ID.nl logo
Alles over de nieuwe wifi-standaard Wifi 6E
© Reshift Digital
Huis

Alles over de nieuwe wifi-standaard Wifi 6E

De laatste twee decennia werd hard gesleuteld aan het verfijnen en uitbreiden van allerlei wifi-standaarden, maar sinds 2005 is het frequentiespectrum voor wifi-gebruik ongewijzigd gebleven. Daar komt met Wifi 6E verandering in.

Wifi 6E is een uitbreiding oftewel extensie op de wifi6-standaard, die in feite de meer commerciële naam is voor de technische specificatie 802.11ax. De theoretische maximumsnelheid ligt ook bij wifi 6E weliswaar nog op 9,6 Gbit/s, maar naast de al gebruikte 2,4GHz- en 5GHz-band komt daar nu de 6GHz-band bij, wat in de praktijk best wel enkele voordelen biedt.

De echte opvolger van de wifi6-standaard, die in september 2019 door de Wi-Fi Alliance is gecertificeerd, wordt logischerwijze wifi 7 (802.11be). Deze standaard wordt echter pas rond eind 2023 verwacht en in afwachting daarvan kondigde de Wi-Fi Alliance begin 2020 al wifi 6E aan (officieel geschreven als Wi-Fi 6E), waarbij ‘E’ staat voor extensie.

Naast de 2,4 en de 5 GHz-band wordt nu ook de 6 GHz-band ondersteund en dat is meteen de belangrijkste uitbreiding. Andere verbeteringen die reeds beschikbaar waren in wifi 6, bleven uiteraard behouden. 

We denken dan aan ODFMA (Orthogonal Frequency Division Multiple Access, waarbij een kanaal kan worden opgedeeld in kleinere subkanalen zodat een toegangspunt met meerdere apparaten kan communiceren), een geoptimaliseerde MU-MIMO (Multi-User Multiple Input & Multiple Output) voor het simultaan bedienen van meerdere apparaten zowel tijdens het downloaden als bij het uploaden, en TWT (Target Wake Time), wat maakt dat clients niet langer continu met het toegangspunt verbonden hoeven te blijven en zo minder energie verbruiken.

De ontwikkeling van wifi In ruim twintig jaar heeft wifi een behoorlijke weg afgelegd. De belangrijkste standaarden samen met de frequentieband en kanaalbreedte. 1997 802.11 (legacy); 2,4 GHz; 20 MHz 1999 802.11b; 2,4 GHz; 20 MHz 1999 802.11a; 5 GHz; 20 MHz 2003 802.11g; 2,4 GHz; 20 MHz 2009 802.11n; 2,4 en 5 GHz; 20, 40 MHz 2014 802.11ac (wifi 5 wave 1); 5 GHz; 80 MHz 2016 802. 11ac (wifi 5 wave 2); 5 GHz; 20 tot 160 MHz 2018 802.11ax (wifi 6); 2,4 en 5 GHz; 20 tot 160 MHz 2020 802.11ax (wifi 6E); 2,4, 5 en 6 GHz; 20 tot 160 MHz

6GHz-band 

De 6GHz-band loopt van 5925 tot 7125 MHz, wat een ruim spectrum van 1200 MHz oplevert. In de VS keurde telecomautoriteit ECC dit spectrum in april 2020 al goed voor gebruik door wifi. Europa loopt echter iets achter: in november 2020 keurde het ECC alvast de eerste 500 MHz binnen dit spectrum goed, maar de officiële acceptatie door de Europese Commissie wordt niet voor maart 2021 verwacht. Tegen ruwweg eind 2021 moeten de lidstaten de richtlijn dan hebben omgezet in hun nationale wetgeving.

De toevoeging van dit nieuwe spectrum houdt alvast in dat de beschikbare frequentieruimte effectief verdubbelt, wat ongetwijfeld tot stabielere en snellere verbindingen zal leiden. Wifi 6E kan met kanalen van 160 MHz breedte werken en in het volledige spectrum van 1200 MHz passen 7 kanalen mooi naast elkaar, zonder overlapping, terwijl dat er in de 5GHz-band slechts 2 zijn. Een nadeel van de 6GHz-band is wel dat het bereik doorgaans lager ligt dan dat van een lagere frequentieband, zoals 2,4 GHz.

