ID.nl logo
Zo ontdek je of je de dupe bent van malware
© Reshift Digital
Huis

Zo ontdek je of je de dupe bent van malware

Is je pc de laatste tijd wat traag of zie je wat vreemde processen die op de achtergrond actief zijn? Wellicht heb je dan last van malware. Zo ontdek je of je de dupe bent, en zo kom je er vanaf!

De beste manier om te ontdekken of je malware hebt, is natuurlijk wel degelijk het uitvoeren van een systeembrede scan. Als het goed is doe je dat automatisch al, maar stel nu dat dat niet zo is, wat zijn dan de signalen die op malware wijzen?

Trage pc

Als je computer zomaar van de ene dag op de andere traag wordt, kan dit een teken zijn dat er malwareop staat. Met name wanneer eenvoudige apps zoals bijvoorbeeld de rekenmachine plotseling heel langzaam geopend worden.

Malware kan namelijk op de achtergrond een heleboel rekenkracht opeisen, waardoor je computer geen systeembronnen meer over heeft voor jouw eigen taken. Tegenwoordig kan dat ook gewoon via je browser, om bijvoorbeeld cryptocoins te minen.

Browser omgeleid

Je browser gaat er op de meest vreemde momenten vandoor naar een andere website. Bijvoorbeeld, je opent Google en je komt terecht op een site die je niet kent met een of andere onbekende zoekmachine met allerlei reclame. Ook dan weet je dat je last hebt van malware.

Wanneer er voortdurend pop-ups in beeld verschijnen, zélfs wanneer je geen enkele browsers open hebt staan, dan mag je er vanuit gaan dat je malware (of in ieder geval bloatware) op je pc hebt staan. Ook hier is het de bedoeling om geld te verdienen doordat mensen op deze pop-ups klikken en naar websites gestuurd worden.

Onbekende software en processen

Er verschijnen voortdurend pop-ups met dreigende meldingen van beveiligingssoftware die je niet kent. Software die je vooral aanspoort om nu actie te ondernemen (want anders...). Angst is altijd een goede trigger om mensen minder na te laten denken. Voer zo snel mogelijk een scan uit als je last hebt van dit soort meldingen.

©PXimport

Als je in het taakbeheer van je besturingssysteem processen tegenkomt die je niet kent en die er normaal gesproken niet staan, kan dit een teken van malware zijn. Zoek op internet naar de naam van een dergelijk proces om te zien of het inderdaad om iets ongewenst gaat.

Tevens draaien dergelijk processen vaak constant, ook wanneer je zelf je computer niet gebruikt. Als je schijfactiviteit en dergelijke opmerkt terwijl er geen back-up of onderhoudsprocessen aan de gang zijn, is het een goed idee om op malware te controleren.

Vreemde posts op social media

Er verschijnen plotseling berichten op Twitter en Facebook vanuit jouw naam, die je helemaal niet hebt geplaatst. Dat er iets aan de hand is, dat is zeker en het is zaak om er zo snel mogelijk iets aan te doen, want vaak zorgen die berichten ervoor dat je anderen infecteert. Overigens hoeft het niet per definitie zo te zijn dat je malware op je pc hebt, het kan ook zijn dat je social media-account 'gewoon' gehackt is.

Hetzelfde geldt voor e-mailberichten en andere communicatietools. Krijgen mensen opeens vreemde mailtjes of berichtjes uit jouw naam? Het kan zijn dat je gehackt bent, of je hebt te maken met malware. Overigens schreven we eerder al een artikel 'wat te doen als je sociale media gehackt is'. Lees die ook zeker even door.

Bepaalde tools werken niet meer

Sommige malware zorgt ervoor dat je antivirusprogramma niet meer werkt, of dat bepaalde systeemtools niet geladen kunnen worden, zodat de malware lastiger te detecteren en te verwijderen is. Als je merkt dat dergelijke programma's niet naar behoren draaien kun je het beste op zoek gaan naar een alternatieve scanner om te kijken of je inderdaad met malware te maken hebt.

