Je Windows start niet meer op en je wil toegang tot je bestanden. Of je kunt je niet meer aanmelden omdat je je wachtwoord vergeten bent. Of je vermoedt dat Windows ten prooi is gevallen aan diep verborgen malware. Of je wil je schijf klonen, of ervoor zorgen dat er geen byte meer te lezen valt voor je de schijf doorgeeft... Stuk voor stuk scenario’s die je met een geschikt live-medium de baas kunt.

Tip 01: Multiboot USB

Er bestaan enkele Linux-distributies (distro’s) die zichzelf promoten als de ultieme reddingsomgeving van waaruit je zowat alle mogelijke probleemsituaties kunt aanpakken, ook als het om Windows gaat. Het is echter onze ervaring dat, naargelang het probleem, vaak kleinere en meer gespecialiseerde distro’s beter geschikt zijn. Omdat het natuurlijk lastig is een arsenaal aan cd’s of usb-sticks mee te zeulen, hebben we ervoor geopteerd verschillende distro’s samen op één live medium te zetten. Vanuit een startmenu hoef je dan maar de gewenste distributie op te starten. Een usb-stick lijkt ons meer geschikt dan een cd, wegens compacter, sneller en beschrijfbaar.

Om zo’n multiboot usb te creëren werken we graag met het portable YUMI: Your Universal Multiboot Installer. Download de tool en start het programma op. Zorg wel dat er een usb-stick klaar zit in je pc, van minimaal 4 GB, maar bij voorkeur 8 GB of meer.

©PXimport

Back-up stick

Tip 02: Selectie

Zodra je bij Step 1 de juiste stick hebt geselecteerd kun je in het uitklapmenu bij Step 2 uit talrijke distributies kiezen – wij telden er meer dan 130. In veel gevallen kun je die dan min of meer automatisch laten downloaden wanneer je na je keuze een vinkje plaatst bij Download the ISO (Optional). Dat lukt echter niet altijd even goed en daarom doe je er goed aan zelf eerst de gewenste distro’s te downloaden. Voor onze doeleinden hebben we voor de volgende gekozen: Ubuntu desktop (degelijke, algemene Linux-editie), HiRen’s Boot CD (al wat oudere, maar zeer veelzijdige reddingsomgeving), Bitdefender Rescue CD (antivirusoplossing), DBan (grondig verwijderen van data) en Clonezilla (schijf klonen). Vul je echter vrij om er (nog) andere te kiezen. De meeste downloads komen in de vorm van een iso-bestand. Blijkt het om een 7z- of zip-archief te gaan, dan moet je dat eerst nog uitpakken, eventueel met de gratis tool 7-Zip.

Tip 03: Eerste distro

Laten we er even van uitgaan dat je Ubuntu al hebt gedownload en dat je die als eerste op de stick wilt zetten (hoewel de volgorde niet zo’n rol speelt). Selecteer dan Ubuntu in het uitklapmenu van YUMI en verwijs naar het eerder gedownloade iso-bestand van Ubuntu. Plaats een vinkje bij Format X: Drive (Erase Content) , zodat je zeker bent dat de stick correct geformatteerd wordt. Houd er wel rekening mee dat alle bestaande data op de stick hierdoor worden verwijderd. Eventueel voorzie je bij Step 4 nog wat extra, persistente ruimte op je stick zodat je hier vanuit Ubuntu data kunt bewaren. Zorg er wel voor dat je nog voldoende ruimte voor de installatie van de andere distro’s overhoudt.

Vervolgens druk je op de Create-knop en op Ja zodat YUMI aan de slag kan. Afhankelijk van de grootte van het distributiebestand kan dit proces wel even duren. Normaliter verschijnt een tweede venster waarin het iso-bestand wordt uitgepakt: druk dan op de Close-knop zodra die beschikbaar komt. Even later druk je dan op Next en beantwoord je de vraag Would you like to add more ISOs/Distros Now on X:? met Ja (hoewel je dat ook altijd nog later kunt doen).

©PXimport

Tip 04: Volgende distro’s

Op vergelijkbare manier voeg je nu nog meer distro’s aan je YUMI-stick met Ubuntu toe. De procedure is net dezelfde: stick aanduiden, de gewenste distro in de lijst selecteren en met Browse naar het bijhorende iso-bestand verwijzen, en het proces starten met Create en met Ja. Let wel: deze keer mag je absoluut géén vinkje plaatsen bij Format X: Drive (Erase Content), want dat is behoorlijk fataal voor je Ubuntu-installatie! Op deze manier hebben wij op één stick succesvol de volgende distro’s geplaatst: Ubuntu, HiRen’s BootCD, Falcon 4 Boot CD, DBAN, CloneZilla en BitDefender. Alles samen goed voor een bescheiden 4GB aan stickruimte. Heb je eenmaal alle gewenste distro’s op stick staan, dan mag je YUMI gewoon weer afsluiten. Je live herstelmedium is klaar voor gebruik.

