Een Raspberry Pi opstarten doe je normaal vanaf een (micro-)sd-kaart. Maar soms is dat niet zo handig. Sinds kort hebben de ontwikkelaars van de familie minicomputertjes twee nieuwe bootmodi toegevoegd: usb en netwerk. Met de usb-modus start je de Raspberry Pi vanaf een besturingssysteem op een usb-stick of harde schijf die je via usb aansluit.

Met de netwerkmodus heb je zelfs geen lokaal opslagapparaat nodig: de Raspberry Pi downloadt zijn besturingssysteem via het netwerk van een andere computer. Zo kun je ook eenvoudig meerdere Raspberry Pi’s laten opstarten via een besturingssysteem op een centrale computer. Update je dat centrale besturingssysteem, dan draaien al je Raspberry Pi’s automatisch de nieuwste versie.

01 Experimentele bootmodi

De nieuwe bootmodi zijn experimenteel en ontwikkeld voor de Raspberry Pi 3. De bootcode die daarvoor nodig is, zit in de BCM2837: de processor van de Raspberry Pi 3. Heb je een Raspberry Pi 1, 2 of Zero, dan kun je ook van de nieuwe bootmodi gebruikmaken, maar via een omweg: formatteer een sd-kaart met fat32, kopieer het bestand bootcode.bin naar het kaartje en start je Pi van dit kaartje op. Dat is dan wel niet volledig zonder sd-kaart, maar je kunt je Pi wel vanaf usb of het netwerk opstarten.

02 Mogelijke problemen met usb

Opstarten van usb lukt niet altijd. Zo schakelen sommige usb-sticks zich te traag in. Ook externe harde schijven reageren niet altijd binnen de twee seconden, de tijd die de bootcode standaard wacht. Je kunt die time-out wel verhogen naar vijf seconden, maar sommige schijven zijn dan zelfs nog niet klaar. Andere usb-sticks stellen heel specifieke eisen aan het communicatieprotocol, waaraan de (tot 32 kB rom beperkte) bootcode van de Raspberry Pi 3 niet voldoet. Je zult dus misschien enkele schijven moeten uitproberen.

©PXimport

03 Firmware upgraden

We gaan ervan uit dat je Raspbian op je Raspberry Pi draait. Indien niet, download dan een image en zet het op een sd-kaart met het programma Win32DiskImager en start de Pi ervan op. Ververs eerst alle pakketbronnen met sudo apt-get update. Als je Raspbian Lite draait (de versie zonder grafische interface), voer dan eerst sudo apt-get install rpi-update uit omdat die minimale versie van Raspbian het pakket rpi-update niet heeft. Voer dan een update van de firmware uit de ‘next’-branch uit met sudo BRANCH=next rpi-update.

04 Usb-modus inschakelen

Open het opstartconfiguratiebestand met sudo nano /boot/config.txt en voeg de opdracht program_usb_boot_mode=1 toe aan het einde. Sla het bestand op met Ctrl+O en sluit nano af met Ctrl+X. Herstart je Pi met sudo reboot, en controleer na de herstart of de usb-modus is ingeschakeld. Dat doe je met de opdracht vcgencmd otp_dump | grep 17:, die als resultaat een getal moet tonen dat eindigt op 0x3020000a. Open daarna weer het opstartconfiguratiebestand en verwijder de opdracht program_usb_boot_mode=1, zodat je niet per ongeluk de usb-bootmodus inschakelt op een andere Pi waarin je deze sd-kaart steekt.

©PXimport

05 Usb-opslag partitioneren

Sluit nu je usb-opslagapparaat op je Pi aan. Partitioneer dit apparaat met sudo parted /dev/sda. Maak een nieuwe partitietabel aan met mktable msdos en bevestig met Yes dat je alle gegevens op de schijf wilt vernietigen. Maak daarna een fat32-partitie van 100 megabyte aan met mkpart primary fat32 0% 100M en een ext4-partitie die de rest van de schijf inneemt met mkpart primary ext4 100M 100%. Bekijk de wijzigingen met print en sluit parted af met quit. Creëer dan het bootbestandssysteem met sudo mkfs.vfat -n BOOT -F 32 /dev/sda1 en het rootbestandssysteem met sudo mkfs.ext4 /dev/sda2.

