ID.nl logo
Zo kun je allerlei toetsenbordproblemen oplossen
© Reshift Digital
Huis

Zo kun je allerlei toetsenbordproblemen oplossen

Een toetsenbord is samen met de muis onmisbaar als je achter je computer of laptop zit. Des te frustrerender is het als één van de twee niet goed werkt. Wat kun je dan doen?

Wat gaan we doen?

In dit artikel helpen we je op weg als je toetsenbord niet (goed) meer werkt. We leggen je uit wat mogelijke problemen én oplossingen zijn.

Is het toetsenbord defect?

Voordat we aan de slag gaan met symptomen en bestrijding hiervan, is het eerst handig om na te gaan of het toetsenbord niet fysiek defect is. Worden er überhaupt nog toetsaanslagen gedetecteerd? Als dat niet het geval is kun je dat uitsluiten door een tweede toetsenbordje via usb aan te sluiten op het systeem.

Opeens andere tekens

Misschien is het je weleens overkomen dat je aan het typen was en je toetsen plotseling een andere functie leken te hebben. Het vraagteken gedraagt zich als een = en een backslash is veranderd in een <. De oorzaak is zeer eenvoudig: het toetsenbord is overgeschakeld naar een andere taalversie.

Dit gebeurt vaak per ongeluk omdat de toetsencombinatie hiervoor zich bevindt op de plek waar je vaak met je handen op het toetsenbord rust. De combinatie Ctrl+Shift zorgt ervoor dat er een andere taalversie voor het toetsenbord wordt gekozen. De oplossing is dan ook net zo eenvoudig: door te drukken op Ctrl+Shift functioneert het toetsenbord weer normaal. Je kunt dit probleem helemaal voorkomen, door slechts één taal en één toetsenbordindeling te behouden. De combinatie Nederlands als taal en Verenigde Staten (internationaal) voor de toetsenbordindeling is het meest gangbaar (zie ook kader Toetsenbordindeling).

Om deze instelling te veranderen, ga je naar het Configuratiescherm en klik je onder Klok, taal en regio op Toetsenborden en andere invoermethoden wijzigen / Toetsenborden wijzigen. Klik hier op Nederlands onder Toetsenbord en vervolgens op Verwijderen. Verwijder op die manier elke indeling behalve Verenigde Staten (Internationaal). Het toetsenbord kan nu niet meer overschakelen naar een andere indeling.

©PXimport

Het probleem kan de toetsenbordtaal zijn.

Toetsenbordindeling

Toetsenborden hebben onder Windows twee kenmerken: een invoertaal en een toetsenbordindeling. Helemaal logisch is dit niet: de invoertaal heeft weinig met het toetsenbord zelf te maken, maar vooral met functionaliteit. Zo herkent Word bepaalde talen en past daar zijn automatische correctiefuncties op aan. Vervelend neveneffect is dat je daardoor soms ook plotseling met een andere toetsenbordindeling komt te zitten: als je in het Engels tikt, selecteert Word ook een Engels toetsenbord, en als daar een andere toetsenbordindeling aan gekoppeld is, gebeuren er plots vreemde dingen.

Als je je instellingen op orde hebt, dan maakt de geselecteerde invoertaal verder niet uit. Waar het om gaat is die toetsenbordindeling: past die niet bij het toetsenbord dat je wilt gebruiken, dan doen de toetsen niet wat je ervan verwacht. Zo heeft een Belgisch toetsenbord een AZERTY-indeling en heeft een echte Nederlandse toetsindeling het plusteken (+) naast de L-toets zitten. Verwarrend genoeg gebruikt vrijwel iedereen in Nederland tegenwoordig een toetsenbord met de toetsindeling die uit de Verenigde Staten komt (QWERTY met de puntkomma naast de L-toets). Daar zijn alleen meerdere versies van.

