Zelf bier brouwen met behulp van een Raspberry Pi en Arduino, dat is BrewPi in een notendop. Overigens een Nederlandse uitvinding. PCM sprak de bedenker, Elco Jacobs. Hij vertelt zijn bijzondere verhaal.

Het idee om het bierproces met een computer aan te sturen is in 2011 ontstaan als Elco zelf thuis met een starter kit bier probeert te maken. “Na twee zelfgemaakte batches werd me duidelijk dat de temperatuur de grootste invloed heeft op de smaak én ben ik op zoek gegaan naar manieren om dit te beter te controleren”, herinnert hij zich.

De oplossingen die hiervoor beschikbaar zijn, voldoen echter niet aan zijn wensen. “Ik wilde bijvoorbeeld grafieken zodat ik achteraf kon bepalen waarom het bier smaakte zoals het smaakte. Maar zoiets bestond simpelweg niet.”

Elco, die op dat moment als student werkzaam is in elektronica lab van Industrial Design en flink wat ervaring heeft met programmeren van de Arduino, besluit uiteindelijk om zelf iets te bedenken. Hij schrijft software waarmee de Arduino via een zelf gefabriceerd uitbreidingsbordje (‘Arduino shield’) twee temperatuursensoren in een omgebouwde koelkast kan uitlezen: één voor de binnentemperatuur en één voor het bier. Twee aangesloten relais kunnen vervolgens wanneer dat nodig is de koeling inschakelen of – dankzij een aangebracht verwarmingselement – de temperatuur in koelkast juist verhogen.

UberFridge

Om de boel te monitoren en de verzamelde data grafisch weer te geven, heeft hij een goedkope webserver nodig. Een afgedankte DD-WRT router waarop het Arduino-bordje via usb wordt ingeprikt blijkt te klus te kunnen klaren. Zijn eerste prototype – genaamd ‘UberFridge’ – waarmee hij het bij bier brouwen zo belangrijke ‘gisten’ perfect kan aansturen, blijkt prima te werken.

©PXimport

Zijn brouwsels beginnen stukken beter te smaken, maar helemaal tevreden is Elco nog niet. De webserver blijkt niet erg stabiel en de 16 MB intern geheugen van de router te krap. Het euvel laat zich lastig oplossen, ook niet wanneer de router wordt ingewisseld voor een iets groter exemplaar van Bufalo.

Wanneer in 2012 de eerste Rapsberry Pi verschijnt, kan Elco zijn geluk niet op. “Een goedkope computer met maar liefst 256 MB geheugen én goede Linux-omgeving: dat was precies wat ik zocht. Ik dacht: laat ik de eerste zijn die het brouwen van bier koppelt aan de Raspberry Pi. In die periode bedacht ik ook de merknaam BrewPi.”

Wereldwijd succes

De combinatie van Rasperry Pi met de Arduino voor het maken van bier werkt goed en wordt al snel opgepikt door o.a. Raspberrypi.org, Wired.com, Adafruit, Hackaday en Slashdot. Binnen een week heeft brewpi.com 50.000 bezoekers en besluit hij het Arduinobordje als bouwpakket aan te bieden. De bestellingen komen binnen en uiteindelijk verkoopt hij wereldwijd honderden exemplaren.

In de daaropvolgende periode verbetert Elco de software en de hardware. De BrewPi wordt inmiddels ook als kant-en-klare kit in zijn shop aangeboden en is voorzien van een handig display. Voor zowel het Arduino-bordje als de RaspBerry Pi – inmiddels model B+ – levert hij een fraaie transparante behuizing.

Wanneer hij thuis zijn eigen opstelling voor het maken van bier verder uitbouwt, is hij echter niet altijd tevreden over de RVS-onderdelen die hij elders betrekt. “In veel gevallen word gebruikgemaakt van standaard loodgietersfittingen die je ook gewoon in de bouwmarkt kunt vinden. Een keteldoorvoer wordt in zo’n geval gemaakt door er simpelweg een draadeind doorheen te steken met twee O-ringen, twee revetjes (sluitringen) en dat plat te persen. Ik vond dat dit netter kon, bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat zo’n O-ring in een groef wordt opgesloten.”