06 Raspbian kopiëren

Installeer het programma rsync met sudo apt-get install rsync. Maak daarna een nieuwe directory aan met sudo mkdir /mnt/usb en koppel het ext4-bestandssysteem van de usb-opslag daarop aan met sudo mount /dev/sda2 /mnt/usb/. Maak dan een boot-directory aan met sudo mkdir /mnt/usb/boot en koppel het bootbestandssysteem erop aan met sudo mount /dev/sda1 /mnt/usb/boot/. Kopieer nu het Raspbian-systeem dat je vanaf de sd-kaart draait naar het bestandssysteem op je usb-opslag. Dat doe je met de opdracht sudo rsync -ax --progress / /boot /mnt/usb. Heb even geduld, want dat kan een tijdje duren.

07 Chroot

De usb-opslag bevat nu een kopie van je draaiende Raspbian, maar niet alles mag identiek zijn. Zo heeft het nieuwe systeem andere ssh-sleutels nodig. Ga daarom naar de usb-opslag met cd /mnt/usb en koppel een aantal speciale bestandssystemen aan met sudo mount --bind /dev dev, sudo mount --bind /sys sys en sudo mount --bind /proc proc. Voer daarna een chroot (change root) uit met sudo chroot .. Alle opdrachten die je nu uitvoert, worden in het systeem op de usb-opslag uitgevoerd, niet meer in het systeem op de sd-kaart.

©PXimport

08 Nieuwe ssh-sleutels

Je bent nu root-gebruiker in de chroot. Verwijder eerst de bestaande ssh-sleutels, want dat zijn degene die we van het systeem van de sd-kaart hebben gekopieerd. Dat doe je met rm /etc/ssh/ssh_host*. Genereer daarna nieuwe ssh-sleutels door de OpenSSH-server te herconfigureren met dpkg-reconfigure openssh-server. Verlaat daarna de chroot met exit. Alle opdrachten die je nu uitvoert, worden weer in het systeem op de sd-kaart uitgevoerd. Ontkoppel dan de speciale bestandssystemen met sudo umount dev, sudo umount sys en sudo umount proc.

©PXimport

09 Rootbestandssysteem aanpassen

Zorg nu dat de Pi het rootbestandssysteem op de usb-opslag gebruikt in plaats van dat op de sd-kaart. Daarvoor pas je het bestand /boot/cmdline.txt aan met sudo sed -i "s,root=/dev/mmcblk0p2,root=/dev/sda2," /mnt/usb/boot/cmdline.txt. Doe hetzelfde in het bestand /etc/fstab: sudo sed -i "s,/dev/mmcblk0p,/dev/sda," /mnt/usb/etc/fstab. Ga daarna naar je home-directory met cd, ontkoppel de bestandssystemen van de usb-opslag met sudo umount /mnt/usb/boot en sudo umount /mnt/usb en schakel de Pi uit met sudo poweroff. Trek de voedingskabel uit, verwijder de sd-kaart en steek de voedingskabel er terug in. Als alles goed gaat, start je Pi nu op van je usb-opslag.

©PXimport

10 Mogelijke problemen met ethernet

Voor opstarten vanaf het netwerk is er een belangrijke beperking: dit werkt niet vanaf wifi, alleen vanaf de ingebouwde ethernetpoort. Maar sommige switches zijn te traag met hun reactie op de dhcp-aanvraag van de bootcode van de Pi. Bovendien duurt het soms lang voor de bootcode van een time-out is hersteld. Hoe meer computers er op je netwerk hangen, hoe sneller de Pi ontwaakt door een willekeurig netwerkpakket. Verder geldt hetzelfde als bij usb: je moet eerst je firmware upgraden. En op een Raspberry Pi 1, 2 of Zero kun je experimentele bootcode op de sd-kaart installeren.

