Je Windows start niet meer op en je wil toegang tot je bestanden. Of je kunt je niet meer aanmelden omdat je je wachtwoord vergeten bent. Of je vermoedt dat Windows ten prooi is gevallen aan diep verborgen malware. Of je wil je schijf klonen, of ervoor zorgen dat er geen byte meer te lezen valt voor je de schijf doorgeeft... Stuk voor stuk scenario’s die je met een geschikt live-medium de baas kunt.

Tip 01: Multiboot USB

Er bestaan enkele Linux-distributies (distro’s) die zichzelf promoten als de ultieme reddingsomgeving van waaruit je zowat alle mogelijke probleemsituaties kunt aanpakken, ook als het om Windows gaat. Het is echter onze ervaring dat, naargelang het probleem, vaak kleinere en meer gespecialiseerde distro’s beter geschikt zijn. Omdat het natuurlijk lastig is een arsenaal aan cd’s of usb-sticks mee te zeulen, hebben we ervoor geopteerd verschillende distro’s samen op één live medium te zetten. Vanuit een startmenu hoef je dan maar de gewenste distributie op te starten. Een usb-stick lijkt ons meer geschikt dan een cd, wegens compacter, sneller en beschrijfbaar.

Om zo’n multiboot usb te creëren werken we graag met het portable YUMI: Your Universal Multiboot Installer. Download de tool en start het programma op. Zorg wel dat er een usb-stick klaar zit in je pc, van minimaal 4 GB, maar bij voorkeur 8 GB of meer.

©PXimport

Back-up stick

Tip 02: Selectie

Zodra je bij Step 1 de juiste stick hebt geselecteerd kun je in het uitklapmenu bij Step 2 uit talrijke distributies kiezen – wij telden er meer dan 130. In veel gevallen kun je die dan min of meer automatisch laten downloaden wanneer je na je keuze een vinkje plaatst bij Download the ISO (Optional). Dat lukt echter niet altijd even goed en daarom doe je er goed aan zelf eerst de gewenste distro’s te downloaden. Voor onze doeleinden hebben we voor de volgende gekozen: Ubuntu desktop (degelijke, algemene Linux-editie), HiRen’s Boot CD (al wat oudere, maar zeer veelzijdige reddingsomgeving), Bitdefender Rescue CD (antivirusoplossing), DBan (grondig verwijderen van data) en Clonezilla (schijf klonen). Vul je echter vrij om er (nog) andere te kiezen. De meeste downloads komen in de vorm van een iso-bestand. Blijkt het om een 7z- of zip-archief te gaan, dan moet je dat eerst nog uitpakken, eventueel met de gratis tool 7-Zip.

Tip 03: Eerste distro

Laten we er even van uitgaan dat je Ubuntu al hebt gedownload en dat je die als eerste op de stick wilt zetten (hoewel de volgorde niet zo’n rol speelt). Selecteer dan Ubuntu in het uitklapmenu van YUMI en verwijs naar het eerder gedownloade iso-bestand van Ubuntu. Plaats een vinkje bij Format X: Drive (Erase Content) , zodat je zeker bent dat de stick correct geformatteerd wordt. Houd er wel rekening mee dat alle bestaande data op de stick hierdoor worden verwijderd. Eventueel voorzie je bij Step 4 nog wat extra, persistente ruimte op je stick zodat je hier vanuit Ubuntu data kunt bewaren. Zorg er wel voor dat je nog voldoende ruimte voor de installatie van de andere distro’s overhoudt.

Vervolgens druk je op de Create-knop en op Ja zodat YUMI aan de slag kan. Afhankelijk van de grootte van het distributiebestand kan dit proces wel even duren. Normaliter verschijnt een tweede venster waarin het iso-bestand wordt uitgepakt: druk dan op de Close-knop zodra die beschikbaar komt. Even later druk je dan op Next en beantwoord je de vraag Would you like to add more ISOs/Distros Now on X:? met Ja (hoewel je dat ook altijd nog later kunt doen).

©PXimport

Tip 04: Volgende distro’s

Op vergelijkbare manier voeg je nu nog meer distro’s aan je YUMI-stick met Ubuntu toe. De procedure is net dezelfde: stick aanduiden, de gewenste distro in de lijst selecteren en met Browse naar het bijhorende iso-bestand verwijzen, en het proces starten met Create en met Ja. Let wel: deze keer mag je absoluut géén vinkje plaatsen bij Format X: Drive (Erase Content), want dat is behoorlijk fataal voor je Ubuntu-installatie! Op deze manier hebben wij op één stick succesvol de volgende distro’s geplaatst: Ubuntu, HiRen’s BootCD, Falcon 4 Boot CD, DBAN, CloneZilla en BitDefender. Alles samen goed voor een bescheiden 4GB aan stickruimte. Heb je eenmaal alle gewenste distro’s op stick staan, dan mag je YUMI gewoon weer afsluiten. Je live herstelmedium is klaar voor gebruik.

