Met het formaat van een pinpas is de Raspberry Pi een van de meest handzame computers die er bestaan. De toepassingen zijn eindeloos, van het besturen van je huis tot het bouwen van een mediacenter. En met de behuizing kun je ook nog écht ouderwets knutselen. Kortom: een apparaatje om blij van te worden.

Raspberry Pi voor beginners

Laten we bij het begin beginnen. De Raspberry Pi is een ideaal apparaat om te leren hoe computers werken. Eigenlijk is 'computer' al een groot woord: de Pi is een compact printplaatje dat probleemloos in een behuizing ter grootte van een pakje sigaretten past, maar wel praktisch de functionaliteit van een complete computer herbergt.

Als je je computer openschroeft, vind je ongeveer alle aansluitingen en verbindingen terug die je ook op de Raspberry Pi ziet, met als grote verschil dat de Pi verder niets nodig heeft om te werken. Er is wat interne opslagruimte waarop een besturingssysteem (meestal een Linux-variant, maar er is tegenwoordig ook een speciale Windows-versie) staat. Zet hem aan en je hebt een werkend computertje, zonder dat je daar die oude pc voor hoeft open te schroeven.

Ook voor minder gevorderden is de Pi heerlijk om mee te spelen. In dit artikel laten we je zien wat de eerste stappen zijn die je moet nemen op weg naar de bijna eindeloze mogelijkheden van de Raspberry Pi.

Besturingsysteem: Raspbian, Ubuntu of toch Windows?

Die eindeloze mogelijkheden beginnen bij het besturingssysteem. Daar wordt de keuze al behoorlijk lastig, want je moet al tot op zekere hoogte bepalen wat je met je Pi gaat doen. Zo kun je bijvoorbeeld voor RaspBMC kiezen als je van plan bent een mediacenter te bouwen, of voor RISC OS als je van minimalistisch en snel houdt. Als je op safe wil spelen, kun je het beste Raspbian installeren. Ook Microsoft heeft een speciale versie voor Windows 10 uitgegeven, speciaal voor de Raspberry Pi. Je kunt ook prima kiezen voor meerdere besturingssystemen naast elkaar. Vijf van onze favoriete besturingssystemen vind je in dit artikel.

Het veilige Raspbian, of toch een gespecialiseerde variant? Het kan allemaal, zelfs tegelijkertijd.

Hardware

Knutselen met code is leuk, maar ouderwets knutselen is dat zeker ook. Met de Raspberry Pi kan dat prima. Een nieuw koellichaampje is bijvoorbeeld geen overbodige luxe als je van plan bent de Pi echt op z'n staart te trappen. Ook een stroomadapter kan een goede investering zijn, omdat je Pi - anders dan bijvoorbeeld je smartphone - direct uitvalt als er de elektriciteitstoevoer instabiel is.

Gelukkig zijn er voldoende oplossingen om dat te voorkomen, en zijn er andere manieren om je hardware te verbeteren, te upgraden of met een slim trucje toch te laten werken. Hier lees je er meer over, en leer je ook hoe je voor de zekerheid een back-up maakt.

©PXimport

De hardware in de Pi is prima, maar er zijn wat dingen die je kunt verbeteren.

Behuizing

Omdat de Raspberry Pi alleen maar een naakt printplaatje is, is hij nogal gevoelig voor stof en aanrakingen. Daarom is het raadzaam om een behuizing aan te schaffen. Je kunt kiezen voor de officiële Raspberry Pi Case, die met amper 10 euro nog lang niet zo prijzig is als veel smartphonehoesjes van de bekende merken. Maar er zijn veel meer mogelijkheden, zoals een vogelhuisje of een oude SNES-cartridge.

Of je nu zelf aan de slag gaat of er eentje koopt, een gave Pi-behuizing heb je zo gevonden. In dit artikel hebben wij er vast een paar voor je op een rij gezet.

©PXimport

Een oude Nintento-cartridge kan ook prima dienst doen als behuizing voor je Raspberry Pi.

Toepassingen

Als je Pi eenmaal draait, kun je los. Softwarematig kun je de Pi inzetten voor zo ongeveer alles wat je kunt bedenken: een Netflix- of Spotify-machine, beveiligingsmodule, gebruik je creativiteit. Onze collega's van Computer!Totaal hebben een flink aantal ideeën voor je uitgewerkt, bijvoorbeeld een eigen cloud of VPN-server, een weerstation of zelfs een heuse gameconsole.

