5G is de nieuwste vorm van draadloos, mobiel internet en de opvolger van 4G. Het 5G-netwerk biedt verschillende verbeteringen, waaronder een veel lagere reactiesnelheid (latency) en duizelingwekkende up- en downloadsnelheden. Welke achterliggende technieken maken dat mogelijk?

De kenmerken van 5G maken de technologie uitermate geschikt voor toekomstige innovaties als zelfrijdende auto’s, het op afstand uitvoeren van operaties en een wereld met honderden miljoenen IoT-producten. De toepassingen van 5G zijn vooral interessant voor het bedrijfsleven.

Als consument profiteer je vooral van 5G dankzij de hogere bandbreedte, waardoor het bereik op drukke locaties beter is. Later, als er genoeg masten zijn geplaatst, kunnen providers ook besluiten om de mobiele internetsnelheden (gratis of tegen een meerprijs) te verhogen. Daar heb je wel een nieuwe smartphone voor nodig, want huidige modellen ondersteunen geen 5G. De eerste 5G-telefoons komen dit jaar nog uit, onder andere van Samsung, OnePlus, LG en Huawei.

5G-kenmerken

De reactiesnelheid (latency) van 5G is bijna direct, zo’n 1 tot 2 milliseconden. 4G heeft een latency van 20 tot 50 milliseconden. Voor zelfrijdende voertuigen is een zo laag mogelijke latency enorm belangrijk om onderling goed te kunnen communiceren en zo ongelukken te voorkomen.

Op het 5G-netwerk kunnen ook veel hogere up- en downloadsnelheden gehaald worden. Waar 4G een maximale bandbreedte van 150 Mbit/s heeft, is de limiet van 5G maar liefst 10 Gbit/s. Dit is echter op papier, want naar verwachting komt het 5G-netwerk in Nederland in eerste instantie niet verder dan 1 Gbit/s.

Daarnaast is 5G veel energiezuiniger dan 4G. Dat is vooral nuttig voor apparaten met een chip die lang mee moet gaan. Denk bijvoorbeeld aan slimme sleutels, deelfietsen of sensoren bevestigd aan vee. 5G vraagt minder vaak updates van dergelijke chips en verzendt de data bij zo’n update bovendien razendsnel, wat allebei bijdraagt aan een langere accuduur.

Een 5G-zendmast stuurt gerichte databundels de lucht in, waardoor grote aantallen apparaten tegelijk gebruik kunnen maken van snel internet. Met de opmars van IoT-apparatuur wordt dat steeds belangrijker. Het huidige 4G-netwerk stuurt data in alle richtingen. Dit levert enerzijds een groter bereik op, maar is minder geschikt voor grote aantallen apparaten.

©PXimport

Een mobiel netwerk heeft frequentiebanden nodig. Voor het 5G-netwerk worden straks huidige frequenties voor 2G, 3G en 4G gebruikt, maar er komen ook drie nieuwe frequenties beschikbaar. Dit zijn de 700MHz-band, de 3,5GHz-band en de 26GHz-band, zo heeft de Europese Commissie besloten. De Nederlandse overheid moet deze banden veilen aan telecomproviders, die betalen om gebruik te mogen maken van de frequenties. Vervolgens kunnen de providers een 5G-netwerk optuigen, testen en activeren voor consumenten en bedrijven.

Op de eerste veiling wordt naar verwachting alleen de 700MHz-band geveild. Providers zijn er klaar voor, maar de overheid heeft op moment van schrijven nog niet besloten wanneer de veiling plaatsvindt. En dat klinkt vreemd, want je zou denken dat het kabinet staat te springen om de frequentieveiling te houden. Het levert de schatkist namelijk veel geld op. De Italiaanse overheid haalde in oktober 6,55 miljard euro op, om maar een voorbeeld te noemen.

