Dit jaar nemen de online apparaten in de wereld toe tot meer dan 20 miljard. Dit zijn heel veel smartphones en computers, maar steeds meer ook alledaagse apparaten als koelkasten, wasmachines, smartwatches en zonnepanelen. Ook zelf zijn we steeds meer ‘altijd verbonden’ en daarmee ook ‘altijd kwetsbaar’. Want gebruik van internet is niet zonder risico’s. Wat is er nodig om in 2025 veilig online te kunnen zijn?

In de echte wereld weten we wel hoe we het risico verlagen dat er schade ontstaat, bij digitale dreigingen is dat niet altijd zo duidelijk. De dreiging is vaak technisch en complex, de maatregel kost geld of beperkt het gebruiksgemak. Een belangrijke maatregel die niets kost, is gezond wantrouwen. Een leuke site met gratis softwaredownloads kan gewoon een leuke site zijn, maar is het aannemelijk? Alleen gezond wantrouwen is helaas niet genoeg, daarvoor zijn de dreigingen groot en vaak ook onzichtbaar. Gelukkig is er een breed aanbod aan beveiligingstools die de belangrijkste bedreigingen en de grootste risico’s afdekken.

Security versus gebruiksgemak: is Facebook nog wel zo leuk als je elke login met een beveiligingssleutel moet bevestigen?

Soorten maatregelen

Beveiligingsmaatregelen kunnen op verschillende manieren worden onderverdeeld. Bijvoorbeeld naar het soort maatregel: proactief, detectief, reactief, correctief, preventief, compenserend, afsluitend en administratief. Voor thuis zijn vooral de eerste vijf categorieën belangrijk.

Proactieve maatregelen zijn gericht op het voorkomen van schade. Denk aan het installeren van updates en het beveiligen van gebruikersaccounts met multifactor-authenticatie. Detectieve maatregelen zijn gericht op het tijdig herkennen van een aanval. Bijvoorbeeld het controleren van logging.

Reactieve maatregelen moeten de schade beperken, zoals het maken van back-ups. Correctieve maatregelen lijken op reactieve, maar leggen meer nadruk op herstel en verbetering van de beveiliging daarna.

Tot slot de preventieve maatregelen, die proberen vooral de impact van kwetsbaarheden te verminderen. Denk aan het versleutelen van gegevens op een mobiele ssd en het verwijderen van niet-gebruikte software. In het algemeen geldt dat de bescherming beter is als uit meerdere categorieën maatregelen zijn genomen.

Securitytools zoals VeraCrypt voor het versleutelen van mobiele gegevensdragers zijn al snel technisch en complex.

Antivirus, antimalware, antiransomware

Hoewel het lastig is een ransomware-aanval helemaal te voorkomen, zijn er wel degelijk maatregelen die je kunt nemen. Gebruik van antivirussoftware is een belangrijke, zeker op een Windows-pc. Dit kan Windows Defender zijn, dat in de tests van gerenommeerde test-laboratoria AV-Test en AV-Comparatives doorgaans even goed tot iets minder dan andere producten scoort. Het voordeel is dat het gratis is en prima integreert met andere beveiligingsmaatregelen in Windows. Ook biedt het inmiddels extra bescherming tegen ransomware, doordat je bepaalde mappen, bestanden en delen van het geheugen tegen onbevoegde wijzigingen kunt beschermen.

Ook Microsoft Defender, Windows eigen beveiliger, biedt steeds meer maatregelen specifiek tegen ransomware.

Alternatief antiviruspakket

Gebruik van een alternatief antiviruspakket heeft een aantal voordelen vergeleken met Windows Defender. Het biedt, afhankelijk van de gekozen versie, meer beveiligingsfuncties en soms ook aan beveiliging verwante functionaliteit. Steeds meer antivirus-aanbieders bieden bovendien volwaardige ondersteuning aan consumenten. Dit is extra waardevol, juist omdat de consument anders dan bedrijven altijd minder ervaring en kennis met securityincidenten hebben dan bedrijven. De antivirus levert dan die kennis en ‘handjes’.

Aanbieders van antivirussoftware bieden steeds vaker ook echt support aan hun klanten.

