Steeds meer lezers maken de overstap naar Linux. Je hoeft niet meteen je vertrouwde Windows-omgeving overboord te gooien, want Linux laat zich net zo lief virtueel installeren, in een multiboot-omgeving of op een usb-stick. In dit artikel stellen we je vijftien uiteenlopende Linux-distributies voor.

01 Ubuntu

We kunnen er niet omheen: Ubuntu is de populairste Linux-distro. We raden je wel de LTS-versie van Ubuntu aan. Dat staat voor Long Time Support en zo'n versie is stabiel en kan rekenen op vijf jaar veiligheidsupdates. Ubuntu blijkt ook in trek bij (ex-)Windows-gebruikers, de uitstekende hardware-ondersteuning helpt daarbij, evenals de Unity-interface (die ook met multitouch-apparaten overweg kan). Hoewel, het is net deze kleurrijke en erg toegankelijke interface die bij Linux-fanatiekelingen op weinig waardering kan rekenen. Hoe dan ook, voor veel Linux-beginners blijken de uitstekende zoekfunctie en de makkelijke installatie van nieuwe programma's via Ubuntu's ingebouwde softwarecentrum een pluspunt. Spelletjes zijn er natuurlijk ook, maar high-end gamers blijven beter bij Windows.

©PXimport

Nieuwe software ophalen in Ubuntu: nauwelijks lastiger dan een app op je smartphone installeren.

02 Lubuntu

Het zal je weinig verbazen dat Lubuntu op Ubuntu is gebaseerd, zelfs de installatieprocedure is nagenoeg identiek. Een niet onbelangrijk verschil is de werkomgeving. Dat is dus niet Unity, maar de eenvoudige en makkelijk te bedienen LXDE-omgeving. Dat staat voor Lightweight X11 Desktop Environment en vooral dat 'lightweight' is symptomatisch voor deze distributie. Gezien Lubuntu ook nog vlot wil kunnen draaien op wat minder krachtige en oudere computers, trachten de makers je een lichtvoetige omgeving aan te bieden. Dat blijkt ook uit de standaard meegeleverde software: niet LibreOffice dus, zoals bij Ubuntu, maar tools als AbiWord en Gnumeric. En geen VLC media player, maar programma's als Audacious en Gnome-Mplayer.

©PXimport

Een snelle omgeving met lichte software.

03 elementary OS

elementary OS klinkt als een 'elementaire' en dus uitgeklede Linux-variant en gezien de lichtvoetigheid van het systeem valt daar wel iets voor te zeggen. Maar tegelijk is het een van de mooiste en meest harmonieuze distributies die we kennen. elementary OS is op Ubuntu gebaseerd, maar komt wel met een eigen bestandsbeheerder, software- en muziekcentrum en desktopomgeving (Pantheon). Deze laatste heeft behoorlijk wat weg van de OS X-interface, inclusief een dock en een applicatiestarter (Slingshot). Andere applicaties, zoals de browser Midori en de e-mailclient Geary, zijn geen eigen programmatuur, maar zijn wel bewust gekozen met het oog op snelheid. Veel applicaties worden er standaard niet meegeleverd.

©PXimport

Opvallend: een Linux-distributie met (veel) oog voor esthetiek.

04 Edubuntu

Wie dacht dat Edubuntu een samentrekking is van 'education' en 'ubuntu' heeft het helemaal bij het rechte eind. Edubuntu, dat net als Ubuntu ook als een LTS-editie beschikbaar is, richt zich met name op opvoeders en lesgevers en heeft een behoorlijke selectie van educatieve programma's aan boord, wat de stevige download van circa 2,9 GB verklaart. In het softwarecentrum kun je terecht voor diverse educatieve pakketten die elk zijn toegespitst op een andere leeftijdscategorie: 'preschool', 6-12, 13-18, hoger onderwijs. Houd er wel rekening mee dat de meeste educatieve software Engelstalig is, misschien niet zo handig voor jongere kinderen ... of juist wel.

©PXimport

Edubuntu: Ubuntu met een hele reeks educatieve programma's voor alle leeftijden.

05 Linux Mint

De laatste tijd blijkt Linux Mint zelfs populairder dan Ubuntu. Wie overstapt van Windows zal zich snel thuis voelen in Linux Mint, met name in de Cinnamon-desktop. Immers, de Cinnamon-desktop heeft wel wat weg van een Windows XP-omgeving en maakt van Linux Mint wellicht een van de beste WIMP-desktops (Windows, Icons, Menu, Pointer). Hoewel deze distributie zich niet zo fanatiek focust op 'lichtvoetigheid' zoals bij Lubuntu, blijkt die toch ook vlot te draaien op minder krachtige machines. Het feit dat Linux hoe dan ook veiliger is (wat malware betreft) dan Windows, kan een argument zijn voor de overstap.

