Ben je iemand die het liefst in de pagina’s van een boek verdwijnt of zweer je bij het gemak van een e-reader? Of misschien ben je wel nieuwsgierig naar wat beide opties te bieden hebben? We zetten de voor- en nadelen op een rijtje, zodat je een weloverwogen keuze kunt maken.

Wat is beter voor je ogen?

“Er is weinig verschil tussen het lezen op een e-reader en een traditioneel boek wat betreft belasting voor de ogen”, legt opticien Werner Schijvenaars van Van Gijzen Opticiens uit. “Langdurig dichtbij kijken kan echter problemen veroorzaken, zoals droge en geïrriteerde ogen, die vaak worden beschreven als vermoeidheidsklachten.”

Volgens Schijvenaars bieden e-readers het voordeel dat je de tekstgrootte en het lettertype kunt aanpassen. “Dit kan comfortabel zijn voor je ogen. Ook bevatten sommigen een nachtstand met geler licht, wat minder blauw licht bevat. Dit kan gunstig zijn voor de nachtrust.”

Wel is het belangrijk om het verschil tussen smartphones en tablets enerzijds en e-readers anderzijds te benoemen. E-readers maken gebruik van digitale inkt, wat minder belastend is voor je ogen dan het ledscherm van een tablet, laptop of smartphone. “De zogenoemde e-inktschermen van e-readers knipperen niet, in tegenstelling tot ledschermen en zijn daarom rustiger voor de ogen”, zegt de opticien.

©pikselstock

Wat is handiger?

Een e-reader bespaart veel ruimte in vergelijking met een stapel papieren boeken. Bovendien is een e-reader lichter en compacter, waardoor je hem makkelijker meeneemt. Ze bieden ook directe toegang tot een uitgebreide digitale bibliotheek en je kunt ze aanpassen aan jouw individuele leesvoorkeuren.

Aan de andere kant verkiezen sommige mensen het lezen van een papieren boek boven het lezen vanaf een scherm. Het is dus belangrijk om rekening te houden met jouw eigen behoeften en voorkeuren bij het kiezen tussen een e-reader en papieren boeken.

Maakt het verschil voor je leesplezier?

Of een e-reader of papieren boek beter is voor je leesplezier, hangt af van jouw persoonlijke voorkeuren. Sommige mensen genieten van de tastbare ervaring van een papieren boek of zelfs de geur, terwijl anderen de voorkeur geven aan het gemak en de draagbaarheid van een e-reader met toegang tot duizenden boeken.

Onderzoek toont wel aan dat het brein teksten gelezen van een scherm minder diep verwerkt dan teksten gelezen van papier. De Spaanse onderwijspsycholoog Pablo Delgado analyseerde samen met zijn collega's 54 studies met meer dan 170 duizend proefpersonen. Uit deze studies blijkt dat het begrip van tekst vanaf een scherm significant lager is dan vanaf papier, zelfs bij digitale teksten zonder hyperlinks.

©Bert-Jan

Wat is beter voor het milieu?

Papieren boeken vereisen papier, waar bomen voor gekapt of papier voor gerecycled moet worden. Voor beide processen is veel water nodig, wat kan oplopen tot 25 liter per kilo papier. Bovendien bevatten sommige boeken milieubelastende inkt en harde kaften.

Voor e-readers zijn weer andere materialen nodig, denk aan plastic en allerlei elektronica. Op zich zijn e-readers relatief zuinige apparaten in gebruik, maar het produceren van de e-readers en de dataopslag van de e-boeken vergen daarentegen wel veel energie. Hoewel dit bij veelvuldig gebruik uiteindelijk voordeliger kan zijn.

Over het algemeen kan worden gesteld dat bij intensief gebruik, waarbij veel boeken worden gelezen, e-readers hoogstwaarschijnlijk een kleinere ecologische voetafdruk hebben, aangezien je geen papier en fysieke distributie nodig hebt. Maar … als je een e-reader alleen koopt voor slechts een paar boeken, kan de milieuwinst worden overschaduwd door de energie-intensieve productie van het apparaat zelf.