Speciale leestekens en ‘dode toetsen’

Speciale leestekens als trema’s en accenten (de zogenoemde diakritische tekens) kun je over het algemeen invoeren door dubbele of enkele aanhalingstekens te typen, gevolgd door een klinker. Na het leesteken houdt het toetsenbord even in (de zogenaamde ‘dode toets’), om afhankelijk van de daaropvolgende toetsaanslag te besluiten wat er moet gebeuren. Niet iedereen vindt dat prettig. Wie veel teksten met aanhalingstekens typt, moet zich bijvoorbeeld altijd bewust zijn van wat de computer er, afhankelijk van de toets die volgt, van zal maken: een leesteken of een accent. Je denkt een aanhalingsteken en een e te typen (‘e) en krijgt een é. Sommige mensen gebruiken daarom nog steeds Alt-toetscombinaties om speciale tekens op te roepen (zoals Alt+130 voor é).

Het ‘geheim’ van de dode toets zit in de toetsenbordindeling (zie ook Toetsenbordindeling, zoals hierboven omschreven):

  • Het toetsenbord zónder dode toets krijg je met de indeling: Verenigde Staten

  • Het toetsenbord mét dode toets krijg je met de indeling: Verenigde Staten (Internationaal)

Deze taal- en landinstellingen kun je wijzigen via het Configuratiescherm, of als volgt: ga naar Start , typ uitvoeren' druk op Enter en tik: control intl.cpl,,2 gevolgd door opnieuw Enter.

Ga naar het tabblad Toetsenborden en talen en druk op de knop Toetsenborden wijzigen. Ga naar het tabblad Algemeen.

Onder Geïnstalleerde services zie je nu welke toetsenbordinstellingen je al ter beschikking hebt. Voeg toe wat je eventueel mist – en verwijder vooral wat je niet nodig hebt! Je kunt ze altijd opnieuw installeren als je ze mist.

Controleer of onder Standaard invoertaal de taal/indeling-combinatie geselecteerd is die je wil gebruiken en klik op Toepassen / OK.

Sneltoetsen

Soms kan het handig zijn meerdere services geïnstalleerd te hebben, en soms blijk je er gewoon plots om onverklaarbare reden mee opgescheept. Wil je wisselen tussen verschillende geïnstalleerde ‘standaard invoertalen’, dan hoeft dat gelukkig niet per se via de bovenstaande route – het kan dat ook via sneltoetsen:

  • Wisselen van invoertaal: linkerAlt+Shift

  • Wisselen van toetsenbordindeling: linkerCtrl+Shift

Vaak zijn het juist die sneltoetsen die, ongemerkt ingedrukt, verantwoordelijk zijn voor vreemd gedrag van je toetsenbord ook dat kan een reden zijn het aantal geïnstalleerde ‘standaard invoertalen’ te beperken tot één.

Shift-toets blijft actief na eenmaal indrukken

Normaal gezien houd je de Shift-toets ingedrukt wanneer je een hoofdletter wil typen. Het kan echter ook zijn dat je, wanneer je de Shift-toets eenmaal indrukt, ook een hoofdletter produceert wanneer je Shift allang hebt losgelaten. Hoor je daar ook nog een kort piepje bij, dan is de functie Plaktoetsen ingeschakeld. Dit gebeurt automatisch als je vijf keer achter elkaar op de Shift-toets drukt (je moet daarvoor nog wel even op Ja klikken, maar in het heetst van de strijd kun je dat per ongeluk gedaan hebben). De oplossing is heel eenvoudig: druk nog vijfmaal op Shift en de functie wordt weer uitgeschakeld. Deze functie zit zowel in elke Windows-versie, van XP tot en met Windows 10. Je kunt de functie ook permanent uitschakelen.

Je schakelt de functie uit door te bladeren naar Configuratiescherm / Toegankelijkheid / Toegankelijkheidscentrum / Het toetsenbord eenvoudiger in het gebruik maken. Daar verwijder je het vinkje bij Plaktoetsen inschakelen.

