Het versleutelen van communicatie blijft behoorlijk controversieel. Ondanks alle weerstand, onder meer vanuit sommige overheden en overheidsdiensten, wordt versleutelde communicatie langzaamaan de standaard. Hoe werkt encryptie eigenlijk en welke encryptiesoorten zijn er nu?

In de meeste democratische landen is het recht op vrije meningsuiting in de grondwet opgenomen, zoals in Nederland (artikel 7) en België (artikel 14). Deze visie sluit nauw aan bij wat de VN al in 1966 in het Verdrag voor Burgerrechten en Politieke Rechten stelde (artikelen 17 en 19). Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens bevat verder het recht op respect voor onder meer ieders privéleven en correspondentie (artikel 8).

Veilig en vertrouwelijk communiceren, is dus een grondrecht. Dit recht hoort niet alleen bepaalde groepen te beschermen, zoals journalisten en dissidenten, maar geldt voor elke burger. Ook wanneer (je vindt dat) je niets te verbergen hebt, behoud je het recht op privacy. Dit blijkt trouwens steeds noodzakelijker in een informatiemaatschappij waarin je vaak niet eens kunt achterhalen welke persoonsgegevens zonder je toestemming waar en door wie worden gebruikt. 

Daarbij komt dat vertrouwelijke communicatie je helpt om je te beschermen tegen allerlei vormen van cybercriminaliteit, zoals gegevens- en identiteitsdiefstal.

Tot zover een paar filosofische beschouwingen, over naar een meer technische insteek. De efficiëntste manier om vertrouwelijk te kunnen communiceren, blijft vooralsnog stevige versleuteling. Enig inzicht in hoe encryptie werkt en hoe die in diverse communicatiescenario’s kan worden toegepast, lijkt ons daarom best nuttig.

Rotatie van alfabet

Aan een versleutelde boodschap als ‘rra cyhf rra vf gjrr’ heb je niks zonder de bijbehorende sleutel. In dit geval is dat een simpele rotatie van dertien letters in het alfabet (ROT13). Vaak zijn zulke sleutels via trial-and-error (brute force) snel te achterhalen. Dat geldt des te meer als je daarbij rekening kunt houden met andere factoren, zoals de wetenschap dat de letter ‘e’ in het Nederlands de meest voorkomende letter is. Zou de ‘r’ in onze boodschap een ‘e’ kunnen zijn?

Bij encryptie is er bovendien het probleem van hoe je de sleutel veilig bij de beoogde ontvanger krijgt. En wat als deze versleuteling alleen maar ‘point-to-point’ verloopt (P2PE), bijvoorbeeld van de verzender tot aan de (eerste tussenliggende) ontvanger of server, zoals bij sommige vormen van digitale communicatie? Ten slotte, de eigenlijke boodschap mag dan nog over de hele route stevig versleuteld zijn via end-to-end encryptie (E2EE), in de praktijk zijn heel wat zogenoemde metadata toch niet versleuteld en daaruit valt alvast op te maken wie iets op welk moment naar wie heeft gecommuniceerd.

Allemaal beslommeringen waar de cryptografie zich al decennia over buigt en die hun weerslag vinden in diverse encryptietoepassingen. We bespreken kort een paar basisbeginselen van de cryptografie en vervolgens enkele technieken in communicatietoepassingen zoals e-mail en (tekst- en video-)chat.

©PXimport

Symmetrische encryptie

Onze versleutelde boodschap uit het voorbeeld is een schoolvoorbeeld van symmetrische encryptie. Dit houdt in dat de sleutel die voor de encryptie wordt gebruikt (ROT13 in dit geval) ook nodig is voor de ontcijfering van de boodschap. Bekende methodes voor symmetrische encryptie zijn bijvoorbeeld DES, Triple DES en AES (Advanced Encryption Standard, ook wel bekend als Rijndael). Het probleem met het inmiddels verouderde DES is vooral de beperkte sleutellengte (56 bit, of 3×56 bit bij 3DES), wat brute-force-aanvallen mogelijk maakte.

AES wordt als veilig(er) beschouwd, althans met een sleutellengte van minimaal 192 bit, en wordt daarom nog altijd gebruikt bij onder meer ssh, IPsec (VPN) en WPA2. We gaan hier wel voorbij aan mogelijke side-channel-aanvallen, waarbij niet de cryptografische methode op zich, maar wel (mogelijke datalekken afkomstig van) gebrekkige implementaties worden aangevallen.

Een probleem inherent aan elke symmetrische encryptiemethode is helaas de sleuteldistributie: hoe krijg je de sleutel veilig bij de bedoelde ontvanger? Met asymmetrische encryptie tracht men dat probleem aan te pakken.