©PXimport

Via China

Elco gaat op zoek en vindt uiteindelijk een partij in China die zijn RVS-onderdelen voor een goede prijs kan fabriceren. Hij neemt de gok en plaatst een bestelling van 100 stuks. Wat hij zelf niet gebruikt, biedt hij aan via de shop. Er is markt voor en Elco besluit ook andere benodigdheden zoals pompen, kleppen, filters en kranen te gaan verkopen. Een student werktuigbouwkunde helpt hem bij het opnieuw ontwerpen van de onderdelen die niet aan eisen voldoen zodat ook deze kunnen worden geproduceerd.

De Arduino met uitbreidingsbordje mag dan een goedkope oplossing zijn voor het aansturen van het maken van bier, nadelen zijn er ook. Niet al zijn klanten zijn even handig in het in elkaar zetten van de hardware of configureren van de software, waardoor Elco steeds meer tijd kwijt is aan het verlenen van support. Hij wil bovendien meer.

Naast het meten van de temperatuur, het koelen of verwarmen moet zijn BrewPi bijvoorbeeld ook automatisch kleppen kunnen openen of sluiten en pompen kunnen aansturen. Elco: “De Arduino is eigenlijk een hele kleine microcontroller en op een gegeven moment kon er niets meer bij. In plaats van de software verder uit te breiden waren we alleen nog maar bezig met allerlei optimalisaties.”

Overstap naar Spark Core

Eind 2014 hakt Elco de knoop door. Hij besluit om de Arduino vaarwel te zeggen en stapt over op een bordje dat gebruikt maakt van Spark Core; een microcontroller die speciaal voor het Internet of Things (IoT) is ontwikkeld en standaard over wifi beschikt. Elco:

“De software van Arduino is community based terwijl het platform van Spark Core vanuit een bedrijf wordt beheerd. Je kunt je hierdoor meer richten op ontwikkelen van goede software zonder dat je eerst allerlei software libraries van derden moet testen. En omdat de Spark een hardware abstractielaag heeft, kun je met dezelfde API relatief eenvoudig overstappen wanneer er in de toekomst een nieuwe chip uitkomt.”

©PXimport

De nieuwe BrewPi Spark is in tegenstelling tot zijn voorganger voorzien van een kleurenscherm en alleen als bouwpakket (zonder solderen) of kant-en-klaar beschikbaar. Sensoren en andere apparaten kunnen bovendien voortaan via RJ11 ingeprikt, worden automatisch ontdekt en krijgen een eigen adres. “Ideaal, want hierdoor is de BrewPi Spark plug-and-play en kan deze in de toekomst een vrijwel onbeperkt aantal apparaten aansturen én uitlezen.”

De toekomst van BrewPi

Momenteel werkt Elco samen met twee ontwikkelaars in het buitenland om de software verder te verbeteren maar hij heeft plannen om een fulltime ontwikkelaar aan te nemen. “Door de groei van mijn bedrijf kost het me echter steeds meer moeite hier zelf veel tijd in te steken.” Omdat BrewPi niet alleen voor het maken van bier kan worden gebruikt maar ook voor andere (fermentatie)processen of bijvoorbeeld het drogen van worst, wil hij naar een meer flexibele oplossing waarin gebruikers simpelweg de modules die ze nodig hebben kunnen ‘aanklikken’.

De BrewPi Spark maakt nog steeds gebruik van een webserver zoals de Raspberry Pi die wordt ingeprikt. Elco: “Wanneer we het wifi-onderdeel van de Spark gaan gebruiken, is dit niet meer nodig en kan de webserver ook gewoon elders draaien, bijvoorbeeld op een NAS. BrewPi Spark kan dan via de cloud worden aangestuurd.”

Zijn klanten zijn inmiddels niet alleen meer hobbyisten want ook steeds meer (semi)professionals ontdekken BrewPi. Sommigen brouwerijen gebruiken zijn oplossing als pilotsysteem voor testbrouwsels. Elco: “Ik denk dat het op termijn zonder meer interessant is om steeds meer producten te ontwikkelen voor de meer grootzakelijke klanten.”

Binnenkort lees je op PCM hoe je zelf aan de slag gaat met BrewPi.

