Ben je iemand die het liefst in de pagina’s van een boek verdwijnt of zweer je bij het gemak van een e-reader? Of misschien ben je wel nieuwsgierig naar wat beide opties te bieden hebben? We zetten de voor- en nadelen op een rijtje, zodat je een weloverwogen keuze kunt maken.

Wat is beter voor je ogen?

“Er is weinig verschil tussen het lezen op een e-reader en een traditioneel boek wat betreft belasting voor de ogen”, legt opticien Werner Schijvenaars van Van Gijzen Opticiens uit. “Langdurig dichtbij kijken kan echter problemen veroorzaken, zoals droge en geïrriteerde ogen, die vaak worden beschreven als vermoeidheidsklachten.”

Volgens Schijvenaars bieden e-readers het voordeel dat je de tekstgrootte en het lettertype kunt aanpassen. “Dit kan comfortabel zijn voor je ogen. Ook bevatten sommigen een nachtstand met geler licht, wat minder blauw licht bevat. Dit kan gunstig zijn voor de nachtrust.”

Wel is het belangrijk om het verschil tussen smartphones en tablets enerzijds en e-readers anderzijds te benoemen. E-readers maken gebruik van digitale inkt, wat minder belastend is voor je ogen dan het ledscherm van een tablet, laptop of smartphone. “De zogenoemde e-inktschermen van e-readers knipperen niet, in tegenstelling tot ledschermen en zijn daarom rustiger voor de ogen”, zegt de opticien.

©pikselstock

Wat is handiger?

Een e-reader bespaart veel ruimte in vergelijking met een stapel papieren boeken. Bovendien is een e-reader lichter en compacter, waardoor je hem makkelijker meeneemt. Ze bieden ook directe toegang tot een uitgebreide digitale bibliotheek en je kunt ze aanpassen aan jouw individuele leesvoorkeuren.

Aan de andere kant verkiezen sommige mensen het lezen van een papieren boek boven het lezen vanaf een scherm. Het is dus belangrijk om rekening te houden met jouw eigen behoeften en voorkeuren bij het kiezen tussen een e-reader en papieren boeken.

Maakt het verschil voor je leesplezier?

Of een e-reader of papieren boek beter is voor je leesplezier, hangt af van jouw persoonlijke voorkeuren. Sommige mensen genieten van de tastbare ervaring van een papieren boek of zelfs de geur, terwijl anderen de voorkeur geven aan het gemak en de draagbaarheid van een e-reader met toegang tot duizenden boeken.

Onderzoek toont wel aan dat het brein teksten gelezen van een scherm minder diep verwerkt dan teksten gelezen van papier. De Spaanse onderwijspsycholoog Pablo Delgado analyseerde samen met zijn collega's 54 studies met meer dan 170 duizend proefpersonen. Uit deze studies blijkt dat het begrip van tekst vanaf een scherm significant lager is dan vanaf papier, zelfs bij digitale teksten zonder hyperlinks.

©Bert-Jan

Wat is beter voor het milieu?

Papieren boeken vereisen papier, waar bomen voor gekapt of papier voor gerecycled moet worden. Voor beide processen is veel water nodig, wat kan oplopen tot 25 liter per kilo papier. Bovendien bevatten sommige boeken milieubelastende inkt en harde kaften.

Voor e-readers zijn weer andere materialen nodig, denk aan plastic en allerlei elektronica. Op zich zijn e-readers relatief zuinige apparaten in gebruik, maar het produceren van de e-readers en de dataopslag van de e-boeken vergen daarentegen wel veel energie. Hoewel dit bij veelvuldig gebruik uiteindelijk voordeliger kan zijn.

Over het algemeen kan worden gesteld dat bij intensief gebruik, waarbij veel boeken worden gelezen, e-readers hoogstwaarschijnlijk een kleinere ecologische voetafdruk hebben, aangezien je geen papier en fysieke distributie nodig hebt. Maar … als je een e-reader alleen koopt voor slechts een paar boeken, kan de milieuwinst worden overschaduwd door de energie-intensieve productie van het apparaat zelf.

Wat is goedkoper?

