Waarom betalen voor een duurbetaalde licentie op Microsoft Office, terwijl het ook gratis kan? Google, LibreOffice en zelfs Microsoft bieden kosteloos kantoorprogramma’s aan. Voor veruit de meeste consumenten voldoen deze pakketten prima. In dit artikel gaan we dieper in op de (online) mogelijkheden van gratis alternatieven voor Office.

Een gezinsabonnement op Office 365 kost een tientje per maand of jaarlijks 99 euro. Aangezien er nogal wat gratis kantoorprogramma’s in omloop zijn, is deze terugkerende uitgave wellicht overbodig. De meeste mensen gebruiken voor het creëren van teksten, spreadsheets en presentaties tenslotte alleen de basisfuncties van de Office-programma’s. Gratis toepassingen als Office Online en Google Documenten vereisen geen specifieke software omdat je die rechtstreeks in de browser gebruikt. Handig, want zo heb je op verschillende systemen toegang tot je documenten. Wie weleens op plekken zonder internetverbinding werkt, doet desgewenst een beroep op LibreOffice. Deze software is eveneens gratis.

01 Office Online

Onder de noemer Office Online biedt Microsoft een gratis kantoorpakket aan. Het gaat om de applicaties Word, Excel en PowerPoint. Hoewel het uitgeklede versies zijn, voer je hiermee veelgebruikte taken probleemloos uit. Surf met een computer of laptop naar www.office.com en klik op Aanmelden. Zodra je inlogt met een Microsoft-account, staan de online apps al voor je klaar. Handig is dat Office Online je documenten automatisch in de cloud bewaart, zodat je op iedere computer, laptop, tablet en smartphone toegang tot de bestanden hebt. Wie bekend is met de reguliere MS Office-programma’s, heeft weinig tijd nodig om aan de online apps te wennen. De gebruikersomgeving vertoont grote overeenkomsten, met vanzelfsprekend het herkenbare Lint boven het werkveld. Overigens bevat de online versie helaas minder ontwerpopties, maar doorsnee gebruikers zullen deze functies niet zo snel missen.

©PXimport

02 Documenten opmaken

Tekstverwerken in Word Online gaat uitstekend, want alle veelgebruikte opmaakfuncties zijn binnen handbereik. Zo maak je woorden cursief (ook gewoon via de toetscombinatie Ctrl+I) en geef je de letters een kleurtje. Verder voeg je opsommingstekens en nummers toe en laat je tekst inspringen. Bedenk wel dat de online versie minder lettertypes kent, al zijn het er nog altijd ruim veertig. Je hebt toegang tot stijlen om de tekst een logische structuur te geven en er is een uitgebreide zoekfunctie. Via het tabblad Invoegen upload je desgewenst afbeeldingen vanaf de harde schijf, al kun je ook plaatjes via de cloudomgeving OneDrive en zoekmachine Bing toevoegen. Ga voor laatstgenoemde optie naar Onlineafbeeldingen / Foto’s van Bing en voer een trefwoord in. Gevonden afbeeldingen hevel je rechtstreeks naar het document over. Wie bang is om taalfouten te maken, onderwerpt de tekst aan een spelingscontrole. Functies om webvideo’s en artistieke WordArt-letters toe te voegen, vind je in Office Online helaas niet terug.

Naast de online versie van Word zijn ook de webedities van Excel en PowerPoint behoorlijk uitgebreid. Het creëren van geavanceerde formules en aantrekkelijke presentaties zijn geen enkel probleem. Zo beschikt het spreadsheetprogramma over de welbekende AutoSom-functie. Jammer genoeg ontbreekt wel het tabblad Formules om vlot allerlei eenheden toe te voegen.

©PXimport

Bestand uploaden

03 Samenwerken

Je deelt vanuit Office Online eventueel documenten, waarna meerdere deelnemers zelfs gelijktijdig de inhoud kunnen aanpassen, zonder dat je daarbij het risico hebt op meerdere versies van één document. Klik in een tekstdocument, spreadsheet of presentatie rechtsboven op Delen. Vervolgens typ je één of meerdere e-mailadressen van de gewenste deelnemer(s). Voeg naar eigen inzicht een korte notitie toe. Wil je liever niet dat de persoon in kwestie het document gaat bewerken? Klik dan onderaan op Ontvangers kunnen bewerken en kies voor de optie Ontvangers kunnen alleen weergeven. Je past de rechten naderhand eventueel nog aan. Bevestig met Delen.

