Het wemelt tegenwoordig van de handige hulpjes om beter, sneller en slimmer te musiceren en componeren. In dit artikel nemen we er een aantal onder de loep.

Al eerder besteedden we aandacht aan het muzieknotatieprogramma MuseScore, zoals in dit artikel. Da’s fraaie kost voor wie noten leest en/of schrijft, maar zeker waar het gaat om populaire muziek werken heel veel muzikanten op het gehoor. Willen zulke muzikanten bijvoorbeeld een bekende hit naspelen, dan zullen ze proberen te achterhalen welke akkoorden in dat nummer worden gebruikt. Willen ze zelf een deuntje in elkaar knutselen, dan zullen ze niet zelden terugvallen op veelgebruikte patronen (denk aan de tienduizenden bekende nummers met slechts de drie majeur-akkoorden I, IV en V). Als je overigens niet weet wat we met die Romeinse cijfers bedoelen, geen nood. Ook om dat te begrijpen zijn er handige programmaatjes.

Van oudsher is Apple zeer populair onder muzikanten vanwege het ruime aanbod aan software. Gelukkig is die situatie langzaam aan het veranderen, zodat in elk geval de tools in dit artikel niet uitsluitend op apparatuur van dit merk draaien.

Op het gehoor

Wanneer je een liedje hoort dat je graag zou willen spelen, moet je eerst achterhalen welke akkoorden het gebruikt. Vaak horen geoefende muzikanten dat vrij snel, maar het is een vaardigheid die je ook kunt leren via gehoortraining. Een uitstekend hulpmiddel daarbij is de app OpenEar, beschikbaar voor iOS en Android.

In OpenEar leer je de plek herkennen van een akkoord in een willekeurige toonsoort, bijvoorbeeld het eerste (C) of vijfde (G) akkoord in de toonladder C of het derde akkoord (F) in de toonladder D-mineur. Omdat vergelijkbaar klinkende akkoorden eenzelfde functie vervullen binnen een toonsoort, worden ze vaak aangeduid met Romeinse cijfers zodat je ze in elke toonsoort kunt gebruiken.

Ook leer je in OpenEar vaak voorkomende akkoordenschema’s zodat je na een tijdje bekende patronen herkent in 99 procent van alle popmuziek.

Naast akkoorden leer je in OpenEar ook intervallen herkennen. Zijn je oren daarop eenmaal goed getraind, dan zul je veel sneller en makkelijker melodieën kunnen naspelen.

Met OpenEar leer je onder andere veel voorkomende akkoordenschema’s herkennen.

Opzoeken

Ben je (nog) niet in staat om akkoorden te herkennen, dan is opzoeken op internet een aantrekkelijk alternatief, tenminste wanneer een nummer niet al te obscuur is. Overigens zien we zelfs bij zeer bekende liedjes verschillen in akkoorden op verschillende sites. Dat komt omdat de informatie doorgaans door hobbyisten is verzameld en niet uit officiële bladmuziek komt.

Vaak kom je al een heel eind wanneer je in Google of Bing zoekt naar titel, artiest, akkoorden. Beide zoekmachines verwijzen je bij een bekend repertoire vaak naar tabs.ultimate-guitar.com (ook beschikbaar als app voor iOS en Android) en het Nederlandse www.gitaartabs.nl.

Een van de uitgebreidste sites om akkoorden van bekende nummers te vinden.

Het voordeel van Ultimate Guitar is dat deze site niet alleen de akkoorden (en de daarbij behorende vingerzetting) kent voor gitaar, maar ook voor ukelele en piano. Beide sites tonen bovendien songteksten. Het aantal beschikbare nummers is het grootst bij Ultimate Guitar, maar dan nog is het goed mogelijk dat je een nummer niet kunt vinden. In dat geval wil de Engelse zoekopdracht titel, artiest, chords je soms nog op weg helpen naar minder bekende akkoordenwebsites.

Een laatste mogelijkheid, die helemaal bij deze tijd past, is het gebruik van een chatbot zoals GPT-4 in Bing. Ook voor een wat lastiger te vinden nummer geeft deze vaak resultaat.

De Nederlandse concurrent kent minder nummers en toont alleen de namen van akkoorden.

