Veel ouders liggen wakker van verhalen over cyberpesten, online porno en virtuele kinderverleiders. Niet helemaal onterecht, want kinderen gaan steeds jonger en steeds meer het internet op en als ouder wil je je kind natuurlijk zoveel mogelijk beschermen tegen ongeschikte inhoud. Veilig internet voor je kind? In dit artikel bespreken we een aantal tips en (in de meeste gevallen) gratis tools die behulpzaam kunnen zijn bij dit ouderlijk toezicht.

Wij van Computer!Totaal zijn van mening dat ‘kindvriendelijker internet’ vooral een zaak is van opvoeding, duidelijke afspraken en openhartige gesprekken tussen ouders en kinderen. In de kaderteksten ‘Creepen’ en ‘Een zaak van opvoeding’ vind je alvast een aanzet voor een dergelijke invalshoek. Maar naast goede communicatie met je kind kan de inzet van technische hulpmiddelen wel degelijk nuttig zijn. Daarom bieden we je in dit artikel antwoorden aan op vragen als: hoe vermijd ik dat mijn kind zomaar op pornografische sites belandt, hoe ga ik na of mijn kind niet teveel informatie over zichzelf prijsgeeft op sociale media als Facebook, hoe zorg ik ervoor dat mijn kind niet te lang of te vaak bezig is met ongewenste of zinloze apps, enz. Er komen tips en tools aan bod voor zowel Windows (10) en wifi-apparaten, als voor mobiele apparaten met 3G/4G.

Creepen

©PXimport

01 Facebook check-up

Facebook is zonder meer de populairste sociale-mediasite en de kans is groot dat ook jouw kind een eigen Facebookprofiel heeft aangemaakt - vooralsnog is 13 jaar hiervoor de minimumleeftijd. Je doet er in dat geval goed aan de privacy-instellingen van dat profiel samen met je kind door te nemen. Nadat je kind bij Facebook is aangemeld, klik je bovenaan rechts het hangslotpictogram aan en kies je Privacycontrole, waarna een wizard in drie eenvoudige stappen duidelijk maakt of je kind zijn inhoud wel met de gewenste personen deelt. Stel de optimale keuzes in en rond af met Voltooien.

Interessant is ook de optie Wie kan mijn dingen bekijken. Hier kun je dan op Bekijk als klikken om na te gaan welke inhoud er precies met anderen wordt gedeeld. Bovenaan kun je Bekijken als een bepaalde persoon aanklikken, waarna je de naam van een Facebook-vriend kunt invullen. Je krijgt dan het profiel te zien door de ogen van die persoon.

Verder kun je bij Wie kan contact met mij opnemen de optie Vrienden van vrienden aanstippen als je wilt dat alleen mensen met gemeenschappelijke vrienden een vriendschapsverzoek kunnen versturen.

Ten slotte vind je hier nog de optie Hoe stop ik iemand die me lastigvalt: van hieruit kun je dus bepaalde personen ‘blokkeren’. Dat houdt in dat die persoon als vriend wordt verwijderd, dat die je geen berichten meer kan versturen en hij ook niet meer in jouw zoekresultaten (of omgekeerd) zal verschijnen.

©PXimport

02 Pornoblokkering

Als je op een of meerdere toestellen zonder veel moeite pornografische sites - evenals proxies en anonymizers - wil blokkeren, dan kan dat het snelst als volgt. Ga naar de netwerkinstellingen van het betreffende toestel en vul de volgende adressen in als DNS-servers: 208.67.220.123 en 208.67.222.123. Noteer voor de zekerheid wel eerst even de huidige DNS-servers, zodat je die later altijd nog kunt terugzetten als je dat wilt. Na een herstart van het toestel worden de meeste pornosites automatisch geweerd. Houd er wel rekening mee dat deze adressen afkomstig zijn van een Amerikaanse service (OpenDNS FamilyShield - Cisco) en dat er dus wel eens een (bijvoorbeeld Nederlandstalige) site tussen de mazen van het net kan glippen.

Op een Windows-toestel vind je deze instelling als volgt: klik het netwerkpictogram in het systeemvak met de rechtermuisknop aan en kies Netwerkcentrum openen. Kies Adapterinstellingen wijzigen, klik je ethernetadapter met de rechtermuisknop aan en kies Eigenschappen. Selecteer Internet Protocol versie 4 (TCP/IPv4), druk op de knop Eigenschappen en stip De volgende DNS-serveradressen gebruiken aan.

Het is meestal ook mogelijk de DNS-adressen in je router te wijzigen, zodat de aanpassing direct effectief is voor alle toestellen die zich via die router, al dan niet draadloos, met het internet verbinden. Je vindt de instellingen in je router wellicht in een onderdeel met een naam als Connectiviteit / Lokaal netwerk; raadpleeg hiervoor de handleiding bij je router.

