Cybercriminelen hebben een lucratieve nieuwe bezigheid: gegevens gijzelen. Malware die data versleutelt en dan losgeld vraagt voor de decryptiesleutel. Voorkomen is beter dan recoveren (of kwijt zijn!). Hier zijn vijf tips tegen ransomware.

Blijf up-to-date

Windows-updates, Mac OS X-downloads, Linux-patches, browser-verbeteringen, Flash-fixes, PDF-patches, Java-updates, en meer. Pas ze allemaal toe, loop niet achter. Softwaregebruik brengt ook beheer met zich mee, vanwege de beveiliging. Want veel malware mikt op oudere gaten om binnen te komen, óók langs geüpdatete securitysoftware. Naast ronseling voor botnetten dreigt er ook een directer gevaar voor gebruikers: ransomware.

Die kwaadaardige software komt binnen om de data van gebruikers op slot te zetten met eigen encryptie. De bestanden zijn dan niet meer toegankelijk zijn voor de echte eigenaar. Denk bij updaten niet alleen aan besturingssystemen en applicaties op computers, maar ook aan firmware en software op apparaten als breedbandmodems en NAS-systemen (network attached storage). Na de recent opgerolde Windows-ransomware Cryptolocker is namelijk het NAS-gerichte Synolocker opgedoken.

Tip: zet update-instellingen zoveel mogelijk op automatisch, en controleer handmatig geregeld op updates.

©PXimport

Het alom bekende politievirus.

Dichttimmeren

Alles wat niet expliciet nodig is, uitschakelen! Dat is een les die Microsoft begin deze eeuw op harde wijze heeft geleerd. De oorspronkelijke release van Windows XP werd flink geplaagd door virussen en wormen. In Service Pack 2, standaard met firewall, heeft Microsoft veel services uitgeschakeld of afgeschermd voor de buitenwereld. Toch zijn er nog genoeg programma’s en ook apparaten die standaard diverse diensten aan hebben staan. Vaak zijn die via Universal Plug and Play in staat om zich ‘te adverteren’ langs een router/breedbandmodem, dus ook naar de boze buitenwereld van het internet toe.

Tip: voer een online-scan uit naar wat er allemaal openstaat op je IP-adres(sen).

Back-up, back-up, back-up!

Maak back-ups van je kostbare gegevens. Dit advies is bijna zo oud als de computerwereld, maar blijft onder consumenten - en soms ook bedrijven - helaas nog steeds nodig. De ruimte van harde schijven blijft toenemen en de kosten blijven dalen. Profiteer daarvan door een tweede schijf apart te hebben voor kopieën van je kostbare gegevens. Afgezien van de opslag zelf, hoeft dat geen geld te kosten: back-up tools zijn allang ingebouwd in besturingssystemen en goede alternatieven zijn ook gratis te krijgen.

Tip: stel een back-upprogramma in om op vaste tijdstippen back-ups te maken, en stel dat níet uit!

Niet alleen op NAS

Back-upbewuste mensen met veel data en meerdere computers hebben tegenwoordig vaak een NAS-apparaat (network attached storage) in huis (of in bedrijf). Zo’n opslagsysteem is via het netwerk toegankelijk voor alle computers die daar hun kostbare gegevens kwijtkunnen. Hetzij voor enkelvoudige opslag van bestanden, hetzij voor back-up van die data. Handig, zeker gezien de vele extra functies die NAS-systemen al jaren bieden: audiostreaming, BitTorrent-verkeer, toegang via internet voor een ‘persoonlijke cloud’, en meer.

Helaas zien cybercriminelen ook in dat een NAS een schat aan data herbergt. Zie maar de opkomst van Synolocker: een ransomwarevariant die speciaal is gemaakt voor NAS-apparaten van de bekende leverancier Synology. Dus is het zaak voor waakzame gebruikers om hun back-up te back-uppen. En die tweede opslagpool dan op een ander systeem (met ander besturingssysteem en software) te zetten en/of offline te houden.

Tip: sluit een externe harde schijf aan op de USB-poort die veel NAS-systemen hebben, maak op geregelde tijden een back-up en trek daarna de stekker van die USB-schijf eruit.

