Wij kunnen ons geen computerleven meer voorstellen zonder portable apps. Op een nieuw systeem zijn we daardoor snel weer aan het werk: meer dan het kopiëren van een paar mapjes of een usb-stick erin is het niet. In dit artikel laten we je zien wat onze favoriete tools zijn.

Portable apps

Portable software is eigenlijk een vrij algemene verzamelterm voor allerlei programma's en tooltjes die niet geïnstalleerd hoeven te worden. Deze software is natuurlijk uitermate geschikt om op een draagbaar medium te zetten, zoals een usb-stick of een externe harde schijf. Vandaar ook het 'portable'. Maar niets weerhoudt je ervan om deze tools ook gewoon op de harde schijf van je computer zetten. Mocht je een keer je systeem opnieuw installeren, dan maak je vooraf een kopie van de map, die je na een verse installatie gewoon weer terugzet. Lekker makkelijk.

©PXimport

Vooral Windows

Portable software is hoofdzakelijk een Windows-fenomeen en dat is dus waar we ons op focussen. Heb je portable software op je usb-stick of externe harde schijf staan, dan kun je die in principe aan elke Windows-pc koppelen om het te gebruiken. Zelfs op een systeem waar de gebruiker geen administrator-rechten heeft en waar er normaal gesproken niets geïnstalleerd mag worden.

Bijna elke softwaremaker kan ervoor kiezen om zijn software portable te maken. Op heel veel websites zie je dus dat software in twee smaken wordt aangeboden: als gewone installatieversie en portable.

Pas op voor illegaal

Er zijn manieren om ook software die niet portable is, dat toch te maken. Dit wordt vooral gedaan door softwarepiraten die grote commerciële pakketten ombouwen en illegaal verspreiden. Het is misschien heel verleidelijk om op zoek te gaan naar dergelijke software, maar doe het alsjeblieft niet. Niet alleen is het illegaal, maar de kans is zeer groot dat illegale portable apps door kwaadwillenden misbruikt wordt om virussen en malware te verspreiden. Er is hoe dan ook mee gerommeld en vaak zijn deze versies erg instabiel.

©PXimport

PortableApps.com

De website PortableApps.com is één van de beste en populairste verzamelplaatsen van portable software. Alle apps op deze site voldoen aan een aantal voorwaarden: ze zijn helemaal gratis, volkomen legaal, ze werken vanaf elk medium en alle onderdelen van een programma staan in één map. Verder laten de 'echte' PortableApps-apps geen gebruikssporen na in de vorm van bestanden, mappen of registersleutels. Er hoeven op de pc ook geen specifieke hulpprogramma's geïnstalleerd te staan om deze portable apps te kunnen gebruiken.

Fijn is dat PortableApps naast vanaf usb-sticks en schijven ook vanuit de cloud werkt. Het detecteert diensten als Dropbox, Google Drive, Box en OneDrive, maar je kunt ook zelf de cloud-map aanwijzen als je iets anders gebruikt.

PortableApps-menu

PortableApps.com biedt behalve ruim 300 apps ook een eigen menu, zodat al je draagbare app makkelijk te vinden en te starten zijn. Heel fijn aan dit menu is dat het bij het starten automatisch controleert of er portable apps zijn die bijgewerkt moeten worden. Updaten gaat zo vrijwel automatisch. Ook kun je vanuit het menu zoeken naar nieuwe apps binnen het PortableApps-ecosysteem en ze direct downloaden.

Binnen het menu kun je apps rubriceren in mapjes als het er teveel worden, of favoriet maken en/of automatisch laten starten. Met de ingebouwde zoekfunctie heb je een specifieke app zo gevonden. En natuurlijk is het menu qua kleur en uiterlijk helemaal aan te passen.

01 Browsers

Zelfs al heb je meerdere browsers op je pc staan, dan nog kan het handig zijn om ook één of meerdere portable browsers te gebruiken. Bijvoorbeeld voor testdoeleinden of om bij één dienst met verschillende accounts te kunnen inloggen. Zo gebruiken wij een draagbare versie van Chrome met een set aangepaste bladwijzers enkel voor het beheren van allerlei diensten. PortableApps.com heeft van bijna elke browser een portable versie (Chrome, Firefox, Opera, etc), alleen staat Edge er niet tussen (dat staat Microsoft natuurlijk niet toe).