©PXimport

Een zaak van opvoeding

©PXimport

03 OpenDNS Home

Met de methode uit de vorige tip heb je zelf geen enkele zeggenschap over welke sites worden geblokkeerd. Wil je meer sturing en flexibiliteit dan is OpenDNS Home meer geschikt. Deze aanpak vergt wel wat meer voorbereiding. Surf vanaf een computer binnen je eigen thuisnetwerk hiernaartoe en maak een gratis account aan. Zodra je de link in de bevestigingsmail hebt aangeklikt beland je hier. Hier klik je op Add a network. Bovenaan, bij Your current IP zie je nu het adres van je eigen thuisnetwerk verschijnen. Dit adres kopieer je in de blokjes er net onder. Geef een naam aan je netwerk, laat het vinkje staan bij Yes, it is dynamic en bevestig met Done. Je ontvangt een tweede mail waar je eveneens de link aanklikt. hier lees je af wat je vervolgens te doen staat, maar het komt er ook hier op neer dat je de dns-adressen van het toestel van je kind aanpast. Dat kan zowel op Windows, MacOS als Linux. In dit geval wordt dat: 208.67.220.220 en 208.67.222.222 (overigens is ook 208.67.222.220 mogelijk).

©PXimport

04 Selectieve filtering

Op dit moment staan echter nog alle sites open. Je moet bij OpenDNS Home namelijk zelf aangeven wat je precies wilt blokkeren. Hiervoor ga je opnieuw naar je OpenDNS Dashboard, waar je het tabblad Settings opent. Bij Settingsfor selecteer je dan je eigen netwerk. Er komen nu drie filterniveaus beschikbaar: Low, Moderate en High. Deze laatste houdt niet alleen pornografische sites tegen, maar ook sociale netwerken en aanverwanten. Je kunt echter elk van deze niveaus nog aanpassen. Dat doe je via Customize: je krijgt nu toegang tot een zestigtal webcategorieën waarop je kunt filteren. Een vinkje plaatsen bij een ongewenste categorie en bevestigen met Apply volstaat.

Je kunt ook uitzonderingen definiëren. Dat doe je in de rubriek Manage individual domains. Hier vul je dan domeinnamen in (zoals computertotaal.nl) die je alsnog wilt toelaten (Neverblock) of blokkeren (Alwaysblock).

©PXimport

05 Dynamisch dns

In tip 03 heb je dus het ip-adres ingevuld waarlangs je netwerk – je router eigenlijk – van buitenaf bereikbaar is. Dit adres heb je gekregen van je internetprovider en de kans is groot dat het adres af en toe wijzigt met als gevolg dat OpenDNS je netwerk niet meer zal herkennen. Om dat tegen te gaan moet je elke adreswijziging meteen doorgeven aan OpenDNS, maar gelukkig kan dat worden geautomatiseerd. Mogelijk heeft je router hiervoor een eigen tool ingebouwd (dynamic dns of ddns) – raadpleeg de handleiding bij het apparaat – maar het kan ook met behulp van de gratis tool IP Updater, beschikbaar voor Windows en MacOS. Je hoeft de tool maar te installeren op een netwerk-pc die je vaak opstart en je daar met je OpenDNS-id aan te melden. De tool checkt bij elke opstart het externe IP-adres van je netwerk en zal elke wijziging meteen aan OpenDNS doorgeven.

©PXimport

06 Kind-account

Werkt je kind op een pc met Windows 10 en wil je niet alleen ongepaste websites blokkeren (zoals met OpenDNS), maar bijvoorbeeld ook tijdslimieten instellen of de recente activiteit van je kind monitoren, dan kan dat met de module voor ouderlijk toezicht die in Windows 10 zit geïntegreerd. Voorwaarde is alvast dat je zelf, als ouder, met een Microsoft-account bij Windows bent aangemeld. Daarna kun je een ‘kind-account’ aanmaken. Ga hiervoor naar Instellingen / Accounts / Gezin en andere personen (of Familie en andere gebruikers). Selecteer vervolgens Een familielid toevoegen en selecteer Kind toevoegen. Beschikt je kind niet over een eigen e-mailadres, dan kun je daar alsnog voor zorgen via De persoon die ik wil toevoegen, heeft geen e-mailadres, waarna je de verdere instructies volgt. Als alles goed is, beschikt ook je kind nu over een eigen Microsoft-account. Op de pc waarop je dit account hebt aangemaakt heeft je kind automatisch toegang. Op andere systemen moet je zelf eerst nog even toegang verlenen. Meld je met je eigen Microsoft-account aan en kies Instellingen / Accounts / Gezin en andere personen. Selecteer het account en klik op Toestaan (2x).

©PXimport

07 Restricties

Als ouder kun je nu allerlei restricties opleggen aan je kind wanneer het zich met zijn account op een pc aanmeldt. Meld je hiervoor met je eigen account aan. Klik hier op Gezin, waarna je de naam van elk toegevoegd gezinslid ziet verschijnen. Achter elke naam staan diverse instelbare opties – vergeet ook niet op Meer te klikken. Zo kun je bij Recente activiteit controleren de schakelaar bij Activiteitsrapporten is ingeschakeld op Aan zetten en eventueel ook een vinkje plaatsen bij Stuur mij elke week een rapport als je via e-mail wekelijks een overzicht wilt ontvangen. Alle surfactiviteiten worden nu automatisch vastgelegd, althans als je kind via Internet Explorer of Edge surft. Andere browsers wil je dus wellicht verwijderen of blokkeren. Dit laatste kan vanuit de pagina met recente activiteiten, in de rubriek Apps en games, zodra de ongewenste toepassing daar opduikt.

