Windows Vista verovert de pc-wereld. Maar wilt u dit nieuwe besturingssysteem kunnen draaien, dan is de kans groot dat u wat hardware in uw pc moet opwaarderen. We kunnen stellen dat de pc's met een redelijk rappe processor (vanaf zo'n anderhalve gigahertz en meer) in staat zijn Vista probleemloos te draaien.

Windows Vista verovert de pc-wereld. Maar wilt u dit nieuwe besturingssysteem kunnen draaien, dan is de kans groot dat u wat hardware in uw pc moet opwaarderen. We kunnen stellen dat de pc's met een redelijk rappe processor (vanaf zo'n anderhalve gigahertz en meer) in staat zijn Vista probleemloos te draaien. In de praktijk betekent dit dat elke pc met een processor nieuwer dan een Pentium 3 de investering in wat nieuwe hardware, ramgeheugen en/of videokaart, ruimschoots waard is. U kunt uzelf dus twee vragen stellen. Als u niet precies weet wat voor processor er in uw pc huist, is dat de eerste kwestie die uitgezocht moet worden. Ten tweede is de hoeveelheid geheugen van cruciaal belang. Vista draait net met 512 megabyte ram-geheugen, 1 gigabyte is eigenlijk verplicht. De logische vraag die hieruit voortvloeit is dan natuurlijk hoeveel geheugen er al in uw pc aanwezig is en - nog veel belangrijker - van welk type dat is. Er zijn namelijk zoveel verschillende soorten geheugen dat u al snel door de bomen het bos niet meer ziet. In deze workshop gaan we al deze dingen uitzoeken met behulp van het gratis programma SiSoftware Sandra Lite.

Stap 1

[afbeelding0]Start uw browser en ga naar Sisoftware.co.uk. Klik daar op de link DOWNLOAD & BUY. Laat u overigens niet afschrikken door de Engelse taal, als u straks de software eenmaal hebt geïnstalleerd, werkt alles keurig in het Nederlands. Klik op de nieuw geopende pagina op de link Download in de meest linkse kolom met de naam Lite, de gratis variant. In wederom een nieuwe pagina klikt u op een van de beschikbare downloadlinks. De ervaring leert dat die van CNet het meest eenvoudig werkt, klik dan ook daar op.

Stap 2

[afbeelding0]Op de website Download.com klikt u op de tekst Download Now. Bewaar het installatiebestand tijdelijk op uw (bijvoorbeeld) Bureaublad. Na downloaden beschikt u over een .zip-bestand. Om dit te kunnen unzippen kunt u gebruik maken van bijvoorbeeld WinZip of zijn gratis evenknie 7zip. Na unzippen beschikt u over drie bestanden, waarbij het bestand san10105.exe het eigenlijke installatiebestand is. Dubbelklik hierop om de installatie-wizard te starten.

Het eerste teken van leven dat u te zien krijgt, is een klein venster met de naam Taalkeuze voor Setup, kies hier uiteraard voor Nederlands en klik op OK. Klik daarna in de eerste stap van de wizard op Volgende, accepteer de licentieovereenkomst en klik daarna net zo vaak op Volgende tot u bij de knop Installeren aankomt.
Alle standaardinstellingen staan voor algemeen gebruik (precies wat we willen) goed, niets om uw hoofd over te breken. Klik tot slot op Installeren en daarna op Voltooien, waarna Sandra voor de eerste keer start.

Stap 3

[afbeelding0]Klik op ok in het tipvenster, waarna u in het hoofdvenster van Sandra uit allerlei testmogelijkheden kunt kiezen. Om een totaaloverzicht te zien van de hardware zoals die in uw pc aanwezig is, dubbelklikt u op het pictogram Systeem Overzicht (1). Nu is het even opletten: om een betrouwbaar testresultaat te krijgen moet u na het dubbelklikken uw muis niet bewegen tot het venster met de testresultaten verschijnt. In principe is de inventarisatie op een moderne computer rap achter de rug, maar zoals het waarschuwingsvenster al aangeeft kan het soms langer - tot wel tien minuten - duren.

In het venster Systeem Overzicht kunt u vervolgens in één oogopslag zien of uw pc in principe geschikt is voor Vista. In ons testsysteem - toch ook alweer circa twee jaar oud - blijkt het kloppend hart gevormd te worden door een AMD Athlon XP 2400+ processor (2), met een klokfrequentie van 2 GHz (3). Verder voldoet de totale hoeveelheid werkgeheugen in deze pc met 1 gigabyte (4) aan de eisen die Vista stelt.

