Zoek je een computer waarop je onderweg serieus kunt werken, dan kun je ondanks steeds betere tablets nog altijd niet om de laptop heen. Laptops zijn er tegenwoordig wel in allerlei soorten en maten, waardoor je goed moet weten wat je nodig hebt om de juiste keuze te maken. In dit artikel lees je wat de beste laptops zijn van het moment met een up-to-date top 10 en tips over het kopen van laptops

Top 10 beste laptops

Tips voor je laptop

Veelgestelde vragen

Top 10 laptops (juni 2022)

1. Dell XPS 15 7590

De meest veelzijdige laptop9Score90

De Dell XPS 15 heeft dit jaar een aantal belangrijke updates gekregen waardoor deze stijlvolle laptop nog veelzijdiger is geworden. De laptop beschikt, afhankelijk van het gekozen model, over een uiterst grote 97Wh-accu en gaat daardoor probleemloos een dag mee zonder oplader. De snelle Intel-processor is gecombineerd met een Nvidia GTX 1650, waardoor er ook een beetje op kan worden gegamed. De laptop beschikt over de nodige poorten waaronder HDMI en USB-C met Thunderbolt 3. Lees hier onze review.

2. Asus ZenBook 14 UX434

Een verrassende laptop9Score90

De Asus ZenBook 14 is een apart verschijnsel. Deze zeer compacte 14-inch laptop heeft een beeldscherm verstopt in het touchpad. Deze kan gebruikt worden als tweede scherm in Windows, maar kan ook dienen als numpad of als speciaal menu voor ondersteunende applicaties zoals Microsoft Office. Het toetsenbord is uitstekend en er is voldoende connectiviteit, maar helaas wordt Thunderbolt 3 niet ondersteund.

3. Apple MacBook Pro 13-inch

De beste Apple-laptop7Score70

Hoewel Apple voor het 2019-model geen grote updates heeft doorgevoerd, blijft de MacBook Pro 13 de beste keus voor iedereen die fan is van OSX-besturingssysteem. De connectiviteit is met twee Thunderbolt 3-poorten zeer beperkt, maar dit kan eenvoudig worden opgelost met een dongle. Het scherm is uitstekend en True Tone is prettig voor dagelijks gebruik, al is het voor fotobewerkers belangrijk om het uit te schakelen. De prijs lijkt redelijk hoog, maar valt vergeleken met het 15-inch model reuze mee.

4. Asus ROG Zephyrus S

De beste gaming laptop8Score80

De Asus ROG Zephyrus S is een zeer krachtige gaming laptop die kan worden uitgerust met een Nvidia RTX 2080. Ondanks de krachtige videokaart en processor, weegt de laptop slechts 2 kg. Het lage gewicht wordt mede mogelijk gemaakt door een vernuftig koelsysteem dat er voor zorgt dat de laptop makkelijk zijn warmte kwijt kan. Het toetsenbord aan de voorkant van de laptop is even wennen en ook de prijs is niet mals. Lees hier onze review.

5. Lenovo IdeaPad S540

De goedkoopste laptop met GTX 16508Score80

De Lenovo IdeaPad S540 is een van de goedkoopste laptops met een Nvidia GTX 1650, maar doet het ook op andere vlakken heel goed. De redelijk draagbare laptop heeft een mooie metalen behuizing en het gewicht van 1.9 kg valt reuze mee. De accuduur is door de 70 Wh-accu zeer goed en ook de SSD is lekker snel.

6. Xiaomi Mi Air

Goedkoop en licht7Score70

Xiaomi neemt langzaam de Europese markt over en dat zien we ook bij de laptops. De betaalbare Xiaomi Mi Air lijkt erg veel op een Macbook Pro, maar is een stuk goedkoper. Het lichtgewicht apparaat heeft voor zijn prijs een goede bouwkwaliteit en nette specificaties. De accuduur en het scherm kunnen helaas niet meekomen met de duurdere concurrentie.

7. Acer Swift 5

Lichtgewicht 15-inch7Score70

De Acer Swift 5 is een opvallend lichte laptop met een gewicht van minder dan een kilogram. Om het gewicht zo laag te krijgen heeft Acer wel gebruik moeten maken van dunne materialen en dat zie je terug in de bouwkwaliteit. Toch zit er nog redelijke hardware in de laptop en vooral een lekker grote accu. Ook het beeldscherm is uitstekend met een goede calibratie en prettige helderheid. Lees hier onze hands-on.

8. HP Envy X360 15

De beste 15-inch convertible8Score80

De HP Envy x360 15 is een convertible laptop met een zeer hoge kwaliteit behuizing. Het mooie scherm kan helemaal worden omgeklapt en heeft een goed touchscreen. De laptop is uitgerust met een krachtige AMD-processor en AMD-videokaart, maar helaas is de stille koeling niet in staat om deze goed op temperatuur te houden.