Overigens kun je bij Apps, games en media, waar je de schakelaar bij Ongepaste apps en games blokkeren op Aan zet, automatisch ongepaste apps en aanverwanten laten blokkeren. Bij de rubriek Apps, games en media uit de Store beperken kun je tevens aangeven welk leeftijdsfilter je wilt instellen, zodat je kind geen ongepaste apps kan aankopen.

©PXimport

08 Nog meer restricties

Je kunt als ouder ook beperkingen instellen voor reguliere en in-app aankopen. Daarvoor klik je links op de webpagina op Aankoop en besteding en leg je zelf het bedrag vast dat je eventueel aan het account wilt koppelen, zodat je kind niet meer kan uitgeven dan de vooraf overgemaakte geldsom. Hier kun je trouwens ook een vinkje plaatsen bij Stel me op de hoogte wanner mijn kind een app of game downloadt.

Uiteraard is het ook mogelijk ongepaste webinhoud te blokkeren. Daarvoor open je de rubriek Browsen op het web en zet je de schakelaar bij Ongepaste websites blokkeren op Aan. Je vindt hier weliswaar geen webcategorieën terug zoals bij OpenDNS Home, maar je kunt wel zelf een zwarte lijst aanleggen: je hoeft maar de url in te vullen in de kolom Deze altijd blokkeren. In de kolom Deze altijd toestaan kun je als je wilt ook een witte lijst samenstellen.

Ook handig is dat je een beperking kunt instellen op de tijd die je kind per dag achter het scherm mag spenderen. Ga naar de rubriek Schermtijd en zet de schakelaar bij Limieteninstellenvoor wanneer mijn kind apparaten kan gebruiken op Aan. Vervolgens kun je, zowel voor een Xbox als een pc, de maximale totaaltijd per dag in blokken van ½ uur bepalen, maar ook periodes instellen waarbinnen je kind al dan niet van het toestel gebruik mag maken (zoals: maximaal 3 uur per dag, behalve tussen 12 en 18 uur).

©PXimport

09 iPad-beperkingen

Gaat je kind met een iPad het internet op via je eigen wifi dan kun je, zoals beschreven in tips 02 tot 05, ongepaste webinhoud blokkeren met behulp van OpenDNS. Je kunt echter ook een aantal beperkingen instellen op het toestel zelf, zonder externe tools of services. Ga naar Instellingen / Algemeen / Beperkingen / Schakel beperkingen in. Je moet nu een beveiligingscode instellen zodat je de beperkingsinstellingen achteraf kunt wijzigen en ook geblokkeerde inhoud kunt bekijken. In het beperkingenscherm kun je onder meer instellen of er apps mogen worden geïnstalleerd, aangekocht of verwijderd. Per app kun je ook ongewenste inhoud blokkeren. Bij Leeftijdskeuring selecteer je je eigen land, waarna je automatisch de geschikte beoordelingen voor dat land kunt laten toepassen.

©PXimport

10 Android-beperkingen

©CIDimport

Ook op een Android-apparaat (tablet of smartphone) kun je gebruik maken van OpenDNS (zie tips 02 tot 05) om ongepaste webinhoud te blokkeren. Er zijn echter nog aanvullende restricties mogelijk. In tips 11 en 12 stellen we je de app DinnerTime Plus voor, maar laten we eerst enkele ingebouwde functies bekijken.

Beginnen we met een tablet. Vanaf Android 4.3 kun je voor je kind een beperkt profiel aanmaken. Open alvast het menu Instellingen en ga naar de rubriek Gebruikers, waarna je een beperkt profiel creëert voor je kind. Dat houdt in dat jij, met jouw profiel, kunt beslissen welke apps al dan niet worden ingeschakeld. Je kind krijgt wel de Google Play-app te zien, maar kan daar niets kopen gezien alleen jij apps kunt installeren. Het spreekt voor zich dat je jouw profiel met een schermvergrendeling hebt afgeschermd.

Ook op een smartphone zijn bepaalde restricties mogelijk. Je kunt namelijk vanaf Android 5.0 een gastaccount voor je kind aanmaken. Ook dat loopt over het menu Instellingen / Gebruikers. Via het tandwielpictogram kun je aangeven of er vanaf dit account mag worden getelefoneerd. Opties voor ouderlijk toezicht vind je hier weliswaar niet, maar wanneer je voor je kind op het vergrendelscherm een (tijdelijk) Gast-account activeert, dan kan het kind in elk geval niet aan (privacygevoelige data van) je eigen account komen.

Google Play Store

11 DinnerTime Plus: installatie

Met het gratis DinnerTime Plus kun je als ouder vanaf je eigen tablet of smartphone haarfijn het mobiele gebruik van je kind regelen: je bepaalt zelf wanneer het kind het apparaat kan gebruiken en welke apps zijn toegelaten. Je krijgt bovendien zicht op welke apps je kind hoelang gebruikte.

Allereerst installeer je de oudermodule van DinnerTime Plus. Uiteraard kies je dan voor Parent tijdens de installatie. Via Sign Up creëer je een account, waarna je het telefoonnummer van je mobiele apparaat invult (2x). Na je bevestiging kun je je dan met dat nummer aanmelden. Je krijgt nu de knop Connect Kid’s Device te zien.

