Heb je geen tijd of zin om zelf een leuke vakantiebestemming met nabijgelegen bezienswaardigheden te vinden? Laat dan AI dit voor je doen! In plaats van urenlang online rondstruinen, ontvang je binnen luttele seconden bruikbare suggesties voor jouw droomreis. Lees hoe je de gratis versies van Google Gemini en ChatGPT hiervoor inzet.

Voorafgaand aan de AI-hype waren er grofweg twee opties om een leuke reis uit te stippelen. Mensen gingen naar een reisbureau of ze zochten alles zelf op internet uit. Beide methoden kosten veel van tijd. Wie snel en eenvoudig een vakantie wil plannen, doet tegenwoordig net zo makkelijk een beroep op kunstmatige intelligentie. We laten zien hoe je Google Gemini en ChatGPT hiervoor gebruikt. Maak zo nodig eerst een Google- en/of OpenAI-account aan, zodat je meteen aan de slag kunt.

Nauwkeurige prompts

De genoemde AI-diensten zijn kort gezegd chatrobots. De gebruiker typt een specifieke vraag, waarna de dienst een passend antwoord geeft. Dat gebeurt met kunstmatige intelligentie. De menselijke taalinvoer heet een prompt. Typ heel precies wat de chatrobot moet doen. Je vergroot daarmee de kans op bruikbare antwoorden. Kortom, voeg zoveel mogelijk details aan de prompt toe.

Bij het vinden van een geschikte vakantie typ je bijvoorbeeld een wensenlijst. Zeg bijvoorbeeld dat je in de laatste week van september een zonnige vakantiebestemming op maximaal honderd meter van het strand zoekt. Je merkt al gauw dat je helemaal niet zo veeleisend bent, want de chatrobots tonen heel wat suggesties. Zo zijn Google Gemini en ChatGPT het erover eens dat Kreta (Griekenland) en Cyprus prima vakantiebestemmingen zijn met veel hotels aan de kust.

Inspiratie voor vakanties

Weet je nog niet precies waar naartoe je op vakantie wilt? Misschien komen Google Gemini en ChatGPT met vakantiesuggesties op de proppen waar je nooit eerder aan dacht. Deze AI-diensten zijn namelijk erg goed in het maken van lijstjes. Zoek maar eens op Noem vijf vakantiebestemmingen met mountainbikeroutes in de Benelux of Welke Europese zonbestemmingen buiten het hoogseizoen zijn goedkoop?

Voor de eerstgenoemde prompt geeft ChatGPT per suggestie een korte beschrijving en een moeilijkheidsgraad. Verder schotelen beide diensten moeiteloos een lijstje met enkele betaalbare zonvakanties voor. Hierbij lees je ook nog enkele tips om relatief goedkoop te reizen. Volgens ChatGPT loont het de moeite om lastminute te boeken, terwijl Google Gemini adviseert om flexibele reisdata op te geven. Buiten de genoemde voorbeelden gebruik je AI ook om andere geschikte vakantiebestemmingen te vinden. Denk aan afgelegen kampeerplekken, stedentrips, mooie stranden, fraaie duikplekken en glampings.

Misschien merk je dat ChatGPT en Google Gemini doorgaans niet precies dezelfde antwoorden geven? Dat is logisch, want op een vraag als Wat zijn de vijf mooiste stranden in Europa? valt geen feitelijk antwoord te geven. De AI-diensten gebruiken openbare informatie op internet en stellen vervolgens op eigen houtje een lijstje samen. Je mag er wel van uitgaan dat de genoemde stranden door flink wat websites over reizen hoog worden gewaardeerd.

Plaatjes zoeken

Bij het zoeken naar vakanties horen natuurlijk adembenemende beelden van bijvoorbeeld hagelwitte stranden en blauwe oceanen. Behalve het genereren van tekst kunnen AI-diensten ook foto's tonen. Typ bijvoorbeeld Toon vijf foto's van de mooiste hotels met zeezicht in Curaçao. De resultaten zijn erg verschillend. Zo laat Google Gemini vijf ietwat algemene kiekjes met bijbehorende websites zien. De links verwijzen naar artikelen op reisblogs, waardoor je niet meteen ziet om welke hotels het gaat. ChatGPT neemt meer tijd om mooie plaatjes te zoeken. Bovendien verschijnt er hierbij ook een lijstje met relevante hotels.

Lekker weer!

