Retro-screensaver voor iPad en iPhone

Eerst even het ‘slechte’ nieuws: zowel iPad als iPhone kennen geen screensaver-functie. Zou immers zonde van de batterijcapaciteit zijn! In plaats van een mooie animatie springen deze apparaten dus over naar slaapstand en bijbehorend zwart scherm. Geen nood: de grafische hoogstandjes uit de app XScreenSaver doen het er wel op, dus je kunt er zonder meer uren naar kijken. 

Wil je de ‘echte’ screensaverfunctionaliteit, dan moet je uitwijken naar een Linux- of Unix-systeem. Of installeer het ook beschikbare XScreenSaver voor macOS. In dit artikel focussen we ons echter op de iPad/iOs-app XScreenSaver (er is trouwens ook een versie voor Android!). Want ondanks het feit dat dit feitelijk meer een grafische demo is, valt er aan de meeste individueel beschikbare ‘screensavers’ nog aardig wat te tweaken. 

Ook toepassingen zijn er in deze meer gelimiteerde vorm te bedenken. Sluit je iPad of iPhone aan op een tv en zorg voor psychedelisch party-achtergrondbehang. Als straks iOS/iPadOS 16 verschijnt, word daarbij ook nog eens het volledige potentieel van het externe scherm gebruikt.

Alweer 30 jaar oud

XScreenSaver stamt uit 1992 – 30 jaar oud dus alweer - en is ontwikkeld door Jamie Zawinski. Sinds die tijd wordt het nog altijd door dezelfde maker actief onderhouden. Het is altijd open source en dus gratis gebleven, ook in app-vorm. 

Zawinski is trouwens min of meer een legende in het IT-wereldje. Hij werkte onder meer aan de Netscape browser en aanpalend mailprogramma. Ook heeft hij sinds 1999 een nachtclub in San Francisco. Al met al een van de meer kleurrijke figuren dus. Iets wat zich zonder meer weerspiegelt in XScreenSaver. 

Na installatie van de app krijg je een lange lijst met beschikbare screensavers te zien. Overal wordt het jaartal van uitgifte bij vermeld, waardoor je ook mooi kunt zien wanneer de eerste 3D-videokaarten op de markt verschenen. Creatief programmeren zorgde er echter van het allereerste begin voor dat ook 2D-screensavers heerlijk zijn om naar te kijken.

Technisch-wetenschappelijk kijkgenot

Moderne hardware – inclusief tablets en smartphones – draaien meestal hun hand niet om voor het achterliggende rekenwerk, wat boterzachte animaties tot gevolg heeft. Je start een screensaver door simpelweg op de naam te tikken. Wil je eerst de instellingsmogelijkheden bekijken, dan tik je op de omcirkelde i. Per screensaver valt er van alles in te stellen. 

Veel van de screensavers hebben bovendien een wetenschappelijk achtergrond. Denk aan fractals, tandwielstelsels, zwaartekrachtvelden en meer. Verder geldt dat voor de meeste beschikbare screensavers een link naar meer uitleg en de achtergrond ervan beschikbaar. Kortom: als je wilt kun je er ook nog iets van leren.

Voor de computernerd is bijvoorbeeld de screensaver m6502 alleraardigst. Deze emuleert een 6502 cpu, een roemruchte 8-bitter die z’n hoogtijdagen in het homecomputertijdperk beleefde. Aardig detail: hij wordt nog steeds geproduceerd en gebruikt in bijvoorbeeld speelgoed. Hoe dan ook, de screensaver-versie is dus een emulator die continu programma’s uitvoert. 

Via de instellingen kun je het gewenste aantal instructies per seconde opgeven; in principe zijn die prima zoals ze staan. Tenzij je een ultrasnelle CPU wilt emuleren natuurlijk. Het beeld wordt getoond op een eveneens geëmuleerde beeldbuis-tv, inclusief wat ruis.

Terminal met nieuwswaarde

Phosphor is minstens zo retro als de hiervoor genoemde screensaver. Het betreft een terminal-emulator die random-teksten uit Wikipedia laat zien. Bijzonder aardig detail is, dat als je XScreenSaver op macOS of Unix hebt draaien, deze ook als programma gestart kan worden. In dat geval gedraagt het zich als een volwaardige VT-100 terminal! 

In plaats van de standaard ingestelde Wikipedia-artikelen kun je in de settings ook je eigen URL invoeren. Waarbij je al snel zult merken dat je dan in de meeste gevallen HTML-code te zien krijgt. Wat prima blijkt te werken is een RSS-feed als URL in het daarvoor bestemde veld in de settings in te voeren, probeer bijvoorbeeld maar eens https://www.nu.nl/rss/Algemeen voor een continue stroom aan algemeen nieuws van nu.nl.

Overigens is er ook de Apple ][ emulator, als screensaver gestart gewapend met een slideshow en ook random ingetikte programma’s die vervolgens uitgevoerd worden. Start je deze deze screensaver op bijvoorbeeld je Mac als losse app, dan gedraagt ook dit stukje software als een volwaardige terminal. Altijd handig om achter de hand te hebben, zo af en toe.

Fractals

Zoals al gemeld ontbreekt het aan fractals verre van in XScreenSaver. Kijk bijvoorbeeld eens naar IMS Map, voor wolkachtige patronen. Je kunt trouwens van alle getoonde beelden op de bekende manier screenshots maken; daarmee zijn (onderdelen van) gegenereerde graphics wellicht ook weer te gebruiken in eigen creaties. 

Hopalong is een ‘klassieke’ fractalgenerator, goed voor lang tijdverdrijf. C Curve genereert lijngebaseerde fractals, die heel simpel beginnen maar al snel uitgroeien tot complexe figuren.

Van nul tot nu

In XScreenSaver trekt een ruim stuk computergeschiedenis aan je ogen voorbij. Voor de ‘oude rotten’ zal het tenminste deels een feest van herkenning zijn, en voor ieder ander is het gewoon leuk om naar te kijken in een verloren uurtje. Waarbij je je moet bedenken dat álle screensavers in een app zijn gevat van slechts 20 MB groot. Daar is op ieder apparaat dus wel een permanent plekje voor te vinden, gokken we!