©PXimport

Multimediatoetsen functioneren niet

Je hebt Windows opnieuw geïnstalleerd of geüpdatet en plotseling werken de toetsen niet meer waarmee het volume kunt regelen, je mailprogramma kunt starten, etc. De reden hiervoor is dat er waarschijnlijk specifieke stuurprogramma’s horen bij je toetsenbord die de functies van deze toetsen definiëren. Ga naar de site van de fabrikant en download de stuurprogramma’s voor het toetsenbord opnieuw.

Het kan ook zijn dat andere programma's of drivers die met toetsenborden te maken hebben, de werking van je toetsenbord verstoren. Deïnstalleer ze als het probleem aanhoudt.

Soms werken multimediatoetsen alleen bij het gebruik van specifieke programma's. Zeker als je al een wat ouder toetsenbord hebt, kan dit vaak voorkomen. Soms geeft de fabrikant van het toetsenbord wat programmatips voor optimale compatibiliteit.

Toch defect

Geeft je toetsenbord écht geen teken van leven meer, dan zit er niets anders op dan een nieuwe aan te schaffen. Of je nu het allerbeste, allersnelste bord zoekt voor gaming, of gewoon de allerdegelijkste werkplank voor op kantoor: in beide gevallen kom je bij een mechanisch toetsenbord uit. In een ander artikel zetten we de beste toetsenborden voor je op een rijtje.

Zat je net in een sessie toen je toetsenbord het begaf en heb je geen vervangend toetsenbord liggen? Schakel dan even over op het schermtoetsenbord. Wij leggen in een ander artikel uit hoe je het schermtoetsenbord kunt activeren.

©Oleksiy Ostystyi

Nieuw toetsenbord: draadloos of kabel, verlicht, mechanisch? Keuze genoeg!

Toetsenbord (en muis) reageert niet na aansluiten

Dit probleem komt steeds minder voor omdat vrijwel alle muizen en toetsenborden tegenwoordig een usb-aansluiting hebben, in plaats van het oude PS/2-systeem. Heb je echter nog wel een PS/2-muis en -toetsenbord, en reageren deze niet meer nadat je ze opnieuw hebt aangesloten, controleer dan of je de muis niet in de aansluiting voor het toetsenbord hebt gestoken en vice versa. Op kleur na zijn het namelijk identieke stekkers.

Ontbrekende letters

Je maakt opeens opvallend veel tikfouten in de teksten die je produceert. Bij nader onderzoek blijkt dat je vaardigheden niet zijn afgenomen, maar dat het toetsenbord bepaalde aanslagen niet registreert. Gaat het telkens om dezelfde toets, dan is óf de toets defect óf er zit vuil tussen (even de toets eruit wippen indien mogelijk en schoonmaken). Gaat het steeds om een andere letter en heb je een draadloos toetsenbord, dan is het hoogstwaarschijnlijk tijd om de batterijen te vervangen.

Je kunt mogelijk ook een korte vertraging ervaren tussen het moment dat je toetsen indrukt en het moment dat je de letters op je scherm ziet. Dit kan te maken hebben met de optie Filtertoetsen. Deze optie voorkomt dat je twee dezelfde toetsen in zeer korte tijd kunt intikken. Dit is handig voor mensen met handtrillingen, maar deze optie wil je niet aan hebben staan als je daar geen last van hebt. Je kunt dit controleren door naar het Configuratiescherm te gaan en op Toegankelijkheidsopties te klikken. Daar vind je Filtertoetsen

Draadloze lastpost

Problemen kunnen soms oorzaken hebben die je echt niet had kunnen verzinnen. Zo is er een voorbeeld waarbij er ineens allerlei vreemde tekens op het scherm verschenen zonder dat de gebruiker iets intikte. De eerste gedachte: een virus! De realiteit bleek echter een stuk onschuldiger. Twee draadloze toetsenborden op dezelfde frequentie, waarvan er eentje in de kast lag. Een voorwerp dat op het toetsenbord viel en daardoor toetsen indrukte, deed vervolgens de rest. Dit is een toetsenbordprobleem dat bijvoorbeeld op de werkvloer ook makkelijk kan voorkomen vanwege veel toetsenborden die dezelfde draadloze frequentie gebruiken.