©PXimport

Het is echter niet altijd zo dat je computer dergelijke symptomen heeft. Soms merk je helemaal niets. Maar als je vermoedt dat je met malware te maken hebt is het altijd een goed idee om je computer te scannen met je huidige scanner plus een tweede scanner voor een second opinion, voor het geval je eigen scanner door de malware is aangetast.

Malware, wat nu?

Goed, je hebt dus ontdekt dat je last hebt van malware, wat kun je er dan aan doen? Als de gesmeerde bliksem software installeren om je ertegen te beschermen en vanaf te helpen. We helpen je daarbij in een ander artikel over de beste gratis antivirus- tools voor Windows 10.

Ook als je al antivirussofware op je pc had staan, is het verstandig om een nieuwe tool te gebruiken. Je oude software is er overduidelijk niet in geslaagd om de malware tegen te gaan. Als het virus er eenmaal doorheen is geglipt, dan heeft je antivirustool niets meer in te brengen. Het liefst draai je je nieuwe programma in een omgeving waar de malware niet eerst kan laden, bijvoorbeeld via Linux. Probeer voordat je die optie kiest in Windows Safe Mode op te starten om te zien of je de virusbesmetting daar kunt oplossen.

Het kan zijn dat je systeem dusdanig in de soep is gelopen, dat een schone installatie nog je enige optie is om de boel weer op de rit te krijgen. Zorg er dan wel voor dat je een back-up van je belangrijke bestanden maakt, voor zover dat nog kan. Hopelijk hoeft het na de tips in dit artikel niet zover te komen!

Gratis antivirus of toch een betaald pakket? 

Zoek je een beveiligingsprogramma dat alleen malware en indringers bestrijdt, dan kun je prima met gratis software uit de voeten. Op Windows 10 is standaard al het onderdeel Windows-beveiliging aanwezig. Na een moeizame beginperiode presteert deze toepassing op het gebied van veiligheid tegenwoordig uitstekend.  Windows 11 is ook uitgerust met de nodige instellingen voor het beheer van je privacy en de beveiliging van de computer. In dit artikel leggen we uit hoe je de controle houdt over je persoonlijke gegevens en zelf bepaalt in hoeverre Windows 11 zicht heeft op je computergebruik. Gebruik je liever een gratis beveiligingsprogramma van een andere aanbieder? Sophos Home kun je bijvoorbeeld voor nop installeren. Of kijk eens naar de gratis versie van Kaspersky.

▼ Volgende artikel
Sony Bravia Theatre U: nekbandspeaker die samen tv-kijken prettiger maakt
© Sony
Huis

Sony Bravia Theatre U: nekbandspeaker die samen tv-kijken prettiger maakt

Samen tv-kijken terwijl één van de twee wat slechter hoort? Dat leidt vaak tot gedoe over het volume. Wat voor de één te zacht is, is voor de ander te hard. Moet een van de twee dan maar een koptelefoon op? Da's ook weer zo ongezellig. Met de Bravia Theatre U wil Sony dat probleem verhelpen. Deze draadloze nekbandspeaker stuurt het tv-geluid direct naar de oren, terwijl omgevingsgeluiden hoorbaar blijven.

De Bravia Theatre U (adviesprijs 284 euro) rust losjes op de schouders en richt het geluid direct op de oren. Zo klinken stemmen en muziek helder, terwijl de drager gewoon hoort wat er om hem heen gebeurt. Tijdens het tv-kijken blijven dialogen goed verstaanbaar, ook als het volume voor de rest van het gezin op normaal niveau staat – geen discussie meer over standje 'burenruzie'. Tv-kijken, bellen of luisteren naar een podcast kan zo comfortabel, zonder dat anderen daar last van hebben.

©Sony

De speaker is voorzien van Voice Clarity-technologie, die stemmen extra duidelijk weergeeft. Dankzij de lage vertraging tussen beeld en geluid blijft alles synchroon, wat prettig is bij films en games. De Bravia Theatre U is licht, spatwaterbestendig (IPX4) en geschikt voor gebruik met hoortoestellen. De accu is via USB-C snel op te laden en schakelt automatisch uit wanneer de speaker niet wordt gebruikt.