Maar zelfs daar houdt het niet op. Door de lage prijs van de Pi, zeker de wat oudere versies, en de relatief simpele manier van besturen en programmeren kun je de Pi met een beetje fantasie voor werkelijk overal inbouwen. Een koplamp annex snelheidsmeter voor je fiets bijvoorbeeld, of een replica van R2D2. Hier vind je acht briljante Pi-creaties op een rijtje.

Welke Pi moet je kopen?

De Raspberry Pi 3 model B is de nieuwste Pi-variant. Anders dan zijn voorgangers heeft deze Pi wifi-ondersteuning, dus heb je weer een kabeltje minder nodig. Maar de Pi 3 is ook sneller en krachtiger dan zijn voorgangers - en dus ook iets duurder. PCM heeft de Pi natuurlijk aan een test onderworpen. De volledige review van de Raspberry Pi 3 vind je hier.

Als je geen problemen hebt met ietwat verouderde en minder krachtige hardware, zijn er meer Pi's waaruit je kunt kiezen. Op de website van de makers vind je vijf modellen nu je nu kunt bestellen. Daaronder is ook de Raspberry Pi Zero, een nog meer gestripte versie die echt alleen de basistaken kan uitvoeren, maar daardoor wel uitermate geschikt is om te proberen of het iets voor jou is. Ook die hebben we getest, die review kun je hier lezen.

Zie je aan de binnenkant van je waterkoker een donkere of zwartbruine aanslag, vooral ter hoogte van het waterniveau? Dat is een veelvoorkomend verschijnsel bij roestvrijstalen waterkokers die vaak worden gebruikt. Het oogt onfris, maar het is meestal geen vuil of schimmel — en zeker niet gevaarlijk.

Waarom de binnenkant zwart verkleurt

De zwarte aanslag ontstaat niet doordat het metaal zelf oxideert, maar door mineralen uit het water die zich afzetten en bij herhaald verhitten donker kleuren. Kalk, ijzer en vooral mangaan zijn daarbij de belangrijkste veroorzakers.

In Nederland komt dit vaker voor in regio's met hard water, waarin meer mineralen zitten. In sommige delen van het land (zoals Friesland, Gelderland, Overijssel en Drenthe) bevat het leidingwater van nature iets meer mangaan of ijzer. Tijdens de waterzuivering wordt dat grotendeels verwijderd, maar een kleine resthoeveelheid kan bij verhitting reageren tot donkere mangaanoxide. Dat hecht zich aan de wand van de waterkoker, precies op de plek waar het waterpeil meestal eindigt.

Ook aangebrande kalkaanslag kan bijdragen aan de verkleuring. Wanneer kalk zich ophoopt op de bodem of wanden en daarna opnieuw wordt verhit, verkleurt die witte laag naar bruin of zwart.

Hoe verwijder je aanslag?

De aanslag is meestal goed te verwijderen met natuurlijke middelen:

1: Vul de waterkoker met een mengsel van half water en half natuurazijn, of gebruik een eetlepel citroenzuur per halve liter water.

2: Laat dit 30 minuten inwerken en breng het mengsel daarna kort aan de kook.

3: Laat het afkoelen, giet het weg en veeg de binnenkant schoon met een zachte doek of sponsje.

4: Spoel grondig na met schoon water.

Blijft er na het schoonmaken een donkere waas zichtbaar, dan gaat het meestal om een hardnekkige mineraallaag die zich stevig heeft vastgezet. Bij goed roestvrij staal hoort het metaal zelf niet te verkleuren; blijvende vlekken wijzen eerder op hardnekkige aanslag of op een mindere kwaliteit staal.

Zo voorkom je nieuwe aanslag

Laat de waterkoker na gebruik altijd leeglopen en openstaan, zodat hij goed kan drogen. Kook alleen de hoeveelheid water die je nodig hebt, en ontkalk hem eens per maand met azijn of citroenzuur. Zo krijgen mineralen minder kans om zich te hechten en blijft de binnenkant langer schoon.

Na 40 jaar heeft Kladblok eindelijk een opfrisbeurt gekregen. De eenvoudige, oerdegelijke tekstverwerker is ideaal voor het bewerken van platte tekst zonder toeters en bellen. In Windows 11 is het bescheiden onderdeel flink gegroeid. Wat ooit een sobere tool was voor snelle notities, heeft nu een interessante set nieuwe functies.

