatieondersteuning nog inschakelen in het BIOS van je pc. Daarnaast is minimaal 4 GB werkgeheugen vereist, liefst meer. Ook is minimaal één harde schijf of ssd nodig.
De schijf of ssd waarop Proxmox wordt geïnstalleerd, wordt bij de installatie volledig gewist. Daarom, maar ook omdat door een fout ook andere opslag in de pc geraakt kan worden, is het belangrijk eerst een volledige back-up te maken van alle gegevens op de computer. Gebruik hiervoor een goed back-upprogramma zoals Acronis True Image of een vergelijkbare oplossing.
©PXimport
04 Proxmox VE installeren
Zijn alle gegevens geback-upt, dan kun je Proxmox installeren. Plaats hiertoe de installatie-cd, -dvd of -stick in de pc en start de computer. Kies bij het opstarten voor het bootmenu (meestal via een druk op de F12-toets) en kies Install Proxmox VE.
Na een aantal tests volgt de gebruikerslicentie, klik op I agree. Het volgende scherm is even oppassen, zeker wanneer er meerdere harde schijven of ssd’s in de pc zitten en je Proxmox op specifiek een daarvan wilt installeren. Onder in het scherm, een beetje onopvallend, staat de Target Harddisk. Selecteer hier de juiste schijf en klik dan op Next.
Daarna wijst het zichzelf. Kies bij Country voor Netherlands en bij Time Zone voor Europe/Amsterdam. Bij Layout selecteer je je toetsenbordindeling, doorgaans is dit U.S. English. Configureer een wachtwoord bij Password. Als laatste kun je op het blad Management Network Configuration de naam en de netwerkconfiguratie kiezen. Controleer tot slot de gekozen opties en klik op Install om Proxmox ook echt te installeren.
©PXimport
05 De beheerinterface
Is de installatie klaar, klik dan niet meteen op Reboot, maar noteer of maak een foto van de informatie op het scherm. Deze informatie is namelijk belangrijk voor het vervolg, en dit geldt vooral voor de informatie bij ‘the selected IP address on port 8007’. Klik daarna op Reboot.
Start nu op een andere computer in het thuisnetwerk (!) een webbrowser en typ in de adresbalk https:/ gevolgd door het ip-adres van de Proxmox-server en het opgegeven poortnummer, bijvoorbeeld https://192.168.1.117:8007. Druk dan op Enter en log daarna met usernaam root en het wachtwoord dat je tijdens de installatie hebt geconfigureerd in op de Proxmox-server. Naar keuze kun je de Language nog op Nederlands zetten. Klik dan op Login.
©PXimport
No valid subscription
Na elke inlog toont Proxmox de melding dat een geldige ‘subscription’ ontbreekt. Dit is de bescheiden prijs voor het verder gratis gebruik van Proxmox. Proxmox is opensource en mag vrij worden gebruikt onder de GNU Affero General Public License. Dit is een GPLV3-licentie specifiek voor netwerksoftware en -producten. Dit betekent dat consumenten en bedrijven de software gratis mogen gebruiken. Pas wanneer ze ondersteuning willen hebben, moeten ze daarvoor betalen. Niet direct iets om je als thuisgebruiker druk om te maken dus, al is aanschaf van de goedkopere Community-licentie (90 euro excl. btw per jaar voor 1 cpu) een sympathiek gebaar wanneer je Proxmox echt veel gebruikt. Bovendien geeft het je voor updates toegang tot de betere subcription-repository.
©PXimport
06 Iso’s uploaden
Na het inloggen valt meteen op hoe goed Proxmox eruitziet. De virtualisatieserver laat zich helemaal op afstand via de webbrowser configureren en gebruiken, al kan het ook bijvoorbeeld via ssh.
Om virtuele machines te maken, heb je de installatiebestanden van de verschillende besturingssystemen nodig. Deze komen vaak in de vorm van een iso-bestand. Heb je deze op de pc staan, dan kun je ze uploaden naar de Proxmox-server. Klik hiervoor in de linkerkantlijn op (local) pve en daarna in het rechterscherm op ISO Images. Klik dan op Upload / Select File om op de computer of het netwerk een iso-bestand te selecteren en daarna te uploaden naar de Proxmox-server.