©PXimport

Asymmetrische encryptie

Het idee van asymmetrische encryptie kreeg vorm in de jaren zeventig van vorige eeuw in de Diffie-Helman-sleuteluitwisseling, gevolgd door het nog complexere RSA-encryptiealgoritme. Bij deze vorm van encryptie horen twee verschillende sleutels: een geheime of privésleutel en een publieke sleutel die zuit handen mag worden gegeven. Dat kan doordat uit deze publieke sleutel de privésleutel niet kan worden afgeleid, terwijl het omgekeerde wel het geval is.

Het is dus de bedoeling dat je een boodschap met de publieke sleutel van de beoogde ontvanger versleutelt, aangezien alleen hij over de (privé)sleutel beschikt waarmee de boodschap kan worden ontcijferd.

Deze techniek levert nog een ander voordeel op. Stel: je versleutelt je bericht – in de praktijk is dat doorgaans een digest oftwel hash ervan (een unieke verkorte versie, zeg maar) – ook met je eigen privésleutel. Wanneer je vervolgens het resultaat, een zogenoemde digitale handtekening, aan je bericht toevoegt, kan de ontvanger via jouw publieke sleutel vaststellen of het bericht echt van jou komt (authenticatie) en of het onderweg niet heimelijk werd aangepast. Ook dat helpt mee aan een veiliger communicatie.

©PXimport

Hybride encryptie

Wie dacht dat de symmetrische en de asymmetrische encryptiemethode intussen in een eeuwige strijd verwikkeld zijn geraakt, denkt verkeerd. Integendeel zelfs: in de praktijk blijken beide methodes namelijk mooi complementair en gebruikt men ze gecombineerd in heel wat cryptografische implementaties. Hybride encryptie dus.

Zo worden verbindingen tussen computernetwerken vaak eerst asymmetrisch tot stand gebracht met behulp van een publieke en een geheime sleutel, waarna de eigenlijke gegevensoverdracht symmetrisch plaatsvindt op basis van de geheime sleutel, bijvoorbeeld met RSA of AES. Deze werkwijze combineert slim de hogere snelheid van de symmetrische methode met de veiligheid van de asymmetrische methode.

Laten we nu enkele concrete encryptieprotocollen en -implementaties bekijken, bij zowel e-mail als diverse chatdiensten. Ook hier komt hybride encryptie geregeld om het hoekje kijken.

©PXimport

E-mail: (START)TLS

SMTP (Simple Mail Transport Protocol) kunnen we gerust een verouderd protocol noemen. Er zijn immers geen ingebouwde voorzieningen naar encryptie of authenticatie toe. Gelukkig zijn er uitbreidingen en standaarden gekomen die voor een betere beveiliging zorgen. Zo ondersteunen haast alle mailservers en -clients inmiddels TLS (Transport Layer Security) en STARTTLS. 

Je moet uiteraard wel je mailclient correct configureren. Om bijvoorbeeld in Microsoft Outlook na te gaan welk versleutelingsmechanisme wordt gebruikt, ga je naar Bestand / Accountinstellingen / Accountinstellingen, selecteer je een account, klik je op Herstellen / Geavanceerde opties en plaats je een vinkje bij Ik wil mijn account handmatig herstellen. Klik vervolgens op Repareren en controleer de instellingen bij Uitgaande e-mail.

Let wel, het gaat hierbij uitsluitend om transportversleuteling (op basis van hybride encryptie trouwens). Dit is een vorm van P2Pe, wat maakt dat de encryptie intact blijft tot aan de mailserver van je provider, maar niet noodzakelijk tijdens het verdere transport. Weet dus dat je mailprovider je berichtgeving nog altijd kan inkijken, eventueel na een dwangbevel.

©PXimport

DANE en MTA-STS

Er is dus wel versleuteling tijdens het transport van de verzender naar de mailserver van de provider, maar helaas mist (START)TLS enige vorm van authenticatie, zodat nog steeds allerlei aanvalsscenario’s mogelijk zijn.

Zo verneemt de verzender pas tijdens de sessie met de andere mailserver of deze transportversleuteling ondersteunt. Een aanvaller die de datastroom tussen beide controleert, kan vervolgens opzettelijk aangeven dat die datastroom geen encryptie ondersteunt, waarna de verzender de sessie downgradet en de berichten onversleuteld verstuurt. Of de aanvaller zet een MitM-scenario op, waarbij hij zich ongemerkt tussen beide mailservers positioneert, en zich als de legitieme doelserver voordoet, zodat hij de – versleutelde – berichtgeving probleemloos kan inkijken.