©PXimport

Tip 05: Opstarten

Tijd om een en ander uit te testen. Plug je stick in een testsysteem en start de computer op. De kans is groot dat je via een of andere toets – niet zelden is dat Esc of F12 – een speciaal bootmenu moet oproepen waarin je dan je usb-stick als bootmedium selecteert. Als alles goed is start het systeem nu netjes van de stick op en krijg je even later het YUMI MultiBoot USB startmenu te zien. Op onze eigen herstelstick zagen wij hier de volgende items verschijnen: Continue to Boot From First HD (default), Linux Distributions> (met ubuntu-desktop), Other OS and Tools> (met Hiren’s Boot CD en Falcon 4 Boot CD), Antivirus Tools> (met Bitdefender) en System Tools >(met dban en clonezilla). Dit menu kan er echter wat anders uitziet bij jou, afhankelijk van de distro’s die je hebt toegevoegd. Het volstaat nu de gewenste distributie aan te klikken om die op te starten. Terugkeren naar het hoofdmenu doe je via de optie Back to Main Menu.

Mocht je usb-stick met geen stokken op te starten zijn, dan heb je vermoedelijk een UEFI-systeem waarbij de functie ‘secure boot’ is ingeschakeld. Probeer het dan door in je UEFI/BIOS-instellingenvenster deze functie (eventueel tijdelijk) uit te schakelen. Raadpleeg hiervoor de handleiding bij je systeem.

©PXimport

Tip 06: Bestanden back-uppen

Je hebt je stick nu klaar en je weet hoe je de geïnstalleerde distributies kunt opstarten. Mooi, maar daar wil je natuurlijk ook iets mee doen en daar gaat nou net de rest van dit artikel over. In ons eerste probleemscenario gaan we ervan uit dat je Windows-partitie niet meer opstart en dat je absoluut toegang wil tot een reeks bestanden op die partitie.

Daar kunnen we Ubuntu voor aanspreken. Start de distro op en kies Nederlands / Ubuntu uitproberen. Links van het bureaublad tref je een reeks pictogrammen aan. Klik hier op Files: normaliter tref je hier in het linkerpaneel nu ook je Windows-partitie aan. Dat merk je wel wanneer je dat volume aanklikt: je herkent hier dan onder meer de mappen Program Files, Users en Windows. Bots je echter op de foutmelding ‘Unable to access <volume>’, raadpleeg dan het tekstkader ‘Ontoegankelijke Windows-partitie’.

Je kunt nu gerust een bijkomende externe (usb-)schijf aankoppelen: normaliter detecteert de bestandsbrowser die automatisch. Vervolgens navigeer je naar de gewenste Windows-data en versleep je die bestanden eenvoudigweg naar je aangesloten back-upmedium. Die bestanden heb je alvast gered!

©PXimport

Ontoegankelijke Windows-partitie

Tip 07: Bestanden terughalen

Het wordt natuurlijk al lastiger om data te benaderen wanneer je die per abuis hebt gewist. Hiren’s Boot CD is bij uitstek geschikt voor dit soort van dataherstel. Start de distro dus maar op vanuit je YUMI-stick. In het opstartmenu van Hiren’s Boot CD kies je vervolgens Mini Windows Xp. Je leest het goed: je belandt inderdaad op het bureaublad van een gestripte Windows XP-omgeving. Klik hier op de Start-knop en kies HBCD-menu / Programs / Recovery. In deze rubriek tref je een heel pak datahersteltools aan. Een van de betere om verdwenen bestanden terug te halen is Recuva. Eerst geef je aan naar welk soort bestanden je op zoek bent (zoals Pictures, Documents, Other), vervolgens geef je de locatie aan waar je die data bent kwijtgespeeld, waarna je met de Start-knop de scanronde opstart. Levert die niet de verhoopte resultaten op, probeer het dan door een vinkje te plaatsen bij Enable Deep Scan, maar weet wel dat dit zoekproces heel erg lang kan duren. Om effectief bestanden terug te halen selecteer je die in de resultatenlijst en klik je op Recover. Bewaar die echter niet op de probleemschijf gezien je dan het risico loopt dat die net op de schijflocaties belanden waar nog (andere) ‘verdwenen’ data waren opgeslagen.

©PXimport

Tip 08: Partitie terughalen

Het kan natuurlijk nog erger: je hebt bijvoorbeeld de verkeerde partitie verwijderd of geherformatteerd. Ook in dit geval kun je het nog met Recuva (en de functie Enable Deep Scan) proberen, maar je kunt het ook over een andere boeg gooien. Het HBCD-menu bevat namelijk de rubriek Partition / Boot / MBR die enkele tools bevat waarmee je – met wat geluk – verdwenen partities terug tot leven kunt wekken. Je kunt het alvast proberen met Partition Wizard Home Edition, waar je dan het menu Wizard opent en Partition Recovery Wizard selecteert. Vervolgens druk je op Next, duid je de schijf met de verdwenen partitie(s) aan, laat je bij voorkeur Full Disk geselecteerd en probeer je het eerst met de Quick Scan-methode. Diept de tool inderdaad een verdwenen partitie op, dan hoef je die maar te selecteren. Of je dubbelklikt eerst op de partitie om de inhoud te controleren. Levert deze aanpak niets op dan kun je altijd nog overschakelen op de arbeidsintensieve Full Scan-methode.

