Linux dualboot naast Windows of het weer terugdraaien
Bezit je voldoende schijfruimte, dan kun je Linux naast Windows draaien op dezelfde computer. Handig om een proefritje met het besturingssysteem te maken, bijvoorbeeld. We leggen uit hoe Linux dualboot werkt en ook hoe je naderhand terugkeert naar de oude installatie met enkel Windows.
Aangezien een dualboot-installatie ingrijpt op de bootstructuren van je systeem maak je voor de zekerheid eerst een complete systeemback-up. Dat doe je trouwens bij voorkeur ook wanneer je ooit overweegt de Linux-installatie weer weg te halen, ook al zou de procedure die we verderop beschrijven geen noemenswaardige problemen mogen opleveren.
Er zijn verschillende, ook gratis tools waarmee je zo’n systeemback-up kunt maken, zoals EaseUS Todo Backup Free Kies hierin Disk/Partition Backup, plaats een vinkje bij de betreffende schijf zodat alle bijbehorende partities, eventueel ook die van Linux, mee in de back-up gaan. Volg de verdere instructies.
Je maakt het best ook meteen een reddingsmedium. Dat kan via Tools / Create Emergency Disk. Stop een usb-stick in je pc, kies Create Linux emergency disk, klik op het usb-icoon, selecteer je usb-stick en bevestig met Create.
Voorbereidingen treffen
Voor je aan de slag gaat met je Linux-installatie controleer dat je voldoende vrije opslagruimte hebt: 20 GB lijkt ons een minimum. Het venster Schijfbeheer (druk op Windows-toets+R, tik diskmgmt.msc en druk op Enter) kan je dat vertellen. Als het moet, kun je vanuit Schijfbeheer ook een partitie verkleinen tot je voldoende niet-toegewezen schijfruimte over hebt.
Veiligheidshalve schakel je ook de functie Snel opstarten in Windows uit, aangezien die voor problemen kan zorgen in dualboot-scenario’s. Druk op de Windows-toets, tik config en klik op Configuratiescherm. Ga naar Systeem en beveiliging en kies bij Energiebeheer de optie Het gedrag van de aan/uit-knoppen wijzigen. Klik op Instellingen wijzigen die momenteel niet beschikbaar zijn en haal het vinkje weg bij Snel opstarten inschakelen. Sla de wijzigingen op.
Je bent nu klaar om een Linux-distributie op een afzonderlijke partitie te installeren. Daarvoor heb je wel eerst een live-usb-stick met de gewenste partitie nodig. Hieraan hebben we eerder een artikel geweid: Multiboot-usb-stick maken voor meerdere Linux-distributies. Wij kozen voor Linux Mint.
Start je systeem van deze geprepareerde stick op en start de bijbehorende Linux-installer. Even later stel je de gewenste taal en toetsenbordindeling in. Wellicht krijg je ook nog de vraag of je al tijdens de installatie extra, bijgewerkte pakketten wilt ophalen – geen slecht idee.
Linux naast Windows installeren
Als het goed is, heeft Linux vastgesteld dat Windows 10 al op je pc staat en komt de keuze beschikbaar om Linux netjes naast Windows te installeren. Handig, maar als je zelf de partitionering wilt instellen en weet waar je mee bezig bent, kies dan voor een optie als Iets anders.
Vervolgens bepaal je de locatie voor de opstartlader (bootloader) en maak je zelf de nodige partities, zoals Root, Swap en Home. Je kunt de werkelijke installatie nu starten.
Als het goed is, neemt een Linux-bootloader als Grub het na een herstart over en geeft die je de keuze tussen het opstarten van twee besturingssystemen: Windows en de Linux-distributie. Op een UEFI-systeem kun je het gewenste besturingssysteem ook los van deze bootloader opstarten.
Je roept dan via een speciale toets (of toetscombinatie, raadpleeg de handleiding van jouw systeem) het bootselect-menu van het BIOS op en je kiest hier het besturingssysteem. Eventueel geef je de Windows-installatie in het UEFI-BIOS de hoogste prioriteit bij de bootvolgorde. Vaak lost dit ook het probleem op als belangrijke Windows-updates zich niet zomaar meer laten installeren.
Linux-partitie verwijderen
De rest van dit artikel gaat over het verwijderen van Linux (en dus van je dualboot-opzet) en daar valt best wat over te vertellen. Het verwijderproces bestaat uit twee fasen: eerst haal je de Linux-partitie(s) weg en vervolgens pas je de bootloader aan om Windows weer automatisch te laten opstarten.
Voor je dat doet, maak je wel eerst nog een installatiemedium met Windows 10, want nadat je je Linux-partities hebt verwijderd zal je reguliere Windows-installatie niet zomaar meer opstarten.
Surf hiervoor naar de Windows 10-downloadpagina en klik op Hulpprogramma nu downloaden. Stop een (lege) usb-stick van minimaal 8 GB in je pc en start de tool op, waarna je de verdere instructies volgt. Je kiest hierbij de optie Installatiemedia […] voor een andere pc maken. Na afloop beschik je dan over een Windows-installatiestick.
Je bent nu klaar om de Linux-partities te verwijderen. Start hiervoor in Windows weer het venster Schijfbeheer (druk op Windows-toets+R, tik diskmgmt.msc en druk op Enter): de Linux-partities worden nu zichtbaar. Wellicht hebben die geen stationsletter toebedeeld gekregen en vermeldt Windows evenmin een bestandssysteem.
Om zo’n partitie weg te halen, klik je er met rechts op (in de grafische voorstelling) en kies je Volume verwijderen. Herhaal dit voor de andere Linux-partities indien van toepassing. Je kunt de vrijgekomen ruimte naderhand wel terugwinnen, waarover straks meer.
Wanneer je je pc nu opstart, krijg je (bij Grub) wellicht alleen nog maar de prompt grub rescue> te zien en daar valt weinig meer mee aan te vangen. Start je pc dus met het eerder gemaakte installatiemedium op. Klik na het instellen van taal, tijdzone en toetsenbord op Volgende / Uw computer herstellen.
Kies achtereenvolgens Problemen oplossen / Opdrachtprompt. Voer het commando bootrec.exe /fixmbr uit, sluit het opdrachtvenster af en kies Doorgaan. Je Windows-installatie start nu weer netjes op. Lukt dat toch niet, probeer het dan met Problemen oplossen / Opstartherstel.
Laatste restjes
De installatie- en verwijderprocedures hebben nog enkele restanten op je Windows-systeem achtergelaten en die ruim je dus maar beter op. Schakel als eerste de functie Snel opstarten weer in. Zorg daarna dat je de schijfruimte weer kunt gebruiken die is vrijgekomen door de verwijderde Linux-partitie(s). Start hiervoor wederom diskmgmt.msc op, klik met rechts op de vrijgekomen ruimte en klik indien van toepassing eerst op Partitie verwijderen.
Van de niet-toegewezen ruimte maak je bijvoorbeeld een extra datapartitie: klik met rechts op deze ruimte, kies Nieuw eenvoudig volume en volg de verdere instructies. Of je voegt die toe aan de partitie die zich net voor deze ruimte bevindt: klik met rechts op deze partitie, kies Volume uitbreiden en bevestig je keuze. Van je dualboot is nu geen spoor meer te bekennen.