Tekst: Art den Boer

Of je nu graag uitgebreid kookt of elke avond snel klaar wilt zijn: een slimme keukenindeling maakt het verschil. Alles moet logisch op zijn plek staan, zodat je moeiteloos overal bij kunt en na afloop ook weinig tijd kwijt bent aan opruimen.

Lees ook: Fornuis op maat: kies het aantal pitten dat bij je past

Vaatwasser, gootsteen en vuilnisbak

Heb je plannen voor een nieuwe keuken? Denk dan nu al na over welke slimme keuzes je kunt maken met de indeling. Plaats bijvoorbeeld de vaatwasser, de spoelbak en de afvalemmer dicht bij elkaar. Je hoeft dan nooit ver te lopen met vieze borden en je kunt ze makkelijk leegschrapen, eventueel afspoelen en direct inruimen. Staat de afvalbak in een kastje direct naast de vaatwasser? Let er dan op dat je het deurtje nog goed kunt openen als de deur van de vaatwasser omlaag staat. Dat werkt makkelijker bij het inruimen. Plaats verder de vaatwasser niet direct tegen een zijmuur. Tijdens het inruimen loop je dan sneller kans op spetters tegen de muur.

Werkblad en kookplaat

Het werkblad is meer dan alleen een plek om iets op te zetten. Je gebruikt het om te snijden, te mixen, spullen neer te leggen en borden op te scheppen. Zorg daarom dat je voldoende vrije werkruimte overhoudt – dus niet alles volbouwen met apparatuur. Plaats de spoelbak of kookplaat liever niet op een hoek. Je hebt aan beide kanten plek nodig, zodat je je handen vrij kunt houden en spetters opvangt. Reken aan weerszijden minimaal veertig centimeter. Dat oogt niet alleen rustiger, het werkt ook prettiger. Handig om te weten: bij je keukenspecialist wordt hiervoor vaak de term aflegruimte gebruikt. En nog even over de kookplaat: plaats die bij voorkeur niet pal naast de koelkast of een hoge kast; dat geeft weinig bewegingsvrijheid en maakt het lastig om met meerdere mensen tegelijk in de keuken te staan.

©Olga Yastremska and Leonid Yastremskiy

Koelkast

Een koelkast gebruik je vaker dan je denkt – gemiddeld zo'n 35 keer per dag. Zet 'm daarom op een plek waar je er makkelijk bij kunt, ook als je vanuit de woonkamer even snel iets wilt pakken. Zet de koelkast liever niet helemaal achterin of op een plek waar je niet vanzelf langsloopt; dat is al snel onhandig in het dagelijks gebruik. Let ook op de temperatuur rondom de koelkast. Zet hem niet naast een oven, radiator of op een plek waar veel zonlicht komt. Kan het echt niet anders, zorg dan voor een isolerende tussenplaat en houd minstens drie centimeter ruimte vrij tussen warmtebron en koelkast.

Gebruik de keuken-driehoek

In de basis draait een keuken om drie functies: koken, spoelen en koelen. Je fornuis, gootsteen en koelkast vormen samen een denkbeeldige driehoek. Als de afstanden tussen deze drie goed gekozen zijn, werk je prettiger. Staan ze te ver van elkaar, dan loop je onnodig veel. Staan ze te dicht bij elkaar, dan dan wordt het al snel krap en onhandig. Een keukenspecialist kan helpen bij het vinden van een goede verhouding, maar je merkt het zelf vaak ook al als iets net niet lekker werkt.

Optimale werkhoogte

Ook de hoogte van je werkplekken telt mee. Een oven op armhoogte is een stuk prettiger dan op kniehoogte, zeker als je vaak bakt. Het voorkomt bukken. Heb je een kleine keuken? Kies dan voor een compacte oven of voor een fornuis met geïntegreerde oven. Datzelfde geldt voor de vaatwasser: als je die wat hoger plaatst, spaar je je rug en knieën. Voor de kookplaat geldt een andere regel: meet de afstand van je onderarm tot het werkblad. Is die ongeveer twaalf centimeter, dan zit je goed qua houding en belast je je schouders niet onnodig.