©PXimport

Wifi 6E-routers 

Wifi 6E belooft weliswaar volledige neerwaartse compatibiliteit, maar om van alle mogelijkheden (en vooral de 6GHz-band) gebruik te kunnen maken, moet je apparaat natuurlijk wel de juiste hardware bevatten. Gelukkig hoeven fabrikanten niet op de officiële certificering te wachten (vermoedelijk begin 2022) en kunnen ze al aan de slag op basis van het wifi6E-concept, zoals gepubliceerd door het ETSI (European Telecommunication and Standardization Institute).

Broadcom was de eerste fabrikant die (reeds begin 2020) wifi6E-chipsets uitbracht, onder meer voor smartphones. Onlangs heeft Broadcom trouwens aangekondigd dat Samsungs Galaxy S21 Ultra de wifi6E-chipset BCM4389 zal ondersteunen.

Ook Qualcomm is volop bezig met het ontwikkelen van wifi6E-chipsets, zowel voor smartphones (FastConnect 6700 en 6900) als voor (mesh-)netwerkapparatuur.

Eind 2020 is ook de eerste router met ondersteuning voor wifi 6E op de Amerikaanse markt gekomen: de ASUS ROG Rapture GT-AXE11000 die je hieronder ziet. 

©PXimport

Ook andere fabrikanten hebben aangegeven routers en toegangspunten met wifi6E-ondersteuning te ontwikkelen. Zo heeft Netgear op CES 2021 (afgelopen januari) zijn eerste wifi6E-router aangekondigd: Nighthawk RAXE500, die vanaf maart 2021 beschikbaar zou moeten komen.

Intel blijft ook niet achter: dat heeft inmiddels de wifi6E-adapter AX210 op de markt gebracht, zowel in het M.2-2230- als het M.2-1216-formaat. De eerste laptops met wifi6E-ondersteuning zullen dus niet lang uitblijven. Het is de verwachting dat tv’s tegen het begin van 2022 zullen volgen.

Toepassingen

De theoretische maximumsnelheid van wifi 6E mag dan ongewijzigd zijn ten opzichte van wifi 6 (zo’n 9,6 Gbit/s in de 5GHz-band), in de praktijk zal wifi 6E vaak toch sneller en stabieler blijken. Men verwacht bijvoorbeeld dat de 6GHz-band nuttig zal kunnen worden ingezet als zogenoemde backhaul bij mesh-netwerken, vooral wanneer je hiervoor liever geen bekabelde verbinding opzet. 

Ook voor ultra-hd-streaming kan wifi 6E bruikbaar zijn en het zou ons evenmin verbazen dat fabrikanten van AR- en VR-producten snel op deze ontwikkeling zullen inspelen. We denken dan aan een wifi6E-verbinding tussen een headset en een pc, waarbij de beelden als een videostream naar de headset worden verstuurd. De lagere vertraging van wifi 6E komt de betrouwbaarheid van zo’n verbinding ongetwijfeld ten goede.

Kortom, ook al gaat het om een relatief beperkte uitbreiding ten opzichte van de wifi6-standaard, wifi 6E kan zeker zijn diensten bewijzen, vooral bij verbindingen over relatief korte afstand. Houd er wel rekening mee dat niet alleen de clients maar ook je router of toegangspunt de nodige ondersteuning moeten bieden, wil je ten volle kunnen profiteren van de voordelen. 

Of het moet zijn dat je liever wacht op de komst van de ‘echte’ opvolger (wifi 7) die kanaalbreedtes van 320 MHz en een theoretische maximumsnelheid tot 30 Gbit/s belooft.

▼ Volgende artikel
Review Samsung Galaxy Tab S11 – Duur, maar ook gewoon goed
© Wesley Akkerman
Huis

Review Samsung Galaxy Tab S11 – Duur, maar ook gewoon goed

De goedkoopste uitvoering van de Samsung Galaxy Tab S11 kost 899 euro en biedt 128 GB opslagruimte. Wie meer ruimte wil, kan kiezen voor varianten met 256 of 512 GB opslag. Ongeacht de versie krijg je altijd 12 GB werkgeheugen en dezelfde chipset, die opnieuw van Chinese makelij is. Tijd voor een praktijktest.

Uitstekend
Conclusie

De Samsung Galaxy Tab S11 gevoelsmatig duur, maar ook een uitstekende, complete allround tablet met snelle prestaties, een prachtig scherm en een lange accuduur. De waterbestendigheid en de gegarandeerde zeven jaar aan updates geven hem een duidelijke meerwaarde ten opzichte van concurrentie. Als je een premium tablet zoekt die zowel voor entertainment als productiviteit geschikt is, en je wilt een alternatief voor de iPad Pro, dan is dit een uitstekende keuze. De meegeleverde S Pen is bovendien een fijne extra.

