Om cryptovaluta als bitcoin te delven heb je de juiste mining-hardware nodig. In een vorig artikel vertelden we je over de basics. In dit vervolg gaan we het een en ander tweaken voor de beste resultaten, op gebied van hard- en software.

Door: Stephan Overbeeke en Nada Overbeeke

lees eerst: Mining-hardware: De basics

De eerste fracties van bitcoins lopen na het lezen van het vorige artikel binnen, vermoedelijk een paar euro per dag met een enkele grafische kaart. Vervolgens is het tijd om te optimaliseren. Open de eerder genoemde MSI Afterburner-applicatie en bekijk de temperatuurgrafiek. Hoeveel graden acceptabel is wisselt per kaart, maar maximaal 80 graden Celsius is een goed uitgangspunt. Je kunt dit direct als limiet instellen zodat deze niet wordt overschreden.

Optimaliseren is ook eenvoudig: verlaag de powerlimit-instelling stapsgewijs terwijl je in de mining-software de hashrate in de gaten houdt, en haal de limiet omlaag totdat de hashrate significant vermindert. Normaliter zul je tussen de 65% en 80% powerlimit uitkomen, waar je met een beetje geluk tientallen watt minder verbruikt terwijl je nauwelijks opbrengst verliest. Ook kun je stevige procentuele winsten boeken door het geheugen van je grafische kaart te overklokken, ook iets waar de serieuzere miner zich in zal willen verdiepen.

Meerdere videokaarten

Mocht je geen vaste computer hebben en wil je toch minen, of wil je meer dan minen met die enkele grafische kaart? Dan zullen we de juiste, specifieke hardware erbij moeten halen. In de eerste plaats zo veel mogelijk grafische kaarten, waarbij je AMD en Nvidia vrij kan combineren, plus een voeding met voldoende capaciteit. Een hele grove vuistregel is een basis van 200 watt, plus circa 200 watt per AMD RX 400 of 500-serie kaart of Nvidia GTX 1070 of 1080, dan wel 300 watt per GTX 1080 Ti of RX Vega, voorafgaand aan enige optimalisatie.

Met onze capabele Seasonic Prime Platinum 850 W meten we nog geen 600 watt verbruik voor het complete systeem met een combinatie van drie GTX 1080-, GTX 1070- en RX 580-kaarten. Het is dus geen grote uitdaging om een voeding te vinden die een kleine mining-opstelling aankan.

In een beetje behuizing zal een tweede grafische kaart nog wel passen, of misschien een derde ook nog net, maar dan bereiken we de limieten van wat binnen zeer een stevige pc thuis mogelijk is. En mocht het op één of andere manier fysiek al passen, dan is de kans nog groot dat je niet voldoende aansluitingen hebt op je moederbord. En zo lopen we wederom vrij snel tegen wat beperkingen aan. Oftewel tijd om het grof geschut in stelling te brengen, plus wellicht een energieverbruiksmeter, brandblusser en ventilatoren.

Mining-moederbord en toebehoren

Om echt te groeien is het dus tijd om de home-hardware achter ons te laten. Voor onze rig pakken we het moederbord ASRock H110 Pro BTC+. Je kunt daar namelijk maar liefst dertien grafische kaarten op kwijt. Daarbij is het bord ook duidelijk gericht op miners, met extra stroomvoorzieningen, handige fysieke knoppen op het bord om hem in- en uit te schakelen en zo min mogelijk aan overbodige features.

Vervolgens pakken wij een Intel Pentium G4560, 2x 8 GB geheugen, en een Samsung 850 Evo ssd. Meer dan noodzakelijk, maar mocht het minen niet rendabel blijven dan houden we er nog een capabele home-pc aan over.

©PXimport

Moderne videokaarten zijn breed, en om er daadwerkelijk dertien aan te sluiten op ons moederbord hebben we zogeheten pci-express-risers nodig. Deze riser-modules zelf zijn geen significante investering, voor een paar euro per stuk haal je ze al in huis via bijvoorbeeld dx.com. Let op dat je modellen gebruikt met een extra stroomvoorziening, bijvoorbeeld via een sata- of een molex-aansluiting, nog goedkopere ‘unpowered’ modellen zijn de besparing niet waard.

De computerbehuizing moet dus ook aan de kant, en ook de test-benches die overclockers en reviewers voor tal van doeleinden gebruiken voldoen niet langer: op onze Streamcom BC1 kregen we er nipt drie. Een korte zoektocht naar een specifieke ‘mining rig case’ geeft echter tal van resultaten van veelal eenvoudige metalen frames waarin je de grafische kaarten door middel van de risers op kunt hangen.

Wederom wordt de voeding het focuspunt. Voedingen voor consumenten-computers met meer dan 1200 watt zijn zeldzaam en voor dertien kaarten heb je al snel het dubbele nodig. Het voornaamste probleem is dat consumentenvoedingen nimmer voldoende aansluitingen bieden voor zo veel kaarten. Gelukkig is het niet heel lastig om een tweede voeding toe te voegen aan je rig. Dit kan met beleid en zonder hulpmiddelen, of je kunt het makkelijker maken door een module zoals de Add2PSU te gebruiken.