Of je probeert het met een andere tool, zoals Partition Find and Mount. Hier hoef je maar de gewenste schijf aan te duiden en Actions / Scan te selecteren. In eerste instantie probeer je het hier met Intellectual Scan, maar desnoods ga je over naar de grondiger Normal Scan of zelfs Thorough Scan. Een gevonden partitie kun je dan koppelen (Mount As… ) en vervolgens via de Verkenner van Windows XP (Start / Programs / Windows Explorer) benaderen.

©PXimport

Tip 09: Accounttoegang herstellen (live)

Het zal je maar overkomen: je bent het wachtwoord van je – lokale - Windows-account vergeten en je kent geen (ander) administrator-account waarmee je je alsnog kunt aanmelden om langs die weg het wachtwoord te wijzigen. Ook dan kan het YUMI-herstelmedium je helpen en het maakt eigenlijk weinig uit of je met (Files van) Ubuntu dan wel met (Windows Explorer van) Hiren’s Boot CD werkt, zolang je maar tot bij je Windows-partitie geraakt. We nemen Hiren’s Boot CD als voorbeeld.

Start hier de Verkenner op en navigeer naar je Windows-schijf. Zoals vermeld in tip 06 herken je die schijf aan mappen als Program Files, Users en Windows. Open hier de map system32, een submap van Windows. Rechtsklik op het bestand Utilman.exe en kies Rename. Geef het bestand een andere naam, zoals Utilman.bak. Vervolgens rechtsklik je op het bestand cmd.exe en kies je Copy. Klik nu met de rechtermuisknop een lege plek in de Verkenner en kies Paste. Druk even op F5: je zal merken dat net onder cmd.exe nu ook de kopie cmd_2.exe is terechtgekomen. Rechtsklik op deze kopie en geef dit bestand de naam Utilman.exe mee. Je mag Hiren’s Boot CD afsluiten en je pc weer met Windows opstarten.

©PXimport

Tip 10: Accounttoegang herstellen (Windows)

Zodra je in het aanmeldvenster van Windows belandt, klik je rechtsonder het pictogram Toegankelijkheid aan of je drukt op Windows-toets+U. Terwijl je hiermee normaliter het hulpprogramma voor toegankelijkheidsopties (Utilman.exe) opent, verschijnt deze keer een venster met de opdrachtprompt (cmd.exe). Dat komt omdat je in tip 09 cmd.exe in utilman.exe hebt hernoemd. Nu voer je de volgende twee commando’s op de opdrachtprompt uit, telkens bevestigd met de Enter-toets:

net user beheer 123geheim /add

net localgroup administrators beheer /add

Met deze opdrachten heb je het lokale administrator-account met de naam ‘beheer’ en het wachtwoord ‘123geheim’ aangemaakt. Verlaat de opdrachtprompt met Exit en herstart Windows. Meld je nu met het nieuwe account aan en wijzig het vergeten wachtwoord van je andere account via Configuratiescherm / Gebruikersaccounts / Een ander account beheren / Het wachtwoord wijzigen.

©PXimport

Tip 11: Geheugentest

Wanneer je systeem opvallend raar reageert en bijvoorbeeld geregeld herstart of je op een blauw scherm trakteert, dan zou het best wel kunnen dat er iets aan het RAM-geheugen schort. Help het niet om de geheugenlatjes (bij een uitgeschakeld systeem) er even uit te lichten en weer stevig terug te plaatsen, dan is een grondige geheugentest aan de orde. Die vind je in het opstartmenu van Hiren’s Boot CD. In plaats van Minitest Windows Xp kies je hier deze keer MemTest86+. De geheugentest start automatisch, maar mocht je dat verkiezen dan kun je via de c-toets (Configuration) nog een en ander bijsturen. Botst de tool inderdaad op geheugenfouten, dan worden die met rood aangegeven. In dat geval zit er wellicht weinig anders op dan het betreffende geheugenlatje te vervangen.

©PXimport

Tip 12: Data shredden

Hebben we in tips 06 tot 08 alle moeite gedaan om ‘verdwenen’ data terug te halen, dan focussen we ons in deze tip op het omgekeerde proces: we zorgen ervoor dat onze data onherroepelijk van schijf verwijderd worden. Dat kan nuttig zijn wanneer je de schijf (of je complete systeem) aan iemand anders geeft en je wil zekerheid dat die geen data meer kan recupereren. Een van de betere tools om een complete schijf(partitie) te ‘shredden’ is Darik’s Boot and Nuke, kortweg DBAN. Je vindt deze tool ook wel in het startmenu van Hiren’s Boot CD, maar die blijkt niet altijd goed te functioneren. Daarom hebben we ervoor geopteerd DBAN als een afzonderlijke distributie aan onze YUMI-stick toe te voegen (zie ook tip 02). Je vindt deze distro in het YUMI-startmenu via Systeem Tools > dban (wij gebruikten versie 2.3.0).