Over nu naar het Android-apparaat van je kind waar je ook deze app installeert. Deze keer kies je dan wel voor de optie Kid. Selecteer GetLinkingCode om de code te krijgen die je dan op je eigen toestel invult nadat je de knop Connect Kid’s Device hebt aangetikt. Geef een geschikte naam aan het apparaat en bevestig met Link.

Om te voorkomen dat je kind de app moeiteloos kan verwijderen ga je naar de rubriek (Meer / ) Beveiliging / Apparaatbeheerders en plaats je een vinkje bij DinnerTime Plus Device Admin.

12 DinnerTime Plus: gebruik

Je kunt nu allerlei (tijds)restricties instellen vanuit de oudermodule. Wanneer je hier de knop DinnerTime indrukt en je keuze bevestigt, wordt het toestel van je kind nagenoeg meteen geblokkeerd. Via het potloodicoon kun je de duur instellen op 30 minuten, 1 uur of anderhalf uur. Nogmaals de knop aantikken en bevestigen volstaat om de beperking weer op te heffen. Ongeveer hetzelfde doe je met de knop Take a Break, alleen blijft die beperking standaard 24 uur geldig, tenzij je die vroeger opheft.

Met de knop Schedule Breaks kun je zelf twee pauzes inplannen – in de betaalde versie (€ 4,22) zijn dat er acht. Door de naam van een pauze aan te tikken kun je de begin- en eindtijd aanpassen en aangeven op welke dagen die actief moet zijn. Bevestig je keuzes met Done. Onderaan tref je nog de knop Apps Permitted aan; die voert je naar een overzicht van apps die op het toestel van je kind zijn geïnstalleerd. Hier kun je aangeven welke apps je tijdens die pauze alsnog wilt toelaten.

Verder is het nog mogelijk een dagelijkse tijdslimiet in te stellen, ongeacht eventuele pauzes. Dat doe je met de knop Timelimit, waarbij je via Apps Counted in Daily Limit zelf bepaalt welke apps je voor dit verbruik wilt laten meetellen.

Via de knop Apps is het ook nog mogelijk specifieke apps ten allen tijde te verbieden: houd je vinger dan op de gewraakte app tot die verhuist van het tabblad Allowed apps naar Lockedapps. Verder kun je bij elke app op het tabblad Allowedapps nog een dagelijkse tijdslimiet instellen.

©CIDimport

Kidslox

Via OpenDNS (zie tips 02 tot 05) en de ingebouwde beperkingsfuncties (zie tip 09) kun je ook een iOS-apparaat, zoals een iPad of iPhone, al heel wat ‘kindvriendelijker’ maken. De app Kidslox Screen Time Parental Control, in combinatie met Kidslox Web Filter, biedt echter nog meer mogelijkheden. Je hebt er wel iOS 10 voor nodig. Na de installatie van beide apps via de App Store dien je Kidslox Screen Time Parental Control nog te activeren vanuit het overzichtsscherm, via de knop Dit toestel toevoegen, waarna je een Kidslox Control-profiel installeert. Na deze activatie moet je nog toestaan dat Kidslox inhoud in Safari mag filteren. Dat doe je via Instellingen van je toestel waar je dan Safari opent en Materiaalblokkeringen selecteert. Hier schakel je Webfilter in. Herstart nu bij voorkeur het apparaat.

Vanuit Kidslox krijg je vervolgens een overzicht te zien van de toestellen onder jouw beheer. Je hoeft nu maar een toestel te selecteren en de gewenste beperkingen (siteblokkeringen en dagelijkse tijdslimieten) in te stellen. Die zullen dan automatisch actief worden zodra je de Kindmodus inschakelt.

Kidslox is gratis te gebruiken op één toestel en is ook beschikbaar voor Android.

©CIDimport

Digitale dreigingen worden steeds slimmer en moeilijker te herkennen. Een virusscanner of firewall alleen houdt ze niet meer tegen. Onze digitale voetafdruk groeit immers met elk nieuw apparaat, account of slimme toepassing in huis. Wie veilig wil blijven, moet structureel te werk gaan: cyberhygiëne hoort bij je dagelijkse gewoonten. In dit artikel lees je negen manieren om die routine op te bouwen en je digitale leven beter te beschermen.

Bewust gedrag

Bewust digitaal gedrag vormt de basis van elke veilige IT-omgeving. Wie zijn gedrag niet afstemt op de huidige digitale risico's, blijft kwetsbaar, ongeacht hoe goed de tools zijn. Het herkennen van verdachte berichten, ook van bekende afzenders, is cruciaal. Phishing blijft namelijk een van de succesvolste aanvalsmethoden, onder meer via QR-phishing, deepfake-spraakberichten en clone-phishing (waarbij bestaande, legitieme e-mails worden nagebootst).

Klik nooit zomaar op links, zeker niet als er gevraagd wordt om in te loggen of te betalen. Houd de muisaanwijzer eerst boven een link om het adres te controleren en let op subtiele afwijkingen in domeinnamen. Let ook op bij onverwachte bijlagen of berichten met een opvallend dringende toon.