5G-uitrol wereldwijd

De jarenlange ontwikkeling van 5G is het verst in Azië. Op de Olympische Winterspelen van Zuid-Korea, een jaar geleden, toonden onder andere Hyundai, Samsung en Intel 5G-toepassingen op het gebied van zelfrijdende auto’s, 8K-videostreaming en virtual reality. Kenners voorspellen dat op de Zomerspelen in 2020 5G een nog grotere rol gaat spelen.

In Aziatische landen als Zuid-Korea gaan deze lente de eerste 5G-netwerken de lucht in. De Amerikaanse telecomproviders Verizon, T-Mobile en AT&T streven ernaar hun 5G-netwerken in de Verenigde Staten in de eerste helft van dit jaar operationeel te hebben.

In Europa staat de ontwikkeling van 5G ook hoog op de agenda. De Europese Commissie heeft in 2016 een actieplan gepubliceerd waarin staat dat de 28 lidstaten uiterlijk eind 2020 een (regionaal) 5G-netwerk werkend moeten hebben. In 2025 heb je in de hele EU 5G-dekking in bewoond gebied en op grote vervoerswegen, belooft de Europese Commissie.

Een paar bestanden hernoemen is zo gebeurd. Maar zodra je tientallen of honderden namen moet aanpassen, schiet handmatig werk tekort. Dan komt externe software goed van pas. PowerRename, onderdeel van de PowerToys-collectie, biedt uitkomst. Met deze slimme tool kun je grote aantallen bestanden in één keer hernoemen. Dat gaat snel, efficiënt en precies zoals jij het wilt.

PowerRename activeren

PowerRename is een stuk krachtiger dan de standaard hernoemfunctie van Windows. De tool maakt deel uit van PowerToys, een opensource-project van Microsoft. Wil je de Microsoft Store-versie installeren? Open dan het Startmenu, zoek naar Microsoft Store en start de app. Typ PowerToys in het zoekveld bovenaan. Klik op Installeren zodra je het programma hebt gevonden. Na installatie verschijnt PowerToys in het systeemvak van Windows. Open het, kies in de linkerkolom PowerRename en je ziet meteen een korte animatie van hoe de tool werkt. Klik op Instellingenopenen en controleer of PowerRename is ingeschakeld. Let op: bij ons werkte PowerRename pas na een herstart van het systeem.

Contextueel menu in Verkenner

Open de map met de bestanden die je wilt hernoemen. Selecteer ze allemaal met Ctrl+A en klik met de rechtermuisknop op de selectie. In het contextmenu van Windows Verkenner kies je onderaan de opdracht Naam wijzigen met PowerRename.

Zoeken en vervangen

Daarna opent het venster van PowerRename. In het veld Zoeken geef je in welk deel van de bestandsnaam je wilt vervangen. In het veld eronder typ je de nieuwe tekst. In ons voorbeeld vervangen we het woord Image door Kreta2015. Nog vóór de wijziging wordt uitgevoerd, toont PowerRename een overzicht: links de oorspronkelijke bestandsnamen, rechts de nieuwe. Zo zie je meteen wat er verandert. Daaronder kies je of de aanpassing moet gelden voor de volledige naam inclusief extensie, alleen de bestandsnaam, of alleen de extensie.

Met de knoppen onder Tekstopmaak pas je eenvoudig het hoofdlettergebruik aan, van alles in kleine letters, naar alles in hoofdletters, alleen een hoofdletter aan het begin, of elke beginletter van een woord in hoofdletters. Het laatste pictogram schakelt de nummering in. Activeer je dat, dan voegt PowerRename automatisch nummers tussen haakjes toe aan de bestandsnamen.

Het gebrek aan een rijk contrast is een van de grootste ergernissen bij lcd- en ledtelevisies. Fabrikanten hebben daarom een slimme techniek bedacht die het contrast aanzienlijk verbetert: local dimming. In dit artikel leggen we uit hoe deze techniek van jouw grijze nachtlucht weer een inktzwarte sterrenhemel maakt.