Automatisch

Kom je er na je gehoortraining nog niet uit of biedt een zoekopdracht geen soelaas, dan heb je altijd nog de mogelijkheid om muziek softwarematig te analyseren. Daarvoor heb je wel (toegang tot) de audio nodig.

Het meest laagdrempelig en helemaal gratis is Yamaha Chord Tracker, dat beschikbaar is voor iOS en Android.

Om Chord Tracker te kunnen gebruiken, moet het te analyseren nummer op je apparaat staan of je moet het via de microfoon van je apparaat beluisteren. Dat laatste is doorgaans minder accuraat. Chord Tracker werkt op traditionele wijze door het analyseren van frequenties en produceert daarom vrijwel alleen akkoorden in hun eenvoudigste (drietoon) vorm. Deze app toont je de akkoorden in notenschrift, op klavier en op gitaar.

Yamaha’s Chord Tracker toont je basisakkoorden voor gitaar en toetsen.

Een alternatief in de categorie helemaal gratis is MyChords voor iOS of Android. Ook deze app analyseert lokale bestanden of muziek via de microfoon. Behalve kans op onnauwkeurigheid heeft dat laatste als nadeel dat je een nummer helemaal af moet luisteren. De weergave van MyChords is wat eigenzinnig. Behalve de populaire gitaar- en ukelele-tabs toont het de vingerzetting voor banjo en mandoline, maar niet voor toetsen.

Ook MyChords herkent moeiteloos basisakkoorden maar toont ze niet voor piano.

Intelligent

Waar beide bovenstaande toepassingen nog gebruikmaken van traditionele methoden om audio te analyseren, zal het je niet verbazen dat inmiddels ook kunstmatige intelligentie haar intrede heeft gedaan in het herkennen van akkoorden. In die categorie springen twee producten in het oog. De eerste is Moises. Deze app voor iOS en Android combineert het identificeren van akkoorden met het splitsen van audio in losse partijen. Voor dat laatste bestaat echter ook het gratis Windows-alternatief SpleeterGUI dat vaak goede resultaten levert en eenvoudig in gebruik is.

Je kunt bij Moises gratis vijf nummers per maand splitsen en analyseren, maar akkoorden worden maar beperkt getoond. Ook kun je slechts een paar halve tonen transponeren. Voor de volledige functionaliteit betaal je 49,99 euro per jaar.

Moiser herkent niet alleen akkoorden maar splitst audio ook in losse partijen.

Intelligenter

Zoals je bij menselijke intelligentie baas boven baas hebt, zo geldt dat ook voor slimme muziek-apps. De absolute koploper van dit moment moet wel Chord AI zijn, beschikbaar voor iOS en Android. Het zal je niet verbazen dat de volledige versie ook meteen de duurste van al deze apps is. Gelukkig kan Chord AI ook gratis al heel wat.

De gratis versie herkent akkoorden van lokale nummers of via de microfoon, maar ook van nummers op YouTube of Soundcloud. Het toont daarbij echter alleen eenvoudige drie- en viertonen.

Bij het eerste gebruik kun je twee aanvullende AI-modellen downloaden. Het eerste kan songteksten genereren voor heel veel talen en levert behoorlijk indrukwekkende prestaties. Het tweede kan audio splitsen in partijen. Ook kan Chord AI nummers met weinig instrumenten omzetten naar midi.

Wil je het onderste uit de kan halen, dan kom je uit bij de betaalde versie. Deze is – zeker voor iOS – stevig geprijsd. Een jaarabonnement kost je 69,99 euro of je betaalt eenmalig 229 euro. Het hoogste bedrag dat voor Android wordt vermeld is 124,99 euro, wat de eenmalige aankoopprijs zou moeten zijn.

De volledige versie identificeert zeer complexe akkoorden (zoals D7b9#11), omkeringen en zelfs vingerzetting (bijvoorbeeld wijde akkoorden). Ook kun je transponeren en meer.

Chord AI is verreweg het veelzijdigst maar ook het duurst.

Inspiratie

In de categorie ‘akkoorden vinden’ vormt Chordify een interessant buitenbeentje. Enerzijds is het een enorme akkoordendatabank à la Ultimate Guitar en anderzijds kan de dienst onbekende nummers analyseren en je van inspiratie voorzien.