©PXimport

Tip 05: Opstarten

Tijd om een en ander uit te testen. Plug je stick in een testsysteem en start de computer op. De kans is groot dat je via een of andere toets – niet zelden is dat Esc of F12 – een speciaal bootmenu moet oproepen waarin je dan je usb-stick als bootmedium selecteert. Als alles goed is start het systeem nu netjes van de stick op en krijg je even later het YUMI MultiBoot USB startmenu te zien. Op onze eigen herstelstick zagen wij hier de volgende items verschijnen: Continue to Boot From First HD (default), Linux Distributions> (met ubuntu-desktop), Other OS and Tools> (met Hiren’s Boot CD en Falcon 4 Boot CD), Antivirus Tools> (met Bitdefender) en System Tools >(met dban en clonezilla). Dit menu kan er echter wat anders uitziet bij jou, afhankelijk van de distro’s die je hebt toegevoegd. Het volstaat nu de gewenste distributie aan te klikken om die op te starten. Terugkeren naar het hoofdmenu doe je via de optie Back to Main Menu.

Mocht je usb-stick met geen stokken op te starten zijn, dan heb je vermoedelijk een UEFI-systeem waarbij de functie ‘secure boot’ is ingeschakeld. Probeer het dan door in je UEFI/BIOS-instellingenvenster deze functie (eventueel tijdelijk) uit te schakelen. Raadpleeg hiervoor de handleiding bij je systeem.

©PXimport

Tip 06: Bestanden back-uppen

Je hebt je stick nu klaar en je weet hoe je de geïnstalleerde distributies kunt opstarten. Mooi, maar daar wil je natuurlijk ook iets mee doen en daar gaat nou net de rest van dit artikel over. In ons eerste probleemscenario gaan we ervan uit dat je Windows-partitie niet meer opstart en dat je absoluut toegang wil tot een reeks bestanden op die partitie.

Daar kunnen we Ubuntu voor aanspreken. Start de distro op en kies Nederlands / Ubuntu uitproberen. Links van het bureaublad tref je een reeks pictogrammen aan. Klik hier op Files: normaliter tref je hier in het linkerpaneel nu ook je Windows-partitie aan. Dat merk je wel wanneer je dat volume aanklikt: je herkent hier dan onder meer de mappen Program Files, Users en Windows. Bots je echter op de foutmelding ‘Unable to access <volume>’, raadpleeg dan het tekstkader ‘Ontoegankelijke Windows-partitie’.

Je kunt nu gerust een bijkomende externe (usb-)schijf aankoppelen: normaliter detecteert de bestandsbrowser die automatisch. Vervolgens navigeer je naar de gewenste Windows-data en versleep je die bestanden eenvoudigweg naar je aangesloten back-upmedium. Die bestanden heb je alvast gered!

©PXimport

Ontoegankelijke Windows-partitie

Tip 07: Bestanden terughalen

Het wordt natuurlijk al lastiger om data te benaderen wanneer je die per abuis hebt gewist. Hiren’s Boot CD is bij uitstek geschikt voor dit soort van dataherstel. Start de distro dus maar op vanuit je YUMI-stick. In het opstartmenu van Hiren’s Boot CD kies je vervolgens Mini Windows Xp. Je leest het goed: je belandt inderdaad op het bureaublad van een gestripte Windows XP-omgeving. Klik hier op de Start-knop en kies HBCD-menu / Programs / Recovery. In deze rubriek tref je een heel pak datahersteltools aan. Een van de betere om verdwenen bestanden terug te halen is Recuva. Eerst geef je aan naar welk soort bestanden je op zoek bent (zoals Pictures, Documents, Other), vervolgens geef je de locatie aan waar je die data bent kwijtgespeeld, waarna je met de Start-knop de scanronde opstart. Levert die niet de verhoopte resultaten op, probeer het dan door een vinkje te plaatsen bij Enable Deep Scan, maar weet wel dat dit zoekproces heel erg lang kan duren. Om effectief bestanden terug te halen selecteer je die in de resultatenlijst en klik je op Recover. Bewaar die echter niet op de probleemschijf gezien je dan het risico loopt dat die net op de schijflocaties belanden waar nog (andere) ‘verdwenen’ data waren opgeslagen.

©PXimport

Tip 08: Partitie terughalen

Het kan natuurlijk nog erger: je hebt bijvoorbeeld de verkeerde partitie verwijderd of geherformatteerd. Ook in dit geval kun je het nog met Recuva (en de functie Enable Deep Scan) proberen, maar je kunt het ook over een andere boeg gooien. Het HBCD-menu bevat namelijk de rubriek Partition / Boot / MBR die enkele tools bevat waarmee je – met wat geluk – verdwenen partities terug tot leven kunt wekken. Je kunt het alvast proberen met Partition Wizard Home Edition, waar je dan het menu Wizard opent en Partition Recovery Wizard selecteert. Vervolgens druk je op Next, duid je de schijf met de verdwenen partitie(s) aan, laat je bij voorkeur Full Disk geselecteerd en probeer je het eerst met de Quick Scan-methode. Diept de tool inderdaad een verdwenen partitie op, dan hoef je die maar te selecteren. Of je dubbelklikt eerst op de partitie om de inhoud te controleren. Levert deze aanpak niets op dan kun je altijd nog overschakelen op de arbeidsintensieve Full Scan-methode.