Vind je die natte, koude november- of decembermaand maar niets? Een weekje naar de zon zal je waarschijnlijk goed doen. Maar ja, op welke betaalbare plekken kun je hiervoor terecht? Voordat je historische weergegevens opvraagt, kun je ook gewoon een prompt in een AI-dienst droppen. Met een simpele opdracht als Ik wil in november een week op vakantie. Op welke betaalbare vakantiebestemmingen is het in deze periode 25 graden of warmer? kom je al een heel eind.

Je weet nu dat je in Egypte, Kaapverdië, Gambia of Thailand prima terechtkunt. De AI-diensten vertellen je waarom deze landen betaalbaar zijn. Er gaan bijvoorbeeld vaak voordelige vluchten naar Egypte, terwijl er een ruim aanbod is met prijsvriendelijke all inclusive-resorts. In de antwoorden staan ook diverse andere pluspunten van de genoemde landen. 

Hotel, huisje of camping

Heb je eenmaal een vakantiebestemming op het oog, dan kun je met kunstmatige intelligentie heel gericht naar een accommodatie zoeken. Een prompt als Zoek een kindvriendelijke camping op de Veluwe of Welke hotels in Kuta op Bali hebben een hoge reviewscore is al voldoende. Met name ChatGPT toont gebruiksvriendelijke resultaten. Er verschijnen bijvoorbeeld foto's en een plattegrondje van de gevonden adressen. Daarnaast kun je een routebeschrijving, website en telefoonnummer opvragen. Dat oogt een stuk aantrekkelijker dan louter platte tekst.

Reisdata toevoegen

Wanneer je een hotel zoekt, heeft het ook zin om reisdata aan een prompt toe te voegen. Je ziet zo welke accommodaties er in de gewenste periodes nog vrij zijn. Vooral Google Gemini toont in dat geval goede resultaten. Overigens is dat niet zo vreemd, want in de AI-dienst is een koppeling naar www.google.com/travel verwerkt. Je ziet direct hoeveel geld je voor een kamer betaalt. Je kunt eventueel ook een prijsvergelijking van de goedkoopste hotels in een bepaalde stad opvragen. ChatGPT vermeldt trouwens geen actuele prijzen. De dienst verwijst hiervoor naar bekende boekingswebsites, zoals Booking.com en Expedia.

Tijdens het zoeken naar een geschikt vakantieverblijf is het slim om al jouw voorkeuren te vermelden. Geef bijvoorbeeld aan dat je de aanwezigheid van een airconditioning, wifi en een zwembad wel op prijs stelt. Het is ook handig om alvast je reisgezelschap op te geven.

Reistickets vinden

Zodra je een reisbestemming en accommodatie hebt gevonden, heb je mogelijk alleen nog een vliegticket nodig. Google Gemini toont zeer gedetailleerde resultaten. Typ zoiets als Vergelijk de prijzen en tijden voor vluchten naar Curaçao op 15 augustus voor 2 volwassenen. Je ziet precies de exacte vertrek- en aankomsttijden. Net als bij hotels is er wederom een koppeling naar www.google.com/travel beschikbaar. Je kunt hier doorklikken naar de betreffende luchtvaartmaatschappij en vervolgens de tickets bestellen. Google ontvangt hiervoor commissie.

ChatGPT heeft geen commercieel belang bij het vermelden van ticketprijzen. De resultaten zijn erg overzichtelijk. Je ziet in een oogopslag hoeveel de goedkoopste vlucht kost. De AI-dienst haalt de informatie bij verschillende bronnen op, waaronder Google, Skyscanner, KLM en TUI. Onder de vluchtgegevens staan ook tips over hoe je betaalbare tickets kunt scoren. Activeer bijvoorbeeld een prijsalarm op de bekende vergelijkingssite Skyscanner.

Verkeersdrukte vermijden

Met de auto (inclusief kampeermiddel) op vakantie gaan, kan natuurlijk ook. Wie niet zit te wachten op files, kiest zorgvuldig de ideale vertrektijd. Vooral in de zomervakantie is het erg druk op de snelwegen richting het zuiden. De prompt Vanaf 16 augustus verblijf ik twee weken in de Franse badplaats Sainte-Maxime. Wat is vanuit Amsterdam de ideale vertrektijd om verkeersdrukte te vermijden? biedt goede inzichten.