Je kunt Chordify online benaderen of via een iOS- of Android-app.

In de gratis versie kun je geen eigen nummers uploaden en kun je maximaal drie nummers per dag uit de Chordify-bibliotheek bekijken (een bibliotheek die zwaar leunt op het aanbod van onder andere YouTube). Voor studiedoeleinden is dat genoeg, maar als je nummers instudeert wil je ook graag het tempo en eventueel de toonhoogte kunnen aanpassen. Dat kan echter alleen in de betaalde versie (op het moment van schrijven online tijdelijk 18,84 euro per jaar, en tot wel 47,90 euro voor iOS).

Een van de leukste functies van Chordify, dat akkoorden toont voor gitaar, ukelele en piano, is de mogelijkheid om op te geven welke akkoorden je al kent. Chordify geeft dan nummers met die akkoorden en één nieuwe. Ken je bijvoorbeeld op de piano alleen het C-akkoord, dan krijg je nummers met bijvoorbeeld alleen C en G7. Zo leer je vanaf je allereerste schreden als muzikant gelijk bekende nummers spelen én kun je nieuwe akkoorden leren!

Met Chordify kun je een repertoire opbouwen dat bij jouw kennisniveau past.

Leren

Alhoewel sommige van de genoemde sites en apps je de vingerzetting voor akkoorden tonen, doen ze dat niet allemaal. Sommigen bieden bijvoorbeeld geen piano. Ook beperken de gratis diensten zich tot hooguit de eenvoudigste viertonen. Wil je ook complexere of meer exotische akkoorden leren, dan heb je verschillende mogelijkheden. Een aardig gratis online naslagwerk is 8notes. Hier vind je onder Resources een uitgebreid overzicht van akkoorden en toonladders voor gitaar, ukelele en piano. Ook kun je hier terecht voor akkoorden als C#maj13 en toonladders als Eb Mixolydisch. De site biedt zelfs een Engelstalige cursus muziektheorie.

Op w8notes vind je veel leerzaams over akkoorden en toonladders.

Encyclopedie

Nog uitgebreider is Piano Companion met een gratis gelimiteerde versie voor iOS of Android.

Alhoewel deze app zich alleen richt op toetsen is de volledige versie (iOS: 12,99 euro, Android: 9,99 euro) met ruim 1500 akkoorden en 10.000 toonladders van Accoustic tot Zokuso wel zo ongeveer de ultieme encyclopedie op dit gebied.

Van al deze toonladders toont de app ook de laddereigen akkoorden en de bijbehorende vingerzetting. Blader je door de lange lijst met akkoorden dan kun je filteren op noten, bijvoorbeeld C en Eb, om alles te vinden waarin die noten voorkomen. Da’s dan weer handig als je interessante akkoordenschema’s wilt verzinnen. Voor dat laatste is er ook het onderdeel Chord Progression dat je helpt bij het vinden van geschikte akkoorden voor een nummer in elke gewenste toonsoort.

Piano Companion is de ultieme encyclopedie voor akkoorden en toonladders.

Componeren

De akkoordenhulp van Piano Companion is zeker nuttig wanneer je zelf nummers wilt maken, maar mist toch een aantal interessante muziektheoretische foefjes. Bovendien is de app er alleen voor toetsenisten. Voor songwriters op toetsen of gitaar is daarom Suggester 2 een interessante optie. Deze app is er vooralsnog alleen voor iOS, maar zijn voorganger Suggester (alleen voor vingerzetting op toetsen) is er ook voor Android, dus versie 2 zal wellicht beschikbaar zijn wanneer je dit leest.

Zowel Suggester 2 als zijn voorganger voor Android zijn gelimiteerde versies die toegang bieden tot een basisselectie van toonladders en akkoorden (maximaal de meest gangbare viertonen). Koop je de volledige versie (iOS: 22,99 euro voor Suggester 2, en Android: 15,99 euro voor Suggester) dan heb je toegang tot alle tools om geweldige akkoordenschema’s te maken. Deze kun je ook afspelen, eventueel via een bluetooth-speaker of een midi-instrument.

Suggester 2 helpt je bij het bedenken van interessante akkoordenschema’s.