©PXimport
Shell
Proxmox, dat voor een groot deel Debian Linux is, heeft een volwaardige eigen shell. Eigenlijk alles wat je in de webinterface kunt, kun je ook in deze shell, maar dan sneller. Alleen is de shell wel een echte shell; hij is minder vergevend, dus je moet weten wat je doet. Er zijn meerdere manieren om de shell te openen, bijvoorbeeld in het hoofdscherm via >_ Shell. Je hebt keuze uit verschillende shells zoals NoVNC, Spice en Xterm js.
07 Een NFS-share koppelen
Heb je een NAS in het netwerk? Dan kun je opslag besparen door de iso-bestanden niet naar de Proxmox-server te uploaden, maar een NFS-koppeling te maken tussen de Proxmox-machine en de NAS. Hoe dit moet, verschilt per NAS.
Heb je een Synology, open dan File Station en kies Maken / Nieuwe gedeelde map maken. Geef de map de naam Proxmox en kies verder alleen voor de standaardopties. Selecteer de map en kies Bewerken / NFS-machtigingen. Belangrijk is het pad dat onder in het scherm staat, dit is nodig om vanaf de Proxmox-server de koppeling te maken. Klik op Maken en voer in het scherm Een NFS-regel maken bij Hostnaam of IP het ip-adres van de Proxmox-machine in. Sluit af met Opslaan.
Ga nu naar de Proxmox-server en kies Datacenter / Storage / Add / NFS. Geef de koppeling bij ID een naam, typ bij Server het ip-adres van de NAS en bij Export het pad zoals dat op de NAS werd aangegeven. Selecteer bij Content het ISO-image en klik op Add om de koppeling te maken.
In het rechtermenu onder de pve (Proxmox Virtual Environment) staat nu de nieuwe opslagruimte. Klik daarop en je ziet de inhoud van de map op de NAS. Door nu iso-installatiebestanden in de map /template/iso in de NFS-map op de NAS te plaatsen, worden deze direct op de Proxmox-server beschikbaar.
©PXimport
Proxmox en opslag
De mogelijkheden voor opslag in Proxmox zijn zeer uitgebreid en eigenlijk wordt elk opslagtype ondersteund. Bestanden opslaan en ook virtuele machines maken kan op de opslag in de Proxmox-machine, maar ook op externe opslag zoals een NAS. Voor beheer van de opslag gebruikt Proxmox de Logical Volume Manager (LVM), een Linux-oplossing die alle opslag tot één groot volume samenvoegt. Voor beheer van de schijven ga je naar pve / disks. Zijn er ongebruikte schijven, dan kun je die selecteren en via Initialize Disks toevoegen aan de totale opslagruimte. Voor de opslag van virtuele machines is het handig een Volume Group te maken. Klik op Disks / LVM / Create: Volume Group en selecteer de beschikbare vrije opslag. Geef de opslag dan een herkenbare naam en zet een vinkje bij Add Storage. Klik dan op Create en even later is de opslag beschikbaar onder LVM. Maak je nu een nieuwe virtuele machine, dan kun je op het tabblad Hard Disk bij Storage kiezen deze opslaglocatie te gebruiken. Zo kun je een virtual machine maken op de Proxmox-server met een iso op de NAS.
©PXimport
08 Een vm maken
Om een virtuele machine (vm) te maken, selecteer je de pve-server en klik je vervolgens op Create VM. Het maken van een vm gebeurt in enkele stappen, verdeeld over verschillende tabbladen.
Vul op het tabblad General bij Name een naam in voor de vm. Klik op Next en selecteer op het tabblad OS bij Use CD/DVD disc image file (iso) de opslaglocatie waar de iso’s staan en daarna het juiste iso-image. Controleer of bij Guest OS het juiste type en versie van het te installeren besturingssysteem zijn gekozen, en pas dit aan indien nodig.
Bij Hard Disk bepaal je de grootte van de harde schijf en kies je onder Storage de plaats waar je de vm wilt opslaan. Is er maar één schijf aanwezig, dan is deze laatste optie niet beschikbaar.
