Enkele jaren geleden brachten drie enthousiaste Nederlanders een uniek product uit: een toetsenbord met een analoge functie. Bij zo’n keyboard heb je vergaande controle over hoe je computer reageert bij het indrukken van elk van de switches. Inmiddels hebben ook enkele grote gamenamen zich aan het concept gewaagd. Een mooi moment voor de drie heren achter Wooting om zelf weer een nieuwe stap vooruit te zetten, ditmaal met magnetische schakelaars met een aansprekende naam: de Lekker-switches.

Achter de Lekker-switches van de nieuwe Wooting two HE schuilt een opvallende ontwikkeling: die van de magnetische schakelaar. In tegenstelling tot de mechanische switches die we in het gros van de duurdere toetsenborden vinden en die fysiek iets complexer zijn, is de Lekker-switch ogenschijnlijk eenvoudig. Door middel van magneten wordt precies gemeten hoe ver jij je switch indrukt.

Het idee erachter is vergelijkbaar met eerdere optische schakelaars die de exacte indrukafstand omzetten in analoge bediening, vergelijkbaar met wat er gebeurt wanneer je de richtingspook van een gamecontroller een klein beetje beweegt. Het voordeel van de magnetische Lekker-switch is dat deze nauwkeuriger is. Bovendien kunnen deze schakelaars de mate van beweging over het volledige bereik van de switch meten. Optische schakelaars hebben duidelijke dode zones aan het begin en eind van de beweging.

Een bijkomend voordeel is de duurzaamheid. De afwezigheid van plastic en metalen delen die constant langs elkaar heen schuiven, maakt dat deze schakelaars zo lang meegaan dat je zelfs na vele jaren nog exact dezelfde ervaring hebt. Althans, dat is de theorie.

Wat kun je ermee?

De grote vraag is wat je er nu echt aan hebt. En dit is een van de grootste uitdagingen van dit product, of praktisch elk product dat iets unieks doet. Dat ging op voor de oorspronkelijke Wooting, de analoge toetsenborden van concurrenten en ook voor de nieuwe Wooting two HE.

De analoge controle geeft in theorie veel mogelijkheden. Zo is het normaliter geen pretje om een racegame op een toetsenbord te spelen, maar met een analoog toetsenbord als dit krijg je wél de precieze controle over je auto. Hetzelfde geldt voor games als Rocket League, maar ook sportgames en zelfs sommige shooters. Eigenlijk profiteert elk spel dat je met een controller kunt spelen van een fijnere controle dan de digitale switches die je in de meeste toetsenborden aantreft. De nieuwste Flight Simulator is wellicht nog wel het beste voorbeeld van een spel dat baat heeft bij dit keyboard.

Maar de uitdaging is tweeledig. Enerzijds zien we dat de meeste games en applicaties niet zijn ingesteld op analoge toetsenborden, omdat die nog steeds vrij zeldzaam zijn. Het gevolg is dat je soms veel tijd kwijt bent om je toetsenbord per applicatie goed af te stellen. Dit is dus geen keyboard voor ongeduldige gebruikers. Aan de andere kant vroegen wij ons tijdens het gamen af of we niet net zo makkelijk een gamecontroller erbij hadden kunnen pakken. In theorie vervangt de Wooting two HE zowel een goed toetsenbord als een controller, maar in de praktijk bespaar je daar geen geld mee. Daar is het apparaat simpelweg te duur voor.

©PXimport

Ultiem aanpasbaar

De echte meerwaarde zullen kopers dus moeten vinden in de software die bij dit toetsenbord wordt geleverd. Daarmee kun je eigenlijk veel verder gaan dan met welke gamepad of analoge controller dan ook. Zo kun je niet alleen een X- of Y-as aan een knop koppelen, maar heb je ook vergaande controle over de analoge curve zelf. Ook kun je per knop meerdere acties toewijzen, afhankelijk van hoe ver je hem indrukt of juist loslaat.

De mogelijkheden zijn echt extreem en gaan te ver om uitgebreid te bespreken in een review als deze, maar we durven ze gerust eindeloos te noemen. De beperking zit ‘m hier niet in wat je wel of niet kunt, maar in hoeveel tijd je er zelf in wilt steken om het toetsenbord naar wens in te stellen.

De basis

Ondanks al zijn analoge mogelijkheden kun je met de Wooting two HE ook overschakelen naar een ‘gewone’ toetsenbordmodus, dus die hebben we ook bekeken. Kwalitatief is de Wooting two HE uitstekend, het toetsenbord is erg rigide en oogt lekker neutraal. Andere pluspunten zijn de vervangbare usb-c-kabel en de RGB-verlichting. Het keyboard staat daarmee zijn mannetje in het high-end-segment, maar de prijs van 185 euro is alleen te verantwoorden voor wie heel serieus op zoek is naar de analoge mogelijkheden van dit product.