Jammen

Zowel Suggester (2) als Piano Companion kunnen elk akkoordenschema dat je maakt, afspelen in een lus, zodat je ondertussen op een ander instrument melodielijntjes kunt uitproberen. Die weergave is echter erg saai. Wil je je akkoorden op een wat avontuurlijker manier ten gehore brengen, dan kan dat gratis online met Hookpad.

Bij Hookpad kun je een akkoordenschema invoeren en daar zelfs meerdere melodielijnen aan toevoegen. Ook kun je er een drumpatroon onder zetten. Dat alles is nog maar het begin van de vele mogelijkheden. In feite is Hookpad een slimme compositiehulp die op basis van muziektheorie kan helpen bij het vinden van interessante akkoorden en melodielijnen.

Alhoewel je met dit alles online kunt jammen, kun je je werk niet opslaan. Dat kan alleen in de betaalde versie die maar liefst 149 dollar kost. Als tool om alleen mee te spelen met je eigen akkoordenschema is Hookpad wat te veelzijdig en te duur, zeker als je bedenkt dat je je eigen begeleidingen moet bouwen.

Voer online je eigen akkoordenschema in en speel er een melodie bij met Hookpad.

Muziekautomaat

Wil je je zelfgebouwde akkoordenschema horen in een groot aantal verschillende muzikale stijlen, dan is er gelukkig een vriendelijk geprijsd alternatief voor Hookpad, namelijk Chordbot. Deze app kost 5,99 euro en is er voor iOS en Android.

In Chordbot heb je de beschikking over zo’n 70 verschillende begeleidingsstijlen om je akkoorden mee te spelen, variërend van allerlei soorten jazz en rock tot disco, synth en wals. Deze begeleidingen worden gespeeld met de interne midi-klanken van je telefoon of tablet, maar je kunt ook koppelen met (softwarematige) midi-geluidsbronnen. Ook kun je je arrangement exporteren naar midi om er bijvoorbeeld in MuseScore of een DAW verder aan te sleutelen.

Chordbot is een geautomatiseerde begeleidingsband die allerlei stijlen kent.

Met (een combinatie van) deze muzikale hulpjes moet het muzikanten van elk niveau lukken om snel te achterhalen hoe ze bekende nummers moeten spelen en hoe ze hun eigen deuntjes maken. Misschien moeten beginners eerst hun instrument nog wat beter leren beheersen, maar ook daarvoor bestaan vele appjes. Da’s echter kost voor een andere keer.

Bij hoofdtelefoons en draadloze oortjes kom je wel eens de headtracking-functie tegen. Wat is dit precies en wat kun je ervan verwachten?

Lees ook: Waarom de gehoortest van je koptelefoon écht verschil maakt

Wat is headtracking?

Headtracking is een functie die op steeds meer hoofdtelefoons en draadloze oordoppen opduikt. Het heeft één doel: je beter onder te dompelen in film, games en muziek. Dat gebeurt door je hoofdbewegingen te detecteren en compenserend geluid virtueel mee te bewegen. Je merkt het meteen als je het uitprobeert. Het uitleggen doet het vaak complexer overkomen, terwijl het even inschakelen op je hoofdtelefoon meteen duidelijk maakt wat het biedt.

Dankzij headtracking lijkt muziek of filmgeluid uit een vaste plaats in de kamer te komen. Als je bij het tv-kijken bijvoorbeeld je hoofd naar rechts draait, dan zullen de stemmen van acteurs naar je linkeroor verschuiven en geluidseffecten die zich links afspelen naar achter je. Kortom, het geluid is verankerd aan het scherm. Gebruik je een doorsnee koptelefoon zonder headtracking, dan zit het geluid altijd naast je oren.

Waarom heeft het een grote impact?

Headtracking werd oorspronkelijk ontwikkeld als deel van VR-technologie. Dat geluiden uit de omgeving onafhankelijk van jou gepositioneerd zijn, is immers even belangrijk als VR-graphics om je onder te dompelen in een virtuele wereld. Het komt allemaal neer op het effectiever misleiden van je brein.

Ons brein gebruik geluidsinformatie om een idee te krijgen van hoe een ruimte of omgeving eruitziet. Zonder dat we er bewust van zijn, weten we zo meteen waar een bepaald geluid vandaan komt. Denk aan een glas dat achter je op de grond valt of een deur die opent aan de zijkant van een kamer. Headtracking simuleert dat effect en zorgt ervoor dat wat je ziet levensechter overkomt.