Zodra je deze tool opstart beland je op de opdrachtprompt bij ‘boot:’. Zorg dat het medium dat je wilt shredden is aangesloten en druk gewoon op de Enter-toets. DBAN speurt nu naar de aangesloten opslagapparaten en presenteert je die in een lijst. Met de pijltjestoetsen ga je naar het juiste (!) medium en druk je op de spatiebalk: je ziet nu [wipe] verschijnen naast dit medium. In principe hoef je nu maar op F10 te drukken om het geselecteerde opslagapparaat te shredden, maar als je dat verkiest kun je via de M-toets eerst nog de wipe-methode instellen. In principe heb je al voldoende aan de snelste methode: Quick Erase.

©PXimport

Tip 13: Schijf imagen

In tip 07 en 08 hebben we het gehad over het terughalen van verdwenen gegevens. Nou is het een gouden regel bij dataherstel dat je de hersteloperaties bij voorkeur niet uitvoert op de probleemschijf zelf. Immers, een fout of een onbedoelde schrijfactie kan volstaan om het terughalen van je data helemaal onmogelijk te maken. Daarom doe je er goed aan eerst een schijfkopie te maken en je hersteloperaties op die kopie uit te voeren. Loopt er iets fout, dan kun je altijd nog op de originele schijf terugvallen. Zo’n schijfkopie oftewel image kun je als volgt creëren, vanuit Hiren’s Boot CD. Start Minidisk Windows Xp op en ga naar HBCD-menu / Backup / Macrium Reflect (From MiniXp). In het rechterpaneel kies je vervolgens Create an Image. Een wizard start op. Klik op Next, kies Full als back-upmethode, bevestig met Next en duid de schijf of partitie aan waarvan je een image wenst. Druk op Next, laat Local Hard Disk aangestipt en kies desgevallend Browse for folder…, druk alweer op Next en duid een geschikt opslagmedium voor het imagebestand aan - uiteraard een andere schijf dan de bronschijf! Bevestig met Finish. Het hele proces kan flink wat tijd in beslag nemen. Sluit het programma na afloop af met OK en met Close.

©PXimport

Tip 14: Schijfimage benaderen

Je kunt nu op een ‘veilige’ manier je datahersteloperaties (of andere experimenten) uitvoeren op deze schijfimage. Daartoe moet je die echter wel eerst als een virtuele schijf koppelen. Ook dat kan vanuit dezelfde Macrium Reflect (From MiniXp) , waarbij je deze keer kiest voor Explore an Image. Stip de optie Image Files aan, klik op het kleine zwarte pijltje, selecteer het opslagmedium dat je imagebestand bevat en bevestig met OK. Plaats een vinkje bij de gewenste schijfkopie en kies in het uitklapmenu de stationsletter die je met deze kopie wilt associëren. De schijfkopie is nu beschikbaar in de Verkenner en je kunt alle gewenste bestanden benaderen en bijvoorbeeld via een versleepactie naar een extern medium veiligstellen.

©PXimport

Tip 15: Schijf klonen (1)

Je hebt een grotere schijf of een SSD gekocht en je wilt de complete inhoud van je huidige schijf naar het nieuwe exemplaar kopiëren. In de veronderstelling dat die over voldoende opslagcapaciteit beschikt, kun je zo’n kloonoperatie met verschillende tools uitvoeren (waaronder CloneDisk in Hiren’s Boot CD, via HBCD-menu / Backup). Wij hebben echter geopteerd voor een recente versie van de krachtige tool Clonezilla en hebben die als een afzonderlijke distributie aan onze YUMI-stick toegevoegd. Die vonden wij daarna terug in het YUMI-startmenu: System Tools > clonezilla-live.

In het opstartmenu van Clonezilla kun je voor Clonezilla live (Default settings, VGA 800x600) opteren, maar via de Other modes of Clonezillalive komen andere opstartmodi beschikbaar, met andere resoluties maar ook met een Failsafe mode. Selecteer de gewenste taal (English, wellicht) en klik op Select keymap from arch list om de toetsenbordindeling in te stellen. Vervolgens kies je Start_Clonezilla. Gezien het om een (fysieke) kloonoperatie gaat opteren we in het volgende menu voor device-device.