ChatGPT geeft aan dat je over de afstand van zo'n 1250 kilometer twaalf à veertien uur doet. De AI-dienst adviseert om op 15 augustus tussen zeven en negen uur 's avonds te vertrekken, zodat je de volgende ochtend tussen negen en elf uur aankomt. Je vermijdt daarmee drukte op de beruchte Route du Soleil. Lees vooral ook om welke tijden je het beste niet kunt rijden, omdat je anders fileleed riskeert. Google Gemini komt met een soortgelijk advies. Daarnaast is de suggestie om de autorit op te splitsen in twee delen interessant. In dat geval is overnachten in Dijon, Beaune of Lyon volgens Google Gemini een goed idee.

Route verfijnen

Je breidt de prompt voor jouw ideale autorit naar eigen inzicht uit. Vraag bijvoorbeeld naar een route zonder tolwegen. ChatGPT toont een kort routeschema. De routeplanner in Google Gemini is een stuk uitgebreider, omdat de kaartendienst Google Maps is ingebakken. Je klikt op de link om de autonavigatie te starten.

Goede restaurants

Wil je tijdens jouw welverdiende vakantie ergens een hapje eten? Het is zonde wanneer je in een matig restaurant belandt. Dat hoeft ook helemaal niet, want dankzij AI vind je snel eetadressen met een goede reputatie. De vraag Welke restaurants in het Zwarte Woud hebben goede reviews? of een soortgelijke prompt is al voldoende. In dit voorbeeld toont ChatGPT zelfs restaurants met Michelinsterren. Gelukkig verschijnen er ook andere (betaalbaardere) suggesties.

Google Gemini haalt zijn informatie uit Google Maps. Zie op een schaal van één tot vijf sterren hoe mensen de eetgelegenheden beoordelen. Vind je de koppeling met Googles kaartendienst maar niks? Klik dan achter Google Maps op het kleine pijltje en kies Opnieuw proberen zonder apps.

Behalve goede restaurantjes gebruik je AI ook om leuke bezienswaardigheden te vinden. Typ bijvoorbeeld Wat zijn de mooiste bezienswaardigheden in de Ardennen? en er verschijnt een waslijst aan ideeën.

Inpakhulp

Heb je eenmaal een vakantie geboekt, dan wil je natuurlijk niks vergeten. Laat daarom Google Gemini of ChatGPT een paklijst samenstellen. Na de prompt Wat stop ik in mijn koffer voor mijn vliegreis naar Kenia? verschijnt er een zeer gedetailleerde lijst. Google Gemini adviseert wegens het klimaat om licht ademende kleding mee te nemen. Ga je op safari, dan kies je bij voorkeur voor neutrale kleuren. Felle kleuren kunnen wilde dieren immers afschrikken. Denk in dit voorbeeld verder onder meer aan een wereldstekker, EHBO-set, insectenmiddel, verrekijker, muggennet en malariatabletten. ChatGPT verdeelt alle benodigdheden van de inpaklijst over verschillende categorieën. Wel zo overzichtelijk!

Tot slot

AI-diensten zijn weliswaar zeer nuttig, maar helaas niet foutloos. De antwoorden lijken soms heel geloofwaardig, terwijl er in feite niets van klopt. Gelukkig komen deze zogeheten hallucinaties steeds minder vaak voor. De AI-diensten worden namelijk steeds beter. Het is om bovengenoemde reden wel verstandig om belangrijke zaken zekerheidshalve altijd zelf te checken. Vooral de informatie in ChatGPT is niet altijd actueel, waardoor dat leuke restaurantje of hotel opeens niet meer bestaat. Veel vakantieplezier!

‘Weg met Amerikaanse tech!’ Onze afhankelijkheid van Amerikaanse technologische producten en -diensten stuit een groeiend aantal Europeanen steeds meer tegen de borst. Overstappen op Europese alternatieven lijkt daarom een logische keuze, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Europese chatbots zijn lastig te vinden, terwijl kunstmatige intelligentie een steeds grotere rol in de maatschappij lijkt te gaan spelen.