Apparatuur wat hoger plaatsen (als dat kan) heeft nog een voordeel. Wanneer je kleine kinderen hebt rondlopen, kunnen die er minder makkelijk bij. Wel zo veilig!

©lev dolgachov

Opbergruimte

Tot slot: denk na over hoe je spullen opbergt. Onderkastjes bieden veel ruimte, maar vragen vaak veel van je rug. Bovenkastjes kunnen juist weer te hoog zijn. Een buffetkast biedt uitkomst: wat je dagelijks gebruikt zet je op ooghoogte, wat minder vaak nodig is kan best wat lager of juist hoger.

Slim indelen = een fijnere keuken!

Een goede keuken draait niet alleen om de juiste apparatuur, maar vooral ook om slimme keuzes die het koken makkelijker maken. Denk na over looproutes, werkhoogtes en voldoende bewegingsruimte. Positioneer alles op logische plekken, zorg voor een werkblad met voldoende vrije ruimte en let op kleine details zoals de draairichting van kastdeurtjes. Daarmee wordt de keuken (nog meer) het hart van je huis!

Warm! Dorst! Hoog tijd dus voor ijskoffie en ijsthee. Je hoeft er niet eens voor naar de winkel: je kunt het binnen een paar minuten zelf maken, vaak gewoon met wat je al in huis hebt. Lekker verfrissend, en meestal ook gezonder én goedkoper dan wat je in de supermarkt vindt. In dit artikel lees je precies hoe je dat doet. Proost!

Lees ook: Geen ijsmachine, toch zelf ijs maken? Natuurlijk kan dat! 

Wie van koffie houdt, kan met ijskoffie alle kanten op. Je kunt koffie koud zetten (cold brew), of juist warme koffie gebruiken en die laten afkoelen.

In beide gevallen begint het met sterke koffie. Hoe sterker, hoe beter, want ijsblokjes verdunnen de smaak. Zet bijvoorbeeld een dubbele espresso of gebruik een koffiemachine op de hoogste intensiteit. Laat de koffie afkoelen, giet 'm over een glas vol ijsblokjes en voeg melk of plantaardige drink (haver, amandel of soja) toe als je dat lekker vindt.

Liever iets milders? Dan is cold brew een goed alternatief. Meng grofgemalen koffie met koud water in een kan of fles. Je moet er wel de tijd voor nemen, want je moet het daarna zo'n twaalf uur in de koelkast laten trekken. Daarna filter je het koffiedik eruit met een zeef of koffiefilter. Het resultaat is een zachte, cafeïnerijke drank die minder bitter is dan je zou verwachten – ideaal voor wie gewone zwarte koffie te scherp vindt. Verdun het naar smaak met melk, water of siroop, bijvoorbeeld vanillesiroop of hazelnootsiroop. Tip: je kunt ook wat meer maken dan je nodig hebt en dat in de koelkast bewaren (maximaal drie dagen). Heb je op een later tijdstip dan trek in ijskoffie, dan hoef je niet eerst twaalf uur te wachten.

Gebruik je een espressomachine, dan heb je meer controle over de smaak. Voor een krachtige ijskoffie kies een Arabica/Robusta-blend. Door de Robusta-bonen in deze melanges krijg je een pittige smaak en een stevige crèmelaag – ook lekker in ijskoffie.

Liever iets zachters of fruitigers? Ga dan voor 100% Arabica-bonen. Die zijn milder en hebben vaak meer nuance. Zulke bonen geven je ijskoffie een verfijnde smaak, soms met citrus- of bloemtonen.

Ook decafé werkt prima, bijvoorbeeld als je 's avonds nog iets kouds wilt drinken zonder daarna klaarwakker te liggen.

©annapustynnikova

IJsthee: verkoelende dorstlesser

Ook ijsthee maak je in een paar simpele stappen. Gebruik losse thee of gewone theezakjes, maar zet het sterker dan je normaal zou doen. De thee wordt namelijk verdund zodra je er ijs aan toevoegt. Zwarte thee is een klassieker, maar groene thee, kruidenmengsels of gearomatiseerde soorten werken net zo goed. Let wel op: groene thee en kruideninfusies zijn gevoeliger voor een bittere nasmaak als je ze te lang laat trekken. Hou de trektijd dus korter dan bij zwarte thee. Hieronder lees je welke watertemperatuur je moet gebruiken en hoe lang je het mengsel moet laten trekken.