Wanneer een contactpersoon besluit om het tekstdocument, de spreadsheet of de presentatie in de bewerkingsmodus te openen, kunnen jullie gelijktijdig bewerken. Handig is dat je meteen ziet welke wijzigingen andere personen uitvoeren. Rechtsboven zie je de naam of namen van online personen in beeld verschijnen. Dankzij de geïntegreerde Skype-functie is tussentijds overleggen ook geen enkel probleem. Gebruik hiervoor in de menubalk de knop Chatten om direct te beginnen met kletsen. Naast het uitwisselen van tekstberichten start je net zo gemakkelijk een videogesprek. Klaar met bewerken? Standaard bewaart Office Online een versie in zijn cloudomgeving OneDrive, maar je kunt het bestand ook lokaal opslaan. Kies in dat geval voor Bestand / Opslaan als / Een kopie downloaden / Downloaden. Als alternatief kun je ook een pdf’je bewaren van het document.

©PXimport

04 Versiegeschiedenis

Je werkt in Office Online heel gemakkelijk met meerdere personen aan documenten, maar dat is tegelijkertijd ook een valkuil. Stel dat iemand een tekst of presentatie tijdens jouw afwezigheid volledig verprutst? Geen zorgen, want handmatig corrigeren is gelukkig niet nodig. Log met je Microsoft-account in en open de map Documenten. Klik vervolgens met de rechtermuisknop op het bewuste document, waarna je in het contextmenu het onderdeel Versiegeschiedenis opent. In de rechterkolom zie je eerdere versies staan. Kijk goed naar het tijdstip en datum om de boel te herstellen. Gebruik de opties Herstellen en/of Opslaan om de juiste versie te bewaren. Op die manier ga je zo nodig jaren terug in de tijd!

©PXimport

Gratis mobiele Office?

05 Google Drive

Naast Microsoft bestaat er nog een grote aanbieder van online kantoorapplicaties, namelijk Google. Je hebt hiervoor een Google-account (Gmail-adres) nodig. Surf met een desktopbrowser naar www.google.com/drive en log via Naar Google Drive in met je accountgegevens. Heb je al eens eerder documenten in Google Drive opgeslagen, dan vind je ze hier terug. Je maakt net zo gemakkelijk een nieuw document aan. Klik linksboven op Nieuw en maak een keuze tussen Google Documenten, Google Spreadsheets en Google Presentaties. Via Leeg document verschijnt er een blanco werkveld. Als alternatief kies je voor Op basis van template, zodat je het document niet helemaal zelf hoeft op te bouwen. Nuttig voor het geval je bijvoorbeeld een cv, sollicitatiebrief, reisplanner of begroting wilt opmaken. Op het gebied van functionaliteit kan het online kantoorpakket van Google prima wedijveren met Office Online. Zo heb je keuze uit honderden lettertypes en rekenformules. In tegenstelling tot enkele jaren geleden ondersteunt Google alle gangbare bestandsindelingen van Microsoft. Bestanden met een MS Office-indeling bewaar je zowel online als lokaal. Je gebruikt beide online pakketten dus zo nodig naast elkaar, al is er nog altijd een kans op fouten, vooral in documenten met veel opmaak.

©PXimport

06 Overleggen

Waar Microsoft sinds twee jaar een beroep doet op het Skype-platform om onderling te overleggen, bevat Google Drive ook een geïntegreerde chatfunctie. Wel is er een belangrijk verschil, want videogesprekken zijn vanuit online Google-documenten niet mogelijk. Deze chatfunctie is vergeleken met die van Office Online simpeler uitgewerkt en daardoor ook eenvoudiger in gebruik. Open een document waaraan je met één of meerdere personen samen wilt werken en klik rechtsboven op de blauwe knop Delen. Er verschijnt een venster waarin je de e-mailadressen van de beoogde deelnemers typt. Standaard krijgt iedereen rechten om het document te bewerken. Wil je dat liever niet? Via het pictogram met het potloodje selecteer je de optie Mag reageren of Mag weergeven. Bevestig nu met Verzenden. Rechtsboven zie je welke personen er gelijktijdig in het document aan het werk zijn. Wijzigingen verschijnen realtime op het scherm. Klik bovenaan op het pictogram Chatvenster weergeven om met andere deelnemers te discussiëren.