Denk ook bewust na over je digitale aanwezigheid. Zorg dat je sociale profielen niet standaard publiek zichtbaar zijn en deel persoonlijke info alleen als het echt nodig is. Regelmatig eens 'egosurfen', waarbij je je naam, alias of e-mailadres in een zoekmachine invoert, helpt om te zien wat publiek beschikbaar is. Beperk of verwijder deze informatie via instellingen of met verwijderverzoeken.

Authenticatie

Robuuste authenticatie is vaak de kern van digitale beveiliging. In tijden van datalekken en geautomatiseerde inlogpogingen volstaat een enkel wachtwoord helaas niet meer. Goede cyberhygiëne betekent daarom niet alleen sterke wachtwoorden gebruiken, maar ook structureel inzetten op tweefactorauthenticatie (2FA) en in bepaalde gevallen op alternatieve methoden gebruiken, zoals biometrie en softwarematige toegangssleutels (passkeys).

Om te vermijden dat je overal hetzelfde wachtwoord gebruikt, is een betrouwbare wachtwoordbeheerder onmisbaar. Kies voor een kluis die lokaal versleutelt of zero-knowledge-opslag biedt (alleen jij kunt de data zien). Degelijke en gratis opensource-opties zijn Bitwarden Personal en KeePass of KeePassXC. De kluis zelf beveilig je uiteraard met een sterke sleutelzin. Nieuwe wachtwoorden laat je bij voorkeur automatisch genereren en zijn telkens uniek.

Vrijwel alle degelijke diensten bieden tegenwoordig 2FA aan. Maak daar zeker gebruik van, want dit voegt een extra beveiligingslaag toe. TOTP-codes (time-based one-time passwords) via apps als Authy of de Authenticator-apps van Google of Microsoft zijn een veilige keuze. Voor kritieke accounts kun je fysieke tokens overwegen, zoals een Yubikey. Sms-codes kun je het beste vermijden, want deze zijn kwetsbaar voor sim-swapping. Biometrie gebruik je bij voorkeur alleen op apparaten waar de herkenning lokaal gebeurt, zonder dat er data naar externe servers gaan.

Steeds meer platformen, zoals Apple, Google en Microsoft, ondersteunen ook toegangssleutels. Deze bestaan uit een publieke en een private sleutel. Alleen de publieke wordt op de server opgeslagen; de private blijft lokaal en wordt geverifieerd via biometrie of pincode. Zo combineer je veiligheid met een zekere mate van gebruiksgemak.

Accountbeheer

Doordacht toegangsbeheer voorkomt dat ongewenste gebruikers, processen of apparaten toegang krijgen tot je gegevens of systemen. Door rollen te scheiden, rechten te beperken en geregeld te evalueren wie waar toegang toe heeft, verklein je het risico op misbruik.

Zo gebruik je voor dagelijkse taken bij voorkeur een standaardaccount zonder beheerrechten. Heb je in Windows op je laptop slechts één administratoraccount, maak dan eerst een tweede administratoraccount aan. Zet daarna het eerste om naar standaardgebruiker, zodat je vertrouwde profielmap en instellingen behouden blijven. Dit doe je via Instellingen / Accounts / Andere gebruikers / Account toevoegen, waar je ook het accounttype kunt wijzigen. Je kunt ook twee standaardaccounts gebruiken: een voor werk en een voor privé, waarbij het privéaccount geen toegang heeft tot zakelijke bestanden, e-mail of cloudmappen. Daarnaast kun je een extra standaardgebruiker aanmaken, eventueel zonder wachtwoord, voor gastgebruik. Verwijder accounts zodra ze overbodig zijn en vermijd het delen van je hoofdaccount. Als delen toch nodig is, zorg dan dat je de gegevens kunt monitoren en gebruik de beschikbare logboeken (zie ook de paragraaf Monitoren en scannen, onderaan dit artikel).

Toegangsbeheer

Werk je met meerdere gebruikers op je pc of gebruik je gedeelde mappen, dan kun je de toegang tot gegevens beperken door het instellen van specifieke machtigingen voor lezen en schrijven. Klik met rechts op een map of bestand in Verkenner, kies Eigenschappen en ga naar Beveiliging / Bewerken (voor lokale toegang) of naar Delen / Geavanceerd delen (voor netwerkshares).

Gescheiden omgevingen zijn ook nuttig voor apps als je browser. In Chromium-browsers zoals Chrome klik je rechtsboven op je profielafbeelding en kies Gastprofiel openen of Chrome-profiel toevoegen. Elk profiel gebruikt een eigen cache, instellingen, extensies en sessies. In Firefox open je de profielbeheerder via Windows-toets+R, waarna je de opdracht firefox.exe -p uitvoert.

Controleer ook regelmatig welke externe apps, diensten of apparaten toegang hebben tot je cloudaccounts van bijvoorbeeld Google of Microsoft.

Updates en patches

Software en firmware tijdig bijwerken is een van de beste manieren om je systemen veilig te houden, zeker omdat veel kwetsbaarheden al worden misbruikt voor ze publiek bekend zijn (zero-day-exploits). Automatiseer je updates dus waar mogelijk, niet alleen voor je besturingssysteem maar ook voor randapparatuur, NAS, router en IoT-apparaten.