Plus- en minpunten
  • Goede prestaties, ook voor games
  • Lekker groot en helder scherm
  • Meegeleverde S Pen
  • Fijne Android-software voor multitasking
  • Gevoelsmatig te duur
  • Geen antireflectielaag

De Galaxy Tab S11 is Samsungs meest luxe tablet, bedoeld als concurrent voor de iPad Pro. Het apparaat voelt lekker stevig aan dankzij een metalen frame. Het scherm voorop is bovendien goed beschermd dankzij Gorilla Glass 5. Een belangrijk voordeel is dat zowel de tablet als de meegeleverde S Pen water- en stofbestendig zijn (IP68). Het ontwerp is echter nauwelijks veranderd ten opzichte van zijn voorgangers. De S Pen klikt verder gelukkig magnetisch vast aan de bovenrand en de vingerafdrukscanner zit onder het scherm.

Het 11 inch amoled-scherm is de ster van de show. Dankzij de hoge resolutie (1.600 bij 2.560 pixels) en een vloeiende 120Hz-verversingssnelheid ziet alles er haarscherp en soepel uit. De voornaamste verbetering is de hoog instelbare helderheid, waardoor je het scherm ook buiten in de zon goed kunt aflezen. Een nadeel is dat de antireflectiecoating, die wel op de duurdere modellen zit, bij dit model ontbreekt. De tablet beschikt verder over vier speakers die voor een goed en ruimtelijk geluid zorgen, waardoor games en media nog best aardig klinken.

©Wesley Akkerman

Houdt het lang vol

Onder de motorkap wordt de Tab S11 aangedreven door een Chinese MediaTek 9400+-processor, die over het algemeen goede prestaties levert. Je speelt moeiteloos allerlei zware games, maar moet er dan ook rekening mee houden dat de chipset snel warm wordt (dat gebeurt al bij het instellen). Voor dagelijks gebruik is de Samsung Galaxy Tab S11 meer dan geschikt, waardoor je de processors van Qualcomm waarschijnlijk niet zult missen. De Snapdragon-cpu's van dit merk zijn de populairste en vaak best beoordeelde mobiele chipsets van dit moment.

De batterijduur is eveneens een sterk punt van deze premium tablet. De 8.400mAh-batterij is ruim voldoende voor een complete dag intensief gebruik of zelfs een week bij lichter gebruik (zoals browsen en video's kijken). Mocht de batterij toch leeg zijn, dan is hij dankzij de 45W-snellaadfunctie redelijk snel opgeladen: in een half uur is hij voor de helft vol. Net zoals bij veel andere apparaten die werken met oplaadbare energiebronnen moet je de oplader zelf aanschaffen; die zit niet in de doos. Dit is geheel volgens Europese regels.

©Wesley Akkerman

Nuttige camera's en software

De camera's van de Tab S11 – 13 megapixel achter en 12 megapixel voor – voldoen prima voor dagelijks gebruik, zoals videobellen of het scannen van documenten. Voor serieuze fotografie is je smartphone een betere keuze, maar dat geldt voor vrijwel alle tablets. Door hun formaat zijn ze nu eenmaal minder geschikt om mee te fotograferen. Toch is het prettig dat de beelden bruikbaar zijn in situaties waarin het vooral om gemak draait, zoals snel iets vastleggen of een document inscannen.

Veelzijdig én lang updates

De software, Android 16 met Samsungs One UI, blinkt uit in multitasking en productiviteit. Met functies als DeX tover je de tablet bijvoorbeeld om tot een laptopalternatief. Ook deze tablet profiteert van Samsungs belofte van zeven jaar software- en beveiligingsupdates, waardoor de tablet zeer toekomstbestendig is. Galaxy AI speelt daarnaast een rol met slimme tools die notities ordenen of simpele schetsen omzetten in gedetailleerde afbeeldingen. Niet alles werkt zonder Samsung-account of in het Nederlands, dus zie dit vooral als een extraatje.

©Wesley Akkerman

Samsung Galaxy Tab S11 kopen?

De Samsung Galaxy Tab S11 is gevoelsmatig duur, maar ook een uitstekende, complete allround tablet met snelle prestaties, een prachtig scherm en een lange accuduur. De waterbestendigheid en de gegarandeerde zeven jaar aan updates geven hem een duidelijke meerwaarde ten opzichte van concurrentie. Als je een premium tablet zoekt die zowel voor entertainment als productiviteit geschikt is, en je wil een alternatief voor de iPad Pro, dan is dit een uitstekende keuze. De meegeleverde S Pen is bovendien een fijne extra.