©PXimport

02 XnView Portable

PortableApps.com heeft een flinke rubriek met grafische software. Geen echte Adobe-tegenhangers (tenzij je GIMP daartoe rekent), maar wel veel fijne tools. XnView Portable wordt door ons veel gebruikt. Het is primair een bestandsviewer waarmee je ruim 400 verschillende formaten kunt bekijken en desgewenst converteren (hoewel het opslaan in 'slechts' vijftig verschillende formaten kan). De echte kracht van XnView zit in het batch-converteren van bestanden en de automatische bewerkingen die je er op los kunt laten. Goud waard. Maar ben je zelf een grotere fan van het vergelijkbare IrfanView: ook daar is een PortableApps-versie van.

03 RawTherapee Portable

Wie veel fotografeert (en dan vooral in raw-formaat), moet waarschijnlijk veel foto's nog nabewerken om het optimale eruit te halen. Dit kan gratis met de opensource-software RawTherapee. De 'normale' versie is multiplatform, maar de PortableApps-versie is specifiek voor Windows. RawTherapee is echt een digitale doka waarin je uitgebreid kunt werken met licht en kleur. Als je bewerkingen opslaat in een profiel, pas je dat gemakkelijk toe op een hele serie bestanden.

©PXimport

04 Ant Renamer Portable

De categorie Utilities (hulpprogramma's) van PortableApps.com barst bijna uit z'n voegen. Dit zijn juist de programma's die fijn zijn om altijd bij je te hebben, maar die geïnstalleerd in Windows het startmenu kunnen vervuilen. Ant Renamer Portable is een hulpje dat altijd op onze usb-stick aanwezig is. Je hernoemt er (meestal grote hoeveelheden) bestanden en mappen mee. Met de knoppen Add files en Add folder kies je welke bestanden je wilt hernoemen. In het tabblad Actions bepaal je wat er hernoemd wordt. Met een vinkje voor de optie Batch contents stel je een lijst van handelingen samen die in één keer wordt uitgevoerd.

05 WinMerge Portable

WinMerge is een behoorlijk specialistisch tooltje: je vergelijkt er documenten inhoudelijk mee om te zien wat de verschillen zijn. Dat kunnen stukken gewone tekst zijn of lappen code. In het geval van bekende programmeertalen of webformaten markeert WinMerge de syntax, om het beter leesbaar te maken. Na het vergelijken kun je ook bepaalde stukken data van beide documenten samenvoegen. Met de ingebouwde editor zijn teksten en code ook gelijk aan te passen. Het is ook mogelijk om bestanden in mappen en archieven (zip-bestanden) te vergelijken.

©PXimport

06 NotePad++ Portable

Tuurlijk, in Windows zit ook een kladblok, maar dat is niets in vergelijking met NotePad++. Het ondersteunt tabbladen zodat je een heleboel tekstbestanden gelijktijdig open kunt hebben. Ook hier kun je (net als in WinMerge) twee bestanden naast elkaar tonen en ze gekoppeld scrollen. En NotePad++ ondersteunt ook het markeren van de syntaxis van allerlei programmeertalen en code. Waarbij je bepaalde stukken ook kunt samenklappen om meer overzicht te krijgen.

Erg handig is dat NotePad++ een macrorecorder bevat: die neemt simpelweg je handelingen op, die je daarna een x-aantal keer of tot einde document kunt laten afspelen.

07 LibreOffice Portable

LibreOffice ken je waarschijnlijk wel. Dit opensource kantoorpakket is er dus ook in een portable versie. Als we er een 'gewicht' aan toe moesten kennen, is het wel een zware: waar veel portable software maar enkele of hooguit tientallen MB's groot is, neemt LibreOffice Portable rond de 500 MB in op je usb-stick. Maar goed, zelfs voor een kleine stick is dat nog niks. Maar kom je toch een keer een computer tegen zonder fatsoenlijk officepakket, dan kun je met LibreOffice toch gelijk uit de voeten.

©PXimport

08 PDFTK Builder Portable

Wie geregeld met pdf's werkt, kan dit hulpje niet missen. PDFTK Builder is een piepkleine tool om pdf's samen te voegen of te splitsen. Ook kun je pagina's roteren, toevoegen, verwijderen, de volgorde van pagina's veranderen of pdf beschermen met een wachtwoord. Een ander handig pdf-tooltje dat ook op PortableApps.com te vinden is, is PDF-XChange Viewer Portable. Dat is een viewer vergelijkbaar met Adobe Reader, alleen dan draagbaar.