Goed om te weten is dat je ook bij de Google-applicaties in het geval van fouten oude documentversies kunt herstellen. Ga hiervoor binnen een document naar Bestand / Versiegeschiedenis / Versiegeschiedenis bekijken.

©PXimport

07 Mobiel gebruik

Wie graag onderweg documenten bewerkt via de gratis kantoorapplicaties van Google, gebruikt hiervoor de apps Google Documenten, Spreadsheets en/of Presentaties. Net zoals we eerder bij de Office Online-apps van Microsoft zagen (zie kader ‘Gratis mobiele Office?’), eisen deze apps relatief veel schijfruimte op. Open een toepassing en vul via Inloggen je Google-accountgegevens in. Er verschijnt een overzicht met bestanden die je onlangs hebt geopend. Via het plusteken rechtsonder maak je eventueel een nieuw document aan. Vanuit de mobiele app nodig je eventueel andere deelnemers uit om samen te werken. Net zoals bij de Online Office-apps ontbreekt de chatfunctie, al kun je wel opmerkingen toevoegen. Alle apps slaan gewijzigde documenten automatisch op binnen Google Drive.

08 LibreOffice

Hoewel de kantoorapplicaties van Office Online en Google Drive ook over een offline modus beschikken, zijn deze apps voornamelijk bedoeld voor online gebruik. Installeer je liever traditionele desktopsoftware, maar wil je er niet voor betalen? LibreOffice is het pakket dat je moet hebben! De makers stellen ieder halfjaar een nieuwe versie van de software beschikbaar. Belangrijk om te weten is dat er twee versies bestaan: Fresh en Still. Gebruik Fresh wanneer je de laatste editie van het kantoorpakket wilt gebruiken. Wil je liever een stabiele versie die uitgebreid is getest? Kies dan voor de zogeheten Still-editie. In de praktijk presteert LibreOffice Fresh prima, dus in deze basiscursus gaan we hiermee aan de slag.

Klik hier op groene knop om de laatste versie te downloaden. De software is beschikbaar voor Windows 7/8/10, macOS 10.6+ en Linux. Overigens hebben veel Linux-distributies standaard al LibreOffice ingebouwd, zoals Linux Mint en Ubuntu. Geef tijdens de installatieprocedure in Windows aan of je de software voortaan gelijktijdig met het besturingssysteem wilt opstarten. Na de installatie vind je zes losse programma’s op de computer terug, waaronder Writer (tekstdocumenten), Calc (spreadsheets) en Impress (presentaties). Er is daarnaast een beginscherm dat gebruikers toegang geeft tot alle applicaties. Hier vind je ook recent geopende bestanden, maar logischerwijs is dit deel momenteel nog leeg. Via Bestand / Openen selecteer je een bestaand bestand, bijvoorbeeld een document die je eerder met MS Office hebt gemaakt.

©PXimport

OpenOffice

09 LibreOffice gebruiken

Als je al bekend bent met Microsoft Office, kost het vermoedelijk weinig tijd om aan LibreOffice te wennen. Net als bij zijn commerciële concurrent heeft ieder programma aan de bovenzijde een uitgebreide knoppenbalk. Voor het lokaal opslaan van documenten ga je naar Bestand / Opslaan als. Weliswaar ondersteunt LibreOffice hierbij recente Microsoft Office-indelingen (docx, xlsx, pptx), maar bestanden tussen beide pakketten onderling uitwisselen gaat lang niet altijd goed. Niet voor niets verschijnt er dan ook een melding dat LibreOffice mogelijk niet alle opmaak en inhoud correct opslaat. Neem je liever geen risico, dan is het OpenDocument-formaat (odf) een veiliger bestandstype.