Via bluetooth kan de nekband aan meerdere apparaten tegelijk worden gekoppeld, bijvoorbeeld aan een tv en smartphone. Met de 360 Spatial Sound Personalizer is het geluid verder aan te passen aan persoonlijke voorkeuren.

©Sony


Wat is een nekbandspeaker?

Een nekbandspeaker is een lichte luidspreker die om de schouders rust. Het geluid wordt richting de oren gestuurd, zodat de drager helder geluid hoort zonder afgesloten te zijn van de omgeving. Dat maakt het een alternatief voor koptelefoons, vooral voor wie moeite heeft met verstaanbaarheid of comfort.


▼ Volgende artikel
Sideloading: shoppen buiten de officiële app-winkels
Huis

Sideloading: shoppen buiten de officiële app-winkels

Wanneer je een app installeert op je Android- of iOS-apparaat, doe je dat meestal via de officiële appwinkels Google Play of App Store. Dat is prima, maar je kunt apps ook op andere plekken downloaden en (handmatig) installeren. Dit wordt ‘sideloading’ genoemd. Waarom zou je dat doen en hoe doe je dat?

In dit artikel lees je:
  • Waarom je apps normaal gesproken via de officiële winkels installeert

  • Wanneer en waarom je toch alternatieve apps kiest

  • Hoe sideloading werkt op Android, inclusief apk’s en bundels

  • Welke alternatieve winkels en bibliotheken er zijn

  • Welke veiligheidsmaatregelen je kunt nemen

  • Hoe sideloading sinds de DMA ook op iOS mogelijk is

  • Welke voorwaarden en stappen daarbij horen

De belangrijkste redenen om apps via de officiële webwinkels van Android (Google Play) of Apple (App Store) te installeren zijn het ruime aanbod, makkelijke installatie, hogere veiligheidsnormen, regelmatige updates, stabiele werking en automatische back-ups en herstel. Toch zijn er ook redenen om elders te kijken, los van eventuele principiële overwegingen.

Zo kan een app niet beschikbaar zijn in je regio, of zoek je een specifieke versie die daar niet meer wordt aangeboden. Het kan ook gaan om een app die door Apple of Google wordt geweigerd, of om een testversie, opensource-app of een app die voorlopig enkel buiten het commerciële aanbod bestaat. Een voorbeeld van deze laatste is de Android-app Fiets of Niets. Deze hebben we zelf gebouwd met AI-tools en kun je als apk-bestand (Android PacKage) downloaden via www.kwikr.nl/fietsofniets (pak het zip-bestand uit). Deze app geeft je een zevendaagse weersvoorspelling op elke locatie, met temperatuur, zonne-uren, windkracht en regenkans. Je kunt zelf instellen welke onderdelen je het belangrijkst vindt.

We vertellen hieronder hoe je alternatieve apps installeert in Android. Daarna leggen we uit hoe je dit op iOS doet. Je doet dit natuurlijk wel op eigen risico.

Fiets of niets: een voorbeeld van een app die alleen als apk-bestand beschikbaar is.

Android:

Alternatieve appwinkels

Bij de app Fiets of Niets bijvoorbeeld moet je dus zelf het appbestand te downloaden en te installeren, maar er zijn ook alternatieve appwinkels waarin dit proces geautomatiseerd verloopt. Populaire voorbeelden zijn F-Droid (beperkt aanbod, enkel opensource-apps), Aurora Store (een spiegel van de Play Store, Google-account niet vereist) en Aptoide (gedecentraliseerde appstore met wisselende betrouwbaarheid per winkel). Aangezien deze winkels niet in de Play Store staan, moet je ze eerst handmatig downloaden en installeren via hun websites.