©PXimport

Tip 16: Schijf klonen (2)

Clonezilla kan in twee modi opereren: Beginner mode en Expert mode. Bij deze laatste kun je er bijvoorbeeld voor zorgen dat de partitietabel en het bestandssysteem van een kleinere schijf automatisch aan de opslagcapaciteit van een grotere doelschijf worden aangepast, maar wij volstaan hier met Beginner mode. Voor de volgende stap selecteer je local_disk_to_local_disk_clone. Daarna duid je eerst de bronschijf aan en vervolgens de doelschijf. Vergis je niet! Accepteer de standaardopties en bevestig de vraag of je ook de boot loader mee wilt klonen. Het kloonproces kan best wel heel lang duren. Na afloop verwijder je de oude schijf en sluit je de nieuwe schijf aan. Als alles goed is, start de computer nu netjes op van deze schijf. Mocht blijken dat Clonezilla niet de volledige opslagcapaciteit van je (grotere) nieuwe schijf heeft benut, dan kun je dat alsnog rechtzetten vanuit het Windows Schijfbeheer. Dat kan je opstarten via Windows-toets+R waarna je het commando diskmgmt.msc uitvoert. Klik de betreffende partitie met de rechtermuisknop aan en kies Volume uitbreiden. Bevestig met Volgende (2x) en rond af met Voltooien.

Tip 17: Malware scannen: updates

Je hebt natuurlijk een up-to-date antivirustool op je pc draaien, maar jammer genoeg is geen enkele tool onfeilbaar. Eenmaal je pc geïnfecteerd, worden sommige malwares actief zodra je Windows opstart en zorgen ze er op die manier voor dat ze zo goed als niet meer te detecteren zijn. De beste remedie in dit geval is dat je je pc opstart vanaf een live medium met up-to-date antivirussoftware. Er bestaan verschillende live antivirus-distributies maar wij hebben gekozen voor Bitdefender. Niemand houdt je overigens tegen om het (ook) met andere distro’s te proberen. Om Bitdefender op te starten kies je in het YUMI-startmenu voor Antivirus Tools > Bitdefender. Na enige check-ups start het programma op. Verklaar je akkoord met de licentie-overeenkomst, waarna Bitdefender automatisch de nieuwste updates binnenhaalt.

©PXimport

Tip 18: Malware scannen: actie

Na afloop wordt normaliter een virusscan uitgevoerd op alle gedetecteerde media. Wil je de scan beperken tot je Windows-partitie, onderbreek de scan dan en dubbelklik op het rode Antivirus-pictogram dat zich op het bureaublad bevindt. Vervolgens druk je op de knop Scan now, selecteer het gewenste medium en klik op Open, waarna de scan wordt uitgevoerd. Je treft hier trouwens ook de knop Update now aan waarmee je op elk moment kunt controleren of je wel met de nieuwste virusdatabase werkt.

Botst de tool inderdaad op malware, dan wordt die op het einde opgelijst. Dubbelklik op zo’n item om uit te vissen waar dat precies gelokaliseerd is. Via het uitklapmenu bij Take no action geef je aan wat er met die (potentiële) malware precies moet gebeuren: Disinfect, Delete of Rename. Probeer het eerst met Disinfect. Lukt het niet, dan zal Bitdefender het bestand normaliter zelf verwijderen. Heb je de gewenste actie(s) geselecteerd, dan voer je die uit via de knop Fix issues. Rond af met Finish en Done. Hopelijk is je systeem nu weer helemaal virusvrij!

©PXimport

Gourmetten is misschien wel dé nationale volkssport tijdens de feestdagen. Maar hoe leuk de avond ook is, de ochtend erna is vaak minder feestelijk. Die doordringende vetlucht die in je gordijnen, bank en kleding is getrokken, ben je liever kwijt dan rijk. Met deze tien tips – verdeeld over wat je eet en wat je doet – blijft je huis een stuk frisser!

Lees ook: Gourmetten nieuwe stijl: topfavoriet met een eigen twist

Ingrediënten & materialen

De meeste stank ontstaat niet door het gourmetstel zelf, maar door wat we erop leggen. Verbrande boter, karamelliserende suikers en spetterend vet zijn de grote boosdoeners. Met een paar slimme aanpassingen aan je boodschappenlijstje ben je de rookwolken voor.

Tip 1: Investeer in hittebestendige olie

De fout die bijna iedereen maakt: bakken in roomboter of standaard olijfolie. Deze vetten verbranden snel bij de hoge temperaturen van het gourmetten, wat zorgt voor die zware, scherpe walm. Kijk in de supermarkt eens schuin boven de olijfolie; daar vind je rijstolie of arachideolie. Deze oliesoorten hebben een veel hoger rookpunt en blijven stabiel als ze heet worden. Wil je het jezelf helemaal makkelijk maken? Koop dan een bakspray. Daarmee nevel je de pannetjes of de plaat licht in, waardoor je nooit te veel gebruikt en het vet niet onnodig staat te walmen.

Tip 2: Laat de kant-en-klare marinades staan

Die voorgemarineerde schotels uit de supermarkt zijn makkelijk, maar funest voor de luchtkwaliteit. De marinades zitten namelijk vaak vol suiker en water. Zodra dat de hete pan raakt, verbrandt de suiker en verdampt het vocht, met veel rook tot gevolg. Je kunt beter ongemarineerd vlees of vis kopen. Wil je toch smaak? Gebruik dan een dry rub (een droog kruidenmengsel) om het vlees vooraf te kruiden. Als je echt van sausjes houdt, kun je die beter koud op je bord toevoegen dan warm in het pannetje.

