Wanneer usb lijkt te staan voor ‘universal serious bug’, dan ben je vast geholpen met dit artikel. Je usb-stick wordt bijvoorbeeld niet meer herkend, het lukt niet meer om er data heen te kopiëren of je vraagt je af hoe je de usb-stick kunt beveiligen tegen overschrijving. Voor dergelijke problemen bieden we in dit artikel een oplossing.

Usb-schijven en -sticks (Universal Serial Bus) zijn bijzonder populair vanwege hun prijs en draagbaarheid. Ze bestaan al meer dan twintig jaar en de snelheden zijn aanzienlijk toegenomen, van 1,5 Mbit/s in usb 1.0 tot 80 Gbit/s in usb 4 versie 2.0.

We maken zelf veel gebruik van usb-apparatuur, en lopen periodiek tegen diverse problemen aan. Deze problemen variëren van usb-sticks die door het besturingssysteem plotseling niet meer herkend worden en niet meer kunnen worden geformatteerd, tot het verdwijnen van databestanden of een zogenaamde 1TB-stick die in werkelijkheid slechts 64 GB bevatte.

Ook zochten we voor je het antwoord op vragen als:

1 Tools voor niet-herkende usb-opslag

Stel, je stopt usb-stick in je pc en Verkenner reageert niet. Of de usb-stick verschijnt wel, maar Windows geeft aan dat deze niet is geformatteerd. Of je hebt problemen bij het formatteren. Gelukkig zijn er tools beschikbaar om deze situatie te verhelpen – uiteraard op voorwaarde dat het usb-medium niet fysiek beschadigd is.

Waar Windows zelf faalt, slaagt een tool als BootIce vaak wel.

2 Diskpart

Als je geen externe tools wilt gebruiken of als ze niet werken en je bent niet bang om de Opdrachtprompt te gebruiken, kun je het volgende proberen. Klik met rechts op Opdrachtprompt in het Windows-startmenu en kies Als administrator uitvoeren. Voer eerst het commando diskpart uit en daarna de volgende opdrachten:

Bij het eerste commando krijg je een lijst van gedetecteerde opslagmedia te zien. Vervang # in het tweede commando door het schijfnummer van de beoogde usb-stick, en met de derde opdracht controleer je de selectie. Levert het commando clean een foutmelding op, voer dit commando dan nogmaals uit.

Voor de formattering gebruiken we hier het bestandssysteem exFAT, maar je kunt ook FAT32 gebruiken. Met de parameter <stick-label> geef je de usb-stick een geschikte naam. Na afloop zou de usb-stick in Verkenner moeten verschijnen, klaar voor gebruik.

Mogelijk brengt de opdracht diskpart je usb-stick weer tot leven.

3 Dataherstel

Het kan gebeuren dat je plotseling geen toegang meer hebt tot een usb-stick. Opnieuw formatteren is een optie, maar hiermee verlies je alle gegevens op de usb-stick. Om de gegevens te redden, kun je het eerst proberen met klassieke datahersteltools, zoals het gratis Recuva. Volg de instructies van de herstelwizard waarmee Recuva standaard start.

Als dit niet werkt, is er voor gevorderde gebruikers nog een optie. Download het gratis hulpje USB Image Tool, pak het zip-bestand uit en start hem op. Selecteer je usb-stick in het linkerdeelvenster. Op het tabblad Device klik je op Backup. Geef de locatie voor het img-bestand aan en wacht tot het hele proces is voltooid.

Als alles goed gaat, kun je dit schijfkopiebestand vervolgens als een virtueel station openen: klik met de rechs op het img-bestand en kies Koppelen. Met wat geluk kun je nu je gegevens benaderen en veiligstellen (zonder nog de originele usb-stick te gebruiken).

Als dit niet de gehoopte resultaten oplevert, kun je een meer handmatig dataherstel proberen. Download en installeer hiervoor de gratis tool Active@Disk Editor (voor Windows en Linux) en start hem. Kies Open Disk Image en navigeer naar het img-bestand via de knop met de drie stippen. Klik op het pijlknopje rechtsonder, selecteer All Files (*.*) en open het img-bestand. Hiermee kun je de binaire inhoud van de schijfkopie bekijken, door sectoren bladeren, en desgewenst gegevens wijzigen of kopiëren.