Om dergelijke scenario’s tegen te gaan, zijn er standaarden ontwikkeld als DANE (Dns-based Authentication of Name Entities) en MTA-STS (Mail Transfer Agent - Strict Transport Security). Terwijl DANE DNSSEC gebruikt voor de verificatie van het servercertificaat, houdt MTA-STS het wat eenvoudiger en berust die op een lijst van vertrouwde root-CA’s.

 MTA-STS hanteert het TUFU-model (Trust Upon First Use; ook afgekort als TOFU), waarbij men ervan uitgaat dat de publieke sleutel bij de eerste verbinding correct is. Men zal hier dus de mogelijkheden van de server – zoals ondersteuning van STARTTLS – meteen vaststellen en ook netjes volgen, wat een downgrade-aanval moet uitsluiten. Helaas kan zowel DANE als MTA-STS in de praktijk vooralsnog op matige ondersteuning rekenen.

DMARC

Terwijl DANE en MTA-STS vooral MitM-bedreigingen tegengaan, waarbij de aanvaller bijvoorbeeld DNS-poisoning gebruikt om heimelijk een andere mailserver te kunnen inzetten, is een andere, complementaire standaard met de naam DMARC er vooral op gericht om de bedreigingen als spam tegen te gaan. Immers, het onderliggende SMTP-protocol verhindert niet dat iemand zich met de mailserver van een ontvanger verbindt om hem mail te versturen die van een ander domein afkomstig lijkt. DMARC hebben we in het vorige PCM-nummer uitvoerig besproken (in de reeks ‘De standaard’) en behandelen we hier dus heel beknopt.

In feite berust DMARC grotendeels op twee andere technieken: SPF (Sender Policy Framework) en DKIM (DomainKeys Identified Mail). SPF is bedoeld om e-mailspoofing tegen te gaan en werkt op basis van een txt-bestand in de nameserver-configuratie van een domein. Hiermee geef je aan dat een host alleen mail mag versturen namens een bepaald domein. 

DKIM is een e-mailverificatieprotocol dat middels een handtekening moet vermijden dat berichten tijdens het transport kunnen worden aangepast. DMARC bouwt voort op beide protocollen en staat bovendien toe dat je via beleidsregels kunt aangeven hoe streng je de SPF- en DKIM-controles wilt uitvoeren, zoals verwerpen of in quarantaine plaatsen. Net als bij DANE en MTA-STS verloopt helaas ook de implementatie van DMARC op mailservers trager dan verhoopt.

©PXimport

S/MIMEen OpenPGP

Als eindgebruiker heb je (helaas) niets te zeggen over het toepassen van standaarden als DANE, MTA-STS of DMARC. Wil je zowel authenticatie als solide versleuteling, dan zit er vooralsnog weinig anders op dan end-to-end-encryptie in te zetten. De bekendste implementaties zijn S/MIME en PGP, die beide trouwens ook een vorm van hybride encryptie toepassen.

S/MIME vereist wel een certificaat en aangezien een volwaardig certificaat niet gratis is, wordt dit vooral in bedrijfsomgevingen ingezet. Bij onder meer de CA’s CAcert en Actalis kun je wel een gratis e-mailcertificaat aanvragen en in mailclients als bijvoorbeeld Outlook gebruiken. De verificatie gebeurt bij deze gratis certificaten wel alleen op basis van je e-mailadres.

Pgp wordt meer door de ‘gewone’ en privacybewuste gebruiker ingezet, meestal in de vorm van OpenPGP aangezien die licentieperikelen met het originele PGP omzeilt, net als GnuPG. Meer nog dan bij S/MIME vereist de installatie en configuratie wel enige inspanning. Bij Thunderbird, dat OpenPGP al geruime tijd heeft ingebouwd, werkt dit al iets makkelijker.

Dankzij deze end-to-end-encryptie worden je berichten weliswaar over de hele route versleuteld, van zender tot ontvanger, maar besef wel dat ook hier nog altijd metadata onversleuteld blijven, zoals e-mailadressen en timings. Het is wellicht wachten op een nieuw protocol om ook die zwakte aan te pakken.

©PXimport

Chat: E2EE

De aandachtspunten voor een veilige communicatie via chatdiensten zijn weinig anders dan die bij e-mail: wie kan er meelezen (of meeluisteren of -kijken, bij audio- en videochat), hoe bescherm je je tegen spoofing en in welke mate geef je tijdens je chatsessies ongewild metadata prijs?

Laten we met het eerste beginnen: hoe voorkom je dat je gesprekken worden afgeluisterd? Het antwoord op deze vraag is duidelijk: met behulp van end-to-end-encryptie, E2EE. Volledige versleuteling over de hele route dus maar helaas is dat (nog) niet bij alle communicatie-apps standaard ingebouwd.