9. HP 14-cf

De beste budgetlaptop6Score60

De HP 14-cf is een budgetlaptop die zich duurder voor doet dan hij daadwerkelijk is. Voor amper 500 euro krijg je 8GB RAM en een SSD met 256GB opslagruimte. De Intel Core i3-processor heeft geen turbo, maar daardoor gaat de laptop wel lekker lang mee op de accu. Hoewel de laptop een aluminiumlook heeft, is hij eigenlijk gemaakt van plastic. Dat geldt helaas ook voor het matige touchpad.

10. Asus ZenBook Pro Duo

Twee schermen in een laptop9Score90

De ZenBook Pro Duo UX581 is een indrukwekkende laptop. Hij is met zeer krachtige hardware uitgerust en heeft maar liefst twee schermen: een 15.6-inch 4K UHD OLED-paneel en een 14-inch IPS-paneel, beide uitgerust met een touchscreen. Het toetsenbord en het touchpad zijn uitstekend waardoor je hier productief op kunt werken. De prijs is niet mals, maar daar krijg je wel een uniek product voor terug. Lees hier onze review.

Tips voor je laptop

Er zijn veel soorten en formaten laptops in allerlei prijsklassen te koop. Voordat je een laptop koopt, zul je dus goed moeten weten waar en waarvoor je een laptop wilt gebruiken. Een laptop voor onderweg moet zo compact en licht mogelijk zijn, terwijl het gewicht bij een laptop die je alleen thuis gebruikt minder uitmaakt. Daarnaast moet je ook goed bepalen wat je budget is.

Het scherm is één van de belangrijkste eigenschappen van een laptop want het schermformaat bepaalt grotendeels de afmeting van de laptop. Het schermformaat wordt uitgedrukt in diagonaal gemeten inches. Veelvoorkomende afmetingen zijn 13,3, 14 en 15,6 inch. Wil je een laptop vooral onderweg gebruiken, dan bieden 13,3 of 14 inch een goede balans tussen draagbaarheid en werkruimte. De populaire 15,6 inch laptop is prettiger om dagelijks op te werken, maar neemt uiteraard wel meer ruimte in. Ben je op zoek naar een laptop voor thuis, dan kun je eventueel een 17 inch-model overwegen. Een dergelijke ‘desktopvervanger’ heeft als voordeel een groot scherm, maar is echt ontworpen om op één plek te blijven staan.

Beeldkwaliteit

©PXimport

Hoewel het schermformaat een belangrijke eigenschap is, zegt het formaat niets over de beeldkwaliteit. De beeldkwaliteit van een scherm wordt bepaald door de resolutie en de gebruikte schermtechnologie. De resolutie van een scherm wordt uitgedrukt in pixels, bijvoorbeeld 1920 x 1080 pixels (full hd). Zorg ervoor dat de laptop die je koopt een minimale resolutie heeft van 1920 x 1080 pixels. Alleen op echt kleine schermformaten (11 inch of kleiner) kun je als de laptop echt goedkoop is een lagere resolutie als 1366 x 768 pixels overwegen. De resolutie van 1920 x 1080 pixels past perfect bij schermen met een afmeting van 13,3, 14 of 15 inch en zorgt dan voor een scherp beeld. Een hogere resolutie zoals een 4k uhd-scherm (3840 x 2160 pixels) geeft een iets scherper beeld, maar in de praktijk is het verschil alleen waar te nemen van heel dichtbij.

De gebruikte schermtechnologie is bij het uitzoeken van een laptop ook van belang.Bij laptops zien we doorgaans de keuze tussen tn-schermen (twisted nematic) of ips-schermen (in-plane switching). Heb je de keuze, kies dan voor een ips-scherm. Een dergelijk scherm biedt betere kleuren en een grotere inkijkhoek wat bij alle werkzaamheden die je op je laptop uitvoert voor een prettige werkervaring zorgt. Tegenwoordig zien we bij de duurste laptops ook OLED-opties. Dergelijke schermen hebben een perfect contrast en zijn daardoor ideaal voor het kijken van films en series.

De processor

©PXimport

Het uitzoeken van de ideale processor is door het grote aanbod erg lastig. Bij Intel is er keus uit Core i3-, i5-, i7-, en i9-processors waarvan de i3-processors het zuinigst zijn en de i9-processors het krachtigst. Het nummer dat de "ix" opvolgt geeft de generatie en processorkracht aan. De i7-9750H is bijvoorbeeld de opvolger van de i7-8750H. De i7-9850H is niet nieuwer dan de i7-9750H, maar wel een stukje sneller. Dan nog de letter op het eind; die maakt een groter verschil dan je misschien denkt. De 'standaard'-processor eindigt op een "H", terwijl de zeer zuinige processoren eindigen op een "U". Extra krachtige varianten eindigen op "HK" of "K".

Sinds kort is ook AMD weer flink actief in de markt voor mobiele processoren. Hun aanbod is gelukkig iets eenvoudiger. Op het moment zijn er alleen AMD Ryzen 3000-processoren te vinden in nieuwe laptops. De benaming is vergelijkbaar als die van Intel, met Ryzen 3 3200U als zuinigste en goedkoopste processor en Ryzen 7 3750H als krachtigste.