▼ Volgende artikel
Slimmer overstappen zorgverzekering 2026: pak dubbel voordeel met CashbackXL
© ID.nl
Zekerheid & gemak

Slimmer overstappen zorgverzekering 2026: pak dubbel voordeel met CashbackXL

Naar verwachting stappen dit jaar weer ruim 1,2 miljoen mensen over van zorgverzekering. Verstandig, maar het kan nóg slimmer. Wie overstapt via CashbackXL profiteert namelijk dubbel: je bespaart op de premie én ontvangt cashback-punten die je kunt inwisselen voor keiharde euro's.

We zitten midden in het overstapseizoen. Tot en met 31 december heb je de tijd om je huidige zorgverzekering op te zeggen en een nieuwe te kiezen. De ontevredenheid over de hoge premies is voor velen de belangrijkste reden om te wisselen. Daarnaast kiezen steeds meer mensen voor een minder uitgebreide aanvullende verzekering om de kosten te drukken. Er valt vaak honderden euro's per jaar te besparen door simpelweg te vergelijken. Maar waarom zou je genoegen nemen met alléén een lagere premie?

Punten scoren (en cashen!)

Als je via CashbackXL overstapt, ontvang je voor elke nieuw afgesloten zorgverzekering bij de grote vergelijkers Poliswijzer.nl, Zorgkiezer en Overstappen.nl 2.750 punten. Deze punten zijn geld waard: 1 punt staat gelijk aan € 0,01. Dit betekent dat je per overstap € 27,50 extra voordeel pakt.
Of je nu kiest voor a.s.r., VGZ Bewuzt, OHRA, Zilveren Kruis Ziezo of een van de vele andere verzekeraars uit de lijst: als je via de juiste vergelijker overstapt, pak je die bonus mee. In onderstaand overzicht zie je bij welke vergelijker je moet zijn voor een specifieke verzekeraar.

💡Slimme tip: zo krijg je meerdere cashbacks op één adres

Stappen jij en je partner allebei over? Let dan even goed op. Normaal gesproken geldt de regel: één cashback per vergelijker, per adres/gezin. Maar daar is een slimme oplossing voor. Wil je voor meerdere gezinsleden een cashback ontvangen? Sluit de verzekeringen dan af bij verschillende vergelijkers.

Voorbeeld: Jij sluit je nieuwe verzekering af via Poliswijzer.nl (2.750 punten) en je partner sluit af via Overstappen.nl (ook 2.750 punten). Zo ontvang je op hetzelfde adres twee keer de cashback!

Belangrijk om te weten: geduld wordt beloond

Overstappen doe je vóór 1 januari, maar de controle duurt even. Zorgverzekeraars keuren de aanvragen namelijk pas definitief in april 2026. Het duurt dus even voordat de punten in je account op 'goedgekeurd' staan, maar dat is het wachten waard.

Voorwaarden puntenactie zorgverzekering 2026

Wil je in aanmerking komen voor deze actie, lees dan onderstaande voorwaarden even aandachtig door:

• Je moet 18 jaar of ouder zijn.
• Het moet gaan om een nieuwe verzekering (als je verlengt bij je huidige verzekeraar (ook al sluit je een andersoortige verzekering af) dan geldt dat hier niet als overstappen.
• Alle genoemde cashbacks gelden altijd voor elk eigen risico.

Zo werkt de zorgverzekerings-cashback

Wil jij 2026 financieel goed beginnen? Volg dan deze stappen voor de perfecte tracking:

1. Maak een account aan op CashbackXL.
2. Klik bovenaan in de blauwe balk op Zorgverzekering 2026.
3. Bekijk in het overzicht welke verzekeraar via welke vergelijker (Poliswijzer, Zorgkiezer of Overstappen) beschikbaar is.
4. Klik op de link en start de vergelijking. Let op: accepteer alle cookies op de site van de vergelijker en zet je adblocker uit. Dit is noodzakelijk om de punten te kunnen registreren.
5. Sluit de verzekering af.
6. Je aankoop wordt geregistreerd en na goedkeuring in april 2026 kun je jouw punten verzilveren in euro's.