ChatGPT van OpenAI, Gemini van Google, Copilot van Microsoft, Grok van xAI of Claude van Anthropic. Als je aan een AI-chatbot denkt, is de kans groot dat een van deze diensten als eerste bij je te binnen schiet. Dat is niet zo vreemd, want het zijn op dit moment de populairste chatbots. Een andere interessante overeenkomst is dat ze allemaal afkomstig zijn uit de Verenigde Staten.
Onlangs kwam er een scheurtje in die Amerikaanse AI-dominantie: de chatbot van het Chinese DeepSeek haalde ineens de voorpagina’s. Voor het eerst leek een niet-Amerikaanse chatbot het te kunnen opnemen tegen de gevestigde orde uit de VS. Dat was goed nieuws voor inwoners van China, aangezien Amerikaanse chatbots daar worden geblokkeerd. Met de komst van DeepSeek kregen Chinezen dus eindelijk toegang tot een geavanceerde AI-bot.
Wij Europeanen hebben wel gewoon toegang tot Amerikaanse AI-modellen. Dat is maar goed ook. Voor de meeste Amerikaanse onlinediensten, zoals WhatsApp, OneDrive of Gmail, zijn er prima Europese alternatieven te vinden. Alleen voor AI-chatbots is dat een stuk lastiger.

Afhankelijk van Amerika

Het verlangen naar de ‘Europeanisering’ van ons internetgebruik is de afgelopen maanden sterk gegroeid. Dat komt vooral door een daling in het vertrouwen in onze samenwerking met Amerika. De huidige Amerikaanse president ziet de EU meer als concurrent dan als partner. Het kan dus riskant zijn om een onvoorspelbaar land zo veel macht over ons (bedrijfs)leven te geven.
Niet alleen privé gebruiken we Amerikaanse diensten, ook op het werk zijn veel producten afkomstig uit de VS, zoals Microsoft Office, Gmail en Slack. In de meeste organisaties kun je AI-chatbots aan dat rijtje toevoegen. Volgens onderzoekers groeit onze AI-afhankelijkheid de komende jaren ook nog eens gestaag verder.

In een hoop werkvelden, waaronder de militaire sector, is kunstmatige intelligentie mogelijk binnen de kortste keren onmisbaar. Het baart experts dan ook zorgen dat wij als Europa momenteel geen enkele controle hebben over deze belangrijke technologie. Ze vrezen dat de VS op een dag besluit om Amerikaanse AI-diensten voor ons te blokkeren. Dan hebben tal van bedrijven ineens een groot probleem.

Zorgen om privacy

In het verleden is al meerdere keren gebleken dat buitenlandse AI-bedrijven het niet zo nauw nemen met de privacy van hun gebruikers. Zo zou OpenAI zonder toestemming de data van EU-gebruikers hebben gebruikt voor het trainen van ChatGPT. Ook is duidelijk dat AI-chatbots gevoelige gegevens van gebruikers lekken, doordat ze ingevoerde tekst als trainingsdata opslaan en later met andere gebruikers delen.

Daarnaast wordt er gevreesd dat overheden de gegevens die gebruikers met AI-modellen delen, kunnen opeisen. In het privacybeleid van DeepSeek staat bijvoorbeeld dat het persoonsgegevens (denk aan chat- en zoekgeschiedenis en zelfs de toetsaanslag) in China opslaat. Volgens de wetten van het land heeft de Chinese overheid het recht om gegevens op te eisen van binnenlandse bedrijven wanneer zij daarom vraagt. Veel regeringen hebben hun werknemers dan ook verboden om DeepSeek op hun werktelefoons te installeren.

Moeilijke markt

Er zijn dus genoeg redenen om over te willen stappen op Europese alternatieven voor AI-diensten, maar dan moeten die er dus wel zijn. De Amerikaanse techindustrie is een stuk groter dan de Europese. EU-bedrijven beginnen daardoor met een grote achterstand en moeten met veel minder middelen een gelijkwaardig product zien te ontwikkelen. We zijn natuurlijk gewend aan de kwaliteit van de Amerikaanse tegenhangers. Slechts weinig mensen en bedrijven zijn bereid om over te stappen op een inferieur alternatief.

Hoe ingewikkelder (en dus duurder) het is om een dienst op te zetten, hoe moeilijker het is om Europese varianten te vinden. En laat het nou net zo zijn dat specifiek het opzetten en trainen van AI-modellen ontzettend prijzig is. Je hebt gigantische datacenters nodig om de vele peperdure, specialistische hardware-installaties 24/7 te kunnen laten draaien. Het trainen van AI-modellen verbruikt bovendien enorme hoeveelheden elektriciteit en de hitte die daarbij vrijkomt, moet dagelijks met miljoenen liters water worden gekoeld.