Videokaart

©PXimport

Ben je een fanatieke gamer, of maak je geregeld gebruik van GPU-acceleration, dan is het belangrijk om een laptop te kiezen met een krachtige videokaart. Nvidia is op het moment een alleenheerser in dit segment en dat maakt het kiezen een stuk makkelijker.

Nvidia's aanbod begint bij de GTX 1650, een capabele videokaart die de meeste games zal kunnen draaien, al moet geregeld de settings worden verlaagd. De eerstvolgende optie is de GTX 1660 Ti, die zet gelijk een flinke stap vooruit in grafische kracht. Mocht je een hogere framerate willen of zijn medium settings voor jou niet genoeg, dan wordt het een RTX 2060, 2070 of 2080. Deze zijn krachtiger dan de GTX-kaarten en ondersteunen daarnaast ook ray tracing. Zie je er "Max-Q" achter staan? Dat betekent dat het om een iets minder snelle variant gaat die tevens ook minder stroom verbruikt.

Opslagruimte

©PXimport

Vroeger was het verhaal rondom de opslagcapaciteit heel simpel: meer is beter. Met de komst van SSD's is dat niet altijd meer het geval. SSD's zijn namelijk veel sneller dan de traditionele harde schijven en zijn tegenwoordig onmisbaar in een laptop. Ze zijn wel nog altijd duurder dan een harde schijf, waardoor lagere capaciteiten veel voor komen. We raden af om een laptop te kopen met een SSD van 128GB of minder, vooral omdat de stap naar 256GB kosten-technisch erg klein is. Daarna geldt weer de regel: meer is meestal beter. Een harde schijf als extra opslag zorgt in een laptop voor een kortere accuduur en een hoger gewicht, maar kan voor bulk-data nog altijd een goedkope oplossing zijn.

Veelgestelde vragen

Heb je op een laptop een SSD nodig?

Het antwoord op deze vraag is een overtuigende ja. Deze vorm van opslag is veel sneller dan een traditionele harde schijf.

Kun je gamen op een laptop?

Serieus gamen kan alleen als de laptop, naast een krachtige processor, ook een krachtige videokaart bevat.

Hoeveel opslagruimte heb ik nodig?

We raden bij een Windows-laptop minimaal een opslagcapaciteit van 256 GB aan, een kleinere SSD van bijvoorbeeld 128 GB kan in de praktijk tot problemen leiden. Wil je de laptop gebruiken om een uitgebreide foto- of filmverzameling op te slaan, dan heb je meer opslagcapaciteit nodig. Deze extra opslag kan eventueel in de vorm van een HDD.

Kun je een laptop upgraden?

Dat verschilt enorm per laptop. Een processor of grafische kaart niet, maar het geheugen en opslag vaak wel. Toch zijn er tegenwoordig ook laptops waarbij er helemaal niks aangepast kan worden, met name bij de extra dunne en lichte laptops.

Kun je de accu in een laptop verwisselen?

Tegenwoordig is een accu volledig in de laptop geïntegreerd. Onderweg de accu verwisselen voor een vol exemplaar is hierdoor niet mogelijk. Soms is het wel mogelijk de accu te vervangen als hij is versleten, maar het kan moeilijk zijn om een vervangende accu te vinden.

Kun je op een laptop foto’s bewerken?

Voor foto- of videobewerking heb je een relatief krachtige laptop nodig met als richtlijn een Core i5-processor, 8 GB ram en een SSD. Bewerk je regelmatig video’s, dan kan zelfs 16 GB ram handig zijn. Naast kracht is bij beeldbewerking ook de schermkwaliteit belangrijk. Zorg voor een laptop met een ips-paneel voor goede inkijkhoeken en kleurweergave. Uiteraard kun je ook een los beeldscherm aansluiten.

Wat is een usb-c-aansluiting?

Usb-c is de nieuwste standaard op het gebied van usb. De aansluiting is handig omdat het niet uitmaakt hoe je de stekker in de poort steekt. Steeds meer laptops zijn voorzien van een usb-c-aansluiting. Handig is dat deze aansluiting vaak net als op smartphones ook gebruikt wordt om de laptop op te laden. Helaas is usb-c slechts een aansluiting en kunnen er verschillende protocollen zoals usb 2.0, usb 3.1 Gen 1, usb 3.1 Gen 2, DisplayPort en Thunderbolt ondersteund worden. De meest complete vorm van usb-c is een Thunderbolt 3-aansluiting. Deze biedt naast usb 3.1 Gen 2 en DisplayPort ook het razendsnelle Thunderbolt.

Is een mat of glanzend scherm beter?

Beide afwerkingen hebben hun eigen voor- en nadelen. Zo zien kleuren er op een glanzend scherm beter uit, terwijl kleuren op een mat scherm juist wat doffer ogen. Daar staat tegenover dat je bij een glanzend scherm logischerwijs eerder last hebt van spiegelingen in het beeld.