Desnoods maak je eerst een schijfkopiebestand en probeer je het dan met handmatig dataherstel.

4 Valideren

Stel, een usb-stick lijkt de bestanden te bevatten die je erop hebt gezet, maar wanneer je ze probeert te openen, blijken ze leeg te zijn. Dit gebeurt wel bij (te goedkope) usb-sticks die beweren een royale opslagcapaciteit van 1 of zelfs 2 TB te hebben, maar in werkelijkheid bijvoorbeeld slechts 64 GB kunnen bevatten.

Controleer de daadwerkelijke opslagcapaciteit met de gratis tool ValiDrive. Klik op Check USB Drive / Validate THIS drive, waarna een hele reeks lees- en niet-destructieve schrijfoperaties worden uitgevoerd, gevolgd door een beknopt rapport. Op de site van de maker staat hierover uitgebreide informatie. We ondervonden helaas dat deze tool usb-sticks niet altijd blijkt te detecteren.

Je kunt de werkelijke opslagcapaciteit ook controleren met de eerder vermelde USB Image Tool. Selecteer de usb-stick, open het tabblad Checks en klik op Check device for size. Maar let op: deze controle is wél destructief, dus doe dit niet op een usb-stick met belangrijke gegevens!

ValiDrive is volop bezig met het uitvoeren van enkele honderden lees- en schrijfoperaties.

5 Veilig verwijderen

Wanneer je een usb-stick verwijdert op het moment dat er nog data naar die usb-stick worden geschreven, is de kans reëel dat dit in beschadigde data resulteert. Trek dus nooit een usb-stick uit een computer op het moment dat eventuele ledjes op de usb-stick op (schrijf)activiteit wijst. Het is altijd veiliger om in het systeemvak (rechts op de Windows-taakbalk) eerst te klikken op het pictogram Hardware veilig verwijderen en media uitwerpen en vervolgens op <stick> uitwerpen.

Je doet er ook goed aan Windows zo in te stellen dat de schrijfcache wordt uitgeschakeld, zodat alle data direct naar de usb-stick worden geschreven. Dit is standaard zo ingesteld, maar je checkt dit als volgt. Druk op Windows-toets+R en voer devmgmt.msc uit. Open in het venster Apparaatbeheer de sectie Schijfstations en klik met rechts op de betreffende usb-stick. Kies Eigenschappen en selecteer op het tabblad Beleidsregels de optie Snel verwijderen (in plaats van Betere prestaties).

Met uitgeschakelde schrijfcache worden data direct naar je usb-stick geschreven.

6 Schrijfbeveiliging

Als je plotseling geen gegevens meer naar een usb-stick kunt schrijven of wijzigingen kunt aanbrengen in bestanden, kan dat te wijten zijn aan een schrijfbeveiliging die op de usb-stick is ingesteld. Je maakt dit ongedaan door met rechts te klikken op Opdrachtprompt in het Windows-startmenu en Als administrator uitvoeren te kiezen. Voer het commando diskpart in, gevolgd door de volgende commando’s:

Vervang # door het schijfnummer van je usb-stick, dat in de uitvoer van het eerste commando wordt weergegeven. Als je in de uitvoer van het derde commando Read-only: YES ziet staan, is de usb-stick inderdaad beveiligd tegen schrijven. Voer dan het volgende commando uit:

Met het commando exit verlaat je de diskpart-omgeving. Het schrijfprobleem zou opgelost moeten zijn. Vind je het juist handig om een usb-stick tijdelijk tegen overschrijven te beveiligen? Dan hoef je alleen het dit commando uit te voeren:

Je kunt een usb-stick juist ook bewust overschrijving beveiligen.