Waarom je CashbackXL kunt vertrouwen

CashbackXL is de grootste cashback-site van Nederland. De site registreert 97 procent van alle aankopen succesvol en scoort op Kiyoh een klantwaardering van een 9,0. Je ontvangt je uitbetaling maandelijks (of wanneer jij wilt, zonder minimumbedrag), krijgt de hoogste cashback-percentages en kunt terecht bij een toegankelijke klantenservice.

▼ Volgende artikel
Dit wil je weten over tweestapsverificatie, óók zonder je smartphone
© Looker_Studio - stock.adobe.com
Huis

Dit wil je weten over tweestapsverificatie, óók zonder je smartphone

Je inloggegevens alleen met een wachtwoord beveiligen is vragen om problemen. Steeds meer diensten en apps bieden daarom tweefactorauthenticatie (2FA) aan, of ze verplichten dit zelfs. Naast een wachtwoord heb je dan een tweede factor nodig. Vaak gebruik je hiervoor je smartphone, maar wat doe je als je (tijdelijk) geen telefoon hebt?

Dit artikel in het kort

Tweestapsverificatie (2FA) beschermt je accounts beter dan alleen een wachtwoord. Vaak gebruik je hiervoor je smartphone, maar dat hoeft niet. In dit artikel lees je hoe je ook zonder telefoon veilig kunt inloggen. Zo ontdek je hoe desktop-authenticators zoals Proton of KeePassXC werken, hoe je een hardwaresleutel zoals een YubiKey instelt, en hoe je back-upcodes aanmaakt voor noodgevallen. Ook wordt uitgelegd wat een digitale en fysieke token precies doen en hoe toegangssleutels (passkeys) een alternatief vormen voor klassieke wachtwoorden.

Wachtwoorden kun je vergeten, of ze worden gehackt. Daarom is het niet handig om de toegang tot een dienst of app alleen met een wachtwoord te beveiligen. Voor meer veiligheid voeg je daar een tweede authenticatiemethode aan toe. We hebben het over het aanmelden via 2FA (tweefactorauthenticatie oftewel tweestapsverificatie).

Bij 2FA heb je naast iets wat je weet, meestal een wachtwoord, ook iets wat je 'hebt' of 'bent' nodig om in te loggen. Zo'n tweede factor is vaak een unieke, eenmalige code via een authenticator-app op je smartphone. Het kan ook een sms-code, pushmelding, hardwaresleutel of een biometrische beveiliging zijn. Zo kan een aanvaller met je wachtwoord niet binnendringen, want hij heeft ook die tweede factor nodig. Een geraden of gelekt wachtwoord is dus niet meer voldoende, wat de veiligheid verhoogt.

Smartphone

Veel 2FA-oplossingen werken via een smartphone, bijvoorbeeld met de authenticator-app van Authy, Google of Microsoft, of via sms-berichten naar je telefoon. Dit is handig, maar er zijn ook nadelen. Je hebt altijd je telefoon nodig en bij een lege batterij, verlies of diefstal kom je mogelijk niet bij je accounts. Ook al je je in een gebied zonder mobiel bereik bevindt, is het lastig of onmogelijk om een sms te ontvangen.

2FA via sms is bovendien kwetsbaar voor praktijken als sim-swapping. Hierbij zet een aanvaller jouw telefoonnummer om naar een eigen simkaart om zo sms-codes te ontvangen. Je smartphone kan ook besmet raken (via phishing) met malware. Ook daarmee kan een aanvaller andere 2FA-codes onderscheppen.

Het kan ook zijn dat je geen smartphone voor je werk hebt en dat je je privételefoon liever niet gebruikt voor werkgerelateerde 2FA-authenticaties. Je kunt er natuurlijk ook nog bewust voor kiezen om geen eigen smartphone te hebben.