Bij Microsoft Teams bijvoorbeeld worden de gesprekken wel met P2PE versleuteld, maar dat houdt in dat Microsoft je gesprekken kan opnemen. Er is gelukkig beterschap op komst. Op het Ignite Event (maart 2021) maakte Microsoft plannen bekend om E2EE alvast in 1-op-1-gesprekken mogelijk te maken door – weliswaar aan beide kanten – simpelweg een optie te activeren. Binnen afzienbare tijd zou deze functie ook beschikbaar komen voor geplande gesprekken en online meetings.

Microsoft Skype maakt wel al E2E-communicatie mogelijk maar dat gebeurt alleen in een privéchat, een optie die niet beschikbaar is in de webversie. Het is overigens wel de vraag of Skype nog een lang leven beschoren is.

©PXimport

Zoals je weet, maakt WhatsApp al langer gebruik van E2EE (sinds april 2016). Daarvoor maakte het systeem, net als Skype trouwens, gebruik van dezelfde opensource-cryptografie (Open Whisper Systems) als de app Signal. Degelijk dus, maar helaas is WhatsApp zelf niet opensource en heb je dus geen echte garantie dat er geen achterdeuren in de app zijn ingebouwd. Met een whitepaper hoopt WhasApp dat wantrouwen weg te krijgen. In dat bestand valt trouwens te lezen dat ook audio- en videogesprekken end-to-end worden versleutel, op basis van het SRTP-protocol (Secure Real-Time Transport Protocol).

Het al vermelde Signal doet beter, aangezien de app zelf ook opensource is, wat inhoudt dat je de broncode op potentiële achterdeurtjes kunt controleren.

Het is trouwens zo dat de meeste bekende communicatie-apps standaard end-to-end-encryptie ondersteunen, waaronder Google Duo en FaceTime (deze laatste weliswaar alleen tussen Apple-gebruikers onderling). Ook de videoconferentie-app Zoom ondersteunt deze functie, maar na het toelaten van end-to-end-encryptie in de instellingen van de web-app moet je het Default encryption type dan wel ook nog instellen op End-to-end encryption als je wilt vermijden dat de encryptiesleutel in de Zoom-cloud wordt bewaard.

Ook Jitsi ondersteunt inmiddels deze encryptie, weliswaar nog in bèta-versie en met recente browsers of via de eigen Electron-client. Jitsi laat zich trouwens ook op een eigen server hosten.

©PXimport

Authenticatie

Versleuteling is één zaak, maar eigenlijk net zo belangrijk is authenticatie. Je wilt namelijk zeker weten dat de persoon met wie je chat wel degelijk is wie hij beweert te zijn.

De meeste apps trachten zo’n scenario tegen te gaan met handtekeningen die je op basis van de publieke sleutel van de gesprekspartner kunt controleren. Dat kan via vertrouwde certificaten gebeuren, maar verloopt in de praktijk meestal op basis van TUFU (zie ook de paragraaf ‘DANE en MTA-STS’). Hierbij gaat men er dus van uit dat bij de eerste verbinding de publieke sleutel correct is.

De meeste apps waarschuwen de gebruiker wanneer deze identifier (publieke sleutel) wijzigt en sommige kennen ook een methode om die op elk moment te kunnen verifiëren. Dit geldt bijvoorbeeld voor Telegram en Signal. Bij deze laatste kan dat via een QR-code of door het ‘safety number’ over een geauthenticeerd kanaal uit te wisselen.

Authenticatie is dus een prima beveiligingsoptie, maar besef wel dat je door het ondertekenen van een bericht met je privésleutel onwillekeurig aangeeft dat dit bericht echt van jou afkomstig is. Je kunt dit ook later niet meer ontkennen (‘non-repudiation’), tenzij de sleutel voor de handtekening automatisch en regelmatig wordt aangepast. 

Idealiter gebeurt deze aanpassing ook voor de encryptie van de berichten zelf, ook wel (Perfect) Forward Secrecy genoemd. Zelfs wanneer je privésleutel gecompromitteerd is, kunnen je eerdere berichten daarmee niet worden ontsleuteld – toekomstige eventueel nog wel. Onder meer het Signal-protocol ondersteunt deze functie.

©PXimport

Extra (meta)data

Op het vlak van encryptie zit het bij messaging- en videoconferencing-apps over het algemeen dus wel goed, aangezien de meeste end-to-end-encryptie ondersteunen, maar de vraag is nog welke data onversleuteld blijven. Helaas blijven, net als bij e-mail, bepaalde metadata buiten schot, zoals wanneer je met wie chatte, en zoeken veel apps bovendien op allerlei manieren naar extra informatie. Zo moet je tijdens de aanmelding doorgaans je smartphone (met telefoonnummer) koppelen aan de dienst.