Installeer Windows of Linux, beide kunnen al deze kaarten aansturen. Wel kun je voor Windows niet meer dan acht kaarten met dezelfde chipset gebruiken, dus je zult dan AMD- en Nvidia-kaarten moeten combineren. Installeer de chipset-drivers van het moederbord, de grafische drivers van de AMD- en/of Nvidia-website, MSI Afterburner, en de mining-applicatie, zij het Nicehash of je specifieke coin-mining-tool. Presto: je eigen mining-rig!

Uitbouwen

Met één grafische kaart of met dertien, het minen zelf blijft onveranderd ongecompliceerd: software uitvoeren en vooral veel wachten. Wel is de kans groot dat je inmiddels voldoende kennis van de verschillende cryptovaluta hebt vergaard dat je zelf de mining-applicaties uit gaat wilt kiezen, en dat je de powerlimits en geheugen-overkloks nauwlettend hebt afgesteld. Serieuze technische hordes of uitdagingen zijn we feitelijk niet tegengekomen in het opbouwen van onze redelijk pittige mining-rig voor thuisgebruik.

Verder uitbreiden van onze rig zit er echter niet in. Je mining-capaciteit significant laten groeien doe je simpelweg door het opbouwen van meer rigs. Vanaf daar moet je ook gaan kijken naar de elektrische installatie in het pand om dergelijk verbruik te ondersteunen, want zelfs met optimalisaties is het niet vreemd om voorbij de 2000 watt te komen met een rig met dertien kaarten. Voor een grotere mining-capaciteit zul je aan het werk moeten in je groepenkast. Wij trekken hier dan ook de streep, de volgende stap maakt je feitelijk tot een professionele miner.

De Google Pixel Buds 2a zijn comfortabele oordopjes en de eerste in de betaalbare A-serie met actieve ruisonderdrukking (ANC). Ze hebben een kleiner en lichter ontwerp dan hun voorganger, wat zorgt voor een betere pasvorm. Daarnaast zijn ze zweet- en waterbestendig en hebben ze een adviesprijs van 149 euro. Hoe bevallen ze in de praktijk?

De Pixel Buds 2a hebben een compacter ontwerp gekregen. Zowel de oordopjes als de matte, kiezelvormige oplaadcase zijn kleiner, waardoor je ze gemakkelijker opbergt. Daarnaast heeft Google het draagcomfort verbeterd: de dopjes zijn kleiner en beschikken over subtiele en stabiele vleugeltjes waarmee je ze netjes in je oren parkeert. Ook tijdens het sporten vallen ze niet uit. Je krijgt er bovendien vier maten oortips bij, waardoor er ongetwijfeld een pasvorm voor je bijzit. En met het IP54-certificaat zijn ze ook goed beschermd tegen water en stof.

De belangrijkste upgrade is de toevoeging van active noise cancellation (of actieve ruisonderdrukking), een onderdeel dat je niet vaak aantreft op goedkopere oordopjes. Toch zijn er nog altijd enkele concessies. Je moet het bijvoorbeeld doen zonder draadloos opladen en headtracking. Daarnaast is het aantal microfoons teruggebracht. Dat zijn minpunten waar je prima mee kunt leven. Een groter nadeel is het ontbreken van volumeregeling op de oordoppen zelf, en ook de overige bediening is niet altijd even nauwkeurig in de reactie..

©Wesley Akkerman

Accuduur en in gebruik

De Pixel Buds 2a komen het best tot hun recht op een Android-smartphone, vooral op een Pixel. Op die toestellen zijn de oordopjes direct geïntegreerd in de systeeminstellingen via de bluetoothtegel, zodat je geen aparte app nodig hebt. Gebruik je een ander Android-toestel, dan moet je de Pixel Buds-app installeren om dezelfde instellingen te kunnen beheren. Vanuit dat menu beheer je de batterijstatus, equalizer en transparantiemodus. Functies zoals multipoint moet je handmatig inschakelen. De ondersteuning voor Gemini is aanwezig en werkt prettig via de oordopjes. De software is verder overzichtelijk en eenvoudig in gebruik.

De batterijduur van de oordopjes zelf is prima en haalt de beloofde zeven uur met actieve ruisonderdrukking aan; dat is meestal genoeg voor de werkdag. De oplaadcase is echter teleurstellend met slechts twintig uur totale reserve, waardoor je die elke paar dagen moet opladen. Dat kan dan alleen via een usb-c-kabel, aangezien draadloos laden niet werkt. Een grote vooruitgang is dat je de batterij in de case kunt vervangen. Winst in het kader van duurzaamheid juichen we altijd toe, dus dit spreekt enorm in het voordeel van de Buds 2a.