Tip 3: Kies voor 'droger' vlees en meer groente

Hoe meer vet er in het vlees zit, hoe meer het spettert en rookt. Hamburgers, worstjes en speklapjes zijn in feite kleine rookbommen. Kies liever voor magere opties zoals biefstuk, kipfilet, kalkoen of witvis. Daarnaast kun je de geuroverlast flink beperken door de verhouding vlees/groente om te draaien. Plakjes courgette, paprika, champignons en aubergine bakken vrijwel geurloos. Met een goede mandolineof groentesnijder maak je in een handomdraai dunne plakjes die snel gaar zijn, waardoor je minder lang hoeft te bakken.

Tip 4: Vervang die oude, bekraste pannetjes

Kijk voordat je begint eens kritisch naar je huidige gourmetstel. Zitten de pannetjes vol krassen en is de antiaanbaklaag versleten? Dan koekt je eten sneller aan, wat zorgt voor verbrandingsluchtjes die je de dag erna nog ruikt. Het is vaak helemaal niet nodig om een compleet nieuw apparaat te kopen; veel fabrikanten verkopen losse pannetjes of nieuwe bakplaten. Voor een paar tientjes bak je weer op een glad oppervlak, heb je minder olie nodig en ben je niet de hele avond bezig aangekoekte resten weg te schrapen.

Tip 5: Gebruik een gourmetstel met keramische coating

Ben je toch toe aan een heel nieuw apparaat? Let dan goed op de coating. Tegenwoordig zijn er gourmetstellen met een keramische bakplaat. Deze kunnen vaak hogere temperaturen aan zonder dat de laag beschadigt en ze zijn veel makkelijker schoon te maken.

Zo ga je de strijd aan met de luchtjes in huis

Zelfs met de beste ingrediënten ontkom je niet aan enige baklucht. Gelukkig zijn er genoeg manieren om te voorkomen dat die geur permanent blijft hangen.

Tip 6: Zet een aromadiffuser aan

Een geurkaars maskeert de lucht vaak alleen maar, waardoor je een weeïge mengeling krijgt van lavendel en hamburger. Een betere optie is een elektrische aromadiffuser (ook wel vernevelaar genoemd). Dit apparaat verspreidt via koude waterdamp een constante, frisse geur naar keuze door de kamer, zonder dat er verbranding aan te pas komt. Kies voor essentiële oliën die bekend staan om hun verfrissende werking, zoals citroengras, eucalyptus of dennen. De waterdamp helpt bovendien meteen tegen de droge lucht in huis als de verwarming hoog staat.

Tip 7: Laat de luchtreiniger draaien

Misschien heb je er al eentje staan, en anders is dit het moment: de luchtreiniger. Let er bij aanschaf op dat het apparaat een koolstoffilter heeft, want alleen HEPA is niet genoeg voor kookluchtjes. Een koolstoffilter absorbeert gassen en geuren. Zet het apparaat niet pas aan als je naar bed gaat, maar laat hem al draaien zodra het gourmetstel aangaat. Heb je een modern exemplaar met een app? Zet hem dan alvast op de hoogste stand voordat de eerste walm ontstaat.

Tip 8: Ventileer flink

Ramen openzetten klinkt logisch, maar doe het wel slim. Eén raampje op een kier doet weinig. Je hebt trek nodig. Zet aan weerszijden van de woning een raam of rooster open zodat de luchtstroom de damp direct meeneemt. Vind je het te koud worden? Zet de verwarming gerust tijdelijk wat hoger; de kosten daarvan wegen niet op tegen de stomerijkosten van je gordijnen. Plaats eventueel een simpele tafelventilator in de buurt van het gourmetstel (niet erop gericht, maar richting het open raam) om de rook een handje te helpen de juiste kant op te gaan.

Tip 9: Azijn & koffie

Het is een klassieker uit grootmoeders tijd, maar hij werkt nog steeds: azijn neutraliseert. Je kunt bakjes azijn neerzetten, maar voor het zware werk kun je na het eten beter even een pannetje water met een flinke scheut schoonmaakazijn op het fornuis koken. Laat de afzuigkap uit en laat de damp door de kamer trekken. Vind je de azijnlucht zelf te heftig? Gooi er dan wat citroenschillen, een kaneelstokje of kruidnagel bij. Zo ruikt je huis direct weer naar winterse gezelligheid in plaats van naar een snackbar. Wat ook kan, is koffie. Zet na het eten een paar schaaltjes met gemalen koffie (snelfiltermaling) in de woonkamer. De koffie neutraliseert de zware baklucht en vervangt deze door een neutraal, aards aroma. Voor een nog sterker effect kun je wat koffiebonen op een warme onderzetter leggen; door de restwarmte verspreiden ze een subtiele geur die de gourmetlucht naar de achtergrond verdrijft.