Wat is goedkoper?

E-boeken zijn meestal goedkoper dan papieren boeken omdat ze minder productie- en distributiekosten hebben, zoals papier, inkt en transport. Bovendien zijn er vaak online aanbiedingen voor e-boeken, waardoor je voor minder geld meer boeken kunt kopen. Papieren boeken kunnen soms best duur zijn, vooral bij de aanschaf van nieuwe exemplaren of hardcovers. Ook moeten papieren boeken soms worden verzonden, wat verzendkosten met zich meebrengt.

Bij een e-reader zijn de aanschafkosten juist hoger. Op de lange termijn kunnen e-boeken financieel voordeliger zijn, vooral als je regelmatig leest en graag nieuwe boeken ontdekt. Lees je heel af en toe een boek? Dan is een tweedehands exemplaar een goede optie om kosten te besparen.

Kortom, beide opties hebben hun eigen voordelen. Het is aan jou om te bepalen wat het beste past bij jouw leesgewoonten en voorkeuren. Mocht je voor een e-reader gaan, dan zijn dit goede opties:

De vriezer ontdooien staat bij weinig mensen hoog op het verlanglijstje. Toch is het een klus die je niet eindeloos kunt uitstellen. IJsafzetting in je vriezer kost energie, beperkt de ruimte én verkort de levensduur van het apparaat. In dit artikel lees je wanneer het tijd is voor actie én hoe je het handig en veilig aanpakt.

Hoe weet je dat je vriezer toe is aan een ontdooibeurt?

Begin je te merken dat de lades stroef schuiven of zelfs niet meer goed dichtgaan? Dan is dat een duidelijk signaal: er zit te veel ijs tegen de wanden. Behalve dat het onpraktisch is, zorgt die ijslaag er ook voor dat je vriezer harder moet werken om koud te blijven. Dat zie je terug op je energierekening én je belast het systeem onnodig.

IJs ontstaat vooral door warme, vochtige lucht die telkens naar binnen stroomt als je de deur opent. Die lucht condenseert tegen de vriezerwanden en bevriest daar. Hoe vaker en hoe langer je de deur open laat staan, hoe sneller het probleem zich opbouwt.

Heb je een vriezer met No Frost-technologie? Dan zit je goed: die voert het vocht actief af en voorkomt ijsvorming. Toch is ook dan een regelmatige schoonmaak – een à twee keer per jaar – aan te raden. Bij oudere modellen zonder No Frost kan het nodig zijn om je vriezer elk kwartaal te ontdooien.

En ruik je bij het openen van je vriezer een muffe geur? Grote kans dat er iets mis is. Open verpakkingen, bedorven etenswaren of vocht van half bevroren producten kunnen gaan stinken. Tijd voor een schoonmaakbeurt.

Lees ook: Deze functies kun je allemaal vinden op een vriezer

©Yanukit - stock.adobe.com

Zo ontdooi en reinig je je vriezer stap voor stap

Klaar om aan de slag te gaan? Volg dan deze eenvoudige werkwijze:

Trek de stekker eruit

Veiligheid eerst: schakel de vriezer volledig uit.

Leeg de vriezer volledig

Haal alle etenswaren eruit. Gebruik een koeltas met koelelementen of zet ze tijdelijk buiten als het koud genoeg is.

Verwijder de lades

Laat ze op kamertemperatuur komen voor je ze schoonmaakt; zo voorkom je barsten of scheurtjes.

Laat het ijs smelten

Zet de deur open en wacht rustig af. Wil je het proces versnellen? Zet dan een emmer heet water in de vriezer en sluit de deur weer. Na ongeveer 30 minuten zou het meeste ijs los moeten laten.