11 Client en server

Om een Pi op te starten vanaf het netwerk, heb je een server nodig. Die server biedt het bestandssysteem met Raspbian aan een of meerdere Pi’s aan, die het bestandssysteem via het netwerk downloaden en ervan opstarten. Dat heeft heel wat voordelen. Een Pi met klassieke opstartmodus die bijvoorbeeld niet correct is uitgeschakeld, kan met een corrupte sd-kaart te maken krijgen en niet meer opstarten. Download je het bestandssysteem via het netwerk, dan kan dat probleem niet voorkomen. Bovendien kun je hetzelfde bestandssysteem delen met meerdere Pi’s: één keer upgraden is dan voldoende.

©PXimport

12 Client en bestandssysteem prepareren

Op de client installeer je Raspbian, upgrade je de firmware en schakel je de usb-modus in (zie stappen 3 en 4). Haal de sd-kaart (met een capaciteit van minimaal 16 GB) uit de client. Als server gebruiken we ook een Pi met Raspbian. Steek de sd-kaart in de server en start die op. Voer sudo raspi-config uit en breid het rootbestandssysteem uit zodat het de hele sd-kaart inneemt. Herstart de Pi en installeer het programma rsync met sudo apt-get install rsync. Maak daarna een nieuwe directory aan met sudo mkdir -p /nfs/client1. Kopieer je volledige Raspbian-systeem naar die directory met sudo rsync -xa --progress --exclude /nfs / /nfs/client1.

13 Statisch netwerk

Voer daarna stap 7 uit, maar met cd /nfs/client1 in plaats van cd /mnt/usb. Voer daarna stap 8 uit, maar voordat je de chroot verlaat, typ je nano /etc/rc.local en voeg je voor de regel met exit 0 de regel /etc/init.d/ssh start toe. Vraag daarna (als je de chroot hebt verlaten) het adres van je gateway op met ip route | grep default | awk '{print $3}' en voer ip -4 addr show dev eth0 | grep inet uit. Na inet krijg je het ip-adres van je server te zien en na brd het broadcastadres van je netwerk.

14 Netwerkaanpassingen

Voer sudo nano /etc/network/interfaces uit en vervang iface eth0 inet manual door iface eth0 inet static. Voeg voor die regel auto eth0 toe en erna address IPADRES, netmask 255.255.255.0 en gateway GATEWAY, met uiteraard de juiste ip-adressen. Schakel de dhcp-client uit met sudo systemctl disable dhcpcd, schakel het standaard netwerk in met sudo systemctl enable networking en herstart met sudo reboot. Voeg daarna het adres van je gateway, die ook je dns-server is, toe aan /etc/resolv.conf. Dat doe je met de opdracht echo "nameserver GATEWAY" | sudo tee /etc/resolv.conf, waarbij je uiteraard het juiste ip-adres invult. Maak het bestand daarna onveranderlijk met sudo chattr +i /etc/resolv.conf.

©PXimport

15 TFTP

Installeer daarna een dhcp-server: sudo apt-get install dnsmasq. Voer dan sudo rm /etc/resolvconf/update.d/dnsmasq uit. Nu moeten we ervoor zorgen dat de dhcp-server het bestandssysteem aan de clients doorstuurt. Voer sudo nano /etc/dnsmasq.conf uit en voeg de volgende regels bovenaan het bestand toe: port=0, dhcp-range=BROADCAST,proxy (met in plaats van BROADCAST je broadcastadres), log-dhcp, enable-tftp, tftp-root=/tftpboot en pxe-service=0, Raspberry Pi Boot". Sla het bestand op met Ctrl+O en sluit nano af met Ctrl+X. Maak de tftp-directory aan met sudo mkdir /tftpboot en geef die de juiste gebruikersrechten met sudo chmod 777 /tftpboot. Schakel dnsmasq in met sudo systemctl enable dnsmasq.

