Hoe langer u uw pc gebruikt, hoe meer tijdelijke bestanden zich de status van ‘permanent’ toe-eigenen. Voor u het beseft, is uw systeem vergeven van overtolligheden – die vaak ook nog eens sporen van uw computer- of internetgebruik verraden. Tijd voor stoffer en blik: het gratis PrivaZer!

1

Installatie

U vindt PrivaZer op privazer.com. De tool hoort zijn ding te doen op Windows XP, Vista, 7 en 8, zowel 32- als 64 bit. De installatie stelt in elk geval weinig voor. Kies eerst de gewenste taal. Nederlands lijkt logisch, maar u loopt dan wel tegen flink wat taal- en spelfouten aan. Hoewel er een optie is waarmee u een ‘draagbare’ versie van PrivaZer kunt creëren, kiezen we toch voor een echte installatie. Die heeft het voordeel dat u de opruimacties ook kunt inplannen. U zult wel nog even moeten aangeven in hoeverre u PrivaZer ook in het contextmenu wilt zien opduiken.

©CIDimport

Nederlands, maar niet voor taalgevoelige zielen.

2

Met of zonder hulp

Zodra u PrivaZer hebt opgestart, duikt er een welkomstvenster op. Dat zadelt u al meteen op met een dilemma: of u wel of geen hulp wilt bij het kiezen van de geschikte ‘opgeschoningen’ (de maker beloofde alvast om deze fout in de volgende release … eh … op te schonen). Wilt u dat, dan krijgt u elf opeenvolgende schermen te zien, waarbij elk scherm een ander onderdeel van het opruimen behandelt. In de meeste gevallen hoeft u maar Ja of Nee te kiezen en wanneer u aan het einde van de rit op OK klikt (2x), zal PrivaZer automatisch met uw voorkeuren rekening houden. Eigenzinnig als we zijn, klikken we echter op Help me niet.

©CIDimport

Dank u, maar nee!

3

Internetsporen

U belandt nu op een wat rommelig scherm – hetzelfde als het scherm na die elf stappen trouwens. Opvallend is in elk geval de knop Schoon op, waarmee u in één klik uw internetsporen opruimt. Dat mag u vrij letterlijk nemen, want PrivaZer begint meteen te scannen. Verwijder snel het vinkje bij Start met opschonen als u nog de kans wilt krijgen om eerst zelf de scanresultaten te beoordelen. U hoeft daarvoor maar op Toon te klikken bij Sporen van websites. Nog meer details krijgt u als u met de rechtermuisknop op een item als Internetbrowsen, Cookies of Index.dat klikt en vervolgens op een van de rubrieken in de resultaten. Met de knop Schoon op ruimt u de sporen op.

©CIDimport

Surfen zonder sporen? Had u gedacht!

4

Scanrubrieken

Keer nu terug naar het hoofdvenster van PrivaZer, laat de standaardkeuze Diepgaande Scan ongemoeid en kies Computer bij Welk Apparaat. Merk wel op dat PrivaZer ook andere apparaten kan scannen, van een extra (interne of externe) schijf over een usb-stick tot een mp3-speler. Als u nu op OK klikt, wordt u overvallen door een indrukwekkende reeks rubrieken. Hoe dan ook, eerst kiest u (helemaal bovenaan) welke schijf of schijven u wilt laten analyseren. Nu is het zaak om uit te vlooien wat en hoe u al dan niet wilt laten opruimen. Gelukkig is er hulp aan boord: rechtsklik op zo’n optie en klik op Leer meer.

©CIDimport

Ja, een mens laat wel wat sporen na …

5

Surfen

Bij een aantal scanrubrieken treft u nog extra opties aan. Zo kunt u bijvoorbeeld bij Internetbrowsen voor de bekendste browsers in detail aangeven wat u wilt opschonen. Dat gaat van de lijst met bezochte sites over uw downloadgeschiedenis tot de opgeslagen wachtwoorden. Bij de rubriek Cookies, Flash En Html5 kunt u allerlei cookies verwijderen. Of behouden, want u krijgt een alfabetisch overzicht van al uw cookies en u beslist zelf welke u weggooit. Liever dan die lijst handmatig te moeten uitwieden – een optie die PrivaZer in een manke vertaling van manual ‘handleiding’ noemt – kunt u PrivaZer de knoop laten doorhakken. In dit geval kiest u de optie Intelligente.