Geluidskwaliteit en ANC

De Google Pixel Buds 2a beschikt over 11mm-drivers en de Tensor A1-chipset van Google. Samen zorgen die voor een overwegend gebalanceerd geluidsprofiel. De bas is aanwezig maar niet overheersend, waardoor muziek helder klinkt bij uiteenlopende genres en op normaal volume. Bij hogere volumes gaat de geluidskwaliteit wel wat achteruit, met een wat doffer, minder zuiver geluid als gevolg. Met de vijfbands-equalizer in de app kun je het geluid gelukkig eenvoudig naar eigen smaak bijstellen.

De actieve ruisonderdrukking is vooral gericht op het reduceren van constante, monotone achtergrondgeluiden. De technologie presteert sterk bij het wegfilteren van het geluid van ventilatiesystemen, treinmotoren of een stofzuiger, waardoor je daar weinig van meekrijgt. Variabele en onregelmatige geluiden, zoals stemmen, een tv of het tikken op een toetsenbord, worden wel gedempt, maar dringen nog deels door. Al met al is de ANC dus niet verkeerd, maar we hebben beter gehoord. Kijkend naar de prijs past dit wel binnen de verwachtingen.

©Wesley Akkerman

Tot slot is de transparantiemodus bedoeld om omgevingsgeluid door te laten, maar in de praktijk heeft die moeite om de juiste geluiden te onderscheiden. Constante achtergrondgeluiden, zoals het gezoem van een ventilator, kunnen daardoor de stem van je gesprekspartner overstemmen. Voor telefoongesprekken vangen de microfoons je stem goed op, al is de klank minder helder dan direct via de telefoon. Achtergrondruis wordt effectief gefilterd, maar geluiden van dichtbij, zoals het typen op een toetsenbord, blijven in veel gevallen een stoorzender voor je gesprekspartner.

Google Pixel Buds 2a kopen?

De Pixel Buds 2a is een veelzijdige alleskunner die vooral eigenaren van een recente Pixel-smartphone aanspreekt dankzij de naadloze software-integratie. De oordopjes bieden welkome verbeteringen, zoals actieve ruisonderdrukking en een comfortabele pasvorm, maar moeten zich staande houden in een sterk concurrerende markt. Gezien de functies is de adviesprijs gerechtvaardigd, al wordt de prijs-kwaliteitverhouding pas echt interessant wanneer je ze met korting kunt kopen. Rond de 100 à 120 euro veranderen ze van een degelijke keuze in een bijzonder aantrekkelijke optie binnen het middensegment.

Of je nu moet studeren, werken of tot rust wilt komen: de iPhone heeft functies die je helpen de juiste stemming te vinden. Met achtergrondgeluiden, muziek en klanktherapie zet je eenvoudig de toon.

Achtergrondgeluiden

De achtergrondgeluiden op de iPhone, iPad en Mac zijn bedoeld om je beter te laten concentreren en je te laten ontspannen. De oceaan, regen, donkere ruis, stromend water en andere constante achtergrondgeluiden verdringen andere omgevingsgeluiden, zodat je je beter kunt focussen. Sinds iOS 18 en macOS Sequoia zijn er de achtergrondgeluiden van een knisperend haardvuur en nachtgeluiden bijgekomen. Om deze geluiden te activeren ga je naar de Instellingen en selecteer je Toegankelijkheid. Daar open je Audio en visueel. Activeer de Achtergrondgeluiden en daarna kun je een klank selecteren en het volume regelen. Op de Mac doe je dat via Systeeminstellingen / Toegankelijkheid / Audio / Achtergrondgeluiden.

Achtergrondmuziek

Vanaf iOS 18.4 kun je genieten van Ambient Music. Dat zijn muzikale soundscapes, atmosferische klanken of rustige pianomuziek die speciaal zijn ontworpen om de juiste sfeer te creëren. Ze helpen je te ontspannen na een vermoeiende dag, of stimuleren je om te studeren en te focussen. Dit zijn dus geen achtergrondgeluiden, maar melodische composities waar je geen Apple Music-abonnement voor nodig hebt. Zet de koptelefoon op en geniet. Het gemakkelijkste bereik je ze via het Bedieningspaneel. Open dit paneel en tik op het plusteken om een regelaar toe te voegen. Typ in de zoekbalk Achtergrondmuziek en dan kun je de regelaars Slaap, Relaxed, Productiviteit en Welzijn plaatsen.

Klanktherapie

De derde optie is gloednieuw: Apple klanktherapie. Deze maakt wel degelijk deel uit van Apple Music. Je mag een abonnement twee maanden gratis proberen. Deze nummers staan in specifieke afspeellijsten die je vindt met de zoekopdracht 'Klanktherapie'. Dit gloednieuwe genre combineert populaire hits met speciale geluidsgolven om je beter te concentreren, te ontspannen of te slapen. Het gaat dus om instrumentale interpretaties van een aantal populaire nummers. Het aanbod is verdeeld in drie categorieën: Slaap, Focus en Ontspan. Volgens Apple kun je de extra toegevoegde geluidsgolven met natuurlijke geluiden die in de muziek zijn verwerkt niet horen, maar draagt het wel bij aan een prettige luisterervaring.