Betalen?

Tot slot een omstreden tip tegen ransomware. Voor als je de bovenstaande tips niet hebt opgevolgd en je data gegijzeld is door cyberafpersers. Misschien dan toch maar betalen? Want zelfs lichte encryptie is door de gemiddelde gebruiker niet te kraken. Of misschien pas na veel moeite en heel veel tijd. Maar veel ransomware gebruikt krachtige encryptie én werkt met een doomsday-klok: na een bepaalde periode wordt de gegijzelde data grondig gewist. Hierdoor is het effectief onkraakbaar. Hoe kostbaar zijn de gegijzelde gegevens?

Tip: denk heel goed na of afpersers betalen een goede stap is. Een klein politiekorps in de VS dacht onlangs in ieder geval van wel. De Nederlandse politie adviseert om nóóit te betalen.

De jaarwisseling 2025/2026 is het laatste keer dat we zelf vuurwerk mogen afsteken. Reken maar dat er dus heel wat siervuurwerk de lucht in gaat op oudejaarsavond! Natuurlijk wil je daar foto's van maken, maar het blijft lastig om dit spektakel goed vast te leggen met een telefoon. Vaak eindig je met bewogen strepen of een overbelichte waas op je scherm. Met de juiste voorbereiding en instellingen maak je dit jaar foto's die wél de moeite waard zijn om te bewaren.

Begin met een schone lens door er even een microvezeldoekje overheen te halen. Vette vingers veroorzaken namelijk vlekken waardoor het felle licht van het vuurwerk minder goed wordt vastgelegd. Controleer daarnaast of je nog voldoende opslagruimte vrij hebt op je toestel. Omdat je waarschijnlijk veel beelden achter elkaar schiet, loopt je geheugen sneller vol dan je denkt. Vergeet ook niet om je batterij volledig op te laden, want als het koud is, gaat de accu van je smartphone sneller leeg.  

Stabiliteit voor scherpe beelden

Lichtflitsen in het donker fotograferen vraagt om een langere sluitertijd. Hierdoor is elke kleine beweging van je handen direct zichtbaar als een onscherpe vlek. Gebruik bij voorkeur een klein statief of een smartphonehouder om je toestel stil te houden. Heb je die niet bij de hand? Leun dan tegen een muur of lantaarnpaal en houd je smartphone met beide handen stevig vast. Gebruik in geen geval de digitale zoom. Dit verlaagt de kwaliteit van je foto aanzienlijk en maakt de korreligheid alleen maar erger.

©ID.nl

Lichtsporen vastleggen met iPhone

Heb je een iPhone, dan is de functie Live Photos je beste vriend tijdens de jaarwisseling. Zorg dat het ronde icoontje voor Live Photos bovenin je camera-app geel gekleurd is. Nadat je de foto hebt gemaakt, open je deze in de Foto's-app. Tik linksboven op het woordje 'Live' en kies uit het menu voor 'Lange belichting'. Je telefoon voegt dan alle beelden uit de opname samen tot één foto. Hierdoor veranderen de losse lichtpuntjes in vloeiende, lichtgevende banen tegen een donkere lucht. Gebruik hierbij bij voorkeur een statief of zet je iPhone ergens stabiel neer. Wanneer je namelijk los uit de hand fotografeert, worden de bewegingen die je zelf maakt ook meegenomen, en dat kan zorgen voor een wazig eindresultaat.

De Pro-modus op Android gebruiken

Veel Android-telefoons hebben een Pro-modus waarmee je handmatig de sluitertijd aanpast. Open deze stand in je camera-app en zoek naar de letter 'S' (Sluitertijd). Voor vuurwerk werkt een sluitertijd tussen de twee en vier seconden vaak het best. Houd de ISO-waarde laag, bijvoorbeeld op 100, om ruis in de donkere delen te voorkomen. Omdat de sluiter nu langer openstaat, is een statief echt een vereiste. Je krijgt dan de bekende foto's waarbij je de hele weg van de vuurpijl als een lichtspoor ziet.