Het contrast van je televisie is misschien wel de belangrijkste eigenschap voor mooi beeld. We willen dat wit verblindend wit is en zwart echt inktzwart. Bij oledtelevisies is dat makkelijk, want daar geeft elke pixel zelf licht. Maar de meeste televisies in de Nederlandse huiskamers zijn nog steeds lcd- of ledschermen (inclusief QLED). Die werken met een lamp achter het scherm, de zogeheten backlight. Local dimming is de techniek die probeert de nadelen van die achtergrondverlichting op te lossen.

Om te begrijpen waarom local dimming nodig is, moet je eerst weten hoe een standaard led-tv werkt. Simpel gezegd is het een groot paneel met pixels die zelf geen licht geven, maar alleen van kleur veranderen. Achter die pixels brandt een grote lichtbak. Als het beeld zwart moet zijn, sluiten de pixels zich om het licht tegen te houden. Helaas lukt dat nooit voor de volle honderd procent; er lekt altijd wat licht langs de randjes. Hierdoor zien donkere scènes er vaak wat flets en grijzig uit. De achtergrondverlichting staat immers vol aan, ook als het beeld donker moet zijn.

Nooit meer te veel betalen? Check Kieskeurig.nl/prijsdalers!

De lampen dimmen waar het donker is

Local dimming pakt dit probleem bij de bron aan. In plaats van één grote lichtbak die altijd aan staat, verdeelt deze techniek de achtergrondverlichting in honderden (en bij duurdere tv's soms duizenden) kleine zones. De televisie analyseert de beelden die je kijkt continu. Ziet de processor dat er linksboven in beeld een donkere schaduw is, terwijl rechtsonder een felle explosie te zien is? Dan worden de lampjes in de zone linksboven gedimd of zelfs helemaal uitgeschakeld, terwijl de lampjes rechtsonder juist fel gaan branden.

Het resultaat is direct zichtbaar. Zwart wordt weer echt zwart, simpelweg omdat er geen licht meer achter dat deel van het scherm brandt. Tegelijkertijd blijven de lichte delen van het scherm helder. Dat zorgt voor een veel groter contrast en geeft het beeld meer diepte. Vooral bij het kijken van HDR-films en -series is dat van belang. Zonder local dimming kan een led-tv eigenlijk geen goed HDR-beeld weergeven, omdat het verschil tussen licht en donker dan te klein blijft.

©ER | ID.nl

Niet alle local dimming is hetzelfde

Het klinkt als een wonderoplossing, maar de uitvoering verschilt enorm per televisie. Het grote toverwoord hierbij is het aantal zones. Hoe meer zones de tv onafhankelijk van elkaar kan aansturen, hoe preciezer het licht kan worden geregeld. Goedkopere televisies gebruiken vaak edge lit local dimming. Hierbij zitten de lampjes alleen in de rand van de tv. Dat werkt redelijk, maar is niet heel nauwkeurig. Je ziet dan soms dat een hele verticale strook van het beeld lichter wordt, terwijl er eigenlijk maar één klein object moest worden verlicht.

De betere variant heet full array local dimming. Hierbij zitten de lampjes over de hele achterkant van het scherm verspreid. De allernieuwste en beste vorm hiervan is miniLED. Daarbij zijn de lampjes zo klein geworden dat er duizenden in een scherm passen, wat de precisie van oled begint te benaderen. Als er te weinig zones zijn, kun je last krijgen van zogenaamde 'blooming'. Dat zie je bijvoorbeeld bij witte ondertiteling op een zwarte achtergrond: er ontstaat dan een soort wazige lichtwolk rondom de letters, omdat de zone groter is dan de tekst zelf.

Ga voor de full monty!

Local dimming is dus geen loze marketingkreet, maar een dankbare techniek voor iedereen die graag films of series kijkt op een led- of QLED-televisie. Het maakt het verschil tussen een flets, grijs plaatje en een beeld dat van het scherm spat met diepe zwartwaarden. Ben je in de markt voor een nieuwe tv? Vraag dan niet alleen óf er local dimming op zit, maar vooral of het gaat om full array dimming. Je ogen zullen je dankbaar zijn tijdens de volgende filmavond!