Op het gebied van functionaliteit laat LibreOffice weinig liggen, want de software bevat zeer veel opmaakfuncties. Wel ontbreekt er in de meeste programma’s een functie om met andere gebruikers gelijktijdig aan documenten te werken. Alleen het spreadsheetprogramma Calc bevat een deelfunctie, maar die is vrij beperkt en lastig in gebruik. Evengoed nieuwsgierig? Ga naar Opties / Werkblad delen en zet een vinkje voor Deel dit werkblad met andere gebruikers. Bevestig met Ok en Ja, waarna andere gebruikers met toegang tot de (gedeelde) bestandslocatie het document kunnen openen. Controleer of de term ‘Gedeeld’ in de titelbalk staat vermeld.

©PXimport

Portable versie

10 Tabbladen

In tegenstelling tot de kantoorapplicaties van Microsoft zijn de functies van LibreOffice niet over verschillende tabbladen verdeeld. Hierdoor oogt de gebruikersomgeving behoorlijk druk en doet het erg denken aan de tijd voordat Microsoft het Lint introduceerde. Wie de interface te vol vindt, gebruikt via een experimentele functie alsnog tabbladen. Navigeer achtereenvolgens naar Extra / opties / LibreOffice / Geavanceerd. Zet een vinkje voor de optie Zet experimentele functies aan (kunnen instabiel zijn) en bevestig met OK / Herstarten. Na de herstart ga je naar Beeld / Werkbalk Lay-out / Notebookbalk. Wil je weer terug naar de standaardinterface? Klik rechtsboven op het pictogram met de drie streepjes en kies voor Menubalk. Via Beeld en Werkbalk Lay-out herstel je de vorige weergave.

©PXimport

11 Android

LibreOffice is met name gericht op laptop- en desktop-gebruikers. Toch waagt het ontwikkelteam langzaam maar zeker de sprong naar mobiele platformen. Bezitters van een Android-toestel kunnen de app LibreOffice Viewer (Beta) eens uitproberen. Zoals de naam al doet vermoeden, is deze toepassing bedoeld om documenten te bekijken. Daarnaast zijn er ook al enkele bewerkingsfuncties voorhanden, maar die zitten vooralsnog in een experimentele fase. Tik rechtsboven op de drie puntjes en ga naar Settings. Vink daarna de optie Experimental Mode aan. Je wijzigt bijvoorbeeld teksten en voegt eenvoudige opmaak toe, zoals vette of cursieve letters. Documenten bewerken met de mobiele app is nog tamelijk instabiel, dus wees voorzichtig met belangrijke bestanden. De bedoeling is dat de Android-app uiteindelijk volledige functionaliteit krijgt.

Liquid Glass is een nieuwe manier waarop Apple de vormgeving van knoppen, tabbladen, iconen en widgets neerzet. Alles krijgt een glasachtige uitstraling: halfdoorzichtig en met kleuren die meekomen uit je wallpaper of de inhoud van een app. Het reageert bovendien vloeiend op beweging, omdat het beeld steeds in realtime wordt opgebouwd. Zo ontstaat een herkenbare stijl die op al je Apple-apparaten hetzelfde aanvoelt.

Op je iPhone zie je Liquid Glass meteen terug in het toegangsscherm, het Dock, de zoekbalk en appmappen. Iconen ogen daarbij gelaagd en glanzend of zelfs helemaal doorzichtig. Wil je dat proberen, houd dan je beginscherm ingedrukt tot de iconen bewegen, tik op Wijzig, kies Pas aan en zet Helder aan. Tik daarna ergens op het scherm om te bevestigen. Je ziet direct hoe de achtergrond subtiel door de iconen heen komt. Vind je het toch minder prettig, dan kun je op dezelfde plek altijd terug naar Automatisch of Donker.

Op welke toestellen en vanaf welke versie?

Liquid Glass is onderdeel van iOS 26, dat vanaf 15 september beschikbaar is voor alle ondersteunde iPhones. Extra downloads zijn niet nodig. Apple geeft aan dat iPhone 11 en iPhone SE (2e generatie) en nieuwer worden ondersteund.

Wil je nagaan of jouw toestel in aanmerking komt, open Instellingen, kies Algemeen en tik op Software-update. Zie je iOS 26 staan, dan kun je meteen bijwerken. Maak vooraf een back-up en update je apps. Voer de update bij voorkeur uit via wifi en zorg dat de batterij minstens halfvol is, of sluit je iPhone aan op de oplader. Wil je controleren of de installatie geslaagd is, ga dan in Instellingen naar Algemeen, open Info en bekijk het versienummer.