Daarnaast bestaan er ook appstores die veel weg hebben van appbibliotheken, zoals APKMirror, APKPure en Uptodown. Hieruit kun je apps selecteren en afzonderlijk downloaden. Elk van deze aanbieders biedt trouwens ook een eigen app aan, respectievelijk APKMirror Installer, APKPure App en APK Installer by Uptodown, die het installatieproces, en vaak ook het updateproces, van apps vereenvoudigen. Zulke installer-apps zijn trouwens noodzakelijk voor het installeren van zogeheten Android-app Bundels, zoals apkm (van APKMirror), xapk (apk met eXtra bestanden en data; vaak bij APKPure) en apks (het officiële Bundle-formaat met alle nodige 'Splits'). Deze installer-apps zijn (ook) beschikbaar in de officiële Google Play Store.


Apkpure: ergens tussen app-bibliotheek en -store.

Handmatige installatie

We tonen eerst hoe je handmatig een apk-bestand downloadt en installeert. We doen dit met de app Uptodown App Store, al had dit bijvoorbeeld net zo goed het apk-bestand van Fiets of Niets kunnen zijn.

Surf op je smartphone naar https://en.uptodown.com en zoek de gewenste app op. Tik op de groene downloadknop. Je krijgt waarschijnlijk een standaardmelding dat het bestand mogelijk schadelijk is. Als je zeker bent dat het om bonafide software gaat (zie ook verder), tik je op Toch downloaden.

Het apk-bestand staat nu in de map Downloads. Deze kun je ook benaderen vanuit je browser door op de drie puntjes te tikken en Downloads te kiezen. Tik vervolgens op het gedownloade bestand. Vraagt Android met welke app je dit wilt openen, kies dan Pakket-installatie.

De kans is groot dat er een melding verschijnt dat je toestel geen toestemming geeft om apps van deze bron (je browser) te installeren. Tik hier dan op Instellingen en zet de schuifknop bij Machtiging toestaan op Aan. Bevestig vervolgens met Installeren. Even later is de installatie klaar en kun je de app openen.

Bij het downloaden van een uitvoerbaar bestand moet je altijd alert zijn.

Android-app Bundle

Apk-bestanden kun je dus vrij eenvoudig handmatig installeren via het ingebouwde pakketbeheer. Voor gebundelde apps heb je meestal een gespecialiseerdere installer nodig. We nemen de game Worms Zone (Hungry Snake) op de site van APKMirror als voorbeeld. Tik op de app, kies Scroll to available downloads, selecteer een download en tik op Download APK Bundle. Open daarna de downloadsectie van je browser om te controleren of het APKM-bestand gedownload is.

Om dit te installeren, kies je een van de eerder genoemde installers. We nemen hier APK Installer by Uptodown als voorbeeld. Na installatie geef je de gevraagde machtigingen, open je de app en tik je op Install Apps. De installer doorzoekt nu je Downloads-map en vindt alle apk-gerelateerde bestanden, waaronder het gedownloade apkm-bestand van Worms Zone. Tik op Install bij dit bestand en bevestig met Installeren. Even later kun je de app openen.

Uptodowns APK Installer kan ook met apkm-bestanden overweg.

Veiligheidsmaatregelen

Aan sideloading hangt altijd een zeker risico, maar dat kun je sterk beperken door enkele zaken goed op te volgen. Controleer eerst hoe betrouwbaar de ontwikkelaar en de alternatieve bron zijn. Ga na of de bron bekend is en positief besproken wordt op Android-fora en of ze transparant is over updates en changelogs. Laat het apk-bestand, indien mogelijk, eerst scannen door een gratis online virusscanner als VirusTotal (www.virustotal.com) of gebruik de app VirusTotal Mobile (beschikbaar in de Play Store). Vergelijk ook online app-screenshots, neem een aantal recensies en gebruikerservaringen door, en ga het aantal downloads van de app na.

Zorg dat geïnstalleerde apps up-to-date blijven en controleer of updates extra machtigingen vragen. Dit kun je ook na installatie nagaan via Instellingen / Apps. Tik op Alle [n] apps zien, scrol naar de app, tik erop en kies Rechten. Hier kun je machtigingen eventueel ook intrekken of opnieuw toestaan.