– Zwarte thee: 95–100 °C, 4–5 minuten
– Groene thee: 70–80 °C, 2–3 minuten
– Kruideninfusies/rooibos: 95–100 °C, 5–6 minuten

©shersor

Laat de thee eerst een beetje afkoelen, of gebruik niet te veel ijs in één keer. Zo blijft de smaak in balans en voorkom je dat je thee bitter of waterig wordt. Je kunt de thee ook helemaal laten afkoelen op het aanrecht en daarna in de koelkast zetten – dan krijg je een heldere, frisse ijsthee zonder smaakverlies.

Voeg daarna eventueel smaakmakers toe zoals schijfjes citroen, munt of een beetje honing. Suiker los je het best op in de thee als die nog warm is, anders blijft het onder in je glas liggen. Houd je liever van minder zoet, dan kun je het ook bij een paar druppels citroen of een scheutje appelsap houden. Gebruik je verse vruchten zoals perzik of sinaasappel, snijd die dan in dunne plakjes en laat ze even meetrekken.

Gooi je ijsthee niet direct vol ijs, zeker niet als je hem lang wilt bewaren. Door de ijsklontjes vlak voor het serveren toe te voegen, blijft de smaak beter behouden. En als je slim bent, vries je wat van de thee zelf in als ijsklontjes. Zo wordt je drankje koud, zonder dat het verwatert.

Tot slot: experimenteren en bewaren

Het fijne aan zelf ijskoffie of ijsthee maken, is dat je eindeloos kunt variëren. Wissel af met kruiden, citrus, melksoorten of zoetmakers. Probeer eens een koude espresso met gecondenseerde melk of een groene ijsthee met gember en limoen. Hieronder hebben we zowel voor ijskoffie als ijsthee vijf smaakvariaties voor je verzameld.

Maak in één keer een grotere hoeveelheid en bewaar die in een afsluitbare fles in de koelkast. Zo heb je altijd iets klaarstaan als je behoefte hebt aan iets verfrissends én lekkers te drinken. Let er wel op dat vers gemaakte ijsthee en cold brew koffie maar een paar dagen houdbaar zijn. Drink het binnen drie dagen op, dan is de smaak op z'n best.  

©vikakurylo81 - stock.adobe.com

5 bijzondere ijskoffievariaties

– Kokos-kardemom: kokosmelk, gemalen kardemom, honing
– Sinaasappel-kaneel: geraspte sinaasappelschil, kaneelpoeder, ahornsiroop
– Hazelnoot-salted caramel: hazelnotenmelk, karamelsiroop, snufje zeezout
– Chocolade-chili: cacaopoeder, cayennepeper, bruine suiker
– Rozemarijn-citroen: verse rozemarijn, citroensap, agavesiroop

5 bijzondere ijstheevariaties

– Watermeloen-munt: watermeloensap, verse munt, limoen
– Perzik-basilicum: verse perzik, basilicumblaadjes, honing
– Hibiscus-granaatappel: hibiscusbloemen, granaatappelsap, stevia
– Komkommer-dille: komkommer, verse dille, snufje zeezout
– Ananas-tijm: ananasblokjes, tijmblaadjes, kokoswater

Smaakvariaties: hoe & wat

Tijdens het trekken (in de hete koffie/thee):

• Kruiden zoals kardemom, kaneel, rozemarijn, basilicum, dille, tijm
• Citrusschil (sinaasappel)
• Hibiscusbloemen

Na het afkoelen toevoegen:

• Verse sappen (watermeloen, granaatappel, citroensap)
• Verse stukjes fruit (perzik, ananas, komkommer)
• Melksoorten (kokosmelk, hazelnotenmelk, amandelmelk)
• Zoetmakers (honing, stroop, stevia)
• Verse kruiden die snel bitter worden (munt)

Extra smaakmakers:

• Cacaopoeder: eerst mengen met beetje heet water, dan toevoegen
• Zeezout: altijd op het laatst, naar smaak