Er zijn in Europa maar weinig bedrijven voorhanden die bereid zijn om zulke investeringen te doen. Dat komt deels doordat de grote investeerders in Amerika zitten, waardoor start-ups moeilijk aan startkapitaal kunnen komen. Verder zijn de lonen in de VS hoger en is de loonbelasting lager, waardoor ook veel van het toptalent op AI-gebied dáár te vinden is. Daar komt ook nog de strenge regelgeving van de EU bij, die bedrijven kan afschrikken om te innoveren.

Toch is er sinds kort voorzichtig beweging zichtbaar op de Europese AI-markt. Steeds meer bedrijven werken aan eigen taalmodellen en chatbots die binnen de Europese wetgeving opereren en beter aansluiten op onze privacywaarden. Het gaat vaak nog om kleinschalige initiatieven met beperkte rekenkracht, maar ze laten wel zien dat Europa niet stilzit. Zo verschenen er de afgelopen maanden eindelijk enkele concrete voorbeelden van Europese chatbots die de concurrentie durven aan te gaan met Amerika: het Franse Le Chat van Mistral AI en het Zwitserse Lumo van Proton. Hun aanpak verschilt, maar beide projecten tonen dat ook binnen Europa ruimte ontstaat voor kunstmatige intelligentie op eigen voorwaarden.

Le Chat: Concurrent uit Frankrijk

Het Franse Mistral AI bracht eerder dit jaar onder de toepasselijk genaamde chatbot Le Chat een directe concurrent voor de gevestigde orde uit. Deze bot, beschikbaar voor Android, iOS en webbrowsers, maakt gebruik van volledig zelfgetrainde AI-modellen en staat dus voor een groot deel los van de VS. De hardware wordt nog wel geleverd door Amerikaanse fabrikanten. De gegevens worden echter opgeslagen op Europese servers en moeten daarmee voldoen aan strenge Europese privacywetten. Zo mag Mistral volgens de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) je gegevens niet buiten de EU beschikbaar maken. Er moet een juridisch zwaarwegende reden zijn om de gegevens met de overheid te mogen delen.

Hoe goed is Le Chat?

Voor de privacy is Le Chat dus een interessante keuze, maar hoe presteert Mistral in vergelijking met de concurrentie? Uit onze eigen tests blijkt dat Le Chat op de eerste plaats nog niet zo heel vaardig is in het Nederlands. Bij het schrijven van een Sinterklaasgedicht komt de chatbot met veel kromme zinnen, terwijl ChatGPT (naast wat rare rijmpjes) wel consequent kloppende zinnen aan elkaar rijgt. Datzelfde geldt voor zaken die de Nederlandse cultuur aangaan. Als we vragen om suggesties voor klassieke verjaardagshapjes, zegt Le Chat dat we miniquiches en sushi moeten serveren. ChatGPT begrijpt de opdracht beter en raadt ons oer-Hollandse blokjes kaas met mosterd, leverworst en haring op roggebrood aan.

Ook uit onafhankelijke benchmarks blijkt dat Le Chat het vaak moet afleggen tegen Amerikaanse en Chinese modellen. Benchmarks meten hoe chatbots presteren in een breed scala aan taken, bijvoorbeeld op het gebied van wereldkennis, wetenschappelijk redeneren, wiskunde en programmeren.

Mistral Large 2, het model dat momenteel voor Le Chat wordt gebruikt, krijgt van de grootste AI-vergelijkingssite, Artificial Analysis, een gemiddelde intelligentiescore van 38. Vrijwel alle andere AI-chatbots behalen hogere scores. Het huidige standaardmodel van ChatGPT, GPT-4o, verschilt met zijn score van 41 niet veel van Le Chat. Alleen OpenAI biedt ook een Pro-abonnement aan voor 24 dollar waarmee gebruikers toegang krijgen tot geavanceerdere modellen, zoals o3, die juist een topscore van 69 behaalt.

Mistral biedt ook een betaald abonnement (15 dollar), maar daarbij krijgen gebruikers alleen een hogere daglimiet bij het genereren van teksten en afbeeldingen. Ook kun je dan aangepaste chatbots te maken, bijvoorbeeld een bot die altijd antwoordt als een rapper. Betalende gebruikers krijgen dus geen geavanceerder AI-model.