©PXimport

Linux Mint: een rijzende ster (met dank aan ex-Windows gebruikers).

06 Fedora

Fedora zweert nog altijd bij de oudere GNOME-desktop en hoewel deze omgeving in diverse andere Linux-distributies wordt aangeboden, is die minder gepolijst dan bijvoorbeeld de Unity-omgeving van Ubuntu. Houd er tevens rekening mee dat Fedora (meer dan Ubuntu) durft te struikelen over (nieuwe) moederborden en grafische kaarten. Ook het software-aanbod is beperkter dan bij Ubuntu. Linux-adepten weten echter vooral de stabiliteit van Fedora te waarderen en vinden de no-nonsense aanpak van een GNOME net een uitdaging. Heb je echter nog geen Linux-ervaring, dan zijn er gebruiksvriendelijkere versies.

©PXimport

Fedora en GNOME: wellicht geen optimale combinatie voor Linux-neofieten.

07 OpenSUSE

OpenSUSE is van Duitse origine en heeft altijd oog voor de gebruiker gehad. Dat houdt bijvoorbeeld in dat er niet om de haverklap vernieuwingen binnensluipen, maar ook dat je tijdens de installatie zelf de werkomgeving kunt kiezen. Je hoeft evenmin veel problemen te verwachten wat betreft hardware-ondersteuning. Ook handig is het bestandssysteem Btrfs, dat in combinatie met het 'rollback'-programma Snapper momentopnames van het systeem kan maken, zodat je vanuit het menu altijd naar zo'n snapshot terugkeert. Houd er wel rekening mee dat de 'levensduur' van OpenSUSE minder is dan een Ubuntu LTS-versie: zo wordt de huidige versie 13.2 van veiligheids- en stabiliteitsupdates voorzien tot medio mei 2016.

©PXimport

OpenSUSE laat je uit verschillende desktopomgevingen kiezen (hier Xfce).

08 DoudouLinux

Edubuntu is eigenlijk weinig meer dan een reguliere Ubuntu-distributie, weliswaar met een stevige collectie educatieve software. DoudouLinux, gebaseerd op Debian, gaat nog een stap verder en wil ook de interface zelf kindvriendelijker maken (doudou is Frans voor knuffeldier). Een veertigtal kindvriendelijke applicaties zijn rechtstreeks vanuit de desktop bereikbaar, opgedeeld in een aantal rubrieken als Leren (14 applicaties), Werken (11), Spelletjes (6) en Multimedia (10), hoewel de indeling niet altijd even logisch blijkt. De hele omgeving is behoorlijk goed afgeschermd tegen onbewuste aanpassingen, wat de distro vooral geschikt maakt voor jonge kinderen.

©PXimport

Met zijn 'foolproof' omgeving en educatieve applicaties richt DoudouLinux zich vooral op jonge kinderen.

09 CloneZilla

Clonezilla is een gevestigde naam als het gaat om het klonen en imagen van computers. De distributie komt in twee grote varianten. Clonezilla SE (Server Edition) is bedoeld voor het terugzetten van een image naar een groep computers tegelijk, maar dat vereist een DRBL-server en een PXE-boot op de client-machines. Clonezilla Live dan weer laat zich eenvoudigweg op een cd/dvd of een usb-stick zetten en is bedoeld voor individuele computers. Heeft je bootmedium onvoldoende ruimte voor het opslaan van het beeldbestand, dan zet je best een netwerkshare op (met sshfs of samba).

©PXimport

CloneZilla laat zich vanuit een tekstueel menu aansturen.

10 GParted Live

GParted staat voor GNOME Partition Editor en is precies bedoeld voor wat de naam suggereert: het bewerken van partities. Het is een volbloed 'live' medium: alles wordt naar het RAM-geheugen gekopieerd, zodat je het bootmedium tijdens het werken met GParted kunt verwijderen. GParted laat zich geheel vanuit een grafische interface bedienen. De beschikbare functies kunnen verschillen naargelang het bestandssysteem van het OS, maar in de meeste gevallen kun je partities creëren, uitbreiden, inkrimpen, kopiëren, verplaatsen, controleren en hernoemen. De makers van GParted raden je wel aan eerst een complete schijfback-up te maken (bijvoorbeeld met Clonezilla Live) voor je partities gaat schalen of verplaatsen.