Extra beveiliging

Het is gebleken dat de beschermingsproducten van Bitdefender, F-Secure, ESET en McAfee goed scoren op bescherming tegen phishing en van de identiteit als aanvulling op Windows Defender.

Ook beveiligen ze meer dan alleen je Windows-computer, bijvoorbeeld mobiele apparaten en de verschillende desktops en notebooks van Apple. Bovendien hoeft dit niet te betekenen dat je Windows Defender verliest. Dat kan ook bestaan naast een andere beveiligingsoplossing en regelmatig een extra scan doen. Klik hiervoor op Start / Systeem / Privacy en beveiliging / Virus- en bedreigingsbeveiliging.

Antimalware-programma’s en securitysuites bieden veel extra functionaliteit ten opzichte van de standaardbeveiliging van Microsoft.

Back-up en test

Antimalware-beveiliging verlaagt het risico op een succesvolle ransomware-aanval, maar er zijn aanvullende maatregelen mogelijk om het risico verder te verkleinen. Een heel belangrijke is het regelmatig back-uppen van de belangrijkste gegevens. Windows biedt wel een back-upfunctie, maar die werkt alleen met een Windows-account en cloudopslag op OneDrive.

Duplicati is een gratis alternatief, dat tal van back-uplocaties ondersteunt. Acronis True Image biedt ook antivirus en cloudopslag, maar wel in een jaarabonnement. De back-ups moeten daarbij zeker niet op hetzelfde apparaat staan als waar de gegevens die in de back-up zitten. Beter worden de back-ups op een ander apparaat bewaard en het liefst offline. Dat betekent op een externe schijf of in de cloud. Alleen een back-up die niet toegankelijk is voor buitenstaanders, is immers veilig voor ransomware.

Zeker één back-up moet onbereikbaar zijn voor eventuele malware op de eigen systemen, zoals hier de back-up naar een afgeschermde cloudlocatie.

NAS gebruiken

Een NAS is een prima apparaat als onderdeel van een back-upstrategie, maar kan nooit het enige onderdeel in die strategie zijn. Een NAS is veelal permanent ingeschakeld en de back-ups opgeslagen op de NAS dan ook bereikbaar via het netwerk, dus ook door eventuele malware. Daarbij heeft Synology, maar vooral QNAP, een historie van kwetsbaarheden in de NAS-software en geven beide pas recent echt aandacht aan beveiliging.

Omdat het niet is uit te sluiten dat de ransomware-besmetting in een van de back-ups zit, is het noodzakelijk voldoende versies van elke back-up te bewaren. En essentieel, de back-ups moeten worden getest. Zonder regelmatige controle of de back-ups volledig en bruikbaar zijn, vormen ze geen zekerheid waar je op kunt vertrouwen als je ooit te maken krijgt met ransomware en je al je gegevens uit de back-up wilt herstellen in plaats van te betalen.

Vanaf firmware QTS 5.2 controleert QNAP op verdachte schijfactiviteit als bewaking tegen ransomware.

Updaten en patchen

Updates zijn essentieel voor de beveiliging van elk apparaat. Of het nu om een tablet, Mac of Windows-pc gaat, installeer altijd alle updates. Android, iOS, Windows en macOS beschikken allemaal over functionaliteit om de software te updaten. Installeer updates zo snel mogelijk en herstart indien gevraagd het systeem om vooral kritische updates ook echt actief te maken.

Voor maximale veiligheid, installeer Windows Updates zodra ze er zijn.

Lastiger is het updaten van alle programma’s die een gebruiker er zelf op zet. Ook die moeten bijgewerkt worden als er een nieuwe versie uitkomt, alleen ontbreekt de mogelijkheid dit eenvoudig te doen. Er zijn alternatieve programma’s die zelf de geïnstalleerde programma’s indexeren en scannen op achterlopende updates. UnigetUI en VulnDetect zijn van die programma's. De eerste werkt als een traditioneel Windows-programma, maar is eigenlijk een schil rond Windows-eigen niet-grafische updatemanager winget (het heette eerder ook WingetUI). De UI maakt het gebruiksvriendelijk én zeer rijk aan functionaliteit.

