Online adverteerders weten meer over je dan je wellicht denkt. Hoe kan het bijvoorbeeld dat je onlangs een productpagina hebt bezocht en dat je hiervan vervolgens advertenties op andere webpagina’s te zien krijgt? We vertellen je hoe zulke volgbestanden werken en wat je daartegen kunt doen.

Tip 01: Volgbestanden

Zodra je naar een website surft, belanden er hoogstwaarschijnlijk kleine tekstbestanden op je computer, tablet of smartphone. De zogeheten cookies. In deze tekstbestanden houdt de website informatie over je bezoek bij. Denk bijvoorbeeld aan inloggegevens of producten die je aan het digitale winkelmandje hebt toegevoegd. Handig, want tijdens een volgend bezoek hoef je daardoor geen accountgegevens op te geven of de producten nogmaals te selecteren. Naast websites doen ook online adverteerders een beroep op cookies. Als je naar een webpagina met één of meerdere banners surft, slaat het achterliggende reclamebureau namelijk een cookie op. Wanneer je vervolgens verschillende websites bezoekt waarop banners van hetzelfde reclamebureau actief zijn, wordt de cookie op de pc steeds bijgewerkt. Hierdoor weten adverteerders precies welke webpagina’s je bezoekt en welke onderwerpen je interessant vindt. Deze cookies fungeren dus als volgbestanden om je surfgedrag te monitoren. Op basis van deze verkregen informatie krijg je op internet persoonsgerichte advertenties te zien.

©PXimport

Tip 02: Cookievenster

Een website mag niet zomaar volgbestanden op je systeem bewaren. Hiervoor dient degene achter de website namelijk toestemming aan de bezoeker te vragen. Voor het opslaan van functionele cookies die geen inbreuk op je privacy maken, is er geen toestemming vereist. Dit zijn bijvoorbeeld cookies die bezoekersaantallen bijhouden, het reisgezelschap opslaan of producten in een winkelmandje bewaren. Afhankelijk van welke website je bezoekt, komt er een klein of groot cookievenster tevoorschijn. Ga je niet akkoord, dan krijg je wellicht geen toegang tot de website. Sommige websites laten bezoekers zelf het gewenste cookieniveau kiezen. Tot slot zijn er ook webadressen die tegen betaling geen volgbestanden opslaan. Het type cookievenster verschilt per website. Vaak verschijnt er boven- of onderin een kleine balk met de mededeling dat de website cookies opslaat. Voor meer informatie kunnen bezoekers dan doorklikken. Daarentegen zijn er ook websites die bij het eerste bezoek een groot pop-upvenster met informatie over cookies laten zien.

©PXimport

Betalen voor websites

©PXimport

Tip 03: Cookies op pc wissen

Met de standaardinstellingen verzamelt je browser tijdens iedere surfsessie een heleboel cookies. Die kun je eenvoudig wissen, zodat online adverteerders niet meer zien welke websites je hebt bezocht. Bedenk wel dat je hiermee ook functionele cookies verwijdert. Daardoor moet je jezelf na de wisactie bijvoorbeeld opnieuw bij websites aanmelden. Klik in de desktopversie van Chrome rechtsboven op de drie puntjes en ga naar Instellingen. Je klikt daarna onder Privacy en beveiliging op Site-instellingen, waarna je in het volgende venster kiest voor Cookies en sitegegevens. Via Alle cookies en sitegegevens weergeven verschijnt er een lijst met cookies. Klik op Alles verwijderen / Alles wissen om de bestanden weg te gooien.

Gebruik je Edge, ga dan achtereenvolgens naar Instellingen en meer / Instellingen / Privacy en services / Kiezen wat u wilt wissen. Maak onder Tijdsbestek een keuze en selecteer bijvoorbeeld Gehele tijd. Vink in ieder geval Cookies en andere sitegegevens aan en bevestig met Nu wissen.

Als Firefox-gebruiker navigeer je naar Menu openen / Opties / Privacy & Beveiliging. Kies bij Cookies en websitegegevens daarna voor Gegevens beheren / Alle verwijderen / Wijzigingen opslaan / Nu wissen.

©PXimport

Nieuwe versie Edge

©PXimport

Tip 04: Cookies op mobiel

Ook op je smartphone of tablet slaat de browser-app cookies op. Heb je een iPhone of iPad? Navigeer dan naar Instellingen / Safari en tik onderaan op Geavanceerd. Via Websitedata verschijnen de opgeslagen cookies op het scherm. Bevestig onderaan met Verwijder alle websitedata / Verwijder nu om de surfgegevens te verwijderen.

De meeste bezitters van een Android-toestel gebruiken de mobiele versie van Chrome voor surfsessies. Open deze app en tik naast de adresbalk op de drie puntjes. Ga daarna naar Instellingen / Privacy / Browsegegevens wissen en vink in elk geval Cookies en sitegegevens aan. Tik ten slotte op Gegevens wissen / Wissen.