Het genoemde bedrag kan iets hoger of lager uitvallen, afhankelijk van de keycaps die je wilt hebben. ABS is goedkoper, maar minder duurzaam. PBT is duurder, maar kwalitatief beter. Je kunt het toetsenbord ook zonder keycaps krijgen, mocht je die elders willen kopen. Polssteunen zijn ook optioneel leverbaar.

©PXimport

Conclusie

De Wooting two HE zet een mooie stap op het gebied van analoge toetsenborden. Het is een degelijk product met aantrekkelijke switches, die weer een stapje beter zijn dan die van bestaande analoge toetsenborden. Met zijn analoge eigenschappen biedt hij uitgebreide mogelijkheden. Je moet wel de tijd nemen om een en ander zelf in te stellen, voordat je hier daadwerkelijk van profiteert. Het is dus echt een (niche)product voor liefhebbers. 

Het gebrek aan een rijk contrast is een van de grootste ergernissen bij lcd- en ledtelevisies. Fabrikanten hebben daarom een slimme techniek bedacht die het contrast aanzienlijk verbetert: local dimming. In dit artikel leggen we uit hoe deze techniek van jouw grijze nachtlucht weer een inktzwarte sterrenhemel maakt.

Het contrast van je televisie is misschien wel de belangrijkste eigenschap voor mooi beeld. We willen dat wit verblindend wit is en zwart echt inktzwart. Bij oledtelevisies is dat makkelijk, want daar geeft elke pixel zelf licht. Maar de meeste televisies in de Nederlandse huiskamers zijn nog steeds lcd- of ledschermen (inclusief QLED). Die werken met een lamp achter het scherm, de zogeheten backlight. Local dimming is de techniek die probeert de nadelen van die achtergrondverlichting op te lossen.

Om te begrijpen waarom local dimming nodig is, moet je eerst weten hoe een standaard led-tv werkt. Simpel gezegd is het een groot paneel met pixels die zelf geen licht geven, maar alleen van kleur veranderen. Achter die pixels brandt een grote lichtbak. Als het beeld zwart moet zijn, sluiten de pixels zich om het licht tegen te houden. Helaas lukt dat nooit voor de volle honderd procent; er lekt altijd wat licht langs de randjes. Hierdoor zien donkere scènes er vaak wat flets en grijzig uit. De achtergrondverlichting staat immers vol aan, ook als het beeld donker moet zijn.

Nooit meer te veel betalen? Check Kieskeurig.nl/prijsdalers!

De lampen dimmen waar het donker is

Local dimming pakt dit probleem bij de bron aan. In plaats van één grote lichtbak die altijd aan staat, verdeelt deze techniek de achtergrondverlichting in honderden (en bij duurdere tv's soms duizenden) kleine zones. De televisie analyseert de beelden die je kijkt continu. Ziet de processor dat er linksboven in beeld een donkere schaduw is, terwijl rechtsonder een felle explosie te zien is? Dan worden de lampjes in de zone linksboven gedimd of zelfs helemaal uitgeschakeld, terwijl de lampjes rechtsonder juist fel gaan branden.

Het resultaat is direct zichtbaar. Zwart wordt weer echt zwart, simpelweg omdat er geen licht meer achter dat deel van het scherm brandt. Tegelijkertijd blijven de lichte delen van het scherm helder. Dat zorgt voor een veel groter contrast en geeft het beeld meer diepte. Vooral bij het kijken van HDR-films en -series is dat van belang. Zonder local dimming kan een led-tv eigenlijk geen goed HDR-beeld weergeven, omdat het verschil tussen licht en donker dan te klein blijft.

©ER | ID.nl

Niet alle local dimming is hetzelfde

Het klinkt als een wonderoplossing, maar de uitvoering verschilt enorm per televisie. Het grote toverwoord hierbij is het aantal zones. Hoe meer zones de tv onafhankelijk van elkaar kan aansturen, hoe preciezer het licht kan worden geregeld. Goedkopere televisies gebruiken vaak edge lit local dimming. Hierbij zitten de lampjes alleen in de rand van de tv. Dat werkt redelijk, maar is niet heel nauwkeurig. Je ziet dan soms dat een hele verticale strook van het beeld lichter wordt, terwijl er eigenlijk maar één klein object moest worden verlicht.

De betere variant heet full array local dimming. Hierbij zitten de lampjes over de hele achterkant van het scherm verspreid. De allernieuwste en beste vorm hiervan is miniLED. Daarbij zijn de lampjes zo klein geworden dat er duizenden in een scherm passen, wat de precisie van oled begint te benaderen. Als er te weinig zones zijn, kun je last krijgen van zogenaamde 'blooming'. Dat zie je bijvoorbeeld bij witte ondertiteling op een zwarte achtergrond: er ontstaat dan een soort wazige lichtwolk rondom de letters, omdat de zone groter is dan de tekst zelf.

Ga voor de full monty!