©PXimport

16 NFS-server

Kopieer het bootbestandssysteem met cp -r /boot/* /tftpboot. Het rootbestandssysteem hebben we eerder al gekopieerd, maar moeten we nog beschikbaar stellen. Installeer een nfs-server met sudo apt-get install nfs-kernel-server. Exporteer nu het rootbestandssysteem met echo "/nfs/client1 *(rw,sync,no_subtree_check,no_root_squash)" | sudo tee -a /etc/exports. Activeer en herstart rpcbind met sudo systemctl enable rpcbind en sudo systemctl restart rpcbind en doe hetzelfde met de nfs-server: sudo systemctl enable nfs-kernel-server en sudo systemctl restart nfs-kernel-server. Voer dan nano /tftpboot/cmdline.txt uit en vervang de configuratie vanaf root= door root=/dev/nfs nfsroot=IPADRES:/nfs/client1 rw ip=dhcp elevator=deadline rootwait.

©PXimport

17 Client opstarten

Voer nu sudo nano /nfs/client1/etc/fstab uit en verwijder de regels met /dev/mmcblkp1 en /dev/mmcblkp2. Alleen de regel met het proc-bestandssysteem mag blijven staan. Sla je wijzigingen op met Ctrl+O en sluit nano af met Ctrl+X. Herstart je server met sudo reboot. Zodra dat is gebeurd, verbind je de client met het netwerk en sluit je de stroomkabel aan. Na ongeveer tien seconden zouden de ledjes op het bordje moeten aangaan. Als alles goed gaat, start je Pi nu op van de kernel in /tftpboot op je server en koppelt die daarna ook het bestandssysteem in /nfs/client1 op je server aan.

©PXimport

18 Troubleshooting

Als je client na een minuutje of zo nog niet online is, installeer dan op de server tcpdump met sudo apt-get install tcpdump en start het programma om te kijken of je een dhcp-pakketje van de client te zien krijgt: sudo tcpdump -i eth0 port bootpc. Als je de client opstart, zou je op de server de boodschap DHCP/BOOTP, Request from ... moeten zien. Lukt dat al, sluit het programma dan af met Ctrl+C en kijk met tail -f /var/log/daemon.log naar foutmeldingen. Overigens kun je tftp ook gebruiken als je al een dhcp-server hebt draaien. Verwijder dan in /etc/dnsmasq.conf de regel die begint met dhcp-range= en voer het ip-adres van je server in de instellingen van je router in bij TFTP-server.

©PXimport

Iedereen die met Windows werkt, kent het wel: ineens een blauw scherm, en dan… niets meer. Het beruchte Blue Screen of Death (BSOD) hoort al sinds de jaren 90 bij Windows als pindakaas bij brood. Maar daar komt nu verandering in: het blauwe scherm gaat verdwijnen.

Het Blue Screen of Death bestaat al sinds de jaren 90. In Windows NT verscheen het voor het eerst in zijn bekende vorm: witte foutcodes op een felblauw vlak. De melding verscheen bij serieuze systeemfouten, vaak veroorzaakt door een kapotte driver of instabiele hardware. In latere versies kwamen er ook een verdrietige emoticon :( bij en, sinds 2016, een QR-code die naar een informatiepagina leidde. Hoewel er weinig dingen zo frustrerend zijn als een BSOD, is-ie ook handig: de foutmelding en STOP-code* die erop staan, kunnen je namelijk helpen om te achterhalen wat er precies aan de hand is. Maar nu gaat het dus verdwijnen …
*Scrol naar beneden voor een overzicht met de meest voorkomende foutmeldingen/STOP-codes en hun betekenis.