Gelukkig bestaan er veilige alternatieven om je ook zonder smartphone via 2FA aan te kunnen melden, zoals de rest van dit artikel duidelijk maakt.

Lees ook: Waarom je beter geen sms voor tweestapsverificatie kunt gebruiken

Een eenmalige code via een (mobiele) authenticator-app is een van de populairste 2FA-verificatiemethoden.

Desktop-authenticator

Veel mensen gebruiken als tweede factor een eenmalige code via een authenticator-app. Daarvoor bestaan verschillende gratis mobiele apps, maar je kunt ook je desktop of laptop inzetten. Je hoeft geen virtuele Android-omgeving op te zetten met een tool als BlueStacks om zo bijvoorbeeld de mobiele Android-authenticator van Google of Microsoft te kunnen draaien. Installeer gewoon de desktopversies, zoals het Zwitserse Proton of het Zweedse Yubico.

We vertellen je in het kort hoe je hiermee bij Google aanmeldt. De procedure bij andere diensten en apps gaat op een vergelijkbare manier. Surf naar https://myaccount.google.com en open Beveiliging. Kies Tweestapsverificatie en zorg dat deze is ingeschakeld. Klik bij tweede stap op Authenticator en daarna op Authenticator instellen. Er verschijnt een QR-code, maar voor je desktop-app klik je op Kun je de code niet scannen. Je krijgt nu de nodige gegevens om de geheime sleutel (zie kader Werking digitale token) handmatig in te voeren.

Als je dit in je authenticator-app hebt ingesteld (zie de alineaProton Authenticator), klik je op Volgende en voer je de code in die de app genereert. Je kunt nu definitief tweestapsverificatie bij Google aanzetten. Bij de volgende aanmeldingen voer je nu voortaan naast je wachtwoord ook de gevraagde code in.

De tweestapsverificatie bij Google is geactiveerd, met (voorlopig alleen) een authenticatorcode als tweede factor.

Proton Authenticator

We nemen Proton Authenticator voor Windows als voorbeeld (ook beschikbaar voor macOS en Linux). De installatie bedraagt slechts enkele muisklikken. Start daarna de app start op en klik op Create new code. Vul bij Title bijvoorbeeld Google account in en plak de sleutel van 32 tekens in het veld Secret.

Bij Issuer kun je Google opgeven. Via Advanced options pas je eventueel instellingen aan als de dienst specifieke eisen heeft voor het aantal cijfers (standaard 6), tijdsinterval (standaard 30 seconden), algoritme (standaard SHA1) of type (standaard TOTP, maar kies STEAM voor het Steam-gameplatform van Valve). Klik op Save code om de code toe te voegen.

Via het tandwielpictogram kun je onder meer je codes back-uppen, exporteren, importeren en ook synchroniseren tussen apparaten via een gratis Proton-account. Na het aanmaken verschijnt de code in het hoofdvenster, met een geanimeerd pictogram dat de resterende geldigheidsduur toont. Je hoeft deze code nu maar bij de juiste dienst in te vullen als tweede factor, naast je wachtwoord.

Via Proton Authenticator voeg je een TOTP-code toe aan Googles 2FA-verificatieproces.

Werking digitale token

De meeste mensen gebruiken een digitaal token als tweede factor, zoals een pushmelding of een eenmalige cijfercode. Dit laatste wordt ook wel TOTP genoemd (Time-based One-Time Password) en werkt als volgt.

Bij het instellen van 2FA genereert de dienst een unieke geheime sleutel. Deze wordt één keer met je authenticator-app gedeeld via een QR-code of handmatige invoer. Zowel de server van de dienst als je authenticator-app gebruiken deze sleutel samen met het actuele tijdstip om met dezelfde wiskundige formule een code van meestal 6 cijfers te berekenen. Zo'n code blijft standaard dertig seconden geldig. Zodra je deze code invoert, vergelijkt de server deze met zijn eigen berekening. Is er een match, dan weet de server dat jij de juiste geheime sleutel hebt en dat de code actueel is, waarna je kunt inloggen.