Waar moet je op letten bij het toetsenbord van een laptop?

Waar het bij een toetsenbord om draait is uiteraard typecomfort. In het algemeen geldt dat het comfort bij goedkopere laptops doorgaans minder goed is dan bij duurdere exemplaren. Helaas is het steeds vaak zo, dat je ook op de duurdere en dunnere laptops een toetsenbord ziet dat veel mensen niet fijn vinden tikken. Apples MacBook Pro is bijvoorbeeld een laptop waarvan het toetsenbord duidelijk minder travel heeft als de vorige generatie. Eigenlijk zou je het toetsenbord van een laptop eerst even in het echt moeten uitproberen voordat je de laptop aanschaft. Een eigenschap die in de praktijk echt handig is, ook als je blind kunt typen, is een verlicht toetsenbord.

Hoe herken ik een goede wifi-adapter?

Doorgaans is het uit de specificaties niet direct duidelijk wat de specificaties van de gebruikte wifi-adapter precies zijn. Vaak geeft een fabrikant enkel aan welke wifi-standaarden ondersteunt worden, doorgaans in de vorm van 802.11a/b/g/n/ac. Let er in ieder geval op dat ac in de specificaties vermeldt wordt, dan weet je zeker dat zowel de 2,4- als de 5GHz-band ondersteunt wordt.

Waar moet ik op letten bij de accu van een laptop?

Fabrikanten geven in hun specificaties de capaciteit van de accu op. Je herkent de capaciteit van de accu aan de hoeveelheid wattuur, doorgaans uitgedrukt als Wh. Dat zegt op zich nog niet zo heel veel, maar bij vergelijkbare specificaties is een hogere accucapaciteit natuurlijk beter. Fabrikanten geven vaak ook een gebruiksduur in uren op, maar vaak is dit wel een beetje aan de optimistische kant. Je kunt daarom het beste zoeken naar reviews waarin de accuduur getest is. Let op dat het vaak voor komt dat binnen dezelfde serie, verschillende uitvoeringen ook verschillende accucapaciteiten kunnen hebben. Daarnaast is krachtigere hardwaar doorgaans ook minder zuinig, waardoor je sneller door een volle accu heen bent. Het zelfde geldt voor beeldschermen met hogere resoluties.

Niet alleen het saaie en repetitieve werk wordt vervangen door AI. Je bent óók als kenniswerker niet meer zeker van een baan. Software wordt al grotendeels door AI geschreven. Gelukkig kun je daar als hobbyprogrammeur ook enorm van profiteren. Het brengt naast tijdwinst ook veel gemak. We helpen je op weg met drie praktische tools: ChatGPT, Aider en de Windsurf Editor. We maken enkele eenvoudige voorbeelden, zodat je een helder beeld hebt van je potentiële workflow.

Grote taalmodellen zijn al zo goed dat je comfortabel complete programma’s door AI kunt laten maken, zelfs zonder enige programmeerkennis. Afhankelijk van de tools die je gebruikt, voelt dat toch alsof je samen aan code werkt, ook wel pair-programmeren genoemd. Je houdt dus enige controle en kunt er, als je oplet, veel van leren. Ook al wordt het harde werk door AI gedaan.

Een bijkomend voordeel is dat je heel gericht aanpassingen kunt laten doen of vragen kunt stellen over de code, zonder dat je de documentatie of websites als Stack Overflow hoeft door te spitten. Het is geen verrassing dat laatstgenoemde website met fors dalende bezoekersaantallen te maken heeft. Ook andere taken, zoals het schrijven van de documentatie, zijn snel geregeld.

In dit artikel gaan we een eenvoudig programma maken met AI, zodat je een goed beeld hebt van de workflow. We gebruiken drie verschillende tools. We starten met het vertrouwde ChatGPT, al kun je ook bijvoorbeeld voor Claude of Gemini kiezen. Daarna gaan we met Aider in combinatie met Git aan de slag. Daarmee werk je ‘samen’ aan programmacode via de opdrachtprompt, in ons voorbeeld binnen het vertrouwde Visual Studio Code. Tot slot gaan we met de Windsurf Editor aan de slag, een completere grafische ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI-features, die je van begin tot eind ondersteunt bij het maken van je programma. 

ChatGPT

Chatbot

Grote taalmodellen (LLM’s) vormen de basis voor chatbots als OpenAI’s ChatGPT en Anthropics Claude, maar óók voor de tools die we hierna behandelen. Feitelijk benaderen we de chatbots in dit eerste deel van het artikel rechtstreeks, via een browser of app. De andere tools gebruiken de API van deze bedrijven. Raadpleeg eventueel voor het starten met ChatGPT deze basiscursus.