©PXimport | Reshift Digital BV

Op zwart

Het is gelukkig iets minder dramatisch dan je denkt: Microsoft gaat het blauwe scherm vervangen door een zwarte variant. Het nieuwe ontwerp oogt rustiger, zonder QR-code of icoontjes, en toont direct de foutcode en de driver die mogelijk de oorzaak is. Handig voor wie het probleem wil opzoeken of oplossen.

De nieuwe interface is vanaf later deze zomer beschikbaar op alle computers die draaien op Windows 11 versie 24H2. Naast het zwarte scherm wordt ook het meldingsscherm dat je ziet bij onverwachte herstarts vernieuwd. Dat sluit beter aan op de rest van Windows 11, is overzichtelijker en verdwijnt vaak al binnen een paar seconden.

©Microsoft

Waarom deze verandering?

Volgens Microsoft draait het om duidelijkheid. Het scherm moet beter laten zien of het probleem in Windows zelf zit, of in een externe component. Dat scheelt tijd bij het zoeken naar de oorzaak. Zeker na de wereldwijde CrowdStrike-storing van vorig jaar – waarbij miljoenen computers vastliepen door een fout in beveiligingssoftware – wil Microsoft de foutafhandeling beter en sneller maken.

Quick Machine Recovery

Naast het nieuwe scherm introduceert Microsoft ook Quick Machine Recovery (QMR). Deze functie is bedoeld voor situaties waarin een pc helemaal niet meer opstart. Via de herstelomgeving van Windows kan het systeem dan automatisch reparaties uitvoeren, zonder dat je handmatig iets hoeft te doen of een expert hoeft in te schakelen.

QMR wordt later dit jaar beschikbaar op alle apparaten met Windows 11 versie 24H2. Op Home-edities staat het standaard aan. De functie wordt op dit moment al getest in het Beta Channel van het Windows Insider-programma, zodat Microsoft nog kan bijschaven waar nodig.

Wat merk jij ervan?

Voor de meeste mensen betekent dit vooral dat de foutmelding bij een crash er straks anders uitziet. Maar het belangrijkste verschil zit onder de motorkap: Windows toont duidelijker wat er misgaat en kan zichzelf sneller herstellen. In de volksmond zal er – denken wij – overigens weinig veranderen: Blue of Black, het zal een BSOD blijven.

Vanaf 7 juli krijgt Google Gemini toegang tot apps als WhatsApp, Telefoon en Berichten – zelfs als je dat niet expliciet hebt aangezet. Wat betekent dat voor je privacy? En hoe voorkom je dat de AI méér weet dan jij wilt? Dit moet je weten voordat de verandering ingaat.

Googles AI-assistent Gemini wordt komende maand verweven met een aantal nogal essentiële apps op je Android-toestel. Denk aan Telefoon, Berichten en zelfs WhatsApp. Dat blijkt uit een e-mail die Google eind juni verstuurde naar gebruikers van Gemini, meldt de website Android Authority. De toon van die boodschap riep meteen vragen op: helpt Gemini je straks óók als je tracking hebt uitgeschakeld? En wat betekent dat voor je privacy?

Ook interessant: Bezorgd over je privacy? Zo zet je Meta AI uit in je WhatsApp-chats

Vage communicatie zorgt voor onrust

In de e-mail staat dat Gemini binnenkort ondersteuning biedt bij basisfuncties zoals bellen en berichten versturen, óók als je de zogeheten Gemini Apps Activity uit hebt staan. Op papier klinkt dat als een handige extra, maar in de praktijk leidde het vooral tot verwarring. Want als Gemini kan helpen zonder dat die activiteit is ingeschakeld, betekent dat dan dat de AI toch nog steeds meeleest of gegevens opslaat?