Verwijder ijsresten voorzichtig

Gebruik nooit een mes of schroevendraaier! Neem liever een warme, natte doek of haal het ijs voorzichtig met de hand weg.

Maak de binnenkant schoon

Gebruik een sopje van warm water met een beetje afwasmiddel of soda. Vermijd agressieve geuren of chloor: die blijven hangen in het plastic.

Droog alles goed af

Zorg dat je vriezer helemaal droog is voordat je de stekker weer in het stopcontact steekt. Zo voorkom je dat er direct weer ijs ontstaat.

Zet de vriezer weer aan en vul hem opnieuw

Laat de vriezer eerst goed op temperatuur komen voordat je de producten terugplaatst. Voilà – je vriezer is weer als nieuw!

Lees ook: 12 tips tegen vieze geurtjes in huis

Windows kent flink wat verborgen of mogelijk vergeten programma’s die je waarschijnlijk niet of nog nauwelijks gebruikt. Het zijn een beetje de ‘vergeten groenten’ van Windows. Denk aan het klassieke Configuratiescherm, het Windows X-menu, het venster met speciale tekens en nog meer verborgen parels. Laten we ze eens afstoffen!

Vreemde tekens

Ben je druk aan het typen en kom je erachter dat je een vreemd teken nodig hebt? Vraag een overzicht op via het venster met speciale tekens. Dit onderdeel is diep verborgen in Windows, maar is wel handig. Het laat je snel vreemde tekens verwerken in je document, bijvoorbeeld in Word.

Open het Startmenu en typ Speciale tekens. Een overzicht verschijnt. Kies het gewenste lettertype boven in het venster. Heb je een teken gevonden, dan selecteer je het en dubbelklik je erop om het te plaatsen in Te kopiëren tekens. Klik op Kopiëren. Vervolgens kun je het teken in je eigen document plakken (met de toetscombinatie Ctrl+V). In het venster vind je ook de optie Geavanceerde weergave. Hiermee krijg je toegang tot extra opties, zoals het kiezen van een tekenset en het zoeken naar specifieke karakters door ze te beschrijven (bijvoorbeeld: ‘uitroepteken’).

Snelle toegang tot vreemde tekens, ongeacht de gebruikte app.

Gebruikersaccounts

Heb je behoefte aan een snel overzicht van de gebruikersaccounts in Windows? Je kunt een lijst opvragen. Open het venster Uitvoeren en typ Control userpasswords2. Klik op OK. Op de tab Gebruikers zie je welke gebruikers op de computer aanwezig zijn. Dubbelklik erop om de details te bekijken. Zo zie je onder meer op de tab Groepslidmaatschap welke rechten de gebruiker heeft (bijvoorbeeld Administrator of Standaardgebruiker).

ClearType aanpassen

ClearType is ingebakken in Windows en zorgt ervoor dat letters vloeiend op je scherm worden getoond. Wist je dat ClearType meerdere modi kent en je normaal gesproken de kans niet krijgt om de meest optimale modus voor je ogen en het gebruikte beeldscherm te selecteren? Open het Startmenu en typ cttune, gevolgd door Enter. Een wizard opent. Doorloop de verschillende vensters en geef aan van welke ClearType-modus je gebruik wilt maken.

Laat de letters op het beeldscherm er nog beter uitzien.

Schijfbeheer

Dacht je dat de verkenner alle informatie toont over de schijven en indeling van de computer? Dan heb je Schijfbeheer nog niet gezien. Open het Startmenu en typ diskmgmt.msc. Boven in het venster zie je de aanwezige schijven en partities. Je ziet van welk bestandssysteem gebruik wordt gemaakt, wat de status van de schijf is, welke capaciteit deze heeft en welk gedeelte van de schijf nog beschikbaar is. De onderste helft van het venster visualiseert de schijven en geeft aan hoe elke schijf is ingedeeld. Veel computers beschikken bijvoorbeeld over een verborgen Windows-herstelpartitie: of dat het geval is, zie je in dit overzicht. Klik erop met de rechtermuisknop voor aanvullende opties. Zo kun je hier de stationsletter aanpassen, maar ook de grootte van een partitie aanpassen. Veiligheid staat natuurlijk voorop; zorg daarom altijd voor een goede back-up van de bestanden voordat je wijzigingen aanbrengt via Schijfbeheer.