Ook iPadOS 26 en macOS Tahoe 26 ondersteunen Liquid Glass, zodat de uitstraling op je iPad en Mac aansluit bij die van je iPhone. Apple heeft dezelfde stijl bovendien doorgetrokken naar watchOS en tvOS, waardoor al je apparaten er herkenbaar en consistent uitzien.

©Apple

Zo maak je Liquid Glass rustiger

Liquid Glass helemaal uitschakelen kan niet, maar je kunt het effect wel verzachten. Open Instellingen, tik op Toegankelijkheid, kies Weergave en tekstgrootte en zet Maak minder doorzichtig aan. Achtergronden worden dan donkerder, waardoor contrast en leesbaarheid verbeteren zonder dat de glaslook verdwijnt.

Wil je nog meer verschil zien, zet op dezelfde pagina ook Verhoog contrast aan. Voor een snelle manier ga je in Instellingen naar Toegankelijkheid, open je Activeringsknop en vink je Maak minder doorzichtig aan. Je kunt de functie dan via het bedieningspaneel eenvoudig aanpassen.

Vind je vooral de transparante iconen te overheersend, houd dan opnieuw je beginscherm ingedrukt, tik op Wijzig, kies Pas aan en ga terug naar Automatisch of Donker. Donkere achtergronden en de Donkere modus (te vinden bij Beeldscherm en helderheid) dempen het glaseffect eveneens, bijvoorbeeld buiten in fel zonlicht. Zo houd je in elke situatie zelf de regie over hoe nadrukkelijk Liquid Glass aanwezig is.

Verzendlijsten in Microsoft Word zijn handig om brieven, documenten en zelfs etiketten te personaliseren. Er is wel een probleem wanneer het gaat om datums, daar zal Word automatisch de Amerikaanse datumnotatie gebruiken en niet de Nederlandse. Op deze manier los je dat op.

Schakelopties

Wanneer je in Word een gegevenslijst uit Excel gebruikt om brieven samen te voegen via Afdruk samenvoegen, dan gebeurt er iets vreemds. Alle datums die in Excel correct staan genoteerd (bijvoorbeeld 7 september 2025) worden dan omgedraaid met een slash (bijvoorbeeld 9/7/2025). In de Amerikaanse datumnotatie staat de maand namelijk altijd vooraan. Het gaat om een bug in Word, maar gelukkig kun je dit oplossen met zogenaamde schakelopties. Schakelopties zijn codes die je aan een samenvoegveld toevoegt om de weergave van de gegevens aan te passen. Voor datumnotaties gebruik je de schakeloptie: \@ (de datum/tijd-weergave).

Veldweergave aanpassen

Nadat je de samenvoegvelden in het Word-document hebt geplaatst, klik je met de rechtermuisknop op het samenvoegveld van de datum. In het contextueel menu kies je de opdracht Andere veldweergave. Je kunt ook dit veld ook selecteren met de sneltoets Alt+F9. Hierdoor wordt het datumveld op een andere manier weergegeven. Veronderstel dat het veld de naam «datum» heeft, dan zal het nu verschijnen als {MERGEFIELD “Datum”}. Plaats de cursor achter de naam van het samenvoegveld, maar vóór de accolade } en plak of typ dan de onderstaande code afhankelijk van hoe je de datum wilt zien.

Het eindresultaat ziet er dan bijvoorbeeld als volgt uit: {MERGEFIELD datum \@ “dd-MM-yyyy”}. Voor maanden gebruik je de hoofdletter M, de kleine letter m staat voor minuten.

Voorbeeld bekijken

Daarna klik je opnieuw met de rechtermuisknop op het samenvoegveld en weer selecteer je de opdracht Andere veldweergave. Klik dan nogmaals met de rechtermuisknop op het samenvoegveld en kies de optie Veld bijwerken. In het Lint bij het tabblad Verzendlijsten klik je op de knop Voorbeeld van het resultaat, en nu zul je zien dat de datum correct wordt weergegeven.