De formulering was vaag, de impact onduidelijk, en aangezien onze privacy in combinatie met AI sowieso al een heet hangijzer is, ging het nieuws als een lopend vuurtje door de techcommunity. Al snel verschenen er bezorgde reacties op sociale media en in forums, waarin gebruikers zich afvroegen of ze straks ongemerkt data afstaan aan een AI-systeem dat ze zelf niet actief gebruiken.

©Andrea

Google stelt gerust, maar nuanceert niet alles

Gelukkig kwam Google snel met verduidelijking. De kernboodschap: al biedt Gemini straks hulp bij je apps, dat betekent níét dat je persoonlijke gegevens automatisch worden verzameld of opgeslagen. Als je Gemini Apps Activity uit hebt staan, worden je gesprekken niet opgeslagen, niet gebruikt om modellen te trainen en verdwijnen ze na korte tijd automatisch. De AI gebruikt die tijdelijke gegevens alleen om je direct te kunnen helpen, bijvoorbeeld als je zegt 'bel mama' of 'stuur een bericht naar Daan'.

Toch blijft er een nuance hangen. De toegang van Gemini tot deze apps wordt standaard ingeschakeld voor iedereen, tenzij je dat zelf dus actief uitschakelt. Dat betekent dat de AI wel degelijk macht krijgt over je telefoonfuncties, tenzij jij ingrijpt. En hoewel de data niet worden opgeslagen, is er technisch gezien wel sprake van toegang tot privé-interactie, al is het kortstondig en geanonimiseerd.

Ook interessant: Spraakberichten in WhatsApp lezen, zo werkt het

Gebruikers kunnen zelf de stekker eruit trekken

Voor wie zich niet prettig voelt bij deze mate van AI-integratie, is er goed nieuws: je kunt de toegang van Gemini tot je apps volledig intrekken. Dat doe je via de instellingen van de Gemini-app binnen Android of via de speciale webpagina gemini.google.com/apps. Daar bepaal je per app of je Gemini toestemming geeft om ermee te werken. Zet je die toegang uit, dan stopt de AI simpelweg met bellen, berichten sturen of andere app-interacties. Je behoudt dus altijd de controle – als je tenminste weet waar je moet kijken.

Wat belangrijk is om te onthouden: deze wijziging betekent niet dat Gemini een spion wordt op je telefoon. Het is eerder een uitbreiding van de Assistent-functie, zoals we die kennen van eerdere AI-integraties binnen Android. Maar doordat AI steeds meer verweven raakt met je dagelijkse digitale handelingen, is het goed om scherp te blijven op wat wel en niet wordt gedeeld.

©WEI ZHENG

Van slimme assistent naar app‑regisseur

De evolutie van Gemini laat zien waar het naartoe gaat met AI in Android: niet langer een slimme praatpaal in de marge, maar een behoorlijk dominante regisseur van je app-gebruik. Vergelijk het met Siri's vernieuwde integratie in iOS 18 of de opkomende app-functies in Android 16 – allemaal gericht op een AI die niet alleen antwoordt, maar ook handelt.

Die verschuiving is logisch, maar dwingt ontwikkelaars én gebruikers om na te denken over de ethiek van assistentie. Want hoe vriendelijk een AI ook oogt, als die steeds meer kan, moet je ook scherper kijken naar wat je precies weggeeft.

Wat betekent dat concreet voor jou?

Als gebruiker hoef je je voorlopig geen zorgen te maken dat Gemini heimelijk je gesprekken opslaat of meeluistert zonder toestemming. Maar het blijft belangrijk om je instellingen te checken, zeker nu de AI standaard meer bevoegdheden krijgt. De tools om die macht te beperken zijn er gelukkig, je moet ze alleen wel even opzoeken.

Wil je dus de voordelen van Gemini benutten zonder je privacy op het spel te zetten? Check dan vóór 7 juli je instellingen en bepaal zelf hoeveel zeggenschap je de AI geeft. Zo houd je het beste van twee werelden: slimme hulp, zonder ongewenste inmenging.