Gedetailleerde informatie over de schijven en partities.

Systeemconfiguratie

Ook deze verborgen tool mag niet ontbreken in ons lijstje: Systeemconfiguratie. Open wederom het Startmenu en tik msconfig. Het onderdeel geeft je informatie over de manier waarop Windows wordt opgestart (via de tab Algemeen), maar geeft ook controle over de services en andere onderdelen die tijdens de start worden geladen.

Open de tab Services voor een overzicht van aanwezige services. Bij Status zie je of ze actief of gestopt zijn. Verwijder het vinkje bij een service die je niet nodig hebt. Die functie is uiteraard alleen bedoeld voor de meer gevorderde gebruiker en als je weet waarvoor de services zijn bedoeld.

Op de tab Hulpprogramma’s vind je een lijst met handige programma’s en hun beschrijving. Maak je gebruik van een multibootsysteem met meerdere besturingssystemen? Op de tab Computer opstarten kun je kiezen welk besturingssysteem standaard moet worden geladen en hoelang het opstartmenu in beeld moet blijven.

Systeeminformatie

Wil je álles weten over je computer? Dan komt het onderdeel Systeeminformatie goed van pas. In het geopende Startmenu typ je msinfo. Aan de linkerkant zie je de verschillende categorieën waarover je de informatie kunt opvragen. Rechts in het venster vind je alle relevante details. Kies Systeemoverzicht voor een totaalweergave, waarin je onder meer ziet welke processor wordt gebruikt en welke versie de firmware van je computer heeft.

Wil je bepaalde informatie delen met anderen (bijvoorbeeld voor probleemoplossing), dan kies je voor Bestand / Exporteren. Je kunt de gegevens daarmee in een tekstbestand opslaan. Via het zoekvenster onderin (of via Ctrl+F) kun je met behulp van trefwoorden zoeken naar specifieke informatie.

Alles wat je moet weten over de computer vind je hier.

Netwerk onder controle

Je kent het ongetwijfeld: bij problemen even snel de netwerkverbinding willen herstellen door deze in en uit te schakelen. In Windows 11 is dat aardig weggestopt en al helemaal voor bekabelde verbindingen. Gelukkig is het klassieke Configuratiescherm-onderdeel nog beschikbaar. Open het Startmenu en typ ncpa.cpl. Het venster netwerkverbindingen verschijnt: alle draadloze én bekabelde verbindingen overzichtelijk in beeld, zonder opsmuk. Klik erop met rechts voor snelle acties, zoals Uitschakelen of Eigenschappen.

Handig: snel je netwerk in- en uitschakelen.

Betrouwbaar of niet

Windows houdt bij hoe het is gesteld met de prestaties van de machine. Heeft de computer een vastloper of gebeurt er iets onverwachts, dan wordt dit bijgehouden. De betrouwbaarheidscontrole geeft je een goed beeld van wat er mogelijk misgaat. Open het Startmenu en typ Betrouwbaarheid. Kies Betrouwbaarheidsgeschiedenis weergeven. In een tijdlijn lees je hoe de machine zich in de afgelopen tijd heeft ontwikkeld. Er wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende incidenten, zoals kritieke gebeurtenissen, waarschuwingen en informatieve meldingen. Klik op een datum om te zien wat er op die dag aan de hand is. Dubbelklik op een onderdeel om de details te bekijken.

Hoe betrouwbaar is jouw computer?