Windows is standaard ingesteld om belangrijke updates en patches automatisch te downloaden en installeren. Laat dit zeker zo. Vergeet ook je gewone programma's niet: sommige programma's updaten automatisch (zoals browsers), maar lang niet alle programma's doen dit. Tools zoals Patch My PC Home Updater kunnen helpen, of je gebruikt een pakketbeheerder zoals Chocolatey of Winget. Een grafische tool zoals UniGetUI ondersteunt zelfs verschillende pakketbeheerders.

Patch My PC Home Updater herkent ongeveer vijfhonderd populaire programma's en werkt deze op gezette tijden zelf bij. UniGetUI ondersteunt wel tienduizend programma's en maakt het mogelijk om alle verouderde software met een muisklik te updaten.

Neem ook firmware mee in je updatebeleid, zoals deze van je router, BIOS/UEFI, printers en IoT-apparaten. Controleer enkele keren per jaar via de website van de fabrikant of via ingebouwde beheertools, zoals Synology DSM op een NAS, of er updates beschikbaar zijn.

Gevorderde gebruikers die veiligheid belangrijk vinden, kunnen ook CVE- en kwetsbaarheidsdatabanken (Common Vulnerabilities and Exposures) in de gaten houden, zeker bij software met frequente internet-interactie. Verwijder oude software zonder ondersteuning, en denk bijvoorbeeld ook aan extensies of scripts die je niet meer gebruikt, maar die nog wel actief zijn.

Databeveiliging

Zonder degelijke gegevensbeveiliging blijven andere beveiligingsmaatregelen kwetsbaar. Documenten of informatie die veel privacygevoelige gegevens bevatten (zoals financiële of medische gegevens) horen niet onversleuteld op je pc of externe schijven te staan. Encryptie beschermt je data tegen ongewenste toegang, ook bij verlies of diefstal van het systeem.

Op Windows Home-systemen, met TPM en 'modern stand-by', kun je de systeemschijf automatisch versleutelen via Instellingen / Privacy en beveiliging / Apparaatversleuteling. Je moet wel aangemeld zijn met een Microsoft-account.

Deze functie is een vereenvoudigde vorm van BitLocker, beschikbaar in Windows Pro en hoger. BitLocker kan ook je datapartities, externe schijven en usb-sticks versleutelen. Een gratis alternatief is VeraCrypt, waarmee je ook aparte mappen of draagbare volumes kunt versleutelen. Je kunt zelfs een verborgen volume aanmaken, zodat niemand merkt dat er versleutelde data aanwezig zijn. De tool vraagt wat gewenning, maar online vind je uitgebreide documentatie.

Versleutelen is belangrijk, maar ruim ook geregeld oude, privacygevoelige bestanden op. In Windows open je het venster Instellingen en ga je via Systeem / Opslag naar Aanbevelingen vooropschoning om tijdelijke bestanden, downloads of prullenbakinhoud te wissen. Voor het onherroepelijk verwijderen van specifieke bestanden of mappen gebruik je een gratis tool zoals Eraser, die ook vrijgekomen ruimte op een harde schijf kan overschrijven. Wil je een volledige harde schijf wissen, bijvoorbeeld voor verkoop of donatie, gebruik dan DBAN. Voor ssd's gebruik je bij voorkeur de Secure Erase-tool van de fabrikant zelf, bijvoorbeeld Samsung Magician voor Samsung-ssd's.

Back-ups

Je bent nooit honderd procent veilig, alle geïnstalleerde beveiligingen ten spijt. Daarom zou je eigenlijk altijd back-ups moeten maken. Regelmatig back-uppen beschermt je tegen gegevensverlies door fouten, defecten of malware, en je kunt relatief snel je systeem en gegevens herstellen zonder noemenswaardig dataverlies.

Er bestaan gelukkig degelijke en gratis tools waarmee je back-ups grotendeels kunt automatiseren. Deze ondersteunen bij voorkeur versleuteling, compressie en versiebeheer, werken met incrementele back-ups (alleen nieuwe of gewijzigde bestanden) en met deduplicatie (dubbele inhoud wordt slechts één keer opgeslagen). Duplicati en Kopia zijn hier uitstekende voorbeelden van, gratis en opensource. Duplicati heeft een gebruiksvriendelijke webinterface, terwijl Kopia wat technischer is, maar iets krachtiger dankzij het snapshot-systeem en efficiënter bij grote of veel bestanden.

Probeer waar mogelijk de 3-2-1-regel te volgen: bewaar minstens drie kopieën van je data op twee verschillende media, waarvan één op een andere fysieke locatie en minstens één offline. Dit is ook belangrijk met het oog op ransomware. Koppel daarom ook je externe back-upmedium los zodra de back-up klaar is.

Netwerkbeveiliging

Tenzij je computer fysiek losgekoppeld is van internet en andere netwerken ('air-gapped'), mag je zeker niet voorbij gaan aan netwerkbeveiliging. Je router is doorgaans het toegangspunt tot je hele netwerk en verdient daarom je volle aandacht.