©CIDimport

Grondig werk: alle cookies, opgesplitst per soort als u wilt.

6

Diversen

Naast uw browsers zijn er natuurlijk nog heel wat andere diensten en programma’s die sporen of ballast achterlaten.

Chatprogramma’s bijvoorbeeld, en die vindt u terug in de rubriek Messengers. Een vinkje bij de tool waarvan u de cache of geschiedenis wilt leeghalen volstaat: PrivaZer ondersteunt maar liefst tien verschillende messengers. Windows zelf voelt zich overigens ook niet te beroerd om allerlei informatie bij te houden die u misschien liever niet bewaard zag. Open maar even de rubriek Windows Geschiedenis en zet een vinkje bij alles waarbij u zich niet lekker voelt. Wij raden u echter aan om de rubriek Prefetch Windows ongemoeid te laten. Let ook even op bij de rubriek Geheugen: spreekt u af en toe de slaapstand van Windows aan, verwijder dan het vinkje bij Hiberfil.sys!

©CIDimport

Ook Windows blijkt een ijverig verzamelaar.

7

Scannen

Hebt u eenmaal uw keuze gemaakt, dan start u de analyse met de Scan-knop. Als u wilt, kunt u PrivaZer meteen na die analyse al aan de schoonmaak laten beginnen. In dat geval plaatst u een vinkje bij Start met opschonen. Wij verkiezen toch eerst de resultaten af te wachten. Houd er rekening mee dat zo’n scan, afhankelijk van uw keuzes, (de eerste keer) wel een flinke poos kan duren. Na afloop kunt u van elke rubriek in detail de gedetecteerde sporen bekijken. Chapeau voor de grondigheid! De neiging is groot om meteen op de knop Schoon op te drukken, maar wacht daar nog even mee tot u ook onze volgende tip hebt doorgenomen …

©CIDimport

Een gebrek aan grondigheid kunt u PrivaZer in elk geval niet verwijten!

8

Voorzorgsmaatregelen

Wij raden u in elk geval aan om eerst een vinkje te plaatsen bij Creëer Een Herstelpunt en ook – een mens kan niet voorzichtig genoeg zijn – bij Register Opslagen (sic). Via Toon opschoonopties kunt u dan weer de te verwijderen data extra laten overschrijven, maar dat levert eigenlijk alleen een langere wachttijd op. Eén overschrijving – hier 1 Doorgang genoemd – volstaat echt wel. Trouwens, een (eerste) opruiming zal sowieso al heel wat tijd in beslag nemen! Leuk is wel dat u het proces in detail kan volgen. Wilt u de knop na afloop (deels) terugdraaien, klik dan op het zwarte pijltje in het hoofdvenster van PrivaZer en kies Herstel, waarna u de keuze krijgt tussen Register(herstel) en een wat completer Systeem(herstel).

©CIDimport

Een bescheiden opschoonoperatie: tien procent na elf minuten …    

9

Inplannen

In hetzelfde uitklapmenu, in het hoofdvenster van PrivaZer dus, vindt u naast Diepgaande scan en Herstel nog wel een paar andere opties. Eén ervan laat u toe om automatisch en op gezette tijden een opruimoperatie uit te voeren: Opschoningen plannen. U kunt kiezen tussen Dagelijks, Wekelijks en Maandelijks, waarna u de gewenste dag en het tijdstip invoert. Ten slotte geeft u via Setup per (gedetecteerde) schijf aan wat u precies wilt laten opschonen. En mocht het opruimen te lang duren, plaats dan een vinkje bij Sluit de pc af na het opschonen.

©CIDimport

Op tijd de borstel er door.

Tekst

: Toon Van Daele

Dit artikel komt uit Computer Idee nummer 22, jaargang 2013.

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.