Of je probeert het met een andere tool, zoals Partition Find and Mount. Hier hoef je maar de gewenste schijf aan te duiden en Actions / Scan te selecteren. In eerste instantie probeer je het hier met Intellectual Scan, maar desnoods ga je over naar de grondiger Normal Scan of zelfs Thorough Scan. Een gevonden partitie kun je dan koppelen (Mount As… ) en vervolgens via de Verkenner van Windows XP (Start / Programs / Windows Explorer) benaderen.

©PXimport

Tip 09: Accounttoegang herstellen (live)

Het zal je maar overkomen: je bent het wachtwoord van je – lokale - Windows-account vergeten en je kent geen (ander) administrator-account waarmee je je alsnog kunt aanmelden om langs die weg het wachtwoord te wijzigen. Ook dan kan het YUMI-herstelmedium je helpen en het maakt eigenlijk weinig uit of je met (Files van) Ubuntu dan wel met (Windows Explorer van) Hiren’s Boot CD werkt, zolang je maar tot bij je Windows-partitie geraakt. We nemen Hiren’s Boot CD als voorbeeld.

Start hier de Verkenner op en navigeer naar je Windows-schijf. Zoals vermeld in tip 06 herken je die schijf aan mappen als Program Files, Users en Windows. Open hier de map system32, een submap van Windows. Rechtsklik op het bestand Utilman.exe en kies Rename. Geef het bestand een andere naam, zoals Utilman.bak. Vervolgens rechtsklik je op het bestand cmd.exe en kies je Copy. Klik nu met de rechtermuisknop een lege plek in de Verkenner en kies Paste. Druk even op F5: je zal merken dat net onder cmd.exe nu ook de kopie cmd_2.exe is terechtgekomen. Rechtsklik op deze kopie en geef dit bestand de naam Utilman.exe mee. Je mag Hiren’s Boot CD afsluiten en je pc weer met Windows opstarten.

©PXimport

Tip 10: Accounttoegang herstellen (Windows)

Zodra je in het aanmeldvenster van Windows belandt, klik je rechtsonder het pictogram Toegankelijkheid aan of je drukt op Windows-toets+U. Terwijl je hiermee normaliter het hulpprogramma voor toegankelijkheidsopties (Utilman.exe) opent, verschijnt deze keer een venster met de opdrachtprompt (cmd.exe). Dat komt omdat je in tip 09 cmd.exe in utilman.exe hebt hernoemd. Nu voer je de volgende twee commando’s op de opdrachtprompt uit, telkens bevestigd met de Enter-toets:

net user beheer 123geheim /add

net localgroup administrators beheer /add

Met deze opdrachten heb je het lokale administrator-account met de naam ‘beheer’ en het wachtwoord ‘123geheim’ aangemaakt. Verlaat de opdrachtprompt met Exit en herstart Windows. Meld je nu met het nieuwe account aan en wijzig het vergeten wachtwoord van je andere account via Configuratiescherm / Gebruikersaccounts / Een ander account beheren / Het wachtwoord wijzigen.

©PXimport

Tip 11: Geheugentest

Wanneer je systeem opvallend raar reageert en bijvoorbeeld geregeld herstart of je op een blauw scherm trakteert, dan zou het best wel kunnen dat er iets aan het RAM-geheugen schort. Help het niet om de geheugenlatjes (bij een uitgeschakeld systeem) er even uit te lichten en weer stevig terug te plaatsen, dan is een grondige geheugentest aan de orde. Die vind je in het opstartmenu van Hiren’s Boot CD. In plaats van Minitest Windows Xp kies je hier deze keer MemTest86+. De geheugentest start automatisch, maar mocht je dat verkiezen dan kun je via de c-toets (Configuration) nog een en ander bijsturen. Botst de tool inderdaad op geheugenfouten, dan worden die met rood aangegeven. In dat geval zit er wellicht weinig anders op dan het betreffende geheugenlatje te vervangen.

©PXimport

Tip 12: Data shredden

Hebben we in tips 06 tot 08 alle moeite gedaan om ‘verdwenen’ data terug te halen, dan focussen we ons in deze tip op het omgekeerde proces: we zorgen ervoor dat onze data onherroepelijk van schijf verwijderd worden. Dat kan nuttig zijn wanneer je de schijf (of je complete systeem) aan iemand anders geeft en je wil zekerheid dat die geen data meer kan recupereren. Een van de betere tools om een complete schijf(partitie) te ‘shredden’ is Darik’s Boot and Nuke, kortweg DBAN. Je vindt deze tool ook wel in het startmenu van Hiren’s Boot CD, maar die blijkt niet altijd goed te functioneren. Daarom hebben we ervoor geopteerd DBAN als een afzonderlijke distributie aan onze YUMI-stick toe te voegen (zie ook tip 02). Je vindt deze distro in het YUMI-startmenu via Systeem Tools > dban (wij gebruikten versie 2.3.0).