7 Schrijfbeveiliging vanuit computer

Je kunt je computer ook zo instellen dat er (tijdelijk) naar geen enkele usb-stick kan worden geschreven. Druk op Windows-toets+R en voer regedit uit. Navigeer naar HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\Control. Selecteer deze sleutel, ga naar het menu Bewerken, kies Nieuw / Sleutel en noem deze sleutel StorageDevicePolicies. Selecteer deze nieuwe sleutel, ga naar het menu Bewerken, kies Nieuw / DWORD-waarde (32 bits) en noem dit item WriteProtect. Dubbelklik hierop, zet de waarde op 1 en bevestig met OK. Sluit de Register-editor.

Na deze stappen kun je niet meer naar nieuw aangesloten usb-sticks schrijven, tenzij je de WriteProtect-waarde weer op 0 instelt.

Met een registeringreep beveilig je alle usb-sticks in één keer tegen schrijfacties.

8 Dataversleuteling

Als je belangrijke en privacygevoelige gegevens op je usb-stick bewaart en deze ook onderweg meeneemt, is het verstandig om deze informatie te versleutelen voor het geval dat de usb-stick gestolen wordt of dat je hem verliest. Er zijn usb-sticks beschikbaar met ingebouwde hardwarematige encryptie, meestal voorzien van een keypad, zoals de Apricorn Aegis Secure Key, Kingston IronKey Keypad of iStorage datAshur Pro2.

Je kunt ook gewone usb-sticks op softwarematige wijze versleutelen. Een van de meest populaire en betrouwbare oplossingen is de opensource-tool VeraCrypt. Start bijvoorbeeld VeraCrypt op je laptop (waarmee je ook de usb-stick onderweg wilt benaderen). Klik op Volume aanmaken en kies Een niet-systeempartitie/schijf versleutelen. Selecteer in het volgende venster Standaard VeraCrypt-volume en verwijs naar de juiste usb-stick via Apparaat selecteren. In het volgende venster kies je tussen Versleuteld volume aanmaken en formatteren of Partitie ter plaatse versleutelen. De eerste optie is sneller, maar je verliest hierbij wel alle huidige data op je usb-stick.

Laat de voorgestelde encryptie- en hash-algoritmen geselecteerd en voer een sterk volumewachtwoord in (tweemaal). Selecteer het gewenste bestandssysteem, zoals exFAT of NTFS. Zodra de voortgangsbalk groen kleurt, klik je op Formatteren. Neem na afloop de informatie door in het dialoogvenster dat verschijnt. Om de usb-stick te koppelen in VeraCrypt, kies je een vrije stationsletter en klik je op Automatisch koppelen, waarna om het wachtwoord wordt gevraagd.

VeraCrypt heeft de versleutelde partitie als virtueel station gekoppeld.

9 Databack-up

Als je regelmatig gegevens op je usb-stick wijzigt of onderweg nieuwe bestanden toevoegt, is het verstandig om een back-up te maken, bijvoorbeeld zodra je weer achter je desktop-pc zit. Je kunt dit proces enigszins automatiseren, bijvoorbeeld met een eenvoudig batchbestand dat niet alleen voor de back-ups zorgt, maar samen met de gratis tool USB Disk Ejector de usb-stick automatisch (softwarematig) ontkoppelt na de back-ups. Dat is namelijk veiliger in verband met mogelijke ransomware-infecties.

Zo’n batchbestand bevat bijvoorbeeld de volgende drie commando’s:

Zorg ervoor dat het uitvoerbare bestand van de uitgepakte USB Disk Ejector-tool in dezelfde map als je batchbestand staat. Je kunt een snelkoppeling naar dit batchbestand bijvoorbeeld op je bureaublad plaatsen, zodat je er alleen maar op hoeft te dubbelklikken.

Het is zelfs mogelijk om via Taakplanner de betreffende usb-stick volautomatisch te laten detecteren op basis van een specifieke gebeurtenis in de Windows Logboeken, waarna het bijbehorende batchbestand automatisch de nodige back-ups maakt. We hebben helaas niet de ruimte hier dieper op in te gaan.