Terwijl we hier bekijken wat nieuw is, gaat ondertussen de make-over van Kladblok door. In de testversies binnen het Windows 11 Insider-kanaal duiken nu zelfs opties op voor tekstopmaak zoals vet, cursief, onderstrepen en lijsten. Die nieuwigheden worden later dit jaar uitgerold naar alle gebruikers van Windows 11. Liever een vogel in de hand dan tien in de lucht? Absoluut, want intussen kunnen we al profiteren van deze verbeteringen.

Tabbladen toevoegen en losmaken

Met Windows 11 heeft deze basis-app een frisse look & feel gekregen en een aantal kenmerken waar veel gebruikers al jaren om vragen. De opvallendste vernieuwing is de ondersteuning van de tabs (afbeelding 1). Je kunt nu verschillende pagina’s van Kladblok openen, elk in een eigen tabblad. Geen wirwar meer van losse pictogrammen in de taakbalk voor elk geopend tekstbestand. Een nieuw bestand starten is simpel: klik bovenaan op het plusteken. Wil je een tabblad loskoppelen en als apart venster gebruiken? Geen probleem: sleep het tabblad naar het bureaublad en het verschijnt automatisch als een nieuw .txt-bestand. Andersom werkt het ook. Sleep een bestaand .txt-bestand naar de tabbalk van Kladblok en het wordt netjes toegevoegd aan de open tabbladen.

Tabbladen configureren

Zolang er minstens één tabblad is opgeslagen, kun je de volledige Kladblok-sessie sluiten, inclusief andere niet-opgeslagen bestanden, zonder gegevens te verliezen. Wanneer je Kladblok weer opent, worden alle tabbladen hersteld, zelfs na een herstart van de pc. Je bepaalt zelf wat er gebeurt wanneer je Kladblok opent. Klik daarvoor op het tandwieltje in de rechterbovenhoek van het programma. Vervolgens ga je naar de instellingen voor Kladblok openen. In de optie Wanneer Kladblok wordt gestart heb je de keuze tussen Doorgaan met vorige sessie of Nieuwe sessie starten en niet-opgeslagen wijzigingen negeren (afbeelding 2). De eerste optie is de standaardinstelling.

Meervoudig herstel

Een belangrijke interne verbetering is de mogelijkheid om meerdere bewerkingen ongedaan te maken. In Windows 10 kon je in Kladblok met Ctrl+Z slechts de laatste bewerking terugdraaien (afbeelding 3). In Windows 11 kun je stapsgewijs wijzigingen ongedaan maken met Ctrl+Z. Ben je te ver teruggegaan, dan kun je je acties opnieuw uitvoeren met Ctrl+Y — net als in de meeste andere applicaties.

Uiterlijk

Onder het tandwieltje van de instellingen kies je het Uiterlijk van dit programma. Je hebt de keuze tussen de lichte en de donkere modus of je kiest voor de weergave om gewoon de systeeminstelling te volgen. Hier bepaal je ook het lettertype, de lettergrootte en de stijl (Regular, Italic, Bold, Bold italic) die je gebruikt voor de tekstbestanden. Onder het onderdeel Tekstopmaak zie je telkens een voorvertoning van de gekozen stijl (afbeelding 4). In de instellingen kun je tekstterugloop in- of uitschakelen. Dit zorgt ervoor dat tekst automatisch naar de volgende regel springt wanneer het einde van de regel is bereikt, in plaats van dat de tekst horizontaal verder loopt. Dat is onhandig, want dat betekent dat een tekstbestand soms als één hele lange regel wordt getoond.

Notepad++

Microsoft heeft Kladblok jarenlang stiefmoederlijk behandeld. Door de beperkte functionaliteit gingen veel gebruikers op zoek naar een alternatief – en vonden dat in de open-sourcetoepassing Notepad++. Een van de grootste troeven van Notepad++ is de ondersteuning voor een brede waaier aan programmeertalen, waaronder JSON, Python, C++, C#, Cobol, html, css en SQL … Daarnaast biedt het programma handige functies zoals regelmarkeringen, macro’s en de mogelijkheid om bestanden met elkaar te vergelijken. Notepad++ is gratis, werkt in een gesplitst scherm en ondersteunt tabbladen, zoeken en vervangen, én het automatisch hervatten van je werk – zelfs bij niet-opgeslagen bestanden. Wat deze variant (nog) niet kan: tabbladen naar een ander venster slepen.