©PXimport

GParted kan met heel wat bestandssystemen overweg.

11 Kaspersky Rescue Disk

Sommige malware weet zich zo diep in je systeem te nestelen dat je het met je reguliere antivirustool niet weg krijgt. Start je pc dan met een live antiviruspakket op, zoals Kaspersky Rescue Disk. Belangrijk is dat je over een up-to-date virusdatabase beschikt, maar het programma updatet deze zelf. Vervolgens geef je aan welke schijven, mappen of bestanden je wilt laten scannen. Detecteert de tool inderdaad malware, dan kun je die ongemoeid laten, laten verwijderen of desinfecteren. In dit laatste geval wordt er indien mogelijk een kopie van het origineel in quarantaine geplaatst. We raden je wel aan eerst een image te maken van je systeem voordat je opruimt.

©PXimport

Je kiest zelf welke schijven, mappen of bestanden je wilt scannen.

12 Ultimate Boot CD

Ultimate Boot CD gaat al heel wat jaren mee en bestaat ook in een Windows-variant (UBCD4Win) op basis van BartPE, een uitgeklede Windows XP-omgeving. De term 'ultimate' klinkt hoogdravend, maar is niet helemaal uit de lucht gegrepen. Deze distributie is namelijk specifiek ontworpen om Linux- en Windows-systemen te troubleshooten en bevat een stevig arsenaal aan tools voor diagnose van harde schijven, partitiebeheer, dataherstel, systeeminformatie, virusverwijdering, klonen van schijven, stresstests en het grondig verwijderen van data. De meeste tools zijn gratis opensource-software. Wie geregeld computerproblemen moet oplossen doet er hoe dan ook goed aan deze distributie op zak te hebben.

©PXimport

UBCD: een Zwitsers zakmes voor computer troubleshooting.

13 Tails

Tails staat voor The Amnesic Incognito Live System en dat vat goed de essentie van dit besturingssysteem samen. Tails is gebaseerd op Debian GNU/Linux en is er vooral op gericht de gebruiker zo veilig en anoniem mogelijk het internet op te laten gaan. Eigenlijk is het de bedoeling dat je TAILS opstart van een live medium zoals een cd of usb-stick. Immers, Tails bewaart alle gegevens in het geheugen dat automatisch wordt geleegd zodra het systeem afsluit. Verder gebruikt Tails het Tor-netwerk via de ingebouwde Tor-browser, wat de kans minimaliseert dat men je kan traceren. Verder levert de distributie een reeks cryptografische tools mee waarmee je privacygevoelige bestanden, e-mails en chatberichten kunt versleutelen.

©PXimport

Tails, voor wie zo min mogelijk sporen wil achterlaten.

14 DEFT

DEFT staat voor Digital Evidence & Forensic Toolkit en meteen weet je waar deze gespecialiseerde Linux-distributie voor dient. Die bevat namelijk een indrukwekkende reeks tools die er specifiek is op gericht zo veel mogelijk gegevens van een systeem te vergaren, zonder iets aan dat systeem zelf te wijzigen. Een opsomming van deze tools vind je in de (wat verouderde) online handleiding. Je treft hier tevens de DART 2-suite aan die bedoeld is voor forensisch onderzoek in Windows-omgevingen. Deze suite zit vervat in DEFT 8.1 maar is ook als standalone pakket te downloaden.

©PXimport

Deft heeft heel wat forensische tools aan boord, bedoeld voor gevorderde gebruikers.

15 Kali

Lange tijd was Backtrack de meest beruchte Linux-distributie. Die bevatte namelijk tal van tools die erop waren gericht zogenoemde pen(etratie)tests uit te voeren om de veiligheid van netwerksystemen en authenticatieprotocollen te checken. Of te kraken. De ontwikkeling van Backtrack is stopgezet, maar Kali heeft sinds twee jaar de fakkel overgenomen. Kali is gebaseerd op Debian Linux en bevat circa 300 applicaties, met bekende namen als Wireshark (pakketanalysetool), John the Ripper (wachtwoordkraker), nmap (poortscanner) en Aircrack-ng (wifi-wachtwoordenkraker). De meeste van deze tools vereisen echter veel kennis. Gezien de bedoelingen van Kali is deze distributie vooral bedoeld om 'live' op te starten, in plaats van die effectief te installeren.

©PXimport

Kali, van penetratietester tot hackertool.