Local dimming is dus geen loze marketingkreet, maar een dankbare techniek voor iedereen die graag films of series kijkt op een led- of QLED-televisie. Het maakt het verschil tussen een flets, grijs plaatje en een beeld dat van het scherm spat met diepe zwartwaarden. Ben je in de markt voor een nieuwe tv? Vraag dan niet alleen óf er local dimming op zit, maar vooral of het gaat om full array dimming. Je ogen zullen je dankbaar zijn tijdens de volgende filmavond!

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt of die zijn voorzien van bijzondere eigenschappen. Met een robotstofzuiger wordt de vloer schoongehouden, terwijl je er niet bij hoeft te zijn. En stofzuigen is dan wel het minste dat ze kunnen, want ook dweilen is voor veel modellen geen proleem. We vonden vijf geavanceerde exemplaren.

Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01

De Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01 is ontworpen om grote ruimtes aan te kunnen. Het apparaat heeft een stofzak van 3 liter en een werktijd tot 180 minuten in de laagste stand. In tegenstelling tot veel kleinere robots is deze HomeRun uitgerust met een stille motor; de opgave van 66 dB maakt hem relatief stil.

Er zit een dweilfunctie in zodat je de robot na het stofzuigen ook direct kunt laten dweilen. Via de app kies je voor een van de modi of plan je een schoonmaakprogramma in. De robot kan zichzelf navigeren, obstakels omzeilen en keert na gebruik terug naar het laadstation. Omdat de opvangbak groot is hoef je niet vaak te legen en dankzij de Li‑ion‑accu is hij geschikt voor grotere woningen. Het apparaat is van recente datum en daarom nog volop verkrijgbaar.

Dreame L10s Pro Ultra Heat

Deze robot combineert een groot stofreservoir van 3,2 liter met een lange werktijd van ongeveer 220 minuten. Dankzij de geïntegreerde dweilfunctie verwijdert hij niet alleen stof maar kan hij ook nat reinigen. De L10s Pro Ultra Heat gebruikt een zak in het basisstation, waardoor je het reservoir minder vaak hoeft te legen.

De Dreame is voorzien van een Li‑ion‑batterij aanwezig en de robot keert automatisch terug naar het station voor opladen en legen. De sensortechnologie helpt bij het vermijden van obstakels en het nauwkeurig schoonmaken van zowel harde vloeren als tapijt. Dankzij de meegeleverde app stuur je de schoonmaak aan, stel je no‑go‑zones in of plan je een dweilrondje.

Philips HomeRun 3000 Series Aqua XU3100/01

Deze Philips‑robot is bedoeld voor wie minder vaak handmatig wil schoonmaken. Hij beschikt over een gecombineerde stofzuig‑ en dweilfunctie en kan zichzelf legen via het automatische station. Met een gebruiksduur tot 200 minuten in de laagste stand en een geluidsniveau van 66 dB kan hij urenlang zijn werk doen zonder al te veel herrie. De stofcontainer van 35 cl is kleiner dan bij de HomeRun 7000, maar door het automatische leegmechanisme is dat geen probleem.

Je bedient het apparaat via de app en kunt daar zowel een schema programmeren als zones instellen. De Aqua XU3100/01 is een model uit de recente 3000‑serie en doordat hij een mop‑pad heeft kan hij zowel droog als nat reinigen, wat handig is voor harde vloeren zoals tegels en laminaat.

iRobot Roomba Combo j9+

De Roomba Combo j9+ is een model dat je vloeren zowel kan stofzuigen als dweilen. De Combo j9 beschikt over een opvangbak van 31 cl en hij kan zelf zijn inhoud legen in het automatische basisstation dat bij de set hoort. De Li‑ion‑accu zorgt voor een lange gebruiksduur en de robot maakt een routeplanning zodat elke ruimte efficiënt wordt schoongemaakt.

Via de app kun je zones instellen waar de robot niet mag komen en het dweilelement in‑ of uitschakelen. In de basis maakt de Combo j9+ zelfstandig een kaart van je woning en keert terug naar het station wanneer de accu moet opladen of de stofcontainer vol is. De robot is bedoeld voor huishoudens die gemak belangrijk vinden en biedt naast stofzuigen ook een dweilfunctie voor hardere vloeren.

MOVA Tech P50 Ultra

De MOVA Tech P50 Ultra is een forse robotstofzuiger met een basisstation. Het apparaat heeft een stofreservoir van 30 cl en wordt geleverd met een basisstation waarin je het stof eenvoudig kunt verwijderen. De robot produceert een geluidsniveau van 74 dB, iets hoger dan de Philips‑modellen, en weegt inclusief station ruim 13 kg.

Hij kan uiteraard ook automatisch terugkeren naar het station om op te laden of te legen. In de specificaties staat dat de MOVA is voorzien van een Li‑ion‑batterij en dat hij zowel kan stofzuigen als dweilen. De meegeleverde app maakt het mogelijk om routes in te stellen en zones te blokkeren. Met een vermogen van 700 W is hij krachtig genoeg voor tapijten en harde vloeren. Het is geschikt voor mensen die een uitgebreid station met automatische functies willen.