De nieuwere modellen (we gebruiken overwegend ChatGPT 4o en Claude 3.5 Sonnet) laten heel goede resultaten zien voor programmeertaken. Ze helpen uiteraard niet alleen om programmacode te schrijven maar kunnen code ook uitleggen, fouten oplossen en de documentatie schrijven. Ook kun je uitstekend brainstormen over een project of ideeën. Het is daarom, óók als je andere tools voor programmeren gebruikt, enorm praktisch om erbij te hebben! Toegang tot ChatGPT is gratis met beperkingen. Een abonnement is minder gelimiteerd en geeft vaak toegang tot nieuwere modellen (zoals o1 of o3-mini). Zo’n abonnement is niet bruikbaar voor de andere tools, die gebruiken namelijk de API waarvoor je aparte credits moet aanschaffen.

Een chatbot biedt goede ondersteuning bij al je programmeervragen.

Eerste stappen

We beginnen met een eenvoudig voorbeeld en vragen aan ChatGPT om een spelletje boter-kaas-en-eieren te maken, ook wel bekend als tic-tac-toe. Hoewel het Engels soms betere resultaten kan geven, werken we voor dit artikel volledig in het Nederlands. We starten met deze prompt: “Maak een volledig functionele boter-kaas-en-eieren voor in een browser. Maak de HTML-structuur, voeg CSS-stijlen toe en implementeer de JavaScript-logica. Maak een scheiding tussen HTML, CSS en JavaScript. Zorg dat het programma responsief is zodat het bij elke schermgrootte werkt.”

ChatGPT genereert de gevraagde code. Je kunt individueel de HTML, CSS en JavaScript kopiëren. Om het te proberen, kun je alles plakken op websites als www.jsfiddle.net en www.codepen.io. Voor dit voorbeeld hebben we bij JSFiddle een projectpagina aangemaakt. We gaan dit voorbeeld in de volgende stappen verder verbeteren, steeds met links naar de verbeterde versie.

De eerste versies van het spel boter-kaas-en-eieren.

Geluiden toevoegen

We vragen ChatGPT om het programma aan te passen, zodat er een geluid wordt afgespeeld bij elke zet. ChatGPT voegt daarop een audio-element toe aan de HTML-code. Het past ook het script aan om dit aan te roepen bij elke zet. Je moet nog wel zelf het mp3-bestand plaatsen in de uiteindelijke programmamap of een volledige link naar het mp3-bestand invullen in de HTML-code:

Er zijn overigens veel websites waar je leuke geluidseffecten kunt vinden die je vrij kunt gebruiken, waaronder Pixabay. Op deze pagina zie je onze aangepaste versie.

De aangepaste HTML-code bevat een verwijzing naar een mp3-bestand.

Computertegenstander

We vragen ChatGPT vervolgens om een slimme computertegenstander toe te voegen, waarbij aan het begin van het spel wordt gekozen wie er mag beginnen. Via deze webpagina kun je deze versie zien. De computertegenstander blijkt in eerste instantie overigens helemaal niet zo slim, waardoor je makkelijk je potjes wint. Maar dat is snel opgelost. Na ons verzoek om de computertegenstander slimmer te maken, controleert het programma voortaan eerst op mogelijke winnende zetten en blokkeert het de tegenstander indien nodig. Als er geen direct winnende of blokkerende zetten zijn, kiest het een willekeurige lege cel. Deze slimmere versie kun je hier bekijken.

Het aangepaste script op een canvas in ChatGPT.

Uiterlijk verfraaien

Als laatste hebben we gevraagd het uiterlijk wat mooier te maken. Hierbij wordt voornamelijk de CSS-code aangepast om de visuele stijl van het spel te verbeteren. Het resultaat is geslaagd: ChatGPT geeft de achtergrond een mooi kleurverloop. Ook zijn de stijlen van de knoppen en speelvelden aangepast. Het levert een veel moderner en aantrekkelijker uiterlijk op.

Je kunt ChatGPT uiteraard steeds vragen om het script of een deel daarvan uit te leggen. Ben je het overzicht over de wijzigingen kwijt, dan kun je uiteraard ook vragen om de laatste HTML-code in te zien, of de laatste versie van het script. Eventueel op een canvas. Toch misten wij in ChatGPT soms wat overzicht en is het bovendien lastig om een stapje terug te doen als een aanpassing niet het gewenste resultaat oplevert. Dit zijn zaken die we in het volgende deel gaan aanpakken met Aider.

De gemoderniseerde versie van boter-kaas-en-eieren.

Aider

Opdrachtprompt

Voor grotere programmeerprojecten is het werken met een chatbot al snel vervelend en verwarrend. Veel praktischer is een tool die met jouw eigen projectbestanden werkt en zelf of samen de gewenste aanpassingen maakt. Als je geen moeite hebt met het werken met een opdrachtprompt, is Aider een uitstekende optie. Die tool helpt met het schrijven en aanpassen van code.

Aider is opensource en werkt met heel veel LLM’s samen. Hier gebruiken we de API voor Claude 3.5 Sonnet, maar je kunt ook de API van OpenAI gebruiken of een LLM die je zelf lokaal draait of elders, zoals via OpenRouter. De integratie met Git is enorm praktisch. Voor elke aangebrachte wijziging voert het een ‘commit’ uit, voorzien van een duidelijke omschrijving, zodat je achteraf een goed overzicht met alle veranderingen hebt en ook stapjes terug kunt doen. Niet alle alternatieven bieden dit en dat is vooral een gemis als er iets fout gaat en je geen idee meer hebt hoe je dat moet oplossen.