©TvD | ID.nl

De achterliggende werking van een TOTP-systeem.

TOTP-wachtwoordmanager

Wachtwoorden zijn vooralsnog niet verdwenen (zie ook kader Zonder wachtwoord) en daarom is een wachtwoordmanager aan te raden. Zo hoef je al je wachtwoorden niet zelf te onthouden, voorkom je dat je ze achteloos noteert en vermijd je te veel dezelfde of simpele varianten.

Enkele wachtwoordmanagers ondersteunen ook TOTP-codes voor 2FA, zodat je geen aparte authenticator-app nodig hebt. Gratis opties voor Windows-desktop zijn onder meer Bitwarden en KeePassXC.

We nemen KeePassXC als voorbeeld, dat ook voor macOS en Linux beschikbaar is. Je installeert de tool met enkele muisklikken. Bij de eerste start klik je op Database aanmaken, voer je een naam en eventueel een omschrijving in. Klik daarna op Doorgaan. Laat de instellingen gerust ongewijzigd en klik op Doorgaan. Geef een sterk hoofdwachtwoord in (twee keer) en bevestig met Gereed. Kies een locatie voor de database en klik op Opslaan.

Voer in het hoofdvenster de accountgegevens in, zoals Titel, Gebruikersnaam, Wachtwoord en URL, en bevestig met OK. Het item wordt toegevoegd. Klik er met de rechtermuisknop op, kies TOTP / TOTP instellen en vul de Geheime sleutel in. Pas via Aangepaste instellingen eventueel de parameters aan en bevestig met OK. Om de TOTP-code te zien, kies je TOTP / TOTP (QR code) weergeven in het contextmenu.

Je kunt ook de KeePassXC-browserextensie downloaden en installeren om je online wachtwoorden en TOTP-codes automatisch in de browser in te vullen.

Ook wachtwoordbeheerder KeePassXC kan TOTP-codes genereren.

Hardwaresleutel

In plaats van een digitale sleutel kun je ook een fysieke hardwaresleutel gebruiken als tweede factor. Zo'n sleutel is extra veilig omdat deze via internet niet kan worden gekopieerd of gestolen. Ook phishers maken nauwelijks kans, want de sleutel is gekoppeld aan de originele website-url van de dienst. Zelfs als iemand je sleutel heeft, blijft je wachtwoord nodig en vaak ook een pincode of biometrie om de sleutel te gebruiken. Bij verlies rest meestal alleen een alternatieve tweede factor, zoals een TOTP-code of back-upcodes (zie hieronder), tenzij je een reservesleutel hebt.

We nemen als voorbeeld een YubiKey 5 NFC USB-A van Yubico (circa 60 euro). Dit kan ook een ander merk of type zijn, zoals Feitian, Nitrokey of SoloKeys. Ga in Windows 11 naar Instellingen, kies Accounts / Aanmeldingsopties en selecteer Beveiligingssleutel / Beheren. Plaats de sleutel in de pc en activeer deze. Klik op Toevoegen bij Pincode voor beveiligingssleutel. Je kunt ook de Yubico Authenticator downloaden die ook beschikbaar is voor macOS en Linux. Ga door met installeren en start als administrator op. Open nu Passkeys, klik op Set PIN, voer tweemaal een pincode in en klik op Save.

We nemen opnieuw Google als voorbeeld, waar je inmiddels tweestapsverificatie hebt ingeschakeld. Op de webpagina van je Google-account open je Beveiliging en klik je op Toegangssleutels en beveiligingssleutels. Kies + Toegangssleutel maken, klik op Ander apparaat gebruiken, selecteer Beveiligingssleutel en klik op Volgende en daarna op OK (twee keer). Voer de pincode van de sleutel in, bevestig met OK en activeer de sleutel. Deze is nu bruikbaar als tweede factor.

Bij Google maak je eenvoudig een toegangssleutel aan.

