Vraag de gemiddelde hardcore gamer wat hij van freemium spellen vindt en er zal zich waarschijnlijk schuim om de mond beginnen te vormen. Toch kent deze manier van gamen veel succes. Maar dat freemium gamen is natuurlijk helemaal niet echt gratis.

Freemium games: de ene mobiele gamer wordt er vrolijk van, andere mobiele gamers kruipen in een hoekje om uit te huilen. Het is een gaming model waar jarenlang tegen is geageerd, maar dat toch nog lang niet lijkt te gaan verdwijnen. Sterker nog, het is een model dat naar alle waarschijnlijkheid ook steeds meer geïntroduceerd gaat worden op consoles. Ook makers van 'echte' games hebben doorgekregen dat er geld te verdienen valt met freemium gaming en dat het een adequate manier is om piraterij tegen te gaan. Lees ook: De 5 beste freemium-games voor je iPhone.

Paywall

Het klinkt zo goed. Je kijkt in de App Store of Google Play en ziet daar een nieuwe game staan. Hij lijkt je leuk en, kijk eens aan, hij is gratis! Snel installeren en spelen, maar daar loop je al binnen tien minuten tegen een muur aan, de zogeheten paywall. Je hebt een aantal keer je nieuwe game gespeeld, maar nu zijn de muntjes/diamanten/sleutels op en zul je een uur moeten wachten tot je nieuwe items krijgt waarmee je verder kunt spelen.

Of... Je kunt natuurlijk ook voor een paar euro een zak items kopen, zodat je lekker door kunt spelen. Makkelijk toch? Ach, het is toch maar een paar euro.... Maar dan ben je verder aan het spelen en kom je erachter dat je zelfs met die nieuwe items niet verder kunt spelen, omdat de hogere levels te moeilijk zijn om uit te spelen als je niet eerst een upgrade koopt voor je personage. En verderop in de game loop je weer tegen een nieuwe muur aan. Zo kan 'een paar euro' al snel oplopen tot een flink bedrag en moet je weer een nieuwe iTunes Card kopen omdat dat gratis spelletje je hele kaart heeft leeg getrokken.

©PXimport

Real Racing 3, een van de spellen waarmee het freemiumgedonder echt begon.

Zie hier de belangrijkste reden waarom zoveel mensen een hekel hebben aan freemium games. Deze spellen zijn namelijk helemaal niet gratis en maken het onmogelijk om in je eigen tempo een spel door te spelen. Daar komt bij dat dit soort spellen dusdanig om het freemium model heen zijn gebouwd dat je het amper meer echte spellen kunt noemen.

Neem Gameloft's Disney Magic Kingdoms. Op papier een leuke strategie game waarmee je een eigen Disneyland kunt bouwen, in werkelijkheid een vreselijk irritante `game` waar je praktisch geen vrije keuzes hebt en constant naar nieuwe betaalmuren wordt geleid. We kunnen ons de tijd nog wel herinneren dat Gameloft erom bekend stond console-achtige games naar mobiele apparaten te brengen, maar tegenwoordig lijken ze alleen bezig het freemiummodel zoveel mogelijk te perfectioneren.

En Gameloft is niet eens het ergste op dit gebied, er zijn heel wat ontwikkelaars die hun best doen zoveel mogelijk geld uit je portemonnee te troggelen met hun zogenaamd gratis spellen.

Freemium vs. betaald

©PXimport

Magic Kingdoms, eigenlijk geen spel, maar meer een race van het ene freemium element naar het andere.

Als je op het internet het woord freemium intikt krijg je een waslijst aan websites en artikelen te zien waar wordt geklaagd over deze manier van spellen maken. Het zijn vooral de 'echte' gamers die hun gal spuwen over het free-to-play-model, dat in hun ogen het gamen om zeep helpt. Zij willen meer zogeheten premium games, spellen waar je vooraf een bedrag voor betaalt en waar je dan verder mee kunt spelen tot je bij het einde bent gekomen (of totdat je het zat bent natuurlijk).

Makers van premium spellen vinden het alleen moeilijk om hun games aan de man te brengen. Logisch ook, want waarom zou je betalen voor een spel als je iets dergelijks ook voor niks kunt krijgen? Er zijn door de jaren heen dan ook heel wat premium games na een minder succesvolle launchperiode alsnog omgetoverd in freemium spellen, wat de makers op behoorlijk wat kritiek is komen te staan. Het resultaat was voor de makers van deze spellen overwegend wel positief. De inkomsten gingen omhoog, wat hen weer de mogelijkheid gaf om ook aan nieuwe spellen te gaan werken.