Begin met het wijzigen van het standaard beheerderswachtwoord naar een sterk exemplaar. Controleer geregeld op firmware-updates via de website van de fabrikant (zie ook de eerdere paragraaf Updates en patches). Schakel UPnP (Universal Plug and Play) uit om te vermijden dat applicaties ongecontroleerd poorten openen. Zet beheer op afstand uit als dat kan en beperk inkomend verkeer door enkel noodzakelijke poorten open te laten (zie ook de paragraaf Monitoren en scannen, onderaan dit artikel). Schakel ook ongebruikte netwerkdiensten of applicatie-interfaces uit.

Idealiter voorzie je je netwerkapparaten van gescheiden subnetten, zodat een kwetsbaarheid op het ene toestel niet automatisch andere bedreigt. Je kunt bijvoorbeeld een gastnetwerk op je router activeren voor bezoekers of onbekende apparaten. IoT-toestellen houd je het liefst apart van je hoofdnetwerk. Ondersteunt je router VLAN's (virtuele LAN's), dan kun je zelfs per apparaatcategorie aangepaste regels instellen, voor optimale databescherming.

De meeste routers hebben een ingebouwde firewall, maar deze is vaak beperkt. Gevorderde gebruikers kunnen extra beveiliging overwegen met een krachtigere oplossing, zoals OPNSense, waarmee je gedetailleerde regels kunt opstellen en netwerkverkeer logt. Daarnaast kun je een netwerkwijd DNS-filter gebruiken om ongewenste sites en advertenties op domeinnaamniveau te blokkeren. Tools zoals het multiplatform AdGuard Home of het cloudgebaseerde NextDNS zijn hiervoor uitstekend geschikt. Of je gebruikt eventueel publieke DNS-servers, zoals het recent gelanceerde DNS4EU, mede gefinancierd door de EU, met kant-en-klare filters tegen malware, advertenties en/of ongepaste inhoud.

Monitoren en scannen

Binnen cyberhygiëne hoort ook het regelmatig scannen en monitoren van je netwerk en systemen. Voor Windows zijn er ingebouwde logboeken (klik met rechts op de startknop en kies Logboeken), die systeemfouten, softwareproblemen, aanmeldpogingen en beveiligingsincidenten bijhouden. Open hier Windows-logboeken / Systeem en sorteer op de kolom Niveau om sneller fouten en waarschuwingen te zien.

Scan ook geregeld je netwerkverbindingen. De tool Fing (beschikbaar voor mobiel en desktop) toont direct welke apparaten verbonden zijn. Via Security kun je bij Confirm devices aangeven welke je vertrouwt.

Een nuttige aanvulling is GlassWire, een gratis visuele firewall die toont welke apps waarmee verbinding maken en hoeveel data ze verbruiken. Voor diepgaande analyses is Wireshark de ongekroonde koning. Deze gratis sniffer toont welke data via welke netwerkprotocollen je systeem verzendt en ontvangt, waarmee je ongebruikelijke communicatie kunt traceren.

Je netwerkveiligheid hangt ook af van het sluiten van onnodige netwerkpoorten. Test dit van buitenaf, zoals een hacker doet, via GRC ShieldsUP! Klik op Proceed en dan op All Service Ports om gebruikelijke TCP-poorten te scannen. Zie je rode of blauwe vakjes, schakel dan onnodige services en eventuele poortdoorverwijzingen uit in je router tot alle vakjes groen kleuren.

Je kunt de netwerkpoorten ook van binnenuit scannen, zoals malware doet. Dit kan met het gratis Zenmap, de grafische interface van Nmap. Vul bij Target het ip-adres in en kies bij Profile bijvoorbeeld Quick scan plus.

Je doet er ook goed aan geregeld te controleren op mogelijke datalekken, zoals door database-hacks bij diensten waar je een account had. Je kunt je hiervoor aanmelden bij HaveIBeenPwned, via Notify Me.

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Ben je op zoek naar een betaalbaar sporthorloge? Vandaag hebben we vijf interessante modellen voor je gespot.

Xiaomi Smart Band 9

De onlangs verschenen Xiaomi Smart Band 9 is goedkoop en kent ook nog eens verrassend veel functies. Dit langwerpige sporthorloge is in de kleurstellingen zilver-wit, zwart en roze verkrijgbaar. Het amoledscherm van 1,62 inch biedt voldoende ruimte om diverse gegevens te tonen. Dankzij een respectabele resolutie van 192 × 490 pixels verschijnt alle informatie scherp in beeld – denk daarbij aan stappen, verbrande calorieën, weersverwachting en natuurlijk de tijd. Alle functies zijn via het aanraakscherm bereikbaar, want de Smart Band 9 heeft geen fysieke knoppen. De waterdichte behuizing weegt maar 15,8 gram (zonder bandje).

Kies in het menu tussen ruim 150 sportmodi en start vervolgens de training. Tijdens de inspanning kun je jouw hartslag in de gaten houden. Je koppelt de Smart Band 9 via bluetooth eenvoudig aan een smartphone. Laat het mobiele toestel vervolgens in je broek- of jaszak zitten, want inkomende notificaties verschijnen rechtstreeks op je pols. Een prettige eigenschap is dat je het scherm ook op zonovergoten plekken nog prima kunt lezen. Aan de hand van een lichtsensor kiest deze smartwatch automatisch de juiste helderheid. Ten slotte is de beschikbaarheid van meer dan tweehonderd wijzerplaten een leuk extraatje.