Tip 10: Maak meteen met schoon

Het is verleidelijk om na het eten uit te buiken op de bank en de ravage te laten voor wat het is. Doe het niet. Zolang het gourmetstel vet en warm in de kamer staat, blijft het geur verspreiden. Haal direct na het eten een stuk keukenrol over de plaat. Gebruik daarna een sopje van afwasmiddel en warm water om de plaat en de tafel (want ja, vetnevel komt overal) af te nemen. Geloof ons, door hier na het eten even een paar minuten tijd voor vrij te maken, bespaar je jezelf de volgende ochtend een hoop gourmetluchtfrustratie!

Er zijn weinig dingen zo gezellig als kerstverlichting. Maar laten we eerlijk zijn: elke avond achter de bank of onder de boom kruipen (🤬 naalden in je knieën) om de stekker eruit te trekken: kan dat niet handiger? Zeker wel: met een slimme stekker maak je in één klap je 'domme' lichtsnoeren slim.

Met een slimme stekker, ook wel smart plug genoemd, stuur je de kerstverlichting aan via je telefoon, stel je tijdschema's in of roep je simpelweg naar je slimme speaker dat de kerstboom aan moet. Maar waar moet je op letten bij de aanschaf en welke stekkers zijn nu echt handig voor die specifieke kerstsituatie? Wij leggen het uit.

Waar moet je op letten bij een slimme stekker voor kerst?

Niet elke slimme stekker is even geschikt voor de decembermaand. Het eerste waar je goed op moet letten is het formaat van de stekkerbehuizing. Kerstverlichting zit namelijk vaak met meerdere adapters en stekkers in één verdeeldoos. Veel oudere modellen slimme stekkers zijn vrij breed, waardoor ze onbedoeld de stopcontacten links en rechts ervan blokkeren. Zoek daarom specifiek naar een compact of smal ontwerp, zodat je geen kostbare stroompunten verliest rondom de kerstboom.

Daarnaast is de manier waarop de stekker verbinding maakt, het zogenaamde protocol, een belangrijke keuze. De meest laagdrempelige optie is een wifi-stekker. Deze werkt direct samen met je router zonder dat je extra kastjes nodig hebt, wat het ideaal maakt voor beginners. Heb je echter al slimme verlichting zoals Philips Hue of IKEA Tradfri, dan is een stekker met het Zigbee-protocol vaak slimmer. Deze stekkers vormen samen een eigen netwerkje, waardoor je wifi niet overbelast raakt als je veel lampjes ophangt. Tegenwoordig zie je ook steeds vaker 'Matter' op de verpakking staan; dit is de nieuwe standaard die garandeert dat de stekker moeiteloos samenwerkt met zowel Apple, Google als Amazon.

Vergeet ook de locatie van je verlichting niet. Wil je lampjes in de heg, aan de schutting of langs de gevel slim maken, gebruik dan nooit een binnenstekker. Voor buitengebruik is een model met een IP44-certificering nodig. Dat betekent dat de behuizing beschermd is tegen spatwater, zoals regen of opspattend water, en geschikt is voor normaal gebruik buitenshuis. Let wel op: IP44 is niet waterdicht. De stekker mag dus niet onder water liggen en ook niet langdurig in een plas staan. Een plek waar water kan blijven staan, bijvoorbeeld op de grond zonder goede afwatering, is daarom minder geschikt. Je kunt dan beter een stekker met IP65 of hoger kiezen.

Tot slot kan een slimme stekker waarbij je het energieverbruik kunt aflezen in de app (zoals de TP-Link Tapo P115)  een fijne extra optie zijn. Zeker oudere kerstverlichting kan ongemerkt veel stroom verbruiken. Een stekker die het verbruik meet, geeft je inzicht en helpt je grip te houden op de energierekening in december.

©ID.nl

Lees ook: Kerstsfeer in huis? Dit kun je allemaal met Philips Hue

Zo stel je het perfecte tijdschema in

Het grote voordeel van een slimme stekker is dat je hem één keer instelt en er vervolgens niet meer naar om hoeft te kijken. Maar wat is nu een handig schema? Wij raden aan om te werken met een schema dat gebaseerd is op jouw leefritme én de stand van de zon.

Een ideaal weekschema voor werkende mensen begint vaak 's ochtends vroeg. Stel de stekker zo in dat de kerstverlichting rond 06:30 of 07:00 uur aangaat. Er is niets fijner dan opstaan in een donker huis waar de kerstboom al gezellig staat te branden. Laat de verlichting automatisch weer uitgaan rond 09:00 uur, wanneer je naar je werk vertrekt of het daglicht fel genoeg is.