Gebruikers die deze week Facebook of Instagram openen, krijgen ineens een keuze voorgeschoteld: wil je betalen om geen advertenties meer te zien, of blijf je het gratis gebruiken mét advertenties? Die keuze is vanaf nu verplicht. Sinds november 2023 bood Meta al de mogelijkheid om een betaald abonnement zonder advertenties te nemen, maar tot nu toe was dat geheel vrijblijvend. Wat betekent die verplichte keuze precies? En kun je, als je niet wilt betalen, nog steeds zelf bepalen wat je te zien krijgt?

Waarom moet je nu ineens kiezen?

Meta voert deze verplichte keuze door vanwege aangescherpte Europese privacyregels. De wetgever stelt strengere eisen aan hoe bedrijven data mogen gebruiken voor advertentiedoeleinden. Een gratis dienst met gepersonaliseerde advertenties mag alleen als de gebruiker daar bewust toestemming voor geeft. Meta zet de gebruiker daarom voor het blok: betalen voor een advertentievrije ervaring, of toestemming geven voor het gebruik van je gegevens.

De betaalde abonnementsvorm: wat houdt het in?

Wie zich abonneert op de advertentievrije versie van Facebook en Instagram betaalt 7,99 euro per maand via de app, of 5,99 euro via een browser. Dit bedrag geldt voor één account in het zogeheten Accountcentrum. Wil je meerdere accounts advertentievrij gebruiken, dan betaal je daar extra voor. Meta belooft dat je gegevens in dat geval niet verwerkt worden voor advertentiedoeleinden. Je gebruikt de platformen dan volledig zonder gepersonaliseerde advertenties.

©Meta

Niet betalen? Dit doet Meta dan met je gegevens

Kies je ervoor om Facebook en Instagram gratis te blijven gebruiken, dan geef je Meta toestemming om je gegevens te gebruiken voor advertenties. Het gaat dan om gepersonaliseerde advertenties, gebaseerd op je profiel, gedrag op het platform en je interacties met andere websites en apps. Je huidige ervaring blijft grotendeels hetzelfde, maar de verwerking van je gegevens valt voortaan onder strengere Europese regels.

Je kunt later ook kiezen voor advertenties met minder personalisatie. Deze optie gebruikt minder van je gegevens en is iets privacyvriendelijker, maar laat nog steeds advertenties zien. Meta gebruikt dan geen informatie meer over je gedrag op andere sites of eerdere interacties binnen hun platformen. In plaats daarvan worden alleen basisgegevens gebruikt, zoals je leeftijd, geslacht, locatie en activiteit op dat moment. Deze instelling kun je op elk moment inschakelen via het menu Advertentie-instellingen, onder het kopje dat gaat over personalisatie en gegevensgebruik.

©Videoland

Hoe houd je invloed op wat je te zien krijgt?

Ook als je kiest voor de gratis versie van Facebook of Instagram, kun je nog wel degelijk invloed uitoefenen op de advertenties die je te zien krijgt.

Advertentie-instellingen beheren

Ga naar de instellingen van je Facebook- of Instagram-account en zoek naar Advertentievoorkeuren of Advertentie-instellingen. Hier krijg je een overzicht van de interesses die Meta aan jouw profiel heeft gekoppeld. Je kunt deze interesses bewerken, verwijderen of toevoegen. Door dit te doen, geef je Meta een duidelijker beeld van wat je wel en niet relevant vindt. Je kunt ook instellen dat je geen advertenties meer wilt op basis van je activiteit op andere websites en apps.

Advertenties verbergen, rapporteren of de herkomst begrijpen

Bij elke advertentie verschijnt een menu met de optie Waarom zie ik deze advertentie?. Als je daarop klikt, zie je welke informatie Meta heeft gebruikt om jou die advertentie te tonen. Denk aan je interesses, je leeftijd, locatie of het feit dat je eerder een bepaalde pagina hebt bezocht. Vanuit dat scherm kun je direct instellingen aanpassen of interesses verwijderen die niet (meer) bij je passen. Als je een advertentie ziet die je niet interesseert of ongepast vindt, kun je deze ook verbergen of rapporteren. Klik op de drie puntjes bij de advertentie en kies voor Advertentie verbergen of Deze advertentie rapporteren.

Merken of onderwerpen blokkeren

Daarnaast kun je in je advertentie-instellingen specifieke merken of onderwerpen blokkeren die je liever niet voorbij ziet komen. Dit zorgt er niet voor dat advertenties verdwijnen, maar wel dat ze iets minder willekeurig aanvoelen en beter aansluiten op wat je zelf belangrijk of prettig vindt.

Alternatieven: gratis en advertentievrij?