Met een batchbestand maak je een back-up van je usb-stick en ontkoppel je de stick daarna automatisch.

10 Schijfkopiebestand

Als je een (multi)bootstick hebt samengesteld met tools als YUMI exFAT of Ventoy, kun je de data niet eenvoudig op bestandsniveau back-uppen. In plaats daarvan kun je een schijfkopiebestand maken, bijvoorbeeld met het programma USB Image Tool (zie ook paragraaf 3). Selecteer linksboven Device Mode en klik op de gewenste usb-stick. Druk op de knop Back-up en sla het img-bestand op een geschikte locatie op. Als je de schijfkopie wilt terugzetten, herhaal je dezelfde stappen, maar druk je deze keer op de knop Restore.

Je kunt ook van een usb-stick een schijfkopiebestand maken en weer terugzetten.

11 Stationsletters

Het is vervelend als de usb-stick die je bijvoorbeeld gebruikt voor het maken van databack-ups elke keer met een andere stationsletter in Windows verschijnt. Vooral als je in een batchbestand naar een vaste stationsletter hebt verwezen (zie ook paragraaf 9).

Probeer het als eerste op te lossen door de usb-stick een letter aan het einde van het alfabet te geven. Druk op Windows-toets+R en voer diskmgmt.msc uit. Klik met rechts op het station, kies Stationsletter en paden wijzigen, druk op Wijzigen, en selecteer een vrije letter zoals Z:, Y: of X:.

Als dit niet werkt, download dan de gratis tool USBDLM (beschikbaar in 32- en 64bit-versies). In de uitgepakte map start je eerst _service_register.cmd op, waardoor de tool zich na je bevestiging als een service in Windows registreert (via _service_deregister.cmd kun je de service ook weer makkelijke de-registreren). Vervolgens start je _edit-ini.cmd op, waarna je het configuratiebestand USBDLM.ini met Kladblok kunt bewerken. De handleiding op de site van de maker bevat gedetailleerde informatie over de mogelijkheden van de tool. Je kunt bijvoorbeeld het volgende aan het configuratiebestand toevoegen:

Hiermee zorg je ervoor dat Windows voortaan de letters X:, Y: en Z: zal gebruiken voor verwijderbare usb-sticks.

USBDLM geeft je de volledige controle over de toekenning van stationsletters aan je usb-media.

12 Eigen pictogram

Een vaste stationsletter voor een specifieke usb-stick is handig, maar een usb-stick valt ook sneller op in Verkenner als die een vast pictogram heeft. Je kunt een eigen icoontje ontwerpen, bijvoorbeeld door een geschikte jpg-afbeelding te uploaden naar een online dienst als Convertio en die met de knop Converteren naar het ico-formaat om te zetten. Of zoek een pictogram uit in een online bibliotheek als www.icon-icons.com.

Zorg in ieder geval dat je het ico-bestand in de root van je usb-stick plaatst. Start Kladblok en typ je de volgende twee regels:

De aanduiding <bestandsnaam> vervang je uiteraard door de daadwerkelijke naam van je ico-bestand. Kies in het uitklapmenu bij Opslaan als de optie Alle bestanden (*.*) en bewaar het bestand met de naam autorun.inf in de root van je usb-stick (let er op dat de extensie .inf behouden blijft). Wanneer je de usb-stick opnieuw in je systeem stopt, verschijnt automatisch het bijbehorende pictogram in Verkenner.

Met een opvallend icoon valt je usb-stick beter op in de Verkenner.

Een live-usb-stick als een virtuele machine draaien.

13 Bootproblemen

In paragraaf 10 noemden we twee tools om een bootstick te maken. Maar soms start een pc niet goed op van zo’n bootstick. Dit kan te maken hebben met de bootmodus van het systeem (BIOS versus UEFI) en/of met de ingeschakelde Secure Boot-functie. Als Secure Boot is ingeschakeld, kun je dit meestal oplossen door deze functie in de UEFI/BIOS-instellingen uit te schakelen.