Logboeken

Heb je de betrouwbaarheidsgeschiedenis bekeken en behoefte aan iets meer informatie over bepaalde gebeurtenissen op de computer? Het onderdeel Logboeken komt hiervoor van pas (in Startmenu typ je Logboeken). Klik links op Windows-logboeken. Bij Systeem zie je bijvoorbeeld welke systeemactiviteiten (inclusief fouten) hebben plaatsgevonden. Selecteer een vermelding om de details te bekijken. Op deze manier kun je eventuele fouten die je eerder in de betrouwbaarheidsgeschiedenis hebt gezien, koppelen aan meer informatie over de fout zelf.

Lokaal groepsbeleid

‘Editor voor lokaal groepsbeleid’ is niet de meest uitnodigende naam, maar in de praktijk is dit wel een interessant verborgen onderdeel van Windows 11 Pro. Hoewel dit programma primair is bedoeld voor bedrijven en netwerken met meerdere computers, kun je het ook thuis prima gebruiken om Windows naar je hand te zetten. Open het Startmenu en typ gpedit.msc. Klap de sectie Computerconfiguratie / Beheersjablonen uit. Hier vind je de verschillende Windows-onderdelen die je onder handen kunt nemen.

Via Startmenu en Taakbalk kun je bijvoorbeeld specifieke opties uit het Startmenu verwijderen of alle pop-upmeldingen laten verdwijnen. Ga wel voorzichtig te werk: dit verborgen Windows-onderdeel is krachtig en kan problemen geven als je onzorgvuldig te werk gaat. En helaas: in de Home-editie van Windows 11 is het niet beschikbaar.

Dit zijn veel opties die je normaal alleen via het Windows-register kunt aanpassen.

Windows Sandbox

Maak je gebruik van de Pro-versie van Windows 11, lees dan even verder. Die versie bevat namelijk Windows Sandbox. Met Sandbox kun je een instantie van Windows draaien in een afgebakende omgeving (ofwel in een virtuele machine). In de Sandbox kun je vervolgens programma’s (of bestanden die je niet helemaal vertrouwt) proberen, zonder dat je hiermee je primaire Windows-omgeving vervuilt. Bij het sluiten van Sandbox wordt alles gewist: de volgende keer begin je weer met een schone lei.

Open het Startmenu, typ Windows-onderdelen en kies Windows-onderdelen in- of uitschakelen. Zet een vinkje bij Windows Sandbox. Na installatie open je het via het Startmenu. Een nieuw venster met volledige Windows-omgeving verschijnt. Houd je het voor gezien? Sluit het venster simpelweg om alles te wissen.

In Windows Sandbox kun je zonder problemen zaken uitproberen.

Klembordgeschiedenis

Op een gemiddelde dag kopieer en plak je aardig wat items. Heb je een item nodig dat je eerder hebt gekopieerd? Maak dan gebruik van de klembordgeschiedenis. Druk op Windows-toets+V en zie daar: een compact venster met een overzicht van eerder gekopieerde items. Klik op het item dat je nodig hebt om het weer te plakken. Of klik op de drie puntjes om het item uit de lijst te verwijderen (als je het toch niet meer nodig hebt). Je kunt items ook vastmaken: klik op de bijbehorende punaise zodat het onderdeel altijd zichtbaar blijft. Handig!

De klembordgeschiedenis houdt bij wat je eerder hebt gekopieerd.

Bestandsgeschiedenis

We blijven nog even in de geschiedenismodus en wel met het verborgen onderdeel Bestandsgeschiedenis. Hiermee kun je kopieën maken van je bestanden en in geval van nood terugkeren naar een eerdere versie van dat bestand. Je kunt Bestandsgeschiedenis alleen gebruiken in combinatie met een externe schijf (inclusief een netwerkschijf).