Je kunt instellen dat Google Play Protect ook gesideloade apps controleert. Open de Play Store, tik rechtsboven op je profielicoon, kies Play Protect en tik op het tandwiel. Schakel Apps scannen met Play Protect in en eventueel ook Detectie van schadelijke apps verbeteren.

Wil je na het downloaden voorkomen dat een bepaalde bron, zoals je browser, nog apk-bestanden mag installeren, ga dan naar Instellingen / Apps / Speciale app-toegang / Onbekende apps installeren, selecteer de bron (bijvoorbeeld Chrome) en schakel Toestaan van deze bron weer uit.

Tot slot, vertrouw je een geïnstalleerde app niet helemaal of heb je deze niet langer nodig, verwijder deze dan van je toestel.

De app Virustotal Mobile haalt geïnstalleerde apps door tientallen virusscanners.

iOS:

DMA

Terwijl sideloading op Android altijd al mogelijk was, heeft Apple zich daar lang tegen verzet. Officieel om veiligheidsredenen, maar ook om de eigen inkomsten via de App Store (30 procent commissie) te beschermen. Sinds maart 2024 staat Apple onder druk van de EU en de Digital Markets Act (DMA) beperkte vormen van sideloading toe. In de EU kun je nu apps installeren via alternatieve appwinkels (vanaf iOS 17.4) of eventueel rechtstreeks vanaf een website (vanaf iOS 17.5), hoewel er via deze laatste methode nauwelijks apps beschikbaar zijn (wegens de strenge voorwaarden van Apple).

Apple eist dat alternatieve apps 'genotariseerd' zijn, wat betekent dat ze vooraf zijn gescreend op veiligheid (zie ook via www.kwikr.nl/macveilig). Als gebruiker moet je ook expliciet toestemming geven voor de ontwikkelaar. We tonen hieronder hoe je dat doet. Let wel: alternatieve apps ondersteunen wellicht geen functies als 'Vraag om te kopen' of 'Delen met gezin'.

Onder druk van de DMA: ook apps buiten de officiële App Store om.

Controle

Om er zeker van te zijn dat je iPhone aan alle voorwaarden voldoet, controleer je eerst het versienummer. Open Instellingen, ga naar Algemeen / Info en kijk of je iOS-versie 17.4.x (voor alternatieve appwinkels) of 17.5.x (voor webdistributie) of hoger gebruikt (afbeelding 7). Voer indien nodig een software-update uit.

Aangezien sideloading alleen binnen de EU mogelijk is, open je ook Privacy en beveiliging / Locatievoorzieningen / Systeemvoorzieningen en schakel je iPhone-analyse en Deel mijn locatie in.

iOS-versie 18.4.1: dat zit goed.

Alternatieve appwinkel

Alles is nu klaar om een alternatieve appwinkel te installeren. Open Safari en surf naar een erkende winkel, zoals AltStore PAL, Setapp Mobile of Epic Games Store.

We nemen AltStore PAL als voorbeeld. Op de site tik je op Get AltStore en daarna twee keer op Download. Er verschijnt waarschijnlijk een melding, tik dan op OK. Ga vervolgens naar Instellingen, tik bovenaan op de melding Sta de apps van AltStore, LLC toe en bevestig met Toestaan. Ga daarna terug naar de webpagina en tik opnieuw op Download, gevolgd door Installeer appmarktplaats en bevestig met je Face ID of Apple-code. Open de nieuwe app AltStore. Tik hier bijvoorbeeld op Browse, kies een gratis app, tik op Free en bevestig met Install <appnaam> en daarna met Installeer app. Je kunt de app nu starten.

Installatie met een link via webdistributie verloopt op vergelijkbare wijze: tik op de downloadlink, keur de ontwikkelaar goed vanuit (het bericht in de) Instellingen en tik nogmaals op de link.


Je moet wel even bevestigen dat je deze alternatieve appstore vertrouwt.