Zodra je deze tool opstart beland je op de opdrachtprompt bij ‘boot:’. Zorg dat het medium dat je wilt shredden is aangesloten en druk gewoon op de Enter-toets. DBAN speurt nu naar de aangesloten opslagapparaten en presenteert je die in een lijst. Met de pijltjestoetsen ga je naar het juiste (!) medium en druk je op de spatiebalk: je ziet nu [wipe] verschijnen naast dit medium. In principe hoef je nu maar op F10 te drukken om het geselecteerde opslagapparaat te shredden, maar als je dat verkiest kun je via de M-toets eerst nog de wipe-methode instellen. In principe heb je al voldoende aan de snelste methode: Quick Erase.

©PXimport

Tip 13: Schijf imagen

In tip 07 en 08 hebben we het gehad over het terughalen van verdwenen gegevens. Nou is het een gouden regel bij dataherstel dat je de hersteloperaties bij voorkeur niet uitvoert op de probleemschijf zelf. Immers, een fout of een onbedoelde schrijfactie kan volstaan om het terughalen van je data helemaal onmogelijk te maken. Daarom doe je er goed aan eerst een schijfkopie te maken en je hersteloperaties op die kopie uit te voeren. Loopt er iets fout, dan kun je altijd nog op de originele schijf terugvallen. Zo’n schijfkopie oftewel image kun je als volgt creëren, vanuit Hiren’s Boot CD. Start Minidisk Windows Xp op en ga naar HBCD-menu / Backup / Macrium Reflect (From MiniXp). In het rechterpaneel kies je vervolgens Create an Image. Een wizard start op. Klik op Next, kies Full als back-upmethode, bevestig met Next en duid de schijf of partitie aan waarvan je een image wenst. Druk op Next, laat Local Hard Disk aangestipt en kies desgevallend Browse for folder…, druk alweer op Next en duid een geschikt opslagmedium voor het imagebestand aan - uiteraard een andere schijf dan de bronschijf! Bevestig met Finish. Het hele proces kan flink wat tijd in beslag nemen. Sluit het programma na afloop af met OK en met Close.

©PXimport

Tip 14: Schijfimage benaderen

Je kunt nu op een ‘veilige’ manier je datahersteloperaties (of andere experimenten) uitvoeren op deze schijfimage. Daartoe moet je die echter wel eerst als een virtuele schijf koppelen. Ook dat kan vanuit dezelfde Macrium Reflect (From MiniXp) , waarbij je deze keer kiest voor Explore an Image. Stip de optie Image Files aan, klik op het kleine zwarte pijltje, selecteer het opslagmedium dat je imagebestand bevat en bevestig met OK. Plaats een vinkje bij de gewenste schijfkopie en kies in het uitklapmenu de stationsletter die je met deze kopie wilt associëren. De schijfkopie is nu beschikbaar in de Verkenner en je kunt alle gewenste bestanden benaderen en bijvoorbeeld via een versleepactie naar een extern medium veiligstellen.

©PXimport

Tip 15: Schijf klonen (1)

Je hebt een grotere schijf of een SSD gekocht en je wilt de complete inhoud van je huidige schijf naar het nieuwe exemplaar kopiëren. In de veronderstelling dat die over voldoende opslagcapaciteit beschikt, kun je zo’n kloonoperatie met verschillende tools uitvoeren (waaronder CloneDisk in Hiren’s Boot CD, via HBCD-menu / Backup). Wij hebben echter geopteerd voor een recente versie van de krachtige tool Clonezilla en hebben die als een afzonderlijke distributie aan onze YUMI-stick toegevoegd. Die vonden wij daarna terug in het YUMI-startmenu: System Tools > clonezilla-live.

In het opstartmenu van Clonezilla kun je voor Clonezilla live (Default settings, VGA 800x600) opteren, maar via de Other modes of Clonezillalive komen andere opstartmodi beschikbaar, met andere resoluties maar ook met een Failsafe mode. Selecteer de gewenste taal (English, wellicht) en klik op Select keymap from arch list om de toetsenbordindeling in te stellen. Vervolgens kies je Start_Clonezilla. Gezien het om een (fysieke) kloonoperatie gaat opteren we in het volgende menu voor device-device.