Aider werkt samen met alle gangbare LLM’s.

Voorbereiding

We willen weer laten zien hoe je het spelletje boter-kaas-en-eieren met Aider zou kunnen maken. We gebruiken het voor velen vertrouwde programma Visual Studio Code onder Windows en installeren Aider via een opdrachtprompt binnen die ontwikkelomgeving. Binnen de editor kun je uiteraard alle gegenereerde bestanden bekijken en handmatig aanpassen. Voor de installatie van Aider heb je Python nodig. Zet tijdens de installatie van Python een vinkje bij Add python.exe to PATH, zodat je Python vanuit elke map kunt aanroepen.

Installeer ook Visual Studio Code als je dat nog niet eerder hebt gedaan. Visual Studio Code biedt een mogelijkheid om Copilot als assistent te gebruiken, maar dat slaan we hier over.

Installeer ook Git, zodat versiebeheer mogelijk is. Kies tijdens de installatie van Git voor het gebruik van Visual Studio Code als standaardeditor. Verder kun je alle standaardinstellingen accepteren. Als je Python, Visual Studio Code en Git hebt geïnstalleerd, kun je door met de installatie van Aider.

Installeer Python onder Windows voordat je met Aider aan de slag gaat.

Installatie Aider

We kunnen nu Aider installeren. Open daarvoor Visual Studio Code en kies in het menu de optie Terminal / New Terminal. Verander de terminal, via de optie rechtsboven in het venster, naar Git Bash. Installeer daarna Aider met de volgende twee opdrachten:

Sluit de terminalvenster via het kruisje rechtsboven. Open dan een nieuwe terminal en wissel weer naar Git Bash. Als je Aider niet kunt aanroepen met aider zul je het PATH moeten uitbreiden met de aangegeven opdracht, zoals in het voorbeeld hieronder:

Zorg dat je in dit voorbeeld voor Claude 3.5 Sonnet een API-sleutel hebt en voldoende credits om mee te beginnen (zie het kader ‘API-sleutel maken voor Claude’). Exporteer deze API-sleutel zodat Aider deze direct kan gebruiken:

Maak nu een nieuwe map voor je toepassing, blader naar die map en maak een Git-repository:

Je kunt nu beginnen met programmeren, met de ondersteuning van Aider!

We installeren Aider om het binnen Visual Studio Code te gebruiken.

Programma maken

We gaan ons eerste programma maken. Zorg dat je een terminalvenster hebt geopend en bent gewisseld naar Git Bash. De assistent start je dan met de volgende opdracht:

Er wordt de eerste keer gevraagd om .aider* en .env toe te voegen aan .gitignore. Dat raden we aan! Hiermee voorkom je dat deze bestanden, vaak met wachtwoorden en dergelijke, per ongeluk in je Git-repository worden opgenomen en daardoor in potentie online komen, als je de repository via GitHub beschikbaar maakt.

Via de prompt kun je nu je opdrachten afvuren. We vragen zoals eerder om een volledig functionele en responsieve boter-kaas-en-eieren voor in een browser met de vereiste HTML-structuur, CSS-stijlen en JavaScript-logica in aparte bestanden.

Aider gaat direct aan de slag en laat heel overzichtelijk alle aanpassingen zien, met een beschrijving van de uiteindelijke functionaliteit. Het vraagt netjes of het de nieuwe bestanden mag maken (index.html, styles.css en script.js) en daarna of het deze mag openen in een browser. Het spel is in deze eerste versie volledig responsief met een duidelijke gebruikersinterface, houdt de speelstatus bij, detecteert wanneer iemand wint of als het een gelijkspel is, heeft een knop om het spel opnieuw te starten en is helemaal in het Nederlands. Een goed begin!

Aider heeft het programma voor ons uitgewerkt.

Aanpassingen maken

We vragen opnieuw in natuurlijke taal om wijzigingen te maken. De workflow is erg prettig. Aider geeft eerst aan welke bestanden waarschijnlijk moeten worden gewijzigd. Voor het geluid stelt het bijvoorbeeld wijzigingen in index.html en script.js voor. Dan vraagt Aider of het deze bestanden mag toevoegen aan de chat.

Als de radartjes zijn uitgedraaid, na interactie met Claude, geeft Aider heel nauwkeurig aan welke regels in welke bestanden moeten worden gewijzigd. Ook geeft Aider aan dat je een mp3-bestand genaamd move.mp3 in dezelfde map moet plaatsen.

We vragen Aider daarna ook om een slimme computertegenstander toe te voegen. Die is meteen heel slim en probeert direct te winnen als dat kan, blokkeert winnende zetten van de tegenstander, probeert het centrum te veroveren en kiest anders voor hoeken of willekeurige zetten.