▼ Volgende artikel
Mega-aanbieding: 2 jaar NordVPN voor niks via CashbackXL!
© wattana
Huis

Mega-aanbieding: 2 jaar NordVPN voor niks via CashbackXL!

Wil je NordVPN gratis gebruiken? Via CashbackXL kan het nu écht. Slechts één week lang krijgen nieuwe klanten 100 procent cashback op een 2-jarig abonnement van NordVPN. Je betaalt eerst, maar ontvangt het volledige bedrag terug zodra je aankoop is bevestigd. Veilig online, razendsnelle verbindingen en nul kosten – deze actie is te goed om te missen!

Ja, je leest het goed: NordVPN kost je deze week precies nul euro. CashbackXL geeft één week lang 100 procent terug op het 2-jarige abonnement van NordVPN. Je betaalt dus eerst het bedrag, maar krijgt het na bevestiging volledig teruggestort. Een digitale buitenkans voor iedereen die veilig online wil zijn zonder de portemonnee te trekken.

Een actie die je zelden ziet

We komen wel vaker royale kortingen op NordVPN tegen via CashbackXL, maar nu pakt het platform écht groots uit: een volledige 100 procent cashback. En dat boven op de eigen korting van NordVPN (73 procent korting op het 2-jarig plan plus drie extra maanden) maakt dit een deal die in feite gratis is. De actie start vandaag en duurt maar één week. Daarna is alles weer bij het oude, dus timing is in dit geval echt alles.

Wat maakt NordVPN de moeite waard?

NordVPN is een van de populairste VPN-diensten ter wereld, en dat is niet voor niets. De software versleutelt je internetverkeer met sterke 256-bit-encryptie, waardoor niemand – zelfs je internetprovider niet – kan zien wat je online uitspookt. Je digitale leven is tenslotte net als je dagboek: niet voor pottenkijkers. Daarnaast kun je met NordVPN moeiteloos websites en streamingdiensten openen die normaal gesproken in jouw land geblokkeerd zijn. Eén klik en je virtuele locatie springt naar bijvoorbeeld de VS of het Verenigd Koninkrijk, zodat je toegang krijgt tot internationale content. Ook op openbare wifi-netwerken, waar hackers nog weleens willen meegluren, beschermt NordVPN je verbinding automatisch. Zo surf, stream en download je veilig en anoniem, waar je ook bent.

©NordVPN

Zo werkt de 100%-cashback

Maak een gratis account aan op CashbackXL (alléén nieuwe klanten kunnen van deze actie gebruikmaken!). Ga naar de NordVPN-actie en klik linksboven op Shop & ontvang cashback. Voeg pas daarna je abonnement toe aan de winkelwagen; dat is enorm belangrijk voor de tracking. Kies het 2-jarige abonnement, waarvan de korting al zichtbaar is. Controleer dat cookies zijn toegestaan en dat je geen ad-blocker gebruikt. Betaal vervolgens het abonnement. De cashback wordt binnen enkele uren bevestigd en staat na ongeveer twee maanden klaar voor uitbetaling. Houd daar dus rekening mee; het duurt dus eventjes voordat je het geld terugkrijgt.

De kleine lettertjes, helder uitgelegd

De actie geldt alleen voor nieuwe NordVPN-klanten. Aankopen van NordLocker of NordPass tellen niet mee. Er kunnen geen claims worden ingediend als je de stappen niet goed volgt, dus let goed op. De cashback wordt berekend over het bedrag exclusief btw.

Waarom je CashbackXL kunt vertrouwen

CashbackXL is de grootste cashback-site van Nederland en heeft al bijna 400.000 euro aan NordVPN-cashback uitgekeerd. De site registreert 97 procent van alle aankopen succesvol en scoort een klantwaardering van een 9,4. Je ontvangt je uitbetaling maandelijks, krijgt de hoogste cashback-percentages en kunt terecht bij een toegankelijke klantenservice. Ze geven zelfs hun missie prijs: jou zoveel mogelijk geld teruggeven.

Grijp je kans en deel 'm

Wil je NordVPN gratis? Zorg dan dat je maandag klaar zit. Deze cashback-actie duurt maar een week, en wat daarna komt, is simpelweg minder voordelig. Vertel het vooral ook aan vrienden – wie wil er nou geen gratis VPN? Twijfel je nog? Je portemonnee zal je dankbaar zijn. Zet je alarm, want deze kans is zo verdwenen als een onbeveiligde wifi-verbinding.

2 jaar NordVPN voor niks?

Het kan met deze actie van CashBackXL!