Je kunt de status van Secure Boot controleren door op Windows-toets+R te drukken, msinfo32 uit te voeren en bij Systeemoverzicht de optie Status beveiligd opstarten te bekijken. Houd er wel rekening mee dat als je Secure Boot uitschakelt, Windows mogelijk zelf niet opstart totdat deze functie weer is ingeschakeld.

Opstartproblemen met een bootstick lossen zichzelf soms ook vanzelf op door een 64bit-livesysteem op de usb-stick te plaatsen, in plaats van een 32bit-versie. En de opties van de tool waarmee je de bootstick maakt, zijn ook belangrijk. YUMI exFAT en Ventoy zijn de betere tools: niet alleen is multiboot mogelijk, doorgaans kunnen deze usb-sticks zowel op BIOS- als UEFI-systemen opstarten, zelfs met Secure Boot ingeschakeld. Check bij Ventoy wel of in de opties het item Ondersteuning voor Secure Boot is aangevinkt.

Start je een systeem de eerste keer op van zo’n bootstick, dan moet je doorgaans enkele stappen volgen. Voor Ventoy vind je hier gedetailleerde instructies voor. Dit lukte prima op onze testsystemen, maar je voert dit wel op eigen risico uit.

Via slimme technieken of sluwe trucs kan Ventoy overweg met BIOS, UEFI en Secure Boot.

Steeds meer mensen kiezen voor een VPN om veilig te internetten. Een kill switch helpt om die veiligheid te garanderen. Je leest er alles over in dit artikel.

Lees ook: Wat is VPN en waarom heb je het nodig?

Je gebruikt een Virtual Private Network (VPN) voor anonimiteit, veilige bestandsoverdracht en/of het omzeilen van geografische blokkades. Hoewel een kill switch optioneel is bij een (VPN), hoort het er eigenlijk wel echt bij: het is een soort extra slot op de deur om die zaken te garanderen.

©Funtap

Zo werkt een VPN kill switch

Een kill switch controleert continu of je VPN nog in gebruik is. Wordt er vastgesteld dat dat niet het geval is? Dan blokkeert een kill switch de verbinding van je internet. Je bent dan dus ook niet meer verbonden. Een goede kill switch zorgt er ook voor dat je automatisch weer verbonden wordt met het internet als de problemen verholpen zijn.

Blokkeren: je complete apparaat of bepaalde toepassingen

Een kill switch gebruiken is helemaal niet moeilijk. Je stelt het allemaal gewoon in via je VPN-applicatie. Daarin bepaal je ook of je pc of laptop volledig van het internet losgekoppeld wordt als de VPN-verbinding wegvalt of dat alleen bepaalde applicaties worden afgesloten. De eerste optie is duidelijk: het apparaat is dan helemaal niet meer verbonden met het internet.

Specifieke applicaties de toegang ontzeggen

In sommige situaties is het niet handig dat je helemaal geen internet meer hebt als de VPN-verbinding wegvalt. Bijvoorbeeld wanneer je in een belangrijk gesprek zit via Zoom of Microsoft Teams. Voor die gevallen kun je een kill switch applicatie-specifiek de verbinding laten verbreken. Je kunt dan bijvoorbeeld wel doorgaan met videobellen of browsen, terwijl je torrent client geen internettoegang meer heeft.

©Ģirts Raģelis

Welke apps laat je wel afsluiten en welke niet?

Sommige online bezigheden brengen meer risico's met zich mee dan andere wanneer het gaat om je privacy of de beveiliging van je persoonlijke informatie. Misschien gebruik je je VPN alleen om een serie op Netflix te kijken die in Nederland niet beschikbaar is. In dat geval wil je niet dat je hele internetverbinding wegvalt als de VPN uitvalt. Maar bij privacygevoelige taken, zoals internetbankieren, het versturen van e-mails, het werken in de cloud of het downloaden van torrents, wil je juist voorkomen dat je zonder VPN online gaat. Je kunt de kill switch dan zo instellen dat alleen je browser, e-mailapp, cloudopslag en torrentclient worden geblokkeerd, terwijl andere apps gewoon verbinding houden.