Garmin Instinct 2

Met deze relatief goedkope smartwatch van Garmin houd je nauwlettend jouw sportieve prestaties in de gaten. Je kunt de Instinct 2 zowel binnen als buiten dragen, want de robuuste behuizing is waterdicht tot een diepte van honderd meter. Op het ronde display van 176 × 176 pixels zie je onder meer de actuele hartslag, het aantal gezette stappen en de huidige snelheid. Er zijn ook een hoogtemeter en elektrisch kompas geïntegreerd. Onder leiding van diverse sport-apps doe je uiteenlopende trainingen. Je kunt bovendien na elke nacht de uitgebreide slaapmonitor bekijken.

Wanneer het sporthorloge met een smartphone is verbonden, zie je inkomende pushnotificaties voorbijkomen. De Instinct 2 bevat een energiezuinig zwart-witscherm. Dat komt de accuduur ten goede! De fabrikant claimt dan ook een batterijduur van zo'n 28 dagen in de smartwatchmodus. Het hier besproken model heeft een horlogekast van 45 millimeter. Als alternatief kun je een vergelijkbaar sporthorloge met een horlogekast van 40 millimeter kopen, de Garmin Instinct 2S.

Garmin Forerunner 255 Music

Ren, wandel of fiets je met een lekker muziekje nét wat steviger door? De Garmin Forerunner 255 Music is hiervoor bij uitstek geschikt. Je kunt namelijk nummers van Spotify, Deezer of YouTube Music downloaden en in het geheugen van deze smartwatch opslaan. Laat dus tijdens trainingen voortaan je smartphone thuisliggen en bedien de muziek vanaf je pols. Je hebt voor deze functie trouwens wel een betaald abonnement bij een van de genoemde muziekdiensten nodig. De Forerunner 255 Music heeft een horlogekast van 46 millimeter. Kies tussen een zwarte en witte uitvoering.

Op het ruime 1,3inch-kleurenscherm van 260 × 260 pixels zijn er een heleboel functies toegankelijk. Denk onder andere aan een calorieënteller, hartslagmeter, bloedzuurstofmeter, slaapmonitor, snelheidsmeter, stappenteller en stopwatch. De Forerunner 255 Music toont ook meldingen van een verbonden smartphone. Krijg je bijvoorbeeld een WhatsApp-bericht, dan gaat de weerbestendige behuizing kortstondig trillen. Tot slot gebruik je deze veelzijdige smartwatch ook om contactloos te betalen.

Lees ook: Dit zijn de 9 sporten waarmee je het makkelijkst afvalt

Polar Pacer Pro

Zoek je een licht sporthorloge met zéér veel functies? Kijk dan eens naar de Polar Pacer Pro. Wegens het gewicht van 41 gram voel je dit apparaatje amper zitten. In de horlogekast van 45 millimeter is er een 1,2inch-kleurenscherm van 240 × 240 pixels verwerkt. Het display is voorzien van Gorilla Glass en gaat dus niet zomaar stuk. Verder is de behuizing waterdicht tot een diepte van vijftig meter. In het menu staan er ruim 150 sportprofielen voor je klaar. Fijn is dat deze smartwatch ook allerlei 'exotische' sporten ondersteunt, zoals (kite)surfen, rolschaatsen en skiën. Zodra je een keuze hebt gemaakt, monitort de Pacer Pro diverse sportieve prestaties.

Onder de motorkap bevindt zich een gps-chip, zodat deze smartwatch overal ter wereld je locatie kan bepalen. Handig is dat je routes van de bekende app Komoot kunt synchroniseren. Kijk voor routeaanwijzingen voortaan op je pols. Verder werkt de Pacer Pro ook naadloos met de veelgebruikte sport-app Strava samen. Hoewel Polar in zijn eigen webwinkel een tarief van 349,90 euro hanteert, vragen diverse andere bekende webshops minder dan tweehonderd euro. Kies tussen de kleurstellingen zwart, wit en goud.

Samsung Galaxy Fit3

De Samsung Galaxy Fit3 schaf je voor minder dan zes tientjes aan! Dit goedkope sporthorloge is te koop in de kleurstellingen zwart, zilver-wit en roze. Ondanks zijn lage prijskaartje toont het langwerpige 1,6inch-amoledscherm van 256 × 402 pixels diverse gegevens. Zo zie je hoeveel stappen je hebt gezet. De achterzijde van de horlogekast heeft ook nog sensoren om je bloedzuurstof en hartslag te meten. Druk aan de zijkant op de homeknop en kies uit ruim honderd sportoefeningen. De Galaxy Fit3 analyseert desgewenst ook je slaapgedrag. Maak je onverhoopt een lelijke uitglijder? Dankzij valdetectie schakelt de polsassistent jouw SOS-contactpersonen in.

Dit lichtgewicht sporthorloge van 18,5 gram neem je overal mee naartoe. De IP68-gecertificeerde behuizing is namelijk volledig waterdicht. Verbind de Galaxy Fit3 via bluetooth met een smartphone voor nog meer functies. Je kunt dan bijvoorbeeld de muziekweergave bedienen en zien wie er belt. De smartwatch toont ook inkomende berichten. De oplaadbare batterij van 208 mAh gaat op een enkele acculading volgens Samsung tot dertien dagen mee.