Lumo: Protons privacygerichte alternatief

Sinds juli 2025 is Proton – bekend van Proton Mail en Proton VPN – met zijn eigen AI-chatbot Lumo op de markt gekomen. Daarmee voegt het bedrijf zich bij de kleine maar groeiende groep Europese spelers die een antwoord proberen te bieden op de Amerikaanse dominantie. Lumo profileert zich nadrukkelijk als een privacyvriendelijk alternatief dat de waarden van de Europese digitale soevereiniteit belichaamt.

De chatbot is gebouwd op open-sourcemodellen, waaronder Nemo, OpenHands, OLMO en Mistral Small, en draait volledig op Europese servers. Dat betekent dat alle gegevens binnen de grenzen van de EU blijven en dus onder de strenge AVG-regels vallen. Proton garandeert dat gesprekken niet worden gelogd en uitsluitend lokaal versleuteld worden opgeslagen, zodat zelfs het bedrijf zelf er geen toegang toe heeft. De dienst gebruikt geen enkele gebruikersinput om zijn modellen verder te trainen, iets wat bij Amerikaanse chatbots nog altijd de norm is.

©Proton

Wie wil, kan de webzoekfunctie inschakelen om actuele informatie op te vragen, maar standaard staat die uit. Daardoor werkt Lumo iets minder up-to-date dan ChatGPT of Gemini, maar het voorkomt dat de dienst ongezien data doorsluist naar externe bronnen. Ook kun je bestanden uploaden voor analyse, die vervolgens via Proton Drive worden verwerkt en net als e-mails en documenten volledig end-to-end-versleuteld blijven.

Lumo kent nog beperkingen. Zo kan de chatbot minder context onthouden dan de grote Amerikaanse modellen en ontbreken geavanceerde multimodale functies, zoals spraakinteractie of beeldherkenning. Toch is de komst van Lumo van grote symbolische waarde: eindelijk heeft Europa een concreet alternatief dat niet draait om schaal of winst, maar om vertrouwen, transparantie en privacy. Het laat zien dat innovatie ook kan ontstaan vanuit principes in plaats van marketingbudgetten – al zal de tijd moeten uitwijzen of dat genoeg is om het tegen de reuzen uit Silicon Valley op te nemen.

Kleine tekortkomingen

Een veelgehoorde klacht van AI-fanaten is dat Le Chat minder flexibel is dan de niet-EU-bots. Zo kan de chatbot minder context verwerken, waardoor de dienst niet geschikt is om een verslag van honderden pagina’s samen te vatten. Ook ontbreekt de mogelijkheid voor spraakgesprekken en kan de bot geen tekst lezen op afbeeldingen die je opstuurt. Je kunt Le Chat wel vragen om plaatjes te maken, maar daarvoor gebruikt de dienst het Flux Pro-model van een Duitse start-up. Dat model levert behoorlijke resultaten, al zijn de nieuwste beeldgeneratoren van ChatGPT en Google Gemini nog beter in het uitvoeren van complexe opdrachten en het leesbaar schrijven van tekst.

Ook Lumo is op dit vlak nog beperkt: de chatbot kan geen beelden genereren of analyseren en mist functies als spraakinteractie of uitgebreide contextherkenning. Proton richt zich voorlopig bewust op een veilige basisfunctionaliteit in plaats van op toeters en bellen. In vergelijking met Le Chat is Lumo dus minder veelzijdig, maar wel consistenter in zijn focus op privacy en databeveiliging.

AI-actieplan

Al met al kunnen Le Chat en Lumo op sommige punten aardig meekomen met hun Amerikaanse tegenhangers, maar op veel fronten blijven ze nog achter. De gemiddelde gebruiker kan er prima mee uit de voeten, al zullen bedrijven pas overstappen als Europese bots krachtiger worden en meer taken aankunnen. Om dat te bereiken zijn forse investeringen nodig. De Europese Unie beseft dat inmiddels ook. In april werd een actieplan gepresenteerd dat Europa moet helpen uit te groeien tot wereldleider op het gebied van kunstmatige intelligentie. Daarin belooft Brussel de bouw van vijf gigafabrieken voor de ontwikkeling van geavanceerde AI-modellen, investeringen in cloudcapaciteit en datacenters, en steun voor Europese start-ups. Na jaren van afwachten lijkt Europa zich dus eindelijk op te maken voor een inhaalslag. Met de komst van spelers als Mistral AI (Le Chat) en Proton (Lumo) krijgt het continent stap voor stap meer grip op zijn digitale toekomst. Misschien is dat bescheiden begin precies wat nodig is om ooit echt onafhankelijk te worden van Silicon Valley.