Selecteer bij CPU en Memory de hoeveelheid rekenkracht en geheugen. De standaardopties voldoen doorgaans prima, al kan het – afhankelijk van de rekenkracht en het geheugen van de onderliggende pc – handig zijn iets meer cores en geheugen te geven, maar dat is ook afhankelijk van wat je met de vm gaat doen.
Zet als laatste op het tabblad Confirm een vinkje bij Start after created en klik op Finish. Even later zie je onder in de inventory van de pve de nieuwe machine gemaakt worden.
©PXimport
09 Een vm gebruiken
Is de vm gemaakt en opgestart, dan open je via Console een scherm naar de vm. Daar zal nu de installatie starten. Is het een nieuwe vm, dan zal de installatie van het besturingssysteem in de vm volgen. Dit is niet anders dan een installatie direct op echte hardware. Is het een al bestaande vm, dan kan deze na het opstarten gewoon gebruikt worden net als elke andere pc.
De installatie op virtualisatiesoftware zoals Proxmox maakt het mogelijk om meerdere vm’s tegelijk actief te hebben. Maak dus na de eerste ook nog andere vm’s met verschillende besturingssystemen. Ze kunnen, via het netwerk, tegelijk gestart en gebruikt worden. Richt elke vm in zoals je gewend bent van een echte pc, met applicaties, met de juiste beveiliging en zorg ook voor updates. Heb je een vm even niet nodig, dan kun je die via het pulldown-menu naast Shutdown pauzeren, in slaapstand zetten of ruwweg stoppen. Gewoon afsluiten binnen de vm kan ook altijd.
Virtualisatie en de processor
Om Proxmox soepel te laten draaien en gebruik te maken van de VNC-console is het nodig dat de virtualisatieopties in de processor van de pc waarop Proxmox is geïnstalleerd, zijn ingeschakeld. Dit is niet altijd standaard het geval.
Log daarom in op het BIOS van de pc en schakel de relevante opties in. Bij een Intel-cpu is dat Intel VT en bij een AMD-processor AMD-V. Is dit uitgeschakeld, dan laat Proxmox zich veelal probleemloos installeren, maar volgt na het openen van een console naar een virtuele machine een melding dat KVM-virtualisatie niet geconfigureerd is.
Ontbreekt virtualisatie in de processor, dan kan de KVM hardware virtualisation via de Options van de virtuele machine worden uitgeschakeld, maar dit komt de prestaties niet ten goede.
©PXimport
10 Proxmox afsluiten
Zeker zolang de Proxmox-server vooral bedoeld is om ermee te leren werken of gewoon eens een vm op te spinnen, kun je de server rustig uitschakelen wanneer die niet gebruikt wordt. Hiervoor selecteer je in de serverweergave (links) de pve en klik je vervolgens rechts op Shutdown.
Wil je alleen een keer de server opnieuw opstarten, dan is Reboot de goede keuze. Bevestig in beide gevallen de handeling met een klik op Yes. Voordat je de server opnieuw opstart of uitschakelt, moeten wel ook eerst de vm’s worden uitgeschakeld of gepauzeerd.
©PXimport
Proxmox VE versus VMware ESXi
In deze masterclass gebruiken we Proxmox VE als virtualisatiesoftware. Het lijkt erg op ESXi van VMware waar we al vaker gebruik van maakten. Beide producten zijn gratis te gebruiken, bewijzen al vele jaren hun kracht en stabiliteit, en zijn bovendien erg gebruiksvriendelijk. Toch zijn er verschillen. Proxmox VE is gebaseerd op Debian en gebruikt KVM voor virtuele machines en LXC voor containers. Het is opensource en je kunt de volledige functionaliteit benutten, ook als je het gebruikt zonder licentie (die is alleen nodig als je ondersteuning wilt). ESXi is niet opensource, maar een gesloten product van VMware dat een eigen Linux-versie als basis gebruikt. Het ondersteunt virtuele machines en containers op basis van Kubernetes. Een licentie is vereist, maar ook gratis verkrijgbaar. De gratis versie is wel beperkt tot computers met maximaal twee fysieke processors en maximaal acht virtuele cpu’s per virtuele machine. Hoewel deze beperkingen zeker thuisgebruikers niet snel zullen raken, geniet een oplossing zonder beperkingen, zoals Proxmox VE, de voorkeur.