Eenvoudiger is VulnDetect, een dienst die nagenoeg onzichtbaar werkt. Alle configuratie en gebruik gaat via een webportal. Voor thuisgebruikers is het tot vijf apparaten gratis. Beide programma’s updaten nagenoeg alle geïnstalleerde software en bewaken ook zaken als browsers en Windows Updates.

Updaten is essentieel voor de beveiliging. Met UniGetUI (voorheen WinGetUI) en VulnDetect van Secteer houd je alle software up-to-date.

Hardware updaten

Niet alleen de software op de pc is kwetsbaar als het niet is geüpdatet naar de laatste versie, dit geldt ook voor alle apparaten in het thuisnetwerk. En dat zijn er steeds meer. En lang niet allemaal krijgen ze automatisch updates of zijn er ook maar updates voor beschikbaar. Door de veelheid aan merken en modellen is er helaas geen eenvoudige oplossing voor het probleem. Belangrijke stappen zijn allereerst weten welke apparatuur er allemaal in het netwerk aanwezig is. Hierbij kan een netwerkscanner helpen. Verschillende aanbieders van antivirus-oplossingen bieden in hun apps voor mobiele apparaten zo’n functie.

Soms biedt een antivirusoplossing zoals ESET Smart Security ook een netwerkscanner.

Netwerkscanner

Een andere optie is een netwerkscanner. Een uitgebreide en gebruiksvriendelijke is Fing, dat als app voor Mac, Windows, iOS en Android beschikbaar is, maar dat ook een Fing Agent voor installatie op een Raspberry Pi aanbiedt. Afhankelijk van de gebruikte versie en een eventueel abonnement, bewaakt Fing het hele netwerk, brengt alle apparaten in beeld en rapporteert ook over achterlopende versies.

Zijn de apparaten in beeld, dan moeten deze veelal handmatig en stuk voor stuk bijgewerkt worden. Hiervoor log je met de browser in op elk apparaat en voer je een firmware-update of upgrade uit. Veelal kan dit direct op het apparaat, soms moet de firmware eerst gedownload worden naar een pc of Mac en van daar geüpload. Belangrijk is ook hardware waarvoor geen updates meer uitkomen en waarbij lekken dus niet gedicht worden, uit het netwerk te halen en vervangen door nieuwe die nog wel door de leverancier ondersteund worden.

Fing is een van de beschikbare netwerkscanners die apparaten in het netwerk opspoort, herkent en rapporteert over de beveiliging.

IoT en andere apparaten

Met up-to-date firmware leg je alleen de basis voor de verdere beveiliging van de apparaten in het netwerk. Wat er aanvullend kan, verschilt per apparaat. Wat er moet, is wel helder. Geef alleen apparaten die dat nodig hebben toegang tot het internet. Verander waar mogelijk de naam van het admin-account en voorzie elk account van een per apparaat verschillend wachtwoord. Maak als dat mogelijk is voor het gebruik een account aan zonder admin-rechten en gebruik dat voor bijvoorbeeld het bekijken van camerabeelden of het instellen van de kamertemperatuur. Schakel apparatuur die niet altijd nodig is ook uit op momenten dat het niet nodig is. Een NAS kan dit bijvoorbeeld volgens een vast schema.

Deel het netwerk op in verschillende segmenten. Bijna elke router biedt wel de mogelijkheid voor een gastnetwerk, maar soms kun je ook zelf meerdere netwerken aanmaken. Zet al deze minder betrouwbare apparaten in een eigen netwerk en geef ze alleen toegang tot het internet. Of plaats apparaten die verbinding met het thuisnetwerk moeten hebben in een apart segment dat juist geen internettoegang heeft.

Identiteitsbescherming

Omdat identiteitsfraude alsmaar toeneemt en de schade groot kan zijn, is het belangrijk ook je eigen identiteit goed te beschermen. Zet accounts op social media van ‘publiek’ naar ‘alleen toegankelijk voor vrienden’, waarbij je contacten bewust moet toelaten. Schoon de lijst gerust ook eens op met contacten die geen vrienden meer zijn. Verwijder accounts van online diensten die je niet meer gebruikt of voorzie ze van een enorm lastig wachtwoord dat je dan ook zelf niet eens hoeft te onthouden.