Op elke website, in elke app en zelfs in de supermarkt laat je digitale sporen achter. Deze worden door bedrijven verzameld en doorverkocht en helaas gebeurt dat vaak op een slecht beveiligde manier. Het gevolg? Datalekken die je privacy en je geld in gevaar brengen. Gelukkig kun je je gegevens met een paar gerichte maatregelen zelf beschermen.

Een goede bescherming van je gegevens begint met het vaststellen welke gegevens er al van je rondzwerven. Daarna beslis je wat écht bewaard moet blijven en vervolgens dicht je elk lek met slimme hulpmiddelen. In dit artikel leiden we door het hele proces. We starten met een snelle inventarisatie van je digitale voetafdruk. Denk aan ongebruikte accounts, verborgen toestemmingen en vergeten wachtwoorden.

Vervolgens gaan we aan de slag: van wachtwoordmanagers en tweestapsverificatie tot versleutelde bestandsdeling en VPN’s. Tot slot kijken we naar je wettelijke rechten onder de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) en laten we zien hoe je die in je voordeel kunt inzetten. Zo groeit je beveiliging organisch mee met elke stap die je zet. Je minimaliseert de risico’s en pakt je regie terug!

Digitale voetafdruk

Elk beveiligingsplan begint met inzicht. Open daarom eerst op je computer Instellingen, kies Privacy en beveiliging en bekijk alle categorieën om te zien welke apps toegang hebben tot je locatie, camera en microfoon. Noteer wat je niet verwacht had.

Ga vervolgens naar je e-mail en zoek op trefwoorden als ‘registratie’, ‘bevestig je account’ en ‘privacyverklaring’. Zo spoor je vergeten accounts op, bijvoorbeeld de webshop waar je vijf jaar geleden een cadeautje bestelde. Bezoek tot slot de website Have I Been Pwned en vul je e-mailadres in. De dienst toont of je gegevens in bekende datalekken zitten.

Geef elke vondst een kleurcode: groen voor veilig, oranje voor opletten en rood voor directe actie. Met dit kleurenoverzicht zie je in een oogopslag waar het gevaar zit. Sla het bestand lokaal op, niet in de cloud, en bescherm het met een wachtwoord. Nu je precies weet welke gegevens rondzwerven, kun je gericht maatregelen nemen in plaats van schieten met hagel. Zo bespaar je tijd en mis je geen verborgen risico.

Onkraakbare wachtwoorden

Een uniek en lang wachtwoord voor elk account is de simpelste en beste bescherming. Installeer daarom een wachtwoordmanager zoals Bitwarden (https://bitwarden.com) of 1Password (https://1password.com). Maak eerst een hoofdwachtwoord van minstens zestien tekens dat geen bestaand woord bevat; combineer hoofdletters, leestekens en een zin die je alleen zelf begrijpt. Open daarna de manager en klik op Nieuwe login of Add Item, plak de url, vul gebruikersnaam in en laat de generator een wachtwoord van vijfentwintig willekeurige tekens maken.

Je kunt ook een volledige lijst met wachtwoorden importeren uit je browser. Sla het op en activeer Autofill in de browserextensie. Wis direct het oude, zwakke wachtwoord en gebruik de functie Password Health om overgebleven duplicaten op te sporen. Dankzij de versleutelde kluis verlaat geen enkel wachtwoord je apparaat onversleuteld; alleen jij bezit de sleutel. Vergeet niet regelmatig een back-up van de kluis te exporteren naar een versleuteld usb-station voor extra zekerheid. Zo voorkom je dat één lek al je accounts in gevaar brengt en kun je wachtwoorden probleemloos blijven vernieuwen.

Tweestapsverificatie

Helaas is zelfs een fantastisch wachtwoord kwetsbaar wanneer een bedrijf een datalek heeft. Activeer daarom altijd een tweestapsverificatie, ook wel multi-factor authentication genoemd. Veel diensten bieden deze optie aan. Ga naar de beveiligingsinstellingen van je account, bijvoorbeeld Account / Beveiliging / Tweestapsaanmelding, en kies voor een authenticator-app.

Installeer op je telefoon een gratis app als Google Authenticator. Klik op QR-code scannen, houd de camera boven het scherm en bevestig. De app toont nu elke dertig seconden een nieuwe zescijferige code. Voer die in op het webformulier en sla de herstelcodes op in een offline-document.