©PXimport

Tip 16: Schijf klonen (2)

Clonezilla kan in twee modi opereren: Beginner mode en Expert mode. Bij deze laatste kun je er bijvoorbeeld voor zorgen dat de partitietabel en het bestandssysteem van een kleinere schijf automatisch aan de opslagcapaciteit van een grotere doelschijf worden aangepast, maar wij volstaan hier met Beginner mode. Voor de volgende stap selecteer je local_disk_to_local_disk_clone. Daarna duid je eerst de bronschijf aan en vervolgens de doelschijf. Vergis je niet! Accepteer de standaardopties en bevestig de vraag of je ook de boot loader mee wilt klonen. Het kloonproces kan best wel heel lang duren. Na afloop verwijder je de oude schijf en sluit je de nieuwe schijf aan. Als alles goed is, start de computer nu netjes op van deze schijf. Mocht blijken dat Clonezilla niet de volledige opslagcapaciteit van je (grotere) nieuwe schijf heeft benut, dan kun je dat alsnog rechtzetten vanuit het Windows Schijfbeheer. Dat kan je opstarten via Windows-toets+R waarna je het commando diskmgmt.msc uitvoert. Klik de betreffende partitie met de rechtermuisknop aan en kies Volume uitbreiden. Bevestig met Volgende (2x) en rond af met Voltooien.

Tip 17: Malware scannen: updates

Je hebt natuurlijk een up-to-date antivirustool op je pc draaien, maar jammer genoeg is geen enkele tool onfeilbaar. Eenmaal je pc geïnfecteerd, worden sommige malwares actief zodra je Windows opstart en zorgen ze er op die manier voor dat ze zo goed als niet meer te detecteren zijn. De beste remedie in dit geval is dat je je pc opstart vanaf een live medium met up-to-date antivirussoftware. Er bestaan verschillende live antivirus-distributies maar wij hebben gekozen voor Bitdefender. Niemand houdt je overigens tegen om het (ook) met andere distro’s te proberen. Om Bitdefender op te starten kies je in het YUMI-startmenu voor Antivirus Tools > Bitdefender. Na enige check-ups start het programma op. Verklaar je akkoord met de licentie-overeenkomst, waarna Bitdefender automatisch de nieuwste updates binnenhaalt.

©PXimport

Tip 18: Malware scannen: actie

Na afloop wordt normaliter een virusscan uitgevoerd op alle gedetecteerde media. Wil je de scan beperken tot je Windows-partitie, onderbreek de scan dan en dubbelklik op het rode Antivirus-pictogram dat zich op het bureaublad bevindt. Vervolgens druk je op de knop Scan now, selecteer het gewenste medium en klik op Open, waarna de scan wordt uitgevoerd. Je treft hier trouwens ook de knop Update now aan waarmee je op elk moment kunt controleren of je wel met de nieuwste virusdatabase werkt.

Botst de tool inderdaad op malware, dan wordt die op het einde opgelijst. Dubbelklik op zo’n item om uit te vissen waar dat precies gelokaliseerd is. Via het uitklapmenu bij Take no action geef je aan wat er met die (potentiële) malware precies moet gebeuren: Disinfect, Delete of Rename. Probeer het eerst met Disinfect. Lukt het niet, dan zal Bitdefender het bestand normaliter zelf verwijderen. Heb je de gewenste actie(s) geselecteerd, dan voer je die uit via de knop Fix issues. Rond af met Finish en Done. Hopelijk is je systeem nu weer helemaal virusvrij!

©PXimport

De ingebouwde zoekfunctie van Windows - Windows Zoeken - kennen we inmiddels wel. En eerlijk is eerlijk: dat onderdeel is inmiddels wel wat gedateerd. Welke andere mogelijkheden zijn er om te zoeken? Welke AI en andere slimme tools kunnen we inzetten om de antwoorden op onze vragen te vinden? Je ontdekt ze hier.

Copilot: bestanden doorzoeken

Microsofts Copilot kan je helpen met het doorzoeken van de inhoud van de bestanden op je computer. Hiervoor moet je momenteel nog eerst het bestand uploaden naar OneDrive. Vanuit daar kun je er allerlei acties mee uitvoeren. Copilot kan straks ook voor je op zoek gaan naar lokale bestanden. Die functie is nu nog niet geactiveerd in Nederland, maar is al wel actief in de VS en Engelstalige regio's. De Copilot-app lijkt er voor Nederland al wel op voorbereid.

Je kunt je alvast voorbereiden op de komst van deze functie. Dat doe je door ervoor te zorgen dat je de nieuwste versie van Copilot hebt geïnstalleerd. Daarmee wordt de functie direct actief als deze in Nederland beschikbaar komt. Je vindt de nieuwe versie van Copilot in de Microsoft Store (via het startmenu). Eenmaal geopend, klik je op de gebruikersafbeelding linksonder in het scherm. Kies Instellingen. Geef Copilot vervolgens toegang tot de bestanden. Blader naar Machtigingsinstellingen en zet de schuif op Aan bij Bestand zoeken. Zet hierna ook de schuif op Aan bij Lezen van het bestand.