Antivirus beschermt tegen frauduleuze websites en sites met schadelijke inhoud.

Veel antivirusprogramma’s bieden functionaliteit zoals anti-phishing, bescherming tegen frauduleuze websites en controle op gelekte identiteits-informatie op het darkweb. Voor de laatste analyseren zij datasets uit datalekken. Alternatief kun je dit ook zelf controleren op have i been pwned? en daar voor een of meer mailadressen ook een alert instellen, zodat je melding krijgt als jouw gegevens worden gevonden.

Registreer je mailadres bij een identiteitscontroledienst, liefst een die ook adviseert welke acties je na een lek moet ondernemen.

Extra authenticatie

De beveiliging van accounts neemt enorm toe wanneer je aan het wachtwoord een extra authenticatie toevoegt. Dat kan een unieke code zijn of het bevestigen van een login in een authenticatie-app zoals Google of Microsoft Authenticator. Het voordeel hiervan is dat het gratis is. Het bezit van de smartphone met die app en de toegangscontrole op de app zijn dan extra bewijs dat jij bent wie je zegt te zijn bij het inloggen. Het nadeel is dat de smartphone zelf gestolen kan worden of kan worden gehackt.

Hierover lees je meer in dit artikel: Bescherm je accounts met tweefactorauthenticatie

Als alternatief kun je een hardwaresleutel nemen. Die van Yubikey zijn de bekendste, maar er zijn meer merken die deze oplossing bieden. De prijzen van deze sleutels lopen uiteen van 20 tot 80 euro. Belangrijk is vooraf goed te kijken waarvoor je ze wilt gebruiken en welke accounts een hardwaresleutel ondersteunen. Voor gebruik in combinatie met een wachtwoordmanager zijn ze erg geschikt en bijna al de hele investering waard. Bedenk wel, één sleutel is eigenlijk geen sleutel; zorg altijd voor een back-up.

Een hardware-securitysleutel voegt extra beveiliging toe, maar enige kennis is wel gewenst.

Word de held van je (klein)kinderen door hen te verrassen met een uniek, zelfgemaakt verhalenboek. Laat hen zelf de grote lijnen van het verhaal bedenken en zie hoe je dankzij Storybook in een handomdraai een prachtig digitaal boekje creëert, compleet met een mooie cover en bijpassende illustraties.

Stap 1: De prompt

Storybook draait op de Gemini AI-chatbot van Google. De functie is gloednieuw en op dit moment alleen te gebruiken via het web, niet via de Gemini-apps voor Android of iPhone. Het goede nieuws: Storybook is helemaal gratis. Je hoeft dus geen betaald abonnement te nemen om het uit te proberen. Wel moet je ingelogd zijn met je Google-account. Surf vervolgens naar: https://gemini.google.com/gem/storybook

Net als bij andere generatieve AI-tools start je met een tekstopdracht, de zogeheten prompt. In een paar zinnen beschrijf je het onderwerp. Of je kiest voor een uitgebreidere instructie, bijvoorbeeld: "Kun je een verhaal maken dat aan een kind uitlegt hoe het leven van een vlinder eruitziet?"

Stap 2: Prentenboek van 10 pagina's

Boven het tekstvak vind je alvast enkele inspirerende voorbeelden van recente prompts, compleet met het bijbehorende verhaal. Denk aan: 'Mijn kind van 7 wil niet logeren bij oma. Maak een Storybook om haar te helpen hiermee om te gaan.' Je kunt je eigen prompt typen, maar ook inspreken: klik op het microfoontje, geef Gemini toegang tot je microfoon en vertel je opdracht. Enkele seconden later verschijnt het prentenboek op het scherm. Elk boek telt tien pagina's, inclusief een prachtige omslag én een door Gemini bedachte titel. Met iedere klik blader je door het verhaal. De tekst is verzorgd opgemaakt en de illustraties zijn verrassend sfeervol. Wij waren aangenaam verrast door de kwaliteit.