©Audeze

De Audeze Maxwell is een hoofdtelefoon met headtracking die ook door creators wordt gebruikt.

Wat is de link met spatial audio?

Headtracking zorgt dus dat geluid op een natuurlijke manier vast in de ruimte wordt geplaatst. Het hangt wat van koptelefoon tot koptelefoon af, maar meestal beschouwt het systeem het scherm van je telefoon of tv als het geluidscentrum of 'voorzijde'. Overigens gaat het niet om de grote veranderingen, zoals wanneer je naar de persoon naast je kijkt wanneer hij of zij iets zegt. Het realismegevoel dat headtracking biedt tijdens het gamen en filmkijken komt door de kleine veranderingen in het geluid als je microbewegingen maakt met je hoofd. Dat doe je eigenlijk bijna doorlopend. 

In theorie kan headtracking ook werken met muziek in stereo, maar meestal is het een extra optie bij de spatial- of ruimtelijke audiofunctie in de app van je hoofdtelefoon. Je krijgt dus dikwijls de keuze tussen surroundgeluid dat met je meebeweegt of (net zoals bij een bioscoop) verankerd is aan een punt (het scherm).

Wanneer gebruiken?

Los van virtual reality-toepassingen, is headtracking vooral een aanrader bij het kijken naar een film op een groter scherm. Het effectiefst is het als je naar een tv op enkele meters afstand kijkt, omdat het ruime geluidsbeeld dan beter past bij het grotere beeld. Maar ook als je met headtracking kijkt naar een kleiner scherm tijdens een vlucht levert het meerwaarde op. Ook bij gaming is spatial audio samen met headtracking fijn. Wat dan weer minder is, is headtracking gebruiken terwijl je rondloopt en naar muziek luistert, omdat je brein dan te veel beweging moet verwerken.

©JBL

Via de Smart Case van de Tour Pro 3 kun je headtracking instellen tijdens een vlucht.

Het gebruiken met een tv of in-flight scherm gaat het vlotst met in-ears die komen met een slimmere case of koptelefoons die je bekabeld kunt aansluiten maar tegelijkertijd nog met de app kunt bedienen. De AirPods Pro en Max van Apple zijn ook heel spectaculair op dit vlak in combinatie met een Apple TV.

Op welke toestellen vind je het?

Voor headtracking moet je meestal bij duurdere modellen zijn, al komt het ook steeds vaker voor bij iets goedkopere koptelefoons. Samen met ruimtelijke audio (spatial audio) is het een extraatje dat vaak wordt aangehaald om te verklaren waarom een bepaald toestel een forser prijskaartje bezit. Nu goedkopere hoofdtelefoons en TWS'en steeds betere noise-cancelling krijgen, blijven er zo minder zaken over om een koptelefoon uit de hogere prijsklasse een meerwaarde te geven. Spatial audio en headtracking zijn de enige 'grote' functies die overblijven. 

©Sonos

De Sonos Ace-koptelefoon is uniek omdat het samenwerkt met een Sonos-soundbar, niet de tv.

Dat headtracking iets meer kost, valt te begrijpen. Het volgen van je hoofdbewegingen vereist extra sensors en ook relatief veel rekenkracht. Dit is waarom onder meer Apple en Sonos het continue berekenen van de vereiste geluidsveranderingen laten uitvoeren door een iPhone, iPad of Apple TV respectievelijk de Sonos Arc-soundbar. Bij weer andere merken, zoals Samsung of Oneplus, kun je het alleen gebruiken in combinatie met andere apparaten van hetzelfde merk.

Toch zijn er heel wat opties die merkonafhankelijk werken. Bij Bose, JBL en bij Sony vind je bijvoorbeeld verschillende hoofdtelefoons en draadloze in-ears met headtracking. De JBL Tour One M3 of Tour Pro 3 bijvoorbeeld, net als de populaire Sony WH-1000XM5 en WF-1000XM5's.  

 Kijk wel goed op de website van een fabrikant als je een koptelefoon overweegt, want niet iedereen gebruikt het woord 'head tracking'. Neem nu Bose: dat merk spreekt over Immersion of Immersive Audio, met de opties 'Still' en 'Motion'. Bij het kiezen van een nieuwe headset kan het dus nodig zijn om je even goed in de specificaties te verdiepen.