Threema is een van de weinige uitzonderingen: je Threema-id hangt niet af van een telefoonnummer maar wordt permanent aan je publieke sleutel gekoppeld.

Veel apps pushen je meteen na de aanmelding ook om toegang tot je contactpersonen te verlenen, zoals WhatsApp en zelfs Signal. Dat is op zich handig, aangezien de app ook zelf naar potentiële gesprekspartners kan zoeken, maar als je weet dat WhatsApp in handen is van Facebook, stemt dit toch tot nadenken.

Vergeet ook niet dat het chatverkeer bij vrijwel alle apps over een centrale server loopt, wat evenmin bevorderlijk is voor het vertrouwen (en vertrouwelijke communicatie). De messenger-app Briar (www.briarproject.org; voor Android) is alvast één uitzondering op deze regel: berichten worden rechtstreeks en versleuteld tussen de apparaten zelf gesynchroniseerd via bluetooth of wifi, of via het TOR-netwerk. Zijn er nog klokkenluiders?

©PXimport

Op 14 oktober 2025 is de ondersteuning voor Windows 10 geëindigd. Kun je niet upgraden naar versie 11? Probeer dan het gratis alternatief Pop!_OS eens uit. Deze veelbelovende Linux-distributie heeft een gebruiksvriendelijke interface met veel functies. Bovendien lijkt de navigatiestructuur erg op die van Windows. In dit artikel leer je dit relatief jonge besturingssysteem beter kennen!

Heb je een pc of laptop van zo'n tien jaar oud, dan sta je voor een dilemma. De hardware voldoet vaak niet aan de eisen van Windows 11. En hoewel je computer waarschijnlijk nog prima draait op Windows 10, voelt dat misschien toch niet meer helemaal prettig nu de ondersteuning al een tijdje gestopt is. Dan rijst de vraag: koop je een nieuwe computer, of geef je de huidige een tweede leven met een alternatief besturingssysteem? In dat laatste geval is Pop!_OS een interessante keuze. Op de informatieve website distrowatch.com staat dit besturingssysteem de afgelopen jaren steevast in de top zes van populairste Linux-distributies.

Wat is Pop!_OS?

Pop!_OS komt uit de stal van System76. Dat is een Amerikaanse fabrikant waar geïnteresseerden rechtstreeks een pc of laptop kunnen aanschaffen. Het bedrijf voorziet ieder verkocht apparaat van een besturingssysteem, namelijk Ubuntu óf het zelfontwikkelde Pop!_OS. Gunstig is dat iedereen dit besturingssysteem gratis kan downloaden. Je gebruikt het dus net zo makkelijk voor een eigen pc of laptop.

Hoewel het besturingssysteem sinds 2017 bestaat, wint het pas de laatste jaren sterk aan populariteit. Deze jonge Linux-distributie biedt diverse voordelen. Allereerst heeft Pop!_OS een zeer toegankelijke vormgeving zonder onnodige poespas. Daarnaast is zo'n beetje alle hardware compatibel. Tot slot telt deze Linux-distributie van zichzelf al flink wat programma's, zoals een browser, tekstverwerker, rekentool en e-mailclient. 

Image downloaden

Als je Pop!_OS graag op jouw pc of laptop wilt uitproberen, heb je een zogeheten image nodig. Dit installatiebestand kun je naar een usb-stick wegschrijven. Vanaf dit opslagmedium voer je in de komende stappen de installatie uit.

Surf naar system76.com/pop/download/ en klik op de gele downloadknop om het iso-image op te slaan. Voor computers met een vrij recente Nvidia-videokaart is er een apart downloadbestand beschikbaar. De fabrikant ontwikkelt ook nog een versie voor de Raspberry Pi. Kies de juiste versie voor jouw systeem. Houd rekening met een downloadomvang van tussen de 2,5 en 3 GB.

Opstartbare usb-stick

Je hebt voor de installatie van Pop!_OS een lege usb-stick nodig. Maak van de opgeslagen gegevens op die stick zo nodig eerst een back-up, want anders raak je die kwijt. Steek de usb-stick nu in een willekeurige computer.

Je kunt met verschillende programma's een opstartbare usb-stick genereren. BalenaEtcher is bijvoorbeeld een goede keuze. Er zijn versies voor Windows, macOS en Linux beschikbaar. Surf naar etcher.balena.io om dit tooltje te downloaden en voer vervolgens de installatie uit. Start daarna BalenaEtcher op. Klik op Flash from file en dubbelklik op het iso-image van Pop!_OS. Via Select target kies je de beoogde usb-stick. Je plaatst voor dit opslagmedium een vinkje, waarna je bevestigt met Select 1. Klik nu op Flash!. Er verschijnt een voortgangsbalk. Na enkele minuten wachten is de opstartbare usb-stick gereed voor gebruik. Je kunt BalenaEtcher afsluiten. 