E-boeken zijn meestal goedkoper dan papieren boeken omdat ze minder productie- en distributiekosten hebben, zoals papier, inkt en transport. Bovendien zijn er vaak online aanbiedingen voor e-boeken, waardoor je voor minder geld meer boeken kunt kopen. Papieren boeken kunnen soms best duur zijn, vooral bij de aanschaf van nieuwe exemplaren of hardcovers. Ook moeten papieren boeken soms worden verzonden, wat verzendkosten met zich meebrengt.

Bij een e-reader zijn de aanschafkosten juist hoger. Op de lange termijn kunnen e-boeken financieel voordeliger zijn, vooral als je regelmatig leest en graag nieuwe boeken ontdekt. Lees je heel af en toe een boek? Dan is een tweedehands exemplaar een goede optie om kosten te besparen.

Kortom, beide opties hebben hun eigen voordelen. Het is aan jou om te bepalen wat het beste past bij jouw leesgewoonten en voorkeuren. Mocht je voor een e-reader gaan, dan zijn dit goede opties:

De Samsung Galaxy S25 FE is een op papier goedkopere versie van de populaire S25 en sluit daarom wat technische compromissen. In deze review lees je hoe de 749 euro kostende smartphone zich verhoudt en waarom de normale S25 (Plus) misschien wel een betere keuze is.

Leg je de S25 FE naast de reguliere S25-serie, dan moet je goed je best doen om verschillen te spotten. Een compliment, want het ontwerp is verfijnd en degelijk. Het toestel houdt prettig vast en komt luxe over. Door zijn 6,7inch-scherm is de FE-versie even groot als de S25 Plus en iets groter dan de reguliere S25. Een onhandig puntje is dat de cameralenzen op de achterkant serieus uitsteken, waardoor de smartphone niet op plat op tafel ligt. Een hoesje verhelpt dit euvel en verkleint de kans op krassen op de cameralenzen.

©Rens Blom

©Rens Blom

Het oledscherm oogt erg goed en heeft een gebruikelijke Full-HD-resolutie met 120Hz-verversingssnelheid. We hoeven er weinig woorden aan vuil te maken: dit is gewoon een goed scherm.

Ook op andere punten is de S25 FE een typische premium smartphone. De behuizing is bestand tegen stof en water en je kunt het toestel draadloos opladen. Het draadloos laden gaat met maximaal 15 watt wel langzamer dan bij veel andere nieuwe premium smartphones (minimaal 20 watt).

©Rens Blom

Specificaties

Twee belangrijke specificaties van de S25 FE zijn minder goed dan in de andere S25-modellen. Zo is het werkgeheugen 8 GB – tegenover 12 GB in de rest – en kiest Samsung voor een eigen Exynos-processor. Die processor is minder krachtig dan de Qualcomm-chip in de andere S25-modellen, al is de S25 FE wel gewoon lekker snel.

Samsungs keuze om de S25 FE in zijn goedkoopste configuratie van 128 GB opslagcapaciteit te voorzien, vinden wij niet verstandig. Wil je de smartphone jarenlang gebruiken, dan is die 128 GB door je apps, foto's en het installeren van updates op een gegeven moment vol. Wij raden daarom de 256GB-versie aan, ook al is die eenmalig duurder.

Van de accuduur worden we niet heel enthousiast. Samsung benadrukt dat de accucapaciteit van 4900 mAh in de S25 FE even groot is als in de S25 Plus, maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat de accuduur even goed is. Naar ons idee konden wij de S25 Plus comfortabeler een hele dag gebruiken. De S25 FE houdt het ook een lange dag vol, maar is dan ook echt bijna leeg.

©Rens Blom

Het draadloos opladen hebben we al genoemd. Opladen via de usb-c-poort gaat sneller, namelijk met maximaal 45 watt. Een prima snelheid, want met de juiste adapter springt de accu in een half uur van 0 naar circa 62 procent. Een volledige oplaadbeurt neemt vijf kwartier in beslag. Let erop dat je zelf een (ondersteunde) adapter moet regelen, want vanwege EU-wetgeving zit er geen adapter in het smartphonedoosje.  

Camera's

De camera's van de S25 FE zijn goed en veelzijdig, maar kwalitatief net een stapje onder de reguliere S25 (Plus). Je maakt foto's met een fijne hoofdcamera, niet opvallende groothoekcamera en telelens met drie keer optische zoom. Hieronder zie je een paar fotoseries, om de mogelijkheden van de camera's te verduidelijken.