Voor wie is een VPN kill switch nuttig?

Eigenlijk heeft iedereen die waarde hecht aan privacy baat bij een VPN-provider met kill switch. In Nederland is er sprake van weinig censuur en zijn er amper internetblokkades. Maar alsnog zijn VPN's hier erg populair. Als je torrents downloadt, is het handig om ervoor te zorgen dat je IP-adres beschermd is, want dat downloaden is in veel gevallen illegaal. Gevoelige informatie of belangrijke (werkgerelateerde) documenten kun je beter ook niet zomaar versturen. Met een VPN met kill switch zijn je gegevens en bestanden beter beschermd. Zit je vaak op een open wifi-netwerk? Dan is het zonder meer verstandig om te kiezen voor een VPN met kill switch. Want openbare netwerken hebben een slechte reputatie op het gebied van veiligheid en zijn regelmatig het doelwit van hackers.

Met de release van iOS 18.2 en 18.3 heeft Apple een aantal kleinere aanpassingen gedaan aan het besturingssysteem, die wellicht minuscuul maar desondanks waardevol zijn. Te klein voor een enkel artikel, maar groot genoeg voor een overzicht van vier nieuwe functies.

Volumebalk op het vergrendelscherm

Terwijl iOS 16 nog in het teken stond van een gestroomlijnde ervaring, is dat met iOS 18 wel anders. In het kader van personalisatie brengt Apple allerlei zaken terug die het eerder verwijderde, zoals de volumebalk op het vergrendelscherm. Daarmee kun je het volume digitaal aanpassen.

Als je iOS 18.2 of hoger op je iPhone hebt staan, dan kun je de onderstaande stappen opvolgen om die balk terug te plaatsen op het vergrendelde iPhone-display.

Oogtracking activeren

Deze functie werd iets eerder geïntroduceerd, maar is dus ook beschikbaar met versie 18.2 en 18.3: oogtracking. Dat is eveneens een toegankelijkheidsoptie, en hiermee kun je de iPhone met je ogen bedienen. Superhandig voor mensen die minder met hun handen kunnen doen. Je hebt hiervoor wel minimaal een iPhone SE 3 of iPhone 12 nodig. Door de onderstaande stappen op te volgen, activeer je de oogbediening.

Nu kun je de iPhone met je ogen bedienen. De stip in beeld volgt jouw blik. Als je ergens anderhalve seconde op focust, zal de iPhone een actie uitvoeren (zoals een knop indrukken).

Als je een lui oog hebt, zoals de schrijver dezes, dan kan de kalibratie falen. Dan is het een idee om het luie oog te sluiten en de test uit te voeren met het 'goede oog'. Vervolgens moet je de smartphone ook bedienen met alleen dat oog (dus het andere moet dicht blijven). Dat kan vermoeiend zijn, dus in dat geval kan een ooglapje een oplossing zijn.

Opnieuw opstarten vanuit controlepaneel

Een iPhone opnieuw opstarten was tot op heden best omslachtig. Voorheen moest je de volume- en powerknoppen tegelijk indrukken en wachten totdat het daarvoor bestemde scherm omhoog komt. En anders moest je het via de reguliere instellingen regelen (via Instellingen > Algemeen > Zet uit). Dat kost allemaal onnodig veel tijd. Wanneer je iOS 18.3 installeert, krijg je toegang tot een derde optie die alles een stuk toegankelijker maakt.

Helderheid zaklamp instellen

Tot slot werpen we een blik op de zaklamp van de iPhone. Met de meest recente iPhones is het mogelijk zowel de helderheid als de breedte van de lichtstraal aan te passen. Met oudere modellen kun je alleen het eerstgenoemde bijstellen. In beide gevallen bereik je de opties voor de zaklamp gelukkig op dezelfde manier.

De helderheid van de ledflitser aanpassen kan een onverwacht voordeel opleveren: je hebt immers niet altijd de felste stand nodig. Zeker niet als het pikkedonker is; dan volstaat een minder verblindend licht ook nog weleens.