Tot slot vragen we Aider om het programma te verfraaien met een moderner uiterlijk. Dat levert een flinke metamorfose op. Bekijk hier het resultaat.

Via een comfortabel proces maakt het alle gewenste aanpassingen.

Integratie met Git

De standaard integratie met Git biedt veel voordelen. Als Aider aanpassingen maakt aan een bepaald bestand zal het in Git een heldere beschrijving toevoegen aan de zogeheten commit. In Visual Studio Code kun je deze historische aanpassingen eenvoudig terugzien. Klik daarvoor op een bestand en open in de balk aan de linkerkant Timeline. Zorg dat de filterinstelling is ingesteld op Git History.

Nu zie je de commit-geschiedenis van het geselecteerde bestand. Door op een specifieke commit te klikken, kun je de aangebrachte wijzigingen bekijken. Binnen Aider zijn er ook nog wat trucjes. Zo kun je met /diff zien wat de laatste veranderingen zijn. Met /undo kun je die eenvoudig ongedaan maken.

We hebben de repository op GitHub gezet. Ook hier kun je alle veranderingen bekijken. Open daarvoor een bestand, zoals script.js, en ga dan rechtsboven naar History. Hier zie je de verschillende wijzigingen. Als je op een van de aanpassingen klikt, zie je netjes welke veranderingen in de code zijn gemaakt.

Je kunt handig zien welke historische wijzigingen zijn aangebracht in bestanden.

Git en GitHub

Aider gebruikt een git-repository. Sommige mensen verwarren dit met GitHub. Je kunt met Git prima alleen een lokale repository maken, op het systeem waarop je met Aider werkt. Optioneel kun je deze repository met GitHub verbinden, zodat je in feite een kopie in de cloud hebt. Dat is voor jezelf wel heel praktisch, omdat je veel makkelijker de wijzigingen kunt bijhouden en bestuderen. En je kunt ook met anderen samenwerken aan code.

Ook interessant om te lezen: GitHub Codespaces: altijd de juiste tools bij de hand

We hebben de repository gedeeld met GitHub, zodat je alle veranderingen kunt inzien.

Windsurf Editor

 Complete ontwikkelomgeving

Zoek je een completere ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI, dan zijn Cursor AI en Windsurf Editor twee populaire opties. Cursor AI is een gevestigde speler, maar krijgt steeds meer concurrentie van het nieuwere Windsurf Editor. Beide ontwikkelteams blijven verbeteringen doorvoeren om niet voor elkaar onder te doen.

Beide programma’s zijn bovendien klonen van Visual Studio Code, de bekende editor van Microsoft die we ook voor Aider hebben gebruikt. Daarom lijken ze in veel opzichten op elkaar. Het kan handig zijn om verschillende thema’s te gebruiken als je ze naast elkaar gebruikt, zodat je ze uit elkaar kunt houden.

Windsurf Editor werkt met een ingebouwde assistent genaamd Cascade.

Cascade

We hebben ook in Windsurf geprobeerd om het spelletje boter-kaas-en-eieren uit dit artikel te maken. De assistent in Windsurf Editor heet Cascade; via het Cascade-deelvenster kun je hem direct aan het werk zetten. Een leuk detail is dat niet alleen code wordt gegenereerd, maar dat er ook veel aanvullende acties voor je worden uitgevoerd, zoals het aanmaken van een map voor je project en voor de geluiden, en het maken van een mp3-bestand.

Bij elke stap kun je zien welke bestanden worden aangepast en de voorgestelde wijzigingen controleren en bevestigen. Je hoeft niet, zoals bij Aider, zelf een API-sleutel te regelen voor toegang. Je gebruikt steeds het model van Cascade en de administratieve kant wordt via je account geregeld, op basis van credits (zie volgende paragraaf). Zo’n diepere integratie is heel praktisch. Toch heeft de workflow veel overeenkomsten met Aider.

Via een deelvenster kun je een conversatie met Cascade voeren.

Werken met credits

Windsurf werkt met credits voor verschillende taken. Zo worden User Prompt-credits voor elke interactie met de assistent gebruikt en Flow Action-credits voor alle acties die worden uitgevoerd. Als je de limiet bereikt voor het premiummodel, wordt overgeschakeld naar het basismodel. De proefperiode van 14 dagen geeft je ruim voldoende credits om het voorbeeldprogramma uit dit artikel te maken. Sterker nog, je hebt ongeveer vijftien keer meer credits dan nodig, dus je kunt ook grotere en complexere programma’s proberen te maken.

Buiten die proefperiode is, om het premiummodel te gebruiken, een upgrade naar de Pro-versie bijna onvermijdelijk (ca. 18 euro per maand). Je hebt dan wel elke maand een ruime hoeveelheid credits en kunt vrij voordelig credits bijkopen.

Windsurf Editor werkt met een systeem van credits.

Of je nu graag uitgebreid kookt of elke avond snel klaar wilt zijn: een slimme keukenindeling maakt het verschil. Alles moet logisch op zijn plek staan, zodat je moeiteloos overal bij kunt en na afloop ook weinig tijd kwijt bent aan opruimen.