Copilot maakt onderliggend nog steeds gebruik van gedeelten van het bestaande Windows Zoeken. Die kennis biedt meer controle: je kunt bepalen welke locaties mogen worden doorzocht. Klik in hetzelfde instellingenvenster op Windows-instellingen. Geef bij Mijn bestanden zoeken aan welke locaties mogen worden bekeken.

Copilot: zoeken in bestanden

Soms ben je niet op zoek naar bestanden, maar juist naar informatie ín de bestanden. Als je de nieuwste update van Windows 11 gebruikt, kun je hiervoor op een slimme manier Copilot inzetten. Klik met de rechtermuisknop op het bestand waarin je wilt zoeken of waarover je specifieke vragen hebt. Doet dat bijvoorbeeld via het bureaublad of via de verkenner.

Kies voor de nieuwe optie Vraag het aan Copilot. Het bestand verschijnt in het venster van Copilot. Vervolgens kun je bijvoorbeeld vragen om het te doorzoeken of het opnieuw te structureren. Je kunt ook vragen om het bestand samen te vatten of de inhoud ervan in compacte bewoordingen te beschrijven. Verschijnt de nieuwe optie nog niet in het menu van de rechtermuisknop? Controleer dan of je de instellingen uit de alinea hiervoor hebt geactiveerd.

Copilot: gezichten herkennen

Maak je gebruik van OneDrive? Ook OneDrive zet steeds vaker AI in om je bestanden eenvoudiger vindbaar te maken. Op het moment van schrijven wordt de laatste hand gelegd aan de gezichtsfuncties. We hebben deze dus zelf nog niet in de praktijk kunnen testen.

Microsoft gebruikt AI om gezichten te herkennen in foto's en afbeeldingen die je in een OneDrive-account hebt bewaard. Je moet hiervoor wel toestemming geven. Hierna wordt informatie uit afbeeldingen en gezichten verzameld om vergelijkbare gezichten te vinden.

Open de OneDrive-app en wacht totdat automatisch de melding met toestemming verschijnt. Ga je akkoord met de verwerking, dan kies je Toestaan. Het duurt tot 72 uur om de foto's te indexeren. Download de nieuwste versie van de OneDrive-app (via Google Play of de Apple App Store) en tik op de nieuwe tab Personen. In het zoekvak eronder kun je zoeken op specifieke personen op foto's.

Perplexity: vinden wat je zoekt

Perplexity is een geavanceerde en populaire AI-zoekmachine. Je kunt deze AI-dienst ook goed inzetten voor het doorzoeken van de inhoud in je eigen bestanden. Er bestaan wel een paar voorwaarden voor het zoeken met de AI-agent van Perplexity: allereerst heb je een betaald abonnement nodig. De gratis versie ondersteunt de functie (nog) niet. Hiervoor betaal je circa 20 euro per maand, vergelijkbaar met de betaalde abonnementen van veel andere AI-aanbieders.

Perplexity kan daarnaast alleen zoeken in bestanden die je in de cloud hebt opgeslagen. Op dit moment worden alleen nog Google Workspace, Dropbox en WhatsApp ondersteund. Op het gebied van bestandsformaten kun je onder meer Google Docs, pdf-bestanden, Microsoft Office-documenten en csv-bestanden gebruiken. Ook Markdown (MD)- en JSON-bestanden worden ondersteund.

Perplexity: aan de slag

Het zoeken in je eigen bestanden staat in Perplexity standaard uitgeschakeld. Het zoeken van bestanden wordt mogelijk met plug-ins, die in Perplexity 'verbinders' worden genoemd. Laten we deze eens inschakelen.

Klik in het hoofdvenster van Perplexity linksonder op de gebruikersfoto en kies Instellingen. Kies Verbinders. Een overzicht van ondersteunde locaties verschijnt. Klik op Enable bij de locatie die je wilt koppelen, bijvoorbeeld Google Drive. Hierna geef je toestemming voor het weergeven en downloaden van je bestanden. Je kunt de koppeling op elk moment weer ongedaan maken. In het eerdergenoemde overzicht van onlinediensten klik je op de drie puntjes naast de opslagdienst en kies je Ontkoppelen.

Perplexity: bestanden doorzoeken

Zijn de gewenste diensten gekoppeld? Dan is het mogelijk om Perplexity AI in te zetten om je bestanden te vinden. De zoekfunctie met eigen bestanden is op twee manieren te gebruiken. Zo kun je de bestanden gebruiken als bron tijdens de conversaties. Klik hiervoor op de knop Sources en wijs je online cloudopslag aan. Op dit moment beperkt de dienst zich helaas alleen tot zakelijke varianten van de cloudopslag, zoals het eerdergenoemde Google Workspace. De consumentenversie van Google Drive wordt niet ondersteund als directe bron.

Gelukkig doet Perplexity dit wél voor het inhoudelijk doorzoeken van je bestanden. Klik op de paperclip. Afhankelijk van welke verbinders je hebt geactiveerd, kun je hier kiezen tussen Lokale bestanden, Google Drive en Dropbox. Wijs het bestand aan, zodat je er vragen over kunt stellen.