Werking fysieke token

Je kunt als tweede factor ook een fysieke token gebruiken. Bij banken kan dit een klein kastje zijn dat codes genereert, maar het kan ook een hardwaresleutel zijn zoals een YubiKey. Zo'n sleutel koppel je aan je computer via usb of bij smartphones via bluetooth of NFC. Dit werkt als volgt.


Je koppelt de sleutel één keer aan je account, waarbij een uniek cryptografische sleutelpaar wordt aangemaakt. De publieke sleutel gaat naar de server van de dienst, terwijl de privésleutel veilig in het hardwaretoken blijft en deze nooit verlaat. Na het invoeren van je wachtwoord vraagt de server aan de sleutel om een unieke digitale handtekening te maken voor die specifieke aanmelding.

Jij bevestigt de aanvraag, bijvoorbeeld door het token te activeren. Vervolgens stuurt de sleutel de handtekening naar de server, die controleert of deze overeenkomt met de eerder opgeslagen publieke sleutel. Bij een match weet de server dat jij de echte sleutel bezit en kun je inloggen.

Onder meer Yubico heeft diverse hardwaretokens (YubiKey) in het aanbod.

Back-upcodes

We hebben nu al twee methoden om ons via een desktop-pc of laptop bij 2FA aan te melden: digitale TOTP-codes en een hardwaresleutel. Heb je ook een toegangssleutel, bijvoorbeeld gekoppeld aan je Windows Hello-inlogmethode, dan zijn het er zelfs drie opties. Al is dit eigenlijk geen klassieke 2FA maar een methode zonder wachtwoord (zie kader Zonder wachtwoord).

De meeste diensten die 2FA ondersteunen, bieden ook back-upcodes aan, hoewel deze eigenlijk bedoeld zijn als noodingreep. We raden je in elk geval aan deze te genereren of te downloaden en offline te bewaren, bijvoorbeeld in een kluis of andere water- en brandveilige plek. Laat ze zeker niet rondslingeren en deel ze nooit digitaal.

Voor je Google-account bijvoorbeeld werkt dit als volgt. Meld je opnieuw aan op je accountpagina, open Beveiliging, scrol naar beneden en klik op Back-upcodes en daarna op Back-upcodes genereren. Google maakt direct tien codes aan die je kunt downloaden en/of afdrukken. Dit is meestal voldoende om problematische aanmeldingen op te lossen. Je kunt op elk moment weer tien nieuwe codes aanmaken, waarmee de vorige tien codes automatisch ongeldig worden.

Google genereert tien back-upcodes die je goed dient te bewaren voor het geval er iets misgaat.

Zonder wachtwoord

2FA combineert dus iets dat je 'weet' (wachtwoord) met iets wat je 'hebt' (zoals een code of sleutel) of 'bent' (biometrie). Er komt ook steeds meer concurrentie van een oplossing zonder wachtwoord via zogeheten toegangssleutels (passkeys). Dit systeem is enkel gebaseerd op iets wat je 'hebt' (een hardwarematige of softwarematige sleutel), vaak gecombineerd met een vorm van biometrie.

Je hebt hierbij dus geen wachtwoord meer nodig. Je kunt direct inloggen met zo'n sleutel, meestal na een geslaagde vingerafdruk, gezichtsherkenning of pincode. Onderliggend werkt dit via de FIDO2-standaard met het hardwareprotocol CTAP2 en het webprotocol WebAuthn.

Op www.passkeys.io/ vind je een demonstratie en een lijst van enkele tientallen sites en apps die toegangssleutels als volledig wachtwoordalternatief ondersteunen. Nog meer diensten staan op https://passkeys.directory, een door de community beheerde lijst. De aanduiding MFA (Multi Factor Authenticatie) betekent hier dat toegangssleutels ook inzetbaar zijn als extra beveiligingslaag naast andere inlogmethodes. Zo kun je onder meer bij Google via een toegangssleutel, zoals een pincode, inloggen, zonder zelfs je wachtwoord te hoeven intikken.

Passkeys-directory: ook Google ondersteunt volop toegangssleutels.

Offline dingen veilig bewaren?

Haal een kluis in huis!