Ben je uitgekeken op die standaardwerkomgeving? Wij ook! In Windows kun je aan de slag met het maken van een eigen thema. Dat betekent werken in een omgeving die je volledig naar je hand zet, met onder meer een aangepast bureaublad, frisse vensters en strakke aanwijzers. Lastig? Zeker niet: een thema heb je zo gemaakt.

Of je nu gebruikmaakt van Windows 10 of Windows 11: beide besturingssystemen hebben de mogelijkheid om een eigen omgeving te maken. Ben je na een grondige klusmiddag toch niet tevreden met de aangepaste werkomgeving? Dan kun je altijd nog de hulp inschakelen van externe programma’s, daarover vertellen we je straks meer.

In Windows vind je de belangrijkste opties om je eigen thema te maken in het instellingenvenster. Druk op Windows+I om dat te openen en kies voor Persoonlijke instellingen. Linksboven zie je het thema staan dat momenteel actief is. Rechts daarvan vind je een beknopte lijst met kant-en-klare thema’s. Deze kun je proberen door erop te klikken. Je kunt zo’n thema direct gebruiken, of je gebruikt het als een basis die je verder aanpast.

Windows biedt flink wat personalisatiemogelijkheden via het instellingenvenster.

Eigen thema

Natuurlijk maken wij een eigen Windows-thema. Kies voor Thema’s. Rechtsboven vind je de onderdelen waaruit een thema is opgebouwd, zoals achtergrond, kleuren en geluiden. Onder elk onderdeel staat de huidige instelling benoemd. Klik op een onderdeel om de achterliggende instellingen te openen en bepaal stap voor stap je thema verder.

Het tweede gedeelte van het themavenster geeft een overzicht van beschikbare thema’s. Met de volgende stappen passen we de verschillende onderdelen van het thema aan. Daarnaast zetten we andere onderdelen van Windows naar onze hand, die niet aan een thema zijn gekoppeld. Zodra we tevreden zijn over het resultaat, slaan we het thema op.

Een thema bestaat onder meer uit een achtergrond, kleuren en geluiden.

Achtergrond

Klik op Achtergrond en bedenk of je een vaste achtergrond of wisselende achtergronden wilt inzetten. Je kunt ook kiezen voor een effen kleur of een verrassingsafbeelding die regelmatig door Microsoft wordt ververst. Geef je de voorkeur aan meerdere afbeeldingen, dan maak je eerst een map aan waarin je de geselecteerde afbeeldingen plaatst. Keer terug naar het instellingenvenster en kies Diavoorstelling. Klik vervolgens op Bladeren en wijs de map aan.

Hierna stel je in hoe de diavoorstelling zich gedraagt. Kies bij Afbeelding wijzigen elke hoe snel de afbeeldingen verversen, bijvoorbeeld 6 uur of 1 dag. Voor de afwisseling activeer je de optie Volgorde van afbeeldingen in willekeurige volgorde weergeven. Via Afbeelding aanpassen zodat deze op uw bureaublad past geef je aan hoe je de afbeeldingen wilt tonen. Met Centreren voorkom je uitgerekte afbeeldingen.

Of ga voor wat meer sjeu: Bewegende bureaubladachtergrond: een kijkbuis op je computer

Kies voor een diavoorstelling die uit meerdere afbeeldingen bestaat.

Kleuren

Nu wordt het tijd om de kleuren onder handen te nemen. Klik op Kleuren en bepaal (in het geval van Windows 11) of je de lichte of donkere modus wilt activeren (bij Kies de modus). Interessant is de optie Aangepast. Hiermee maak je voor de kleurmodus onderscheid tussen Windows en de apps. Zo kun je Windows in een donkere modus zetten, terwijl je de apps in een lichte modus houdt.

Ben je geen voorstander van doorzichtige vensters? Dan zet je de schuif op Uit bij Transparantie-effecten. In dit venster bepaal je ook een accentkleur die in het startmenu en de taakbalk worden getoond. Klap de gelijknamige sectie uit en kies de gewenste kleur. Je kunt de accentkleur op meerdere locaties binnen Windows laten terugkomen. Zet de schuif op Aan bij Accentkleur weergeven op Start en de taakbalk en bij Accentkleur weergeven op titelbalken en vensterranden.