Uiteraard is het belangrijk om te weten hoe Perplexity met je bestanden omgaat. Je eigen bestanden worden niet gebruikt om de AI-modellen te trainen. Bovendien worden de bestanden - als deze al worden opgeslagen - door Perplexity binnen AWS S3-servers opgeslagen.

PowerToys Run

Ook de PowerToys Run voor Windows 11 zijn onmisbaar als je de beperkte zoekprestaties van Windows 11 wilt verbeteren. Hiermee kun je snel bestanden zoeken op verschillende locaties, zoals de lokale computer, specifieke programma's en online. PowerToys Run in combinatie met hulp van een AI-agent zoals hiervoor besproken, geeft een krachtige combinatie. Je gebruikt PowerToys Run om de bestanden te zoeken en met een andere AI-tool ga je eventueel inhoudelijk de diepte in.

Haal eerst de nieuwste versie van PowerToys binnen en activeer PowerToys Run via het algemene venster van PowerToys. Zet de schuif op Aan bij dit programma. Druk vervolgens op de toetscombinatie Alt+Spatiebalk. De app verschijnt als pop-up. Typ het bestand in dat je zoekt: de resultaten verschijnen direct in het venster eronder. Onder elk bestand lees je op welke locatie het is opgeslagen. Ook kun je meer informatie over het bestand online opzoeken.

PowerToys Run: aanpassen

Om het onderste uit de zoekfuncties van PowerToys Run te halen, is het nodig om het programma naar je hand te zetten. Open de instellingen van het programma en ga naar Zoeken en resultaten. Standaard hanteert de app een vertraging voordat de eerste zoekresultaten worden getoond. Wil je liever de eerste resultaten direct zien? Schakel Afvlakking van invoer uit. Deze 'doortastendere' zoekaanpak vergt wel iets meer van het systeem.

Hierna zoeken we de optie Aantal resultaten dat wordt weergegeven voordat u schuift. Standaard toont Run slechts vier resultaten: dat kan beter voor een completer overzicht. Verander de waarde naar bijvoorbeeld 10 en controleer het resultaat via een zoekopdracht in de app. Run onthoudt overigens welke zoekopdracht je het meest recent hebt uitgevoerd en toont deze in het venster. Begin je liever telkens met een schone lei? Activeer de optie De vorige query wissen bij het starten.

PowerToys RunResultaten verfijnen

Standaard laat PowerToys Run telkens alle resultaten zien zonder verdere weging, maar je kunt ervoor kiezen om de volgorde van de zoekresultaten te laten verfijnen. Hierbij houdt PowerToys Run bij welke resultaten worden geselecteerd en deze stijgen in de resultaten. Activeer de optie Volgorde van resultaten verfijnen. Hierna geef je een gewicht aan de geselecteerde items, van 0 tot 5. Standaard wordt 5 gehanteerd, maar je kunt het gewicht naar beneden bijstellen. Kies 0 om het volledig uit te schakelen. 

PowerToys Run: gericht vinden

Met behulp van voorvoegsels kun je PowerToy Run gerichter laten zoeken naar informatie in specifieke gebieden. Wil je alleen naar bestanden en mappen zoeken? Typ ? voor de zoekterm. Bijvoorbeeld ?vakantie. Ben je op zoek naar een specifieke Windows-instelling, dan typ je $, bijvoorbeeld $beeldscherm. Om online te zoeken, waarbij Run gebruikmaakt van de standaardzoekmachine, gebruik je ?? (zoals ??feestdagen). Om het voorgaande zoekresultaat te zien, typ je !!.

PowerToys Run: invoegtoepassingen

Je kunt zelf bepalen welke gebieden PowerToy Run kan doorzoeken. Dat gebeurt met behulp van invoegtoepassingen. De lijst vind je onder Invoegtoepassingen in het instellingenvenster. Loop door de lijst en schakel de invoegtoepassingen in voor de gebieden die je wilt doorzoeken. Andersom doe je dit ook: alles wat je niet gebruikt, schakel je uit. Elke ingeschakelde invoegtoepassing wordt namelijk geraadpleegd tijdens een zoekopdracht.

Regelmatig worden nieuwe invoegtoepassingen voor zoeken toegevoegd. Klik op Meer invoegtoepassingen zoeken voor een actuele lijst. Hier vinden we bijvoorbeeld plug-ins om de browsergeschiedenis te doorzoeken en per query een zoekmachine aan te wijzen die de zoekopdracht moet uitvoeren.

Terug naar het instellingenvenster. Als je een invoegtoepassing uitklapt, krijg je toegang tot aanvullende opties. Bij Opdracht voor directe activering kun je de 'letter' aanpassen waarmee je specifiek zoekt in dat onderdeel (waarover je in de paragraaf 'Gericht vinden' hebt gelezen). Interessanter is de optie Opnemen in globaal resultaat: hiermee zorg je ervoor dat de zoekresultaten van die invoegtoepassing standaard in de lijst worden getoond. In andere gevallen moet je de invoegtoepassing expliciet aanroepen via de eerdergenoemde letter. 