Open het Startmenu en typ bestandsgeschiedenis. Klik op Inschakelen. Vervolgens geef je aan welke locatie je wilt gebruiken: klik links op Station selecteren. Wil je dat er van specifieke mappen niet een back-up wordt gemaakt, dan kies je hierna voor Mappen uitsluiten / Toevoegen en wijs je deze mappen aan. Via Geavanceerde instellingen kun je de werking verder naar je hand zetten. Zo geef je hier op hoe vaak een kopie van bestanden moet worden gemaakt en hoelang de back-ups bewaard moeten blijven. Om bestanden later terug te zetten, kies je links in het venster voor Persoonlijke bestanden terugzetten.

Broncontrole

Heb je zin om écht de diepte in te gaan, bijvoorbeeld om te zien waardoor de computer opeens trager wordt of slecht reageert? Maak dan gebruik van Broncontrole (open het Startmenu en typ broncontrole). Hier zie je per belangrijk systeemonderdeel (processor, schijf, netwerk en geheugen) hoe de prestaties zijn. Broncontrole geeft aan welke processen beslag leggen op het systeem. Reageert de computer bijvoorbeeld traag omdat de processor continu in gebruik is, dan kun je in het vak Processor de processen sorteren en ontdekken wie hieraan schuldig is. Je kunt vervolgens de boosdoener uitschakelen: klik erop met de rechtermuisknop en kies Proces beëindigen.

Geheugencontrole

Sommige programma’s helpen je met het opsporen van mogelijke computerproblemen. Goed voorbeeld hiervan is Geheugencontrole, waarmee je het werkgeheugen van de machine controleert. Open het Startmenu en typ geheugencontrole. Zorg ervoor dat je al je werk hebt gesloten en klik op Nu opnieuw opstarten en zoeken naar problemen. De computer start opnieuw op en de controle wordt uitgevoerd. Bij eventuele problemen stelt Geheugencontrole je hiervan op de hoogte.

Het werkgeheugen neem je onder de loep met de Geheugencontrole.

Opslaginzicht

Veel van de besproken vergeten Windows-onderdelen gaan al flink wat Windows-versies mee. Dat geldt niet voor alle onderdelen, zoals Opslaginzicht. Dit onderdeel helpt je bij het in bedwang houden van de bestanden op je computer. Het maakt bijvoorbeeld automatisch ruimte vrij en verwijdert tijdelijke bestanden.

Open de Windows-instellingen (Windows-toets+I) en kies Systeem / Opslag / Opslaginzicht. Uiteraard zorg je dat de optie Windows probleemloos laten werken door automatisch tijdelijke systeem- en app-bestanden op te schonen is geactiveerd. Onder Gebruikersinhoud automatisch opschonen kun je opslaginzicht inschakelen en aangeven wanneer het moet worden uitgevoerd. Standaard is dat bij weinig vrije schijfruimte, maar dagelijks, wekelijks of maandelijks behoort ook tot de mogelijkheden. Om de controle en optimalisatie direct uit te voeren, klik je op de knop Opslaginzicht nu uitvoeren (onder in het venster).

Stappenbeschrijving

Uiteraard word je regelmatig door vrienden en familie gevraagd om ze op computergebied uit de brand te helpen. Juist dan kan het verborgen onderdeel Stappenbeschrijving goed van pas komen (open het Startmenu en typ Stappenbeschrijving). Dit programma maakt screenshots van de schermen waarin je iets uitlegt en geeft aan waarop je klikt. Op basis van die stappen kun je anderen helpen en laten zien hoe je het probleem oplost.

Klik op Opname starten en voer de stappen uit. Klik hierna op Stoppen en beoordelen. Een overzicht van alle stappen verschijnt. Via Opmerking toevoegen kun je aanvullende informatie opgeven. Klik hierna op Opslaan om het bestand als zip-bestand te bewaren en met anderen te delen. Microsoft geeft overigens al enige tijd via een melding in het programma aan dat Stappenbeschrijving wordt uitgefaseerd, maar gelukkig is dat nog niet gebeurd.