Opslagmedium laden

Het is nu tijd om de installatie te starten. Stop de zojuist geprepareerde usb-stick in de computer waarop je de Linux-distributie wilt installeren. Het is de bedoeling dat je het systeem vanaf dit opslagmedium opstart. Open hiervoor het BIOS of de UEFI. Meestal dien je hiervoor tijdens het opstartproces op een specifieke toets te drukken, bijvoorbeeld F2, F10 of Delete. Dat verschilt per systeem.

Zodra je het BIOS of de UEFI eenmaal hebt geopend, moet je een aantal zaken wijzigen. Zet indien nodig eerst de zogenoemde Secure Boot-functie uit. Doe je dat niet, dan start het installatieprogramma van Pop!_OS mogelijk niet op. Selecteer verder de opstartbare usb-stick als eerste opstartschijf. Meestal kun je bij Boot, Boot Menu of een soortgelijke benaming de opstartvolgorde van schijfstations wijzigen. Bewaar de wijzigingen en herstart het systeem. Op veel computers gebruik je hiervoor de toets F10. Binnen enkele ogenblikken verschijnt het logo van Pop!_OS. Wacht even totdat het installatiemenu opduikt. 

Installatie starten

Jammer genoeg is dit besturingssysteem niet in het Nederlands beschikbaar. Kies daarom United States en kies Select. In de volgende stap wijzig je eventueel de toetsenbordindeling, al voldoen de standaardinstellingen voor de meeste gebruikers prima. Klik tweemaal op Select.

De volgende stap is erg belangrijk. Ga je het huidige besturingssysteem (bijvoorbeeld Windows 10) niet meer gebruiken, dan ligt een schone installatie voor de hand. Klik in dat geval op Clean Install. Een alternatieve optie is om Pop!_OS naast het huidige besturingssysteem te installeren. Je creëert daarmee een dualboot-systeem. Kies dan Custom (Advanced). In de volgende stap kun je dan eventueel een nieuwe partitie aanmaken.

In dit artikel gaan we uit van een schone installatie, waarbij alle oude systeemdata van Windows 10 worden gewist. Bevestig rechtsonder met Clean Install. Klik op een bestaande partitie van de pc of laptop. Hierop bewaart Pop!_OS zijn systeembestanden. Kies daarna Erase and Install. 

Account aanmaken

Zonder account heb je geen toegang tot Pop!_OS. Je typt daarom een naam en een gebruikersnaam, waarna je klikt op Next. Vul daarna twee keer een wachtwoord van minimaal acht tekens in. Via Next krijg je de mogelijkheid om alle (gebruikers)gegevens op de harde schijf te versleutelen. Op die manier is het voor digitale indringers lastiger om de data (zoals documenten en foto's) te ontfutselen. Deze functie vereist daarentegen wel relatief veel systeemkracht. Zeker op een wat oudere pc of laptop resulteert dat mogelijk in vertraging. Maak jouw keuze, wij kiezen voor Don't Encrypt. Het besturingssysteem wordt nu op de computer geïnstalleerd.

Na een paar minuten wachten is de installatie voltooid. Pop!_OS vraagt nu om een herstart. Verwijder eerst de usb-stick uit het systeem. Als je dat niet doet, komt het installatiemenu mogelijk weer tevoorschijn. Kies daarna Restart Device. Na de herstart klik je in het aanmeldscherm op jouw naam. Typ het wachtwoord dat je zojuist gekozen hebt en het bureaublad verschijnt. 

Welkomstvenster

Je kunt met het welkomstvenster eerst wat instellingen naar je hand zetten. Wat de welbekende Taakbalk is voor Windows, is het zogeheten Dock voor Pop!_OS. Je kunt vanuit deze plek allerlei veelgebruikte programma's oproepen. Bepaal op welke wijze je het Dock wilt weergeven, namelijk met of zonder randen. Via Next beslis je of je de onderdelen Workspaces en Applications wilt tonen. Je leest in de volgende stappen welke functies dit veelzijdige besturingssysteem in petto heeft. Klik hiervoor meermaals op Next.

Je kunt in het welkomstvenster ook tussen een licht en donker thema kiezen. Bovendien zet je de locatievoorzieningen desgewenst uit. Op die manier zien programma's niet waar je bent. Kies de juiste tijdzone. Verder voeg je optioneel diverse accounts toe, bijvoorbeeld die van Google en Microsoft. Je hebt dan onder meer snel toegang tot je e-mailbox en agenda. Het is dan wel nodig om inloggegevens van de gekozen diensten op te geven. Vanzelfsprekend is daarvoor een internetverbinding vereist. Bij een bekabelde verbinding hoef je niets te doen, want die herkent het systeem al automatisch. Voor wifi kies je de juiste netwerknaam en typ je het bijbehorende wachtwoord. Zodra je alle stappen van het welkomstvenster hebt doorlopen, bevestig je met Start Using Pop!_OS. 