Stap 3: Lezen of luisteren

Je kunt het verhaal natuurlijk gewoon lezen, maar Storybook heeft nog een extra troef: een ingebouwde voorleesfunctie. Daarbij kun je kiezen om alleen de huidige pagina te beluisteren of om vanaf de eerste pagina te beginnen. De hoogte van de stem is instelbaar, zodat je een toon kunt kiezen die het best bij het verhaal of de luisteraar past. En het plezier stopt daar niet: via de Deel-knop krijg je een unieke link naar jouw persoonlijke Storybook. Die kun je eenvoudig doorsturen naar familie, vrienden of de kinderen zelf, zodat ze het boekje op hun eigen toestel kunnen bekijken en beluisteren. Bovendien kun je het boekje ook downloaden als pdf. Wil je dat je kind ook offline kan bladeren, dan kun je het dus voor hem of haar printen.

Gourmetten is misschien wel dé nationale volkssport tijdens de feestdagen. Maar hoe leuk de avond ook is, de ochtend erna is vaak minder feestelijk. Die doordringende vetlucht die in je gordijnen, bank en kleding is getrokken, ben je liever kwijt dan rijk. Met deze tien tips – verdeeld over wat je eet en wat je doet – blijft je huis een stuk frisser!

Lees ook: Gourmetten nieuwe stijl: topfavoriet met een eigen twist

Ingrediënten & materialen

De meeste stank ontstaat niet door het gourmetstel zelf, maar door wat we erop leggen. Verbrande boter, karamelliserende suikers en spetterend vet zijn de grote boosdoeners. Met een paar slimme aanpassingen aan je boodschappenlijstje ben je de rookwolken voor.

Tip 1: Investeer in hittebestendige olie

De fout die bijna iedereen maakt: bakken in roomboter of standaard olijfolie. Deze vetten verbranden snel bij de hoge temperaturen van het gourmetten, wat zorgt voor die zware, scherpe walm. Kijk in de supermarkt eens schuin boven de olijfolie; daar vind je rijstolie of arachideolie. Deze oliesoorten hebben een veel hoger rookpunt en blijven stabiel als ze heet worden. Wil je het jezelf helemaal makkelijk maken? Koop dan een bakspray. Daarmee nevel je de pannetjes of de plaat licht in, waardoor je nooit te veel gebruikt en het vet niet onnodig staat te walmen.

Tip 2: Laat de kant-en-klare marinades staan

Die voorgemarineerde schotels uit de supermarkt zijn makkelijk, maar funest voor de luchtkwaliteit. De marinades zitten namelijk vaak vol suiker en water. Zodra dat de hete pan raakt, verbrandt de suiker en verdampt het vocht, met veel rook tot gevolg. Je kunt beter ongemarineerd vlees of vis kopen. Wil je toch smaak? Gebruik dan een dry rub (een droog kruidenmengsel) om het vlees vooraf te kruiden. Als je echt van sausjes houdt, kun je die beter koud op je bord toevoegen dan warm in het pannetje.

Tip 3: Kies voor 'droger' vlees en meer groente

Hoe meer vet er in het vlees zit, hoe meer het spettert en rookt. Hamburgers, worstjes en speklapjes zijn in feite kleine rookbommen. Kies liever voor magere opties zoals biefstuk, kipfilet, kalkoen of witvis. Daarnaast kun je de geuroverlast flink beperken door de verhouding vlees/groente om te draaien. Plakjes courgette, paprika, champignons en aubergine bakken vrijwel geurloos. Met een goede mandolineof groentesnijder maak je in een handomdraai dunne plakjes die snel gaar zijn, waardoor je minder lang hoeft te bakken.

Tip 4: Vervang die oude, bekraste pannetjes

Kijk voordat je begint eens kritisch naar je huidige gourmetstel. Zitten de pannetjes vol krassen en is de antiaanbaklaag versleten? Dan koekt je eten sneller aan, wat zorgt voor verbrandingsluchtjes die je de dag erna nog ruikt. Het is vaak helemaal niet nodig om een compleet nieuw apparaat te kopen; veel fabrikanten verkopen losse pannetjes of nieuwe bakplaten. Voor een paar tientjes bak je weer op een glad oppervlak, heb je minder olie nodig en ben je niet de hele avond bezig aangekoekte resten weg te schrapen.