Geluiden

Hoewel de populariteit van geluidseffecten in Windows de afgelopen jaren flink is afgenomen, kun je nog steeds geluiden toevoegen. Je maakt hiervoor gebruik van een geluidsschema. In het venster voor thema’s klik je bovenin op Geluiden. Neem het standaardschema van Windows als uitgangspunt: klik op Windows-standaard. In het vak Programmagebeurtenissen kies je een actie waaraan je een geluid wilt koppelen. Acties met een bestaand geluid herken je aan het pictogram van een megafoon. In het menu Geluiden kies je het gewenste geluid. Heb je een eigen geluid? Dat voeg je eenvoudig toe via de knop Bladeren. Windows ondersteunt hiervoor wav-bestanden. Andere formaten moet je eerst omzetten voordat je ze kunt gebruiken.

Je kunt aparte geluidseffecten voor verschillende activiteiten instellen.

Muiscursor

Ben je uitgekeken op de standaardmuisaanwijzer van Windows? Dan pakken we die toch ook aan. Klik in het venster van thema’s op Muiscursor en open de tab Aanwijzers. In de sectie Schema kun je kiezen uit een flinke hoeveelheid alternatieve aanwijzers. Een goed voorbeeld zijn de schema’s Extra groot, waarmee je de meeste aanwijzers een stuk groter maakt.

Wil je de zichtbaarheid van de aanwijzers verder verbeteren? Plaats dan een vinkje bij Aanwijzerschaduw inschakelen. Heb je eigen cursorbestanden, dan kun je deze ook gebruiken. Klik op Bladeren en wijs het bestand aan. Online vind je verschillende collecties met cursor- en muisbestanden. Deze bestaan uit een aantal afbeeldingen (al dan niet geanimeerd). Een goede bron hiervoor is DeviantArt. Bij elke collectie vind je de installatie-instructies.

Klik het venster van de muiscursor niet te snel weg. Werp ook eens een blik op de tab Opties voor de aanwijzer. Hier vind je mogelijkheden om de weergave verder te verbeteren. Zo kun je in de sectie Zichtbaarheid een aanwijzerspoor activeren, zodat je de muis beter ziet. Ben je de muisaanwijzer soms kwijt, dan kun je deze snel vinden via de optie Locatie van de aanwijzer weergeven als ik op CTRL druk. In het vak Beweging kun je nog bepalen hoe snel de aanwijzer over het scherm beweegt.

Uiteraard nemen we geen genoegen met de standaardaanwijzers van Windows.

Pictogrammen

In Windows kun je afscheid nemen van de standaardpictogrammen en kiezen voor een eigen set. Deze optie zit wel wat verborgen. Klik op Persoonlijke instellingen / Thema’s. Onderin het venster ga je naar Instellingen voor bureaubladpictogrammen. In het vak Bureaubladpictogrammen geef je aan welke pictogrammen het bureaublad moet krijgen. Standaard is dit de prullenbak, maar je kunt ook kiezen voor de documentenmap (Bestanden van gebruiker) en het thuisnetwerk (Netwerk).

Via hetzelfde venster kun je de standaardpictogrammen vervangen. Kies het pictogram dat je wilt aanpassen en klik op Ander pictogram. Een nieuw venster met beschikbare pictogrammen opent. Standaard toont Windows het pictogrambestand Imageres.dll, maar er zijn ook andere pictogrammen. Ben je niet tevreden over Imageres.dll, dan maak je het invoervak bovenin leeg en druk je op Enter. Windows toont vervolgens de pictogrammen uit het bestand Shell32.dll. Handig!

Thema bewaren

Ben je tevreden over hoe Windows er na je inspanningen uitziet? Je kunt je eigen thema nu opslaan. Ga naar Persoonlijke instellingen / Thema’s. Rechtsboven zie je wederom de onderdelen waaruit een thema bestaat en je eigen instellingen die je in de stappen hiervoor hebt aangegeven. Klik op Opslaan. Geef het thema vervolgens een naam en klik weer op Opslaan. Het thema wordt nu toegevoegd aan de lijst in het vak eronder.