Belangrijke instellingen

De navigatiestructuur van Pop!_OS verschilt niet zo gek veel van die van Windows. Wel staan de systeempictogrammen op een andere plek, namelijk rechtsboven. Pas daarmee onder andere het volume en de netwerkverbinding aan. Met Lock vergrendel je het systeem, terwijl je met Power Off/Log Out / Power Off de computer helemaal uitzet.

Pop!_OS stemt normaal gesproken de resolutie af op de gebruikte monitor. Je kunt de resolutie desgewenst wijzigen. Klik ergens met de rechtermuisknop op het bureaublad en kies Display Settings. Je klikt nu op Resolution, waarna je naar eigen inzicht een andere waarde instelt. Je kunt eventueel ook de nachtmodus activeren. Het besturingssysteem heeft dan tijdelijk warmere kleuren, waardoor je ogen 's avonds niet zo gauw vermoeid raken. Klik bovenaan op Night Light en zet de schakelaar aan. Geef aan op welke tijden je de nachtmodus wilt gebruiken.

Het loont de moeite om ook de overige onderdelen van het getoonde Settings-venster door te nemen. Zo verbind je eventueel draadloze apparaten met bluetooth en pas je de vormgeving van Pop!_OS naar eigen smaak aan. Je kunt bijvoorbeeld een persoonlijke achtergrondfoto en een ander energieschema instellen. 

Programma's

De Linux-distributie bevat van zichzelf al een aantal bruikbare programma's. Zo zijn Firefox en LibreOffice al geïnstalleerd en met een beetje geluk kun je daarmee al je werkzaamheden uitvoeren. Deze programma's zijn tenslotte ook voor andere besturingssystemen beschikbaar, waaronder Windows en macOS. Klik op Applications of Show Applications om alle beschikbare programma's te tonen. De tooltjes zijn over verschillende categorieën verdeeld. Klik bijvoorbeeld op Office om een tekstverwerker, rekenprogramma of tekentool te openen. De tool Geary is ook de moeite waard. Heb je in een eerder stadium een account van Google of Microsoft toegevoegd? Dan vind je hier de e-mails van Gmail of Outlook.com. Daarnaast vind je onder andere een rekenmachine, agenda, fotoviewer en videospeler.

Software installeren

Uiteraard voeg je ook gewoon zelf nog andere programma's aan Pop!_OS toe. Klik in het Dock of Applications-menu op Pop!_Shop. Als het beginvenster niet tevoorschijn komt, kies je linksboven Home. Wie weet zie je al wat interessante suggesties. Gebruik bovenaan de zoekfunctie om een specifiek programma te vinden. Aanraders zijn bijvoorbeeld GNU Image Manipulation Program (fotobewerker), Kdenlive (videobewerker), Spotify (muziekdienst), Calibre (e-bookbeheerder), Steam (gamehub) en VLC (mediaspeler). Heb je iets op het oog? Klik dan bij het programma op Install. Na opgave van je wachtwoord belandt het programma in het Applications-menu.

Updates en upgrades

Pop!_OS heeft een actief ontwikkelteam dat regelmatig updates uitbrengt. Installeer die altijd, want zo blijft het besturingssysteem soepel en veilig werken. Waarschijnlijk verschijnt er vanzelf een updatemelding. Je kunt ook zelf kijken of er nieuwe updates beschikbaar zijn. Open hiervoor het programma Pop!_Shop vanuit het Dock of Applications-menu en klik rechtsboven op Settings (pictogram met drie streepjes). Via Updates & Installed Software gaat de Linux-distributie op zoek naar nieuwe updates. Misschien kun je ook diverse programma's bijwerken. Klik indien mogelijk op Update All. Na afloop moet je de computer wellicht herstarten.

Als je trouw alle updates installeert, kom je op den duur vanzelf in aanmerking voor een zogenoemde upgrade. Daarmee voorzie je de computer van een nieuwe versie van Pop!_OS. Klik in het Dock of Applications-menu op Settings, waarna je in het linkermenu onderaan naar OS Upgrade & Recovery navigeert. Je ziet meteen of je momenteel de nieuwste versie van het besturingssysteem gebruikt. Zo niet, dan bevindt zich onder OS Upgrade een downloadknop. Houd er rekening mee dat zo'n upgrade wel een uur kan duren. Ten slotte activeer je onderaan in het venster desgewenst automatische updates. Kies in dat geval wanneer (dag en tijdstip) het systeem zichzelf mag bijwerken.