Voor de avondinstelling is de 'zonsondergang-functie' (astro-timer) de beste optie. Bijna elke app van slimme stekkers heeft deze functie. Hiermee gaan de lampjes automatisch aan zodra het buiten donker wordt, wat in december al rond 16:30 uur kan zijn. Zo kom je nooit thuis in een donker huis. Stel als eindtijd een vast moment in waarop je meestal naar bed gaat, bijvoorbeeld 23:30 uur. Zo voorkom je dat de boom de hele nacht stroom staat te verbruiken voor de kat of de inbrekers. Heb je vakantie? Gebruik dan een aangepast schema. Laat de verlichting bijvoorbeeld pas om 09:30 uur aanspringen (lekker uitslapen!), zet hem uit tussen 11:30 en 16:00 uur (wanneer je veel daglicht hebt), laat hem daarna weer aanspringen en stel in dat alles weer uitgaat wanneer jij naar bed gaat.

FAQ: Kan ik mijn kerstboom laten knipperen op Spotify-muziek?

Een veelgestelde vraag is of je met een slimme stekker je kerstverlichting kunt laten meebewegen op de maat van je favoriete kerstplaylist op Spotify. Het korte antwoord is: nee, dat is met een slimme stekker helaas niet mogelijk en zelfs af te raden.

Een slimme stekker is namelijk een mechanische schakelaar. Als je die heel snel achter elkaar aan en uit zou laten gaan om een 'disco-effect' te creëren, hoor je de stekker niet alleen constant klikken, maar zal hij door de slijtage ook binnen de kortste keren kapotgaan. Bovendien zit er vaak een kleine vertraging op het wifi-signaal, waardoor het licht nooit strak in de maat zou lopen.

Wil je toch een lichtshow op 'All I Want for Christmas is You'? Dan heb je geen slimme stekker nodig, maar slimme verlichting. Kijk hiervoor bijvoorbeeld naar de speciale kerstverlichting van het merk Twinkly of de Festavia-snoeren van Philips Hue. Deze systemen zijn digitaal en kunnen via hun app (en een koppeling met Spotify of de microfoon van je telefoon) wél vloeiend van kleur veranderen en knipperen op de beat, zonder dat er iets slijt. Gebruik de slimme stekker dus puur voor het aan- en uitzetten van je traditionele 'domme' verlichting.

Koopgids: 5 slimme stekkers voor je kerstverlichting

Philips Hue Smart Plug: voor iedereen die al slimme lampen van Philips Hue in huis heeft, is de Philips Hue Smart Plug veruit de meest logische keuze. Deze stekker integreert naadloos met je bestaande Hue Bridge en app. Het grote voordeel hiervan is dat je kerstboom direct onderdeel wordt van je lichtscènes. Als je via je slimme speaker het commando geeft om de 'Kerstsfeer' te activeren, gaat zowel je boom als je normale sfeerlicht in de juiste dimstand aan. Hij werkt via Zigbee, maar ondersteunt ook bluetooth voor directe aansturing.

Lees ook: Review Philips Hue Bridge Pro: dé bridge voor de toekomst

TP-Link Tapo P115: als je zoekt naar een betaalbare en zeer compacte oplossing, dan is de TP-Link Tapo P115 een goede kandidaat. TP-Link staat bekend om betrouwbare smarthome-producten voor een zachte prijs en dit model is zo klein ontworpen dat hij in een stekkerdoos geen andere stopcontacten blokkeert. De stekker werkt direct op je wifi-netwerk, dus je hebt geen extra hub nodig. Een prettige bijkomstigheid is dat dit kleine apparaatje ook nog eens nauwkeurig je stroomverbruik meet via de bijbehorende app.

Hombli Smart Outdoor Socket: wie lampjes wil in de voortuin of op het balkon, kan niet om de Hombli Smart Outdoor Socket heen. Hombli is een Nederlands merk dat bekendstaat om gebruiksvriendelijkheid en deze stekker is speciaal gebouwd voor buiten. Hij is robuust, heeft een IP44-classificatie en een stevig klepje dat het stopcontact beschermt tegen vocht en vuil. Via de app stel je eenvoudig in dat de buitenverlichting automatisch aangaat bij zonsondergang en weer uitgaat wanneer jij naar bed gaat.

Innr Smart Plug (SP 240): wil je wel gebruikmaken van het stabiele Zigbee-netwerk, bijvoorbeeld in combinatie met een Homey of Hue Bridge, maar vind je de originele Philips-stekker aan de prijzige kant? Dan is de Innr Smart Plug het perfecte alternatief. Innr specialiseert zich in producten die compatibel zijn met grote systemen, maar dan voor een lagere prijs. De SP 240 is slank vormgegeven en werkt in vrijwel alle gevallen vlekkeloos samen met je bestaande Zigbee-setup. Let er wel op dat deze stekker, wanneer gekoppeld via de Hue Bridge, niet zichtbaar is in Apple HomeKit.

Eve Energy: voor de Apple-gebruiker die zijn hele huis bedient via de Woning-app op de iPhone, is de Eve Energy de beste keuze. Deze robuuste stekker ondersteunt de moderne standaarden Matter en Thread. Dit zorgt ervoor dat het apparaat razendsnel reageert en het bereik van je smarthome-netwerk vergroot zonder je wifi te belasten. Handig: de app geeft uiterst gedetailleerde grafieken over je stroomverbruik en de geschatte kosten. 

©Philips