Crossy Road

Waarom freemium games nog steeds worden geaccepteerd? Dat heeft diverse redenen. Het blijft aanlokkelijk om een nieuwe game te downloaden die gratis is. Je loopt dan wel regelmatig tegen een muur aan, je kunt toch steeds even een nieuw spel spelen. Zeker gezien het feit dat het vooral de grote spellenmakers zijn die met freemium titels komen, is het ook wel logisch dat mensen erdoor worden aangetrokken.

Het punt is ook dat je verschillende soorten freemium hebt. Je hebt het irritante model waarbij je constant tegen een muur aanloopt, maar ook het model dat we voor het gemak maar even het Crossy Road model noemen. Bij deze immens populaire game kun je gewoon helemaal gratis spelen, zonder ook maar tegen een enkele paywall aan te lopen. Crossy Road-maker Hipster Whale haalt haar inkomsten uit de vele extra personages die je in het spel kunt kopen. Vooral bij Disney Crossy Road is dit een enorme impuls voor gamers om hun portemonnee te trekken en een van hun favoriete personages bij te kopen.

©PXimport

Een vriendelijker manier van freemium, het Crossy Road model.

Dit is een model dat de afgelopen heel wat navolging heeft gezien. Spellen als Dashy Crashy en Landsliders volgen hetzelfde model, wat niet alleen heel wat succes heeft opgeleverd, maar ook veel goodwill heeft gekweekt. Aan goodwill ontbreekt het nog wel eens bij de makers van de andere soort freemium spellen. Deze games, vooral allerlei soorten RPG's, puzzelspelletjes en dergelijken, worden toch gezien als kleine geldfabriekjes waar steeds hogere bedragen worden gevraagd voor extra items om mee verder te kunnen spelen.

Het probleem is echter dat deze spellenmakers heel wat geld te besteden hebben en daarom ook het talent in huis hebben om games te maken die er onweerstaanbaar uitzien. Het lijkt er dan ook niet op dat freemium spellen snel zullen gaan verdwijnen. Sterker nog, volgens analisten zijn het eerder de premium games die over een tijdje een rariteit zullen zijn.

Is dit het einde voor premium games?

Gaan de freemium games de premium games de nek omdraaien? Komt de tijd dat je geen spellen meer compleet kunt kopen, maar dat je ze in stukjes en beetjes als een puzzel bij elkaar koopt dichterbij? Waarschijnlijk niet helemaal. Er zijn nog steeds spellenmakers die een spel tegen een vast bedrag verkopen, zonder dat hier iets bijgekocht kan worden. En hier zitten nog steeds spellen bij die succesvol zijn.

Het hangt er daarbij een beetje vanaf of je als spellenmaker ook buiten het ontwikkelen van het spel je werk hebt gedaan en genoeg mensen enthousiast hebt gemaakt voor je spel. Het zit er dan ook aan te komen dat het Kickstarter model een steeds grotere rol gaat spelen bij premium games. Als spelenmaker pols je hoeveel mensen er interesse hebben in je premium game, en als er genoeg geld bij elkaar is vergaard ga je beginnen met programmeren.

Zijn freemium spellen dan echt alleen maar 'evil'?

Natuurlijk valt er wel te leven met freemium spellen. Zoals hiervoor gezegd zijn het vaak de spellen waar de beste designteams achter zitten en zijn het dan ook vaak echt goede spellen. Het hangt er gewoon een beetje vanaf hoeveel geduld je hebt. Je kunt twintig minuten spelen en dan moet je een paar uur wachten tot je verder kunt, als je jouw portemonnee niet wilt trekken. Maar als je dan meerdere van dit soort spellen op je tablet of smartphone hebt staan wissel je het gewoon af. Loop je bij het ene spel tegen een paywall aan, dan ga je gewoon eerst verder met de volgende game. Daar weer een paywall? Ga dan verder met spel drie. Of lees een boek, maak een wandeling of ga naar de sportschool. Je kunt heel wat quality time doorbrengen terwijl je spelletje aftelt tot je weer verder mag spelen...a

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.