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Daarom gaan we een paar keer per week op zoek naar zulke deals. Met de feestdagen voor de deur kijken we dit keer naar 5.1-surroundsets voor de woonkamer. Want wat is er nou leuker om je favoriete film of serie te kijken met supergoed geluid? Of bij het gamen? Voor minder dan 300 euro welteverstaan.

Een 5.1 speakerset is een geluidssysteem dat is opgebouwd uit zes verschillende luidsprekers. Het cijfer 5 staat voor de satellietluidsprekers: een middenkanaal voor spraak, twee speakers voorin (links en rechts) en twee speakers die je achter je plaatst. De .1 verwijst naar de subwoofer, die specifiek de lage bastonen voor zijn rekening neemt. Doordat deze luidsprekers rondom de luisterpositie worden geplaatst, komt het geluid vanuit verschillende richtingen op je af. Dit creëert een ruimtelijk effect waardoor je bij het kijken van films en series of het spelen van games wordt omringd door geluid.

Logitech Z906

Deze set is ontworpen om meerdere audiobronnen tegelijkertijd te kunnen verwerken. Je sluit tot zes apparaten aan, zoals een televisie, gameconsole of computer, via de beschikbare digitale optische, digitale coaxiale of analoge ingangen. De set beschikt over een bedieningsconsole die je stapelt bij je apparatuur en een draadloze afstandsbediening voor bediening vanaf de bank. Het systeem levert een continu vermogen van 500 watt en is THX-gecertificeerd, wat betekent dat het voldoet aan specifieke prestatie-eisen voor bioscoopgeluid. De decodering ondersteunt Dolby Digital en DTS-soundtracks. Naast de subwoofer krijg je vier satellietluidsprekers en een middenkanaal die je flexibel kunt plaatsen.

Sony HT-S40R

Bij dit systeem worden de achterste luidsprekers aangestuurd door een draadloze versterker, waardoor er geen kabels van de soundbar voorin de kamer naar achteren hoeven te lopen. De soundbar zelf beschikt over drie kanalen en werkt samen met de subwoofer en de twee achterspeakers voor de 5.1-weergave. Het totale uitgangsvermogen bedraagt 600 watt. Voor de connectiviteit maak je gebruik van HDMI ARC, een optische ingang of een analoge aansluiting. Daarnaast is er Bluetooth 5.0 aanwezig voor het streamen van audio vanaf mobiele apparaten. De soundbar kan aan de muur worden bevestigd of voor de televisie worden geplaatst.

Trust GXT 658 Tytan

Dit geluidssysteem is eigenlijk voornamelijk bedoeld voor games en in combinatie met een pc of gameconsole, waarbij de houten subwoofer het middelpunt vormt. De basweergave is gesynchroniseerd met geïntegreerde LED-verlichting die reageert op het ritme van het geluid. Het systeem schakelt automatisch naar een stand-by modus wanneer het niet in gebruik is. De set wordt geleverd met een afstandsbediening waarmee je onder andere de bas en het volume regelt. De kabels voor de achterste luidsprekers hebben een lengte van 8 meter, wat plaatsing in grotere ruimtes mogelijk maakt zonder verlengsnoeren. Het piekvermogen ligt op 180 watt.

Hisense AX5100G

Dit audiosysteem ondersteunt Dolby Atmos-technologie voor een ruimtelijke geluidsweergave. De set bestaat uit een soundbar, een losse subwoofer en twee achterluidsprekers. Met een totaal vermogen van 340 watt worden de verschillende frequenties verdeeld over de speakers. Je hebt de beschikking over diverse equalizer-modi, waaronder instellingen voor nieuws, film en games. Aansluiten op de televisie gaat via HDMI eARC, maar er zijn ook opties voor USB en een optische kabel. De achterspeakers plaats je achter de luisterpositie om het surround-effect van de 5.1-opstelling te completeren.

Sony HT-S20R

Je installeert dit systeem met een soundbar, subwoofer en twee bedrade achterspeakers. De soundbar verzorgt de linker-, rechter- en middenkanalen, terwijl de externe subwoofer de lage tonen voor zijn rekening neemt. Het systeem heeft een totaal vermogen van 400 watt en ondersteunt Dolby Digital. Via de USB-poort speel je audiobestanden direct af van een geheugenstick. Voor de verbinding met de televisie gebruik je HDMI ARC, maar als je televisie dit niet ondersteunt, zijn er optische en analoge ingangen beschikbaar. De set beschikt over diverse geluidsmodi die je met een knop op de afstandsbediening selecteert.