Timing en compositie bepalen

Het moment waarop je afdrukt is bepalend voor het eindresultaat. Werk je met een normale sluitertijd, dan is de burst-modus handig: houd de ontspanknop ingedrukt wanneer een pijl de lucht in gaat. Zo leg je de hele explosie vast en kies je achteraf de mooiste foto uit de reeks. Denk ook na over de compositie van je beeld. Een foto van alleen de lucht is vaak wat kaal. Probeer elementen uit de omgeving mee te nemen, zoals silhouetten van gebouwen of bomen. Dit geeft context en maakt het plaatje een stuk interessanter.

🎆 Snelle checklist 🎆

De geur van versgebakken oliebollen hoort bij december. Toch ziet niet iedereen het zitten om met een pan heet vet aan de slag te gaan. Oliebakken in de airfryer lijkt dan een aantrekkelijk alternatief: minder luchtjes en ook nog eens minder vet. Maar levert bakken in een airfryer dezelfde oliebol op, of moet je toch de frituurpan uit het vet halen?

Oliebollen bakken in de airfryer, kan dat? Het korte antwoord is duidelijk: nee, een traditionele oliebol bak je niet in een airfryer. Klassiek oliebollenbeslag is vloeibaar en heeft direct contact met hete olie nodig om zijn vorm en structuur te krijgen. Een airfryer is in de basis een compacte heteluchtoven. Zonder een bad van hete olie kan het beslag niet snel genoeg stollen. Wie het toch probeert, ziet het deeg door het mandje zakken of uitlopen tot een platte, taaie schijf. Dat ligt niet aan het recept, maar aan de techniek.

Waarom hete olie onmisbaar is

Zodra je het beslag van de oliebol in de hete olie van de frituurpan schept, ontstaat er vrijwel direct een korstje om de buitenkant. Binnen in de bol ontstaat stoom, waardoor de bol uitzet en luchtig wordt. Die combinatie van afsluiten en opblazen zorgt voor de typische oliebolstructuur. In een airfryer ontbreekt die directe warmteoverdracht. Hete lucht is simpelweg minder krachtig dan hete olie. Zonder direct contact met heet vet kan het beslag niet snel genoeg stollen. Daardoor blijft een echte oliebol uit de airfryer onmogelijk.

©Gegenereerd door AI

Wat wel kan: kwarkbollen uit de airfryer

Wie toch iets zelf wil maken in de airfryer, moet het klassieke oliebollenbeslag loslaten. Met een steviger beslag, bijvoorbeeld op basis van kwark, kun je ballen vormen die hun vorm behouden. Deze bollen garen prima in de hete lucht en krijgen een mooie bruine buitenkant. De uitkomst lijkt qua vorm op een oliebol, maar de structuur is compacter en de smaak meer broodachtig. Denk aan iets tussen een zoet broodje en een scone. Lekker, lichter en prima als alternatief, maar: het is geen oliebol zoals je die van de kraam kent.

Wat ook goed kan: oliebollen opwarmen in de airfryer

Waar de airfryer wel echt tot zijn recht komt, is bij het opwarmen van gekochte oliebollen. In de magnetron worden ze snel slap en taai. In de airfryer gebeurt het tegenovergestelde. Door de bollen een paar minuten op ongeveer 180 graden te verwarmen, wordt de korst weer knapperig en warmt de binnenkant gelijkmatig op. Je oliebollen smaken weer alsof je ze net gebakken (of gehaald) hebt!

Samenvatting

Wil je de échte oliebol, dan heb je twee opties: zelf bakken in een frituurpan of halen bij de kraam. Bakken in de airfryer kan niet, omdat vloeibaar beslag niet geschikt is voor hete lucht. Je kunt bijvoorbeeld wel kwarkbollen maken, maar dat is toch anders. De grootste winst zit in het opwarmen van kant-en-klare oliebollen: in de airfryer gaat dat snel, ze worden heerlijk knapperig en je hebt geen last van frituurlucht in huis.

🎆 Vuurwerk op je Galaxy Smartphone? 👇