Spellingcontrole en autocorrectie

Kladblok kan voortaan spelfouten markeren terwijl je typt, en typfouten desgewenst automatisch corrigeren. Om de spellingcontrole in- of uit te schakelen, klik je op het tandwieltje in de rechterbovenhoek. In het vak Spelling kun je de opties Spellingcontrole en Automatische correctie activeren (afbeelding 6). Vanaf dat moment verschijnt er een rood golflijntje onder fout gespelde woorden. Klik je met de linkermuisknop op zo’n woord, dan krijg je suggesties te zien waaruit je een correcte versie kunt kiezen. Let wel: deze functies werken alleen bij gewone tekstbestanden, niet wanneer je in Kladblok code schrijft, zoals html of css.

Zoeken en vervangen

Een van de minst bekende, maar erg handige functies van Kladblok is de mogelijkheid om snel naar specifieke tekst te zoeken en die eventueel meteen te vervangen. Gebruik hiervoor het menu Bewerken / Zoeken of de sneltoets Ctrl+F. Met Ctrl+H open je direct de functie Zoeken en vervangen, die je ook via het menu Zoeken kunt oproepen. Voer in het zoekvak de tekst in die je wilt vinden. Je kunt op de vergrootglasknop klikken of gewoon op Enter drukken. Klik op het kleine pijltje links van het zoekvak om het vak Vervangen te openen. Zodra de gezochte tekst is gevonden, gebruik je de pijltjes rechts van het zoekvak om omhoog of omlaag door het document te navigeren. Met de knop Vervangen wijzig je telkens één match; met Alles vervangen worden alle overeenkomsten in één keer aangepast (afbeelding 7). Deze functie ondersteunt ook enkele basisjokertekens: het sterretje * staat voor een willekeurig aantal tekens, het vraagteken ? voor precies één teken. Klik je op de knop met de schuifregelaars, dan kun je instellen dat de zoekopdracht hoofdlettergevoelig is. De optie Inwikkelen is een ongelukkige vertaling van Wrap. Als je die aanvinkt, doorzoekt Kladblok het hele document – ongeacht waar de cursor zich bevindt.

Herschrijven, Samenvatten en Schrijven

Kladblok heeft nu een set AI-functies om tekst te verbeteren. Het gaat om Herschrijven, Samenvatten en Schrijven. Met behulp van GPT kun je de inhoud verfijnen. Klik met de rechtermuisknop op de tekst en kies de optie Schrijven. In een nieuw venster lees je een herwerkte tekst die je op basis van drie criteria verder aanpast. Met de knop Lengte kies je voor een vergelijkbare tekstlengte, een kortere of een langere versie. Bij Toon kies je tussen Standaard, Formeel, Informeel, Inspirerend, Humor en Overtuigend. En dan is er nog de knop Formatteren waarmee je bijvoorbeeld een stijl selecteert zoals Zakelijk, Academisch, Marketing, Poëzie en meer. Onderaan deze herwerkte tekst zie je een numerieke aanduiding zoals 1 van 3. Dit betekent dat Kladblok meteen al drie versies klaarhoudt. Door op het pijltje te klikken schakel je door de versies. Dezelfde mogelijkheden krijg je als je via de rechtermuisknop de optie Aangepast herschrijven en Samenvatten kiest (afbeelding 8). Als je deze AI-functies liever niet hebt, dan kun je die uitschakelen in de instellingen van Kladblok.

Voet- en kopteksten

In Kladblok kun je bovendien voet- en kopteksten toevoegen die je pas te zien krijgt als de pagina uit de printer komt. In deze ruimte is het mogelijk om aan de boven- en/of onderkant de bestandsnaam, het paginanummer of de huidige datum op te nemen. Daarvoor gebruik je het menu Bestand / Pagina-instelling. Daarna moet je wel de juiste variabele gebruiken om aan te duiden wat je in de koptekst of voettekst wilt zien. Dit zijn de belangrijkste variabelen:

De printer zal de acties uitvoeren die je in de voet- en koptekst hebt ingegeven. Houd er rekening mee dat Kladblok deze instellingen niet opslaat, je moet ze dus bij iedere afdruk opnieuw opgeven.