Lees ook: Fornuis op maat: kies het aantal pitten dat bij je past

Vaatwasser, gootsteen en vuilnisbak

Heb je plannen voor een nieuwe keuken? Denk dan nu al na over welke slimme keuzes je kunt maken met de indeling. Plaats bijvoorbeeld de vaatwasser, de spoelbak en de afvalemmer dicht bij elkaar. Je hoeft dan nooit ver te lopen met vieze borden en je kunt ze makkelijk leegschrapen, eventueel afspoelen en direct inruimen. Staat de afvalbak in een kastje direct naast de vaatwasser? Let er dan op dat je het deurtje nog goed kunt openen als de deur van de vaatwasser omlaag staat. Dat werkt makkelijker bij het inruimen. Plaats verder de vaatwasser niet direct tegen een zijmuur. Tijdens het inruimen loop je dan sneller kans op spetters tegen de muur.

Werkblad en kookplaat

Het werkblad is meer dan alleen een plek om iets op te zetten. Je gebruikt het om te snijden, te mixen, spullen neer te leggen en borden op te scheppen. Zorg daarom dat je voldoende vrije werkruimte overhoudt – dus niet alles volbouwen met apparatuur. Plaats de spoelbak of kookplaat liever niet op een hoek. Je hebt aan beide kanten plek nodig, zodat je je handen vrij kunt houden en spetters opvangt. Reken aan weerszijden minimaal veertig centimeter. Dat oogt niet alleen rustiger, het werkt ook prettiger. Handig om te weten: bij je keukenspecialist wordt hiervoor vaak de term aflegruimte gebruikt. En nog even over de kookplaat: plaats die bij voorkeur niet pal naast de koelkast of een hoge kast; dat geeft weinig bewegingsvrijheid en maakt het lastig om met meerdere mensen tegelijk in de keuken te staan.

©Olga Yastremska and Leonid Yastremskiy

Koelkast

Een koelkast gebruik je vaker dan je denkt – gemiddeld zo'n 35 keer per dag. Zet 'm daarom op een plek waar je er makkelijk bij kunt, ook als je vanuit de woonkamer even snel iets wilt pakken. Zet de koelkast liever niet helemaal achterin of op een plek waar je niet vanzelf langsloopt; dat is al snel onhandig in het dagelijks gebruik. Let ook op de temperatuur rondom de koelkast. Zet hem niet naast een oven, radiator of op een plek waar veel zonlicht komt. Kan het echt niet anders, zorg dan voor een isolerende tussenplaat en houd minstens drie centimeter ruimte vrij tussen warmtebron en koelkast.

Gebruik de keuken-driehoek

In de basis draait een keuken om drie functies: koken, spoelen en koelen. Je fornuis, gootsteen en koelkast vormen samen een denkbeeldige driehoek. Als de afstanden tussen deze drie goed gekozen zijn, werk je prettiger. Staan ze te ver van elkaar, dan loop je onnodig veel. Staan ze te dicht bij elkaar, dan dan wordt het al snel krap en onhandig. Een keukenspecialist kan helpen bij het vinden van een goede verhouding, maar je merkt het zelf vaak ook al als iets net niet lekker werkt.

Optimale werkhoogte

Ook de hoogte van je werkplekken telt mee. Een oven op armhoogte is een stuk prettiger dan op kniehoogte, zeker als je vaak bakt. Het voorkomt bukken. Heb je een kleine keuken? Kies dan voor een compacte oven of voor een fornuis met geïntegreerde oven. Datzelfde geldt voor de vaatwasser: als je die wat hoger plaatst, spaar je je rug en knieën. Voor de kookplaat geldt een andere regel: meet de afstand van je onderarm tot het werkblad. Is die ongeveer twaalf centimeter, dan zit je goed qua houding en belast je je schouders niet onnodig.

Apparatuur wat hoger plaatsen (als dat kan) heeft nog een voordeel. Wanneer je kleine kinderen hebt rondlopen, kunnen die er minder makkelijk bij. Wel zo veilig!

©lev dolgachov

Opbergruimte

Tot slot: denk na over hoe je spullen opbergt. Onderkastjes bieden veel ruimte, maar vragen vaak veel van je rug. Bovenkastjes kunnen juist weer te hoog zijn. Een buffetkast biedt uitkomst: wat je dagelijks gebruikt zet je op ooghoogte, wat minder vaak nodig is kan best wat lager of juist hoger.

Slim indelen = een fijnere keuken!

Een goede keuken draait niet alleen om de juiste apparatuur, maar vooral ook om slimme keuzes die het koken makkelijker maken. Denk na over looproutes, werkhoogtes en voldoende bewegingsruimte. Positioneer alles op logische plekken, zorg voor een werkblad met voldoende vrije ruimte en let op kleine details zoals de draairichting van kastdeurtjes. Daarmee wordt de keuken (nog meer) het hart van je huis!