Tip 05: Privacy in Chrome

Sommige websites kun je alleen bezoeken nadat je het gebruik van cookies accepteert. Naast functionele cookies horen daar helaas ook volgbestanden van online adverteerders bij. Gelukkig bieden browsers nuttige functies om naderhand die tracking cookies te blokkeren. Klik in de desktopversie van Chrome rechtsboven op de drie puntjes. Navigeer naar Instellingen en klik bij Privacy en beveiliging op Site-instellingen. Je klikt vervolgens op Cookies en sitegegevens, waarna je de schakelaar achter Indirecte cookies blokkeren activeert. Dit betreffen namelijk overwegend volgbestanden van reclamebureaus. Banners zijn op websites nog altijd zichtbaar, maar de achterliggende tracking cookies worden niet meer opgeslagen. Schakel verder naar eigen wens de optie Cookies en sitegegevens wissen wanneer je Chrome afsluit in. Zo weet je zeker dat websites en marketeers niet langdurig surfgegevens opslaan. Tot slot biedt Chrome nog een functie om alle cookiegegevens te blokkeren. Gebruik deze functie liever niet, want websites met een inloggedeelte werken dan niet meer goed.

©PXimport

Tip 06: Privacy in Edge

Op het gebied van privacyinstellingen is Edge er flink op vooruitgegaan. Zo beslis je aan de hand van drie profielen in hoeverre je cookies wilt opslaan. Klik rechtsboven op de drie puntjes en navigeer naar Instellingen / Privacy en services. Neem de opties onder Traceringspreventie nauwlettend door. Met Strikt blokkeert Edge nagenoeg alle cookies. Dat is in de praktijk nogal onhandig, omdat websites hier bijvoorbeeld inloggegevens niet mee kunnen opslaan. Gebruik liever het profiel Gebalanceerd. Functionele cookies laat de browser toe, terwijl Edge korte metten maakt met veruit de meeste tracking cookies. Het derde profiel, Basis, blokkeert alleen volgbestanden met een slechte reputatie. De andere volgbestanden laat Edge dan wel toe, waardoor je gepersonaliseerde advertenties te zien krijgt. Via Geblokkeerde trackers vraag je eventueel een overzicht van geblokkeerde volgbestanden op. Je kunt cookies ook alleen gedurende de surfsessie opslaan. Ga in dat geval naar Selecteer wat u wilt wissen telkens wanneer u de browser afsluit en activeer de schakelaar achter Cookies en andere sitegegevens.

©PXimport

Tip 07: Privacy in Firefox

Net als in Edge kun je ook in Firefox een profiel voor het opslaan van cookies kiezen. Klik rechtsboven op de drie streepjes om het menu te openen en ga naar Opties / Privacy & Beveiliging. Firefox bevat slechts twee voorgekauwde profielen. Met Standaard ben je al beveiligd tegen de meeste volgbestanden. Je kunt als alternatief ook het profiel Streng inschakelen, al vergroot je daarmee wel het risico dat bepaalde websites niet goed werken. Neem je het heft liever in eigen hand? Selecteer dan Aangepast en bepaal via het pijltje achter Cookies welke volgbestanden je wilt blokkeren. Je hebt onder andere keuze uit Cookies van niet-bezochte websites en Alle cookies van derden. Wanneer je een ander cookieprofiel hebt gekozen, klik je op Alle tabbladen vernieuwen om de wijzigingen toe te passen. Als je volgbestanden in het vervolg alleen tijdelijk wilt opslaan, vink je de optie Cookies en websitegegevens verwijderen zodra Firefox wordt afgesloten aan.

©PXimport

Tip 08: Privacy op mobiel

Online adverteerders proberen je surfgedrag ook op een smartphone of tablet te volgen. Maar daar kun je eenvoudig een stokje voor steken. Ga op een iPhone of iPad naar Instellingen / Safari en activeer bij Privacy en beveiliging de schakelaar achter Voorkom volgen. Je kunt zekerheidshalve ook de optie Blokkeer alle cookies inschakelen, maar bedenk wel dat sommige functies van de websites dan niet goed werken.

Bezitters van een Android-toestel kunnen eenvoudig tracking cookies blokkeren. Open Chrome en tik rechtsboven op de drie puntjes. Navigeer naar Instellingen / Site-instellingen / Cookies en vink de optie Indirecte cookies blokkeren aan. Je treft hier overigens ook een functie om alle cookies te blokkeren.

Tip 09: Adblock Plus

Met het blokkeren van tracking cookies via de instellingen van je browser krijg je alsnog online advertenties te zien. Ze zijn alleen niet gepersonaliseerd. Wie zich aan de banners stoort, kan een zogeheten adblocker installeren. Deze browserplug-in voorkomt dat er advertenties op een webpagina geladen worden. Naast een schonere surfomgeving en het weren van volgbestanden zorgt een adblocker vaak ook voor snellere laadtijden. De browser hoeft tenslotte niet allerlei advertenties op te halen. De uitbreiding Adblock Plus heeft een goede reputatie. In Chrome en Edge surf je naar de webstore, waarna je via de zoekfunctie deze plug-in toevoegt. In het geval van Edge klik je eerst bovenaan op Uitbreidingen uit andere winkels toestaan / Toestaan, zodat je deze Chrome-extensie kunt installeren. Firefox-gebruikers openen deze webpagina om deze uitbreiding toe te voegen. Na de installatie nestelt Adblock Plus zich rechtsboven naast de adresbalk. Deze adblocker is direct actief, al kun je het filter nog wel wat strenger instellen. Klik op het rode pictogram en open via het tandwieltje de instellingen. Vink desgewenst de opties Aanvullende tracking blokkeren en Tracking via sociale-mediapictogrammen blokkeren aan. Verwijder tot slot het vinkje voor Acceptabele advertenties toestaan om zo min mogelijke reclame te tonen.

©PXimport

Melding tegen adblockers

©PXimport

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.