Toekomst: semantic search

Het valt op dat softwaremakers dit jaar intensief bouwen aan opties waarmee je je bestanden nog eenvoudiger kunt vinden. Zo wordt de ingebouwde zoekfunctie van Windows 11 uitgebreid met de mogelijkheid om in je eigen bewoordingen naar bestanden te zoeken. Bijvoorbeeld: 'foto's die ik vorige maand heb gemaakt' of 'de presentatie die vorige week door mijn collega is gestuurd'. Dit wordt semantic search genoemd, waarbij niet alleen naar de exacte woorden wordt gekeken, maar ook naar de betekenis (semantiek) erachter.

Deze functie is straks helaas niet voor iedereen beschikbaar. Je computer heeft namelijk een geschikte npu-chip nodig, die je onder meer vindt in de Copilot+-computers. Ook worden er in eerste instantie maar zes talen ondersteund, waaronder Engels en Duits. Nederlands komt momenteel nog niet in de lijst voor, maar dat is waarschijnlijk een kwestie van tijd.

 Op zoek naar een nieuwe laptop? Kijk op Kieskeurig.nl/prijsdalers voor de beste deal!

Denk jij erover na om van zorgverzekering te wisselen? Dat moet je nu in actie komen! Wil je niet alleen een lagere premie, maar ook nog eens een cashback? Stap dan over via CashbackXL. Je bespaart dan namelijk dubbel: je bespaart op de premie én ontvangt cashback-punten die je kunt inwisselen voor keiharde euro's.

Tot en met 31 december heb je de tijd om je huidige zorgverzekering op te zeggen en een nieuwe te kiezen. Je hebt dus nog een paar dagen de tijd. Redenen genoeg om dat te doen: veel mensen vinden de premie bij hun huidige verzekeraar te hoog, of ze houden hun aanvullende verzekeringen eens goed tegen het licht en besluiten dat het wel wat minder kan. Er valt vaak honderden euro's per jaar te besparen door simpelweg te vergelijken. Maar waarom zou je genoegen nemen met alléén een lagere premie?

Punten scoren (en cashen!)

Als je via CashbackXL overstapt, ontvang je voor elke nieuw afgesloten zorgverzekering bij de grote vergelijkers Poliswijzer.nl, Zorgkiezer en Overstappen.nl 2.750 punten. Deze punten zijn geld waard: 1 punt staat gelijk aan € 0,01. Dit betekent dat je per overstap € 27,50 extra voordeel pakt.
Of je nu kiest voor a.s.r., VGZ Bewuzt, OHRA, Zilveren Kruis Ziezo of een van de vele andere verzekeraars uit de lijst: als je via de juiste vergelijker overstapt, pak je die bonus mee. In onderstaand overzicht zie je bij welke vergelijker je moet zijn voor een specifieke verzekeraar.

💡Slimme tip: zo krijg je meerdere cashbacks op één adres

Stappen jij en je partner allebei over? Let dan even goed op. Normaal gesproken geldt de regel: één cashback per vergelijker, per adres/gezin. Maar daar is een slimme oplossing voor. Wil je voor meerdere gezinsleden een cashback ontvangen? Sluit de verzekeringen dan af bij verschillende vergelijkers.

Voorbeeld: Jij sluit je nieuwe verzekering af via Poliswijzer.nl (2.750 punten) en je partner sluit af via Overstappen.nl (ook 2.750 punten). Zo ontvang je op hetzelfde adres twee keer de cashback!

Voorwaarden puntenactie zorgverzekering 2026

Wil je in aanmerking komen voor deze actie, lees dan onderstaande voorwaarden even aandachtig door:

• Je moet 18 jaar of ouder zijn.
• Het moet gaan om een nieuwe verzekering (als je verlengt bij je huidige verzekeraar (ook al sluit je een andersoortige verzekering af) dan geldt dat hier niet als overstappen.
• Alle genoemde cashbacks gelden altijd voor elk eigen risico.

Zo werkt de zorgverzekerings-cashback

Wil jij 2026 financieel goed beginnen? Volg dan deze stappen voor de perfecte tracking:

1. Maak een account aan op CashbackXL.
2. Klik bovenaan in de blauwe balk op Zorgverzekering 2026.
3. Bekijk in het overzicht welke verzekeraar via welke vergelijker (Poliswijzer, Zorgkiezer of Overstappen) beschikbaar is.
4. Klik op de link en start de vergelijking. Let op: accepteer alle cookies op de site van de vergelijker en zet je adblocker uit. Dit is noodzakelijk om de punten te kunnen registreren.
5. Sluit de verzekering af.
6. Je aankoop wordt geregistreerd en na goedkeuring in april 2026 kun je jouw punten verzilveren in euro's.