Heb je meerdere computers of wil je het thema graag met anderen delen? Gelukkig hoef je het thema niet telkens opnieuw op te bouwen. In het overzicht met thema’s klik je met de rechtermuisknop op het thema dat je wilt delen. Kies voor Thema voor delen opslaan. Een nieuw venster opent. Geef het thema een naam en bepaal waar je het bewaart (bijvoorbeeld op een externe schijf). Je kunt het thema op een andere computer toepassen door op het bestand te dubbelklikken.

Handig: exporteer het thema voor andere computers of om te delen.

Vergrendelingsscherm

We gaan voor een volledig gepersonaliseerde Windows-omgeving, dus uiteraard passen we ook het vergrendelingsscherm aan. Kies in de Windows-instellingen voor Vergrendelingsscherm. Kies bij Uw vergrendelingsscherm personaliseren hoe je je het scherm eigen wilt maken. Kies voor Afbeelding om een eigen foto op het scherm te tonen. Je kunt ook online afbeeldingen tonen die elkaar regelmatig afwisselen. Kies dan voor Windows-spotlight. Wij kiezen ervoor om onze afbeelding op zowel het vergrendelingsscherm als het aanmeldingsscherm te tonen: zet de schuif op Aan bij De achtergrondafbeelding voor het vergrendelingsscherm weergeven op het aanmeldingsscherm.

Op het moment van schrijven kun je in Windows 11 één app op het vergrendelingsscherm plaatsen. Deze app geeft beknopte informatie over het weer (Weer), binnengekomen e-mail (Mail) of aankomende afspraken (Agenda). Je vindt ze bij de optie Status van vergrendelingsscherm.

Een app voegt extra informatie toe aan het vergrendelingsscherm.

Meer eigen foto’s

Interessant aan het vergrendelingsscherm is de mogelijkheid om meerdere eigen foto’s te selecteren en aan te geven wanneer je die wilt zien. Kies voor Diavoorstelling. Geef aan welke fotomap je hiervoor wilt gebruiken: klik op Bladeren en wijs de map aan. Je kunt meerdere mappen toevoegen, die je later altijd kunt uitschakelen via een klik op Verwijderen. Haal in dezelfde sectie het vinkje weg bij Leuke weetjes, tips en trucs en meer op uw vergrendelingsscherm weergeven, zodat het scherm opgeruimd blijft, en vooral ook reclamevrij.

Open hierna de sectie Geavanceerde instellingen voor diavoorstelling. Wil je voorkomen dat afbeeldingen worden uitgerekt, dan kies je voor Alleen afbeeldingen gebruiken die goed op mijn scherm passen. Standaard schakelt Windows de diavoorstelling uit als je gebruikmaakt van accustroom, bijvoorbeeld bij een laptop. Wil je dat de diavoorstelling altijd wordt gebruikt, dan plaats je ook een vinkje bij Een diavoorstelling afspelen als er batterijstroom wordt gebruikt.

Laat het vergrendelingsscherm foto’s van meerdere bronnen tonen.

Externe hulp

Niet tevreden over het ingebouwde startmenu van Windows? Met Start11 zet je het startmenu volledig naar je hand. Zo kun je het klassieke menu uit Windows 7 kiezen en de Windows-taakbalk onder handen nemen. Prettig is dat je ook onderdelen uit het startmenu kunt verwijderen die normaal gesproken niet kunnen worden verwijderd.

Betere zichtbaarheid

Heb je een verminderd zicht, dan kun je Windows hiermee rekening laten houden. Open het Startmenu en typ Contrast. Klik op Een contrastthema kiezen. Je kunt nu kiezen uit vier thema’s met kleuren die sterk verschillen, zodat je schermtekst en apps beter zichtbaar maakt. Elk van de thema’s kun je verder aanpassen.

Kies een thema en klik op Bewerken. Pas het thema naar eigen inzicht aan, kies Opslaan als en geef het thema een naam. Naast het gebruik van een thema, kun je ook losse onderdelen van de Windows-omgeving verbeteren op het gebied van zichtbaarheid. In de Windows-instellingen kies je voor Toegankelijkheid. De sectie Gezichtsvermogen bevat aanvullende opties, zoals kleurfilters.

Een contrastthema is handig bij een verminderd gezichtsvermogen.