Tip 5: Gebruik een gourmetstel met keramische coating

Ben je toch toe aan een heel nieuw apparaat? Let dan goed op de coating. Tegenwoordig zijn er gourmetstellen met een keramische bakplaat. Deze kunnen vaak hogere temperaturen aan zonder dat de laag beschadigt en ze zijn veel makkelijker schoon te maken.

Zo ga je de strijd aan met de luchtjes in huis

Zelfs met de beste ingrediënten ontkom je niet aan enige baklucht. Gelukkig zijn er genoeg manieren om te voorkomen dat die geur permanent blijft hangen.

Tip 6: Zet een aromadiffuser aan

Een geurkaars maskeert de lucht vaak alleen maar, waardoor je een weeïge mengeling krijgt van lavendel en hamburger. Een betere optie is een elektrische aromadiffuser (ook wel vernevelaar genoemd). Dit apparaat verspreidt via koude waterdamp een constante, frisse geur naar keuze door de kamer, zonder dat er verbranding aan te pas komt. Kies voor essentiële oliën die bekend staan om hun verfrissende werking, zoals citroengras, eucalyptus of dennen. De waterdamp helpt bovendien meteen tegen de droge lucht in huis als de verwarming hoog staat.

Tip 7: Laat de luchtreiniger draaien

Misschien heb je er al eentje staan, en anders is dit het moment: de luchtreiniger. Let er bij aanschaf op dat het apparaat een koolstoffilter heeft, want alleen HEPA is niet genoeg voor kookluchtjes. Een koolstoffilter absorbeert gassen en geuren. Zet het apparaat niet pas aan als je naar bed gaat, maar laat hem al draaien zodra het gourmetstel aangaat. Heb je een modern exemplaar met een app? Zet hem dan alvast op de hoogste stand voordat de eerste walm ontstaat.

Tip 8: Ventileer flink

Ramen openzetten klinkt logisch, maar doe het wel slim. Eén raampje op een kier doet weinig. Je hebt trek nodig. Zet aan weerszijden van de woning een raam of rooster open zodat de luchtstroom de damp direct meeneemt. Vind je het te koud worden? Zet de verwarming gerust tijdelijk wat hoger; de kosten daarvan wegen niet op tegen de stomerijkosten van je gordijnen. Plaats eventueel een simpele tafelventilator in de buurt van het gourmetstel (niet erop gericht, maar richting het open raam) om de rook een handje te helpen de juiste kant op te gaan.

Tip 9: Azijn & koffie

Het is een klassieker uit grootmoeders tijd, maar hij werkt nog steeds: azijn neutraliseert. Je kunt bakjes azijn neerzetten, maar voor het zware werk kun je na het eten beter even een pannetje water met een flinke scheut schoonmaakazijn op het fornuis koken. Laat de afzuigkap uit en laat de damp door de kamer trekken. Vind je de azijnlucht zelf te heftig? Gooi er dan wat citroenschillen, een kaneelstokje of kruidnagel bij. Zo ruikt je huis direct weer naar winterse gezelligheid in plaats van naar een snackbar. Wat ook kan, is koffie. Zet na het eten een paar schaaltjes met gemalen koffie (snelfiltermaling) in de woonkamer. De koffie neutraliseert de zware baklucht en vervangt deze door een neutraal, aards aroma. Voor een nog sterker effect kun je wat koffiebonen op een warme onderzetter leggen; door de restwarmte verspreiden ze een subtiele geur die de gourmetlucht naar de achtergrond verdrijft.

Tip 10: Maak meteen met schoon

Het is verleidelijk om na het eten uit te buiken op de bank en de ravage te laten voor wat het is. Doe het niet. Zolang het gourmetstel vet en warm in de kamer staat, blijft het geur verspreiden. Haal direct na het eten een stuk keukenrol over de plaat. Gebruik daarna een sopje van afwasmiddel en warm water om de plaat en de tafel (want ja, vetnevel komt overal) af te nemen. Geloof ons, door hier na het eten even een paar minuten tijd voor vrij te maken, bespaar je jezelf de volgende ochtend een hoop gourmetluchtfrustratie!