©Rens Blom

©Rens Blom

©Rens Blom

7 jaar updates

Een premium Samsung-smartphone krijgt zeven jaar complete softwareupdates. Dat geldt voor de S25-serie en ook voor de S25 FE. Een prettige zekerheid die we vinden passen bij het prijskaartje van de telefoon. Apple en Google zijn merken die ook een dergelijk lang updatebeleid aanbieden in dit prijssegment.

Uit de doos draait de Galaxy S25 FE op Android 16, met daaroverheen de nieuwste versie van Samsungs OneUI-schil. Net zoals op de andere S25-modellen wil de software heel graag dat je een Samsung-account aanmaakt (wat niet verplicht is) en kun je wat extra functies en apps verwachten. De software-ervaring is dik in orde; je kunt veel zaken aanpassen en Samsung maakt steeds meer AI-functies beschikbaar. Sommige AI-functies werken al goed, andere functies doen het de ene keer beter dan de andere keer.

©Rens Blom

Conclusie: Samsung Galaxy S25 FE kopen?

De Samsung Galaxy S25 FE is geen heel spannende smartphone, want daar was de S25-serie voor bedoeld. Je moet de S25 FE zien als een S25 met enkele compromissen en een scherpere prijs. Hoewel de smartphone inderdaad een prima prijs draagt, is de S25 (Plus) de afgelopen tijd in prijs gedaald. Zo concurreert de S25 FE niet alleen met telefoons van andere merken, maar ook met de S25 (Plus). Het loont dus goed om prijzen te vergelijken.

Wie een iPhone 12 of nieuwer heeft met daarop iOS 18 of nieuwer, kan voortaan frequenties in muziek voelen. We ervaren sowieso diepe bassen via ons lichaam, maar deze trillingen gaan nog een stapje verder en zijn zeker niet alleen bedoeld voor mensen met een auditieve beperking.

Ook interessant: Apple Intelligence spreekt eindelijk Nederlands

Stap 1: Muzieksignalen

Eigenlijk gaat het om zogeheten haptische waarneming. Een technologie die door middel van beweging communiceert met de gebruiker. Wie een Apple Watch heeft, weet hoe zo’n horloge door middel van trillingen aangeeft of je onderweg met de app Kaarten links of rechts moet afslaan.

Ook in de iPhone zit een trilmotor die de maat van de muziek volgt en nuances in de zang aangeeft. De trilfunctie werkt alleen met nummers uit de Apple Music-bibliotheek. Het is mogelijk dat een bepaald nummer de functie nog niet ondersteunt, maar volgens Apple werkt het ondertussen wel al met miljoenen nummers. Om de functie in te schakelen open je de Instellingen en navigeer je naar Toegankelijkheid. Onder het kopje Horen tik je op de knop Voelbare muzieksignalen. Zet de schakelaar aan en je kunt meteen een voorbeeld afspelen om deze functie te ervaren.

Stap 2: Bedieningspaneel

Het is ook mogelijk om de voelbare muzieksignalen snel in en uit te schakelen via het Bedieningspaneel. Open het Bedieningspaneel, tik op een lege plek en hou deze ingedrukt. Onderaan tik je op de optie Voeg een regelaar toe. Typ in de zoekbalk muziek en vervolgens kun je de knop voor Voelbare muzieksignalen selecteren.

Als een nummer de trilfunctie niet ondersteunt, verschijnt er bij de knop een driehoekje met een uitroepteken.

Stap 3: Dynamic Island

Recente iPhones hebben ook een Dynamic Island. Dat is een balkje bovenaan het scherm om de huidige activiteiten te bekijken, zoals de muziek die wordt afgespeeld, een audio-opname of een routebeschrijving van Kaarten. Met het Dynamic Island kun je ook de Voelbare muzieksignalen pauzeren en activeren. Terwijl het nummer afspeelt, hou je Dynamic Island lang ingedrukt, tot er meer bedieningsknoppen verschijnen. Hier zul je ook de schakelaar voor Voelbare muzieksignalen zien. Tik hierop om de functie aan en uit te zetten.