Als de ontwikkelingen bij Facebook en Instagram je zorgen baren en je liever geen advertenties ziet én niet wilt betalen, zijn er maar weinig alternatieven. Volledig gratis, advertentievrije sociale media zijn zeldzaam. De meeste platformen draaien op advertentie-inkomsten of het gebruik van data. Er zijn wel opties die het anders aanpakken. Mastodon, onderdeel van het Fediverse, werkt bijvoorbeeld met open-sourceprincipes en wordt beheerd door community's. Hier zie je weinig tot geen advertenties, maar het bereik is kleiner en de ervaring anders. Ook kun je specifieke niche-platforms of forums opzoeken die zonder advertenties draaien dankzij donaties of vrijwilligers.

De keuze is aan jou

Betalen, de advertenties voor lief nemen of je account opzeggen: de keuze is aan jou. En dat is geen makkelijke keuze. Blijf je bij de gratis versies van Facebook en Instagram? Met de tips in dit artikel kun je in ieder geval nog een beetje grip op je eigen tijdlijn houden.

Lees ook: Je Facebook-account deactiveren of verwijderen

Als je een inbouwoven of magnetron wilt plaatsen, begint alles met het opmeten van de nis, oftewel de uitsparing in je keukenkast waar het apparaat in moet komen. Die afmetingen moeten tot op de millimeter kloppen, anders past je nieuwe oven of magnetron niet. Hoe je dat aanpakt en waar je op moet letten, lees je hier. Geen stress: het is makkelijker dan het lijkt!

Wat zijn nismaten eigenlijk?

De nismaten van je keuken zijn de binnenafmetingen van de ruimte waarin je de oven of magnetron wilt inbouwen. Je meet dus niet het apparaat zelf, maar de kast waar hij in moet komen. De nismaten bestaan uit drie onderdelen: hoogte, breedte en diepte. De meeste inbouwapparaten zijn afgestemd op standaardmaten, maar er zijn ook uitzonderingen – vooral als je keuken iets ouder is of als je kiest voor een compact model.

Een oven past meestal in een nis van 60 centimeter breed. De hoogte varieert, afhankelijk van het soort apparaat. Zo zijn inbouwovens meestal 60 centimeter hoog, maar compacte modellen van 45 centimeter komen ook vaak voor. Magnetrons hebben doorgaans een hoogte van 38 of 45 centimeter. Combimagnetrons – de handige alleskunners – vallen meestal in de categorie van 45 centimeter hoog.

Zo meet je de nismaten op

De hoogte van de nis meet je van de bovenkant tot de onderkant van de uitsparing. Gebruik een rolmaat en trek die strak – zo krijg je een nauwkeurige meting. Dit is vooral belangrijk bij het kiezen tussen een compacte oven of een standaardmodel.

De breedte van de nis meet je van de linker- naar de rechterkant. Ook hierbij geldt: strak meten voor een betrouwbaar resultaat. De meeste apparaten hebben een standaardbreedte van 60 centimeter, maar het is altijd slim om te controleren wat jouw keuken precies toelaat.

De diepte van de nis is de afstand van de voorkant van de kast tot de achterwand. Zet je rolmaat dus helemaal achterin de nis en trek hem naar voren toe. De meeste ovens en magnetrons passen met een diepte van zo’n 55 tot 60 centimeter, maar ook hier geldt: meten is weten.

Het opmeten gaat het makkelijkst als de nis leeg is – dus als er geen apparaat meer in zit. Zo weet je zeker dat je met de juiste afmetingen werkt.

©Surachetsh

Wat past het beste bij jou?

Heb je je nismaten eenmaal duidelijk in beeld, dan kun je gericht gaan zoeken. Kook en bak je graag en wil je graag taarten, ovenschotels of braadstukken maken? Dan is een volwaardige inbouwoven precies wat je nodig hebt. Gebruik je de oven vooral voor opwarmen, ontdooien of simpele gerechten, dan is een magnetron waarschijnlijk voldoende.

Wil je het beste van beide werelden in één apparaat? Dan is een combimagnetron een slimme keuze. Die heeft de functies van zowel een oven als een magnetron en bespaart je daarmee ruimte – handig, zeker in kleinere keukens.

Klaar om te kiezen?

Als je de afmetingen van je nis goed hebt gemeten én weet welk type apparaat het best bij jouw kookstijl past, kan het eigenlijk niet meer misgaan. Je bent klaar om een oven of magnetron uit te zoeken die niet alleen perfect in je keuken past, maar ook perfect bij jou.