09 Sigil Portable

Sigil Portable is een verhaal apart: het is namelijk een gratis programma om zelf e-books mee te maken. De reden dat ik dat persoonlijk altijd op mijn usb-stick heb staan, is vrees ik een gevalletje beroepsdeformatie. Als eindredacteur vind ik het verschrikkelijk om fouten in mijn e-books tegen te komen. Onuitstaanbaar zelfs. Met Sigil kun je niet alleen zelf e-books maken, maar je kunt bestaande e-books ook bewerken, specifiek overigens in het epub-formaat. Dus haal ik zelf de fouten eruit. Of ik pas de cover van een e-book aan als die me niet bevalt, want dat kan ook. Als je een beetje handig bent met CSS-stylesheets kan zelfs de lay-outstijlen van een boek aanpassen.

©PXimport

10 Cdrtfe Portable

Cd's of dvd's branden begint hopeloos ouderwets te worden. Maar toch komt het incidenteel wel eens voor dat we zo'n schijfje moet branden. Meestal hebben we ergens thuis of op de redactie nog een externe brander in de rondte slingeren (ingebouwd hebben we ze echt bijna niet meer) en zelfs een stapeltje schijfjes is altijd nog ergens te vinden.

Voorheen gebruikten we dan altijd InfraRecorder Portable, maar daarvan ligt de ontwikkeling al een paar stil en deze werkt niet goed op Windows 10. Dus zijn we overgestapt op Cdrtfe Portable. Daarvan moet je overigens zelf in de interface de taal op Dutch zetten.

Ook portable

11 KeePass

KeePass is een programma dat meerdere mensen op onze redactie niet zouden kunnen missen. Het staat op al mijn systemen en usb-sticks. Niet verwonderlijk: het is nog steeds één van de beste wachtwoordmanagers. Zo'n wachtwoordkluis is onmisbaar, want in het algemeen geldt dat het aantal te onthouden wachtwoorden en gebruikersnamen ons allang boven het hoofd zijn gestegen. En niet alleen slaat KeePass braaf de wachtwoorden op, met de ingebouwde generator helpt het je ook om nieuwe sterke wachtwoorden te genereren.

12 ZBar

In Windows 8 en 10 wordt de Windows-taakbalk steeds slimmer in combinatie met meerdere monitoren, maar op minder recente Windows-versies komen we instelmogelijkheden tekort. De oplossing is het tooltje ZBar: slechts 284 KB en het plaatst op je tweede scherm (en volgende schermen) een extra taakbalk. De Windows-startknop en het systeemvak is overigens alleen te zien op de taakbalk van je primaire scherm, maar op de ZBar-taakbalk verschijnt rechts wel datum en tijd. Wanneer je applicaties minimaliseert die je op de tweede monitor had openstaan, komen die als een knop in de ZBar-balk op die specifieke monitor terecht. ZBar wordt al een tijdje niet meer bijgewerkt, wat we eigenlijk wel jammer vinden.

©PXimport

13 IZArc2Go

IZArc was op onze redactie jarenlang hét in- en uitpakprogramma voor bestandsarchieven, tot er wat dubieuze advertentiesoftware werd meegeïnstalleerd. Inmiddels is die troep er weer uit en sindsdien hebben we vooral de portable versie IZArc2Go standaard op onze usb-sticks staan. Ook al is Windows zelf prima in staat om een standaard zipje uit te pakken, het zijn juist de wat exotischere formaten waar IZArc2Go goed in is. Een belangrijk verschil met de normaal geïnstalleerde versie van IZArc is natuurlijk dat je geen integratie hebt met het contextmenu (rechtermuisknopmenu) van Windows Verkenner.

14 NirSoft

NirSoft is geen programma, maar de website van Nir Sofer die op zijn persoonlijke website een inmiddels lange lijst bijhoudt van bijzonder handige hulpprogrammaatjes die hij zelf heeft gemaakt. Er zijn veel tools voor netwerkgerelateerde zaken, het terughalen van wachtwoorden en het beheren van je systeem. Ze zijn allemaal portable, het is een kwestie van het uitpakken van de zipjes en de exe-bestandjes een plek geven. Wees je er van wel bewust dat sommige van zijn tools doordat ze diep in Windows graven door sommige beveiligingsprogramma's als potentieel gevaarlijk worden gezien.

©PXimport

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.