Voor kritieke accounts, zoals je cloudopslag of crypto-wallet, gebruik je bij voorkeur een hardware-sleutel als YubiKey. Steek de sleutel in de usb-poort, druk op het lampje en log in zonder een code over te typen. Dankzij de FIDO2-standaard wordt phishing onmogelijk, omdat de sleutel de url controleert voordat hij tekent. Zo combineer je gemak met een ijzersterke tweede factor die indringers buitenhoudt. Bewaar een reservesleutel op een andere locatie zodat verlies of diefstal je niet buitensluit.

Veilig en tijdelijk delen

Je wilt een scan van je paspoort opsturen naar een overheidsinstelling, of een map met familiefoto’s delen met oma. Gebruik dan nooit onbeveiligde e-mailbijlagen. Kies in plaats daarvan voor een end-to-end-versleutelde dienst als Wormhole.

Sleep het bestand naar het tabblad en beperk de download tot één keer. Kopieer de link, plak hem in een bericht en stuur het wachtwoord via een ander kanaal. Wie te laat klikt, krijgt een 404-fout, waardoor je geen nieuwsgierige meelezers meer hebt.

Werk je in Windows, open dan een willekeurige map, klik met rechts op een bestand, ga naar OneDrive / Delen, kies via de drie puntjes Instellingen voor delen en voeg een Wachtwoord en Vervaldatum toe. Door tijd, wachtwoord en versleuteling te combineren geef je kwaadwillenden geen kans. Bovendien bespaar je opslagruimte omdat het bestand niet in talloze inboxen blijft zweven.

Virtueel privénetwerk

Openbare hotspots in hotels en cafés zijn een paradijs voor datadieven. Zodra je onversleuteld verkeer verstuurt, kan iedereen in het netwerk meelezen. De eenvoudigste bescherming is het inschakelen van een virtueel privénetwerk. Installeer op je laptop en mobiel bijvoorbeeld de opensource-dienst Mullvad of het commerciële NordVPN.

Open de app, klik op Snel verbinden en verifieer dat het slot-pictogram in de menubalk verschijnt. Activeer daarnaast de optie Kill Switch zodat je verbinding blokkeert zodra de tunnel wegvalt. Voor extra zekerheid kun je in je browser de ingebouwde optie Altijd beveiligde verbindingen gebruiken activeren, die je vindt via Instellingen / Privacy en beveiliging. In Firefox heet de optie Alleen-HTTPS-modus. Test je opstelling via de site DNSLeakTest. Verschijnt je eigen provider niet, dan zit je goed. Zo browse je veilig, zelfs op een open wifinetwerk.

Monitoren én reageren

Beveiliging is geen eenmalige klus. Stel dus alerts in die automatisch waarschuwen wanneer jouw gegevens op straat liggen. Klik op Have I Been Pwned bovenaan op Notify me en vul je e-mailadres in. De dienst mailt je voortaan zodra je mailadres opduikt in een nieuw lek.

Voeg daarnaast domeinmonitoring toe voor je eigen website als je die hebt. Als er een waarschuwing verschijnt, open je direct de wachtwoordmanager, genereer je een nieuw wachtwoord en controleer je of tweestapsverificatie actief is. Noteer het incident in je kleurenoverzicht.

Reageer je snel, dan is de kans klein dat cybercriminelen al hebben toegeslagen. Zo bouw je een continue verdedigingslinie die meegroeit met het dreigingslandschap. Maak er een maandelijkse routine van. Dan zijn al je accounts, ook de oude, veilig.

Pak de regie over je data!

Datalekken horen bij het digitale leven, maar hun impact bepaal jij. Door eerst je voetafdruk in kaart te brengen, vervolgens unieke wachtwoorden en tweestapsverificatie toe te passen en je apparaten te versleutelen, sluit je de belangrijkste toegangspoorten. Veilige bestandsdeling, een betrouwbare VPN en een periodieke schoonmaak dichten de resterende kiertjes. Met automatische monitoring en hulp van de AVG is er een goede basis. Geen enkele maatregel staat op zichzelf; samen vormen ze een flexibel schild dat meebeweegt met nieuwe dreigingen. Begin vandaag, ervaar morgen al meer gemoedsrust en bespaar geld en ongemak op de lange termijn.