Stap 4

[afbeelding0]De kans is vrij groot dat als ook uw pc niet veel ouder is dan een jaartje of twee, drie, in ieder geval de processor geen belemmering voor Vista zal vormen. U beschikt dan meestal over een Pentium 4 of AMD Athlon XP-processor met een kloksnelheid boven de 1, 5 GHz. Qua hoeveelheid werkgeheugen zult u meestal geen 1 GB aantreffen, maar eerder 512 MB of zelfs minder. In dat geval moet u het geheugen uitbreiden. Daarvoor moet u echter precies weten welk type geheugen er in uw pc huist en daar is dankzij Sandra eenvoudig achter te komen. Sluit allereerst het venster Systeem Overzicht en dubbelklik vervolgens in het hoofdvenster van Sandra op het pictogram Moederbord. Na even wachten en wederom niet rommelen met uw muis opent een venster met gedetailleerde informatie over uw moederbord plus de daarop aanwezige geheugenmodules. Scroll een stukje naar beneden in dit venster tot u het kopje Logische/Chipset 1 Geheugen Banken tegenkomt. Aldaar vindt u alle benodigde gegevens die u mee naar de winkel moet nemen om zeker te zijn dat u exact het juiste type geheugen koopt. Met name de specifieke snelheids- en timinggegevens bij (1) zijn kritisch, terwijl u bij (2) de kloksnelheid van het geheugen ziet.

Stap 5

[afbeelding0]U kunt Sandra complete systeemrapporten laten afdrukken. Heel mooi en indrukwekkend, maar voor het simpelweg uitbreiden van het werkgeheugen wat ons betreft zonde van tijd, papier en inkt. Met het overschrijven van de gegevens loopt u echter weer het risico op fouten. Gelukkig is er een heel handige oplossing voor dit probleem! Druk op de sneltoets Alt + PrintScreen en start vervolgens (bijvoorbeeld) Microsoft Word. Klik aldaar in het menu Bewerken op Plakken en u beschikt over een prachtige schermfoto van het venster met alle benodigde geheugeninformatie. Als u deze gegevens mee naar de winkel neemt, weet u zeker dat u het juiste type geheugen koopt.

Stap 6

[afbeelding0]We zijn er echter nog niet helemaal. U weet nu inmiddels welk type geheugen er in uw pc huist, maar nog niet hoeveel u precies moet kopen. Een moederbord heeft namelijk maar een beperkt aantal plaatsen voor geheugenmodules, meestal kunt u er slechts twee kwijt. Tijd dus om de pc open te schroeven (eerst even uitschakelen uiteraard) en een blik in het binnenste te werpen. De geheugenmodules zijn meestal duidelijk herkenbaar in de vorm van twee 'reepjes' printplaat in een voetje. U ziet dan al heel snel of er bijvoorbeeld nog één plekje vrij is voor een geheugenmodule, of dat ze inmiddels allemaal gevuld zijn. Hebt u bijvoorbeeld de pech dat uw 512 MB is opgebouwd uit twee modules van 256 MB (zeker bij wat oudere systemen niet geheel ongebruikelijk!) dan moeten één of beide modules vervangen worden.

De pc in bijgaande foto biedt in dit geval mogelijkheden met drie uitbreidingssleuven. Lees echter de handleiding van uw pc of moederbord door om te achterhalen of u ook werkelijk alle vrije aansluitingen daadwerkelijk gelijktijdig kunt vullen met geheugen, soms is dat namelijk niet het geval. U verwijdert een geheugenmodule overigens door op de plastic grendeltjes bij (1) te drukken; door het plaatsen van een nieuw geheugen springen de grendeltjes na even aandrukken automatisch weer terug. Forceer echter niets want een geheugenmodule past dankzij een inkeping echt maar op één manier in de sleuf!

Stap 7

[afbeelding0]Nu wordt het wat ingewikkeld. Er zijn namelijk moederborden die wat geheugen betreft een zogeheten Dual Channel- configuratie ondersteunen. Feitelijk is dat een trucje om twee gepaarde geheugenmodules samen sneller te laten werken. In dat geval dient u beide modules door twee exact gelijke grotere modules te vervangen, bijvoorbeeld twee van 512 MB. Weet u niet of uw moederbord een dergelijke optie ondersteunt, maar zijn er wel al twee gelijke modules aanwezig (bijvoorbeeld de genoemde twee van 256 MB) dan kunt u op veilig spelen door een geheugenpaar te kopen van twee keer 512 MB. Er zijn zelfs speciale setjes met geheugenbanken verkrijgbaar die precies bij elkaar passen, vraag uw leverancier hier eventueel om. Zit er in uw pc maar één geheugenmodule van bijvoorbeeld 256 MB (zie bijgaande afbeelding) of 512 MB, dan kunt u het geheugen simpelweg uitbreiden door een tweede module volgens de in Stap 5 gemeten specificaties bij te prikken. Upgraden van 512 MB naar 1 GB is érg simpel, kwestie van een module van 512 MB bijkopen. Upgraden van 256 MB betekent dat u een 1 GBexemplaar dient aan te schaffen (of eventueel twee van 512 MB). Het kan zijn dat in een enkel exotisch geval u de 256 MB-module moet verwijderen na inbouwen van een 1GB-module, maar dat merkt u vanzelf wel als uw pc bijvoorbeeld niet meer op wil starten of ineens om de haverklap vastloopt. Lees vooral ook de handleiding van uw pc en/of moederbord, daar vindt u meestal ook de maximaal installeerbare hoeveelheid geheugen en of uw moederbord de genoemde Dual Channel-modus ondersteunt. Vraag bij twijfel altijd na bij de computerzaak en regel het zo dat u het geheugen bij eventuele problemen kunt terugbrengen of omruilen voor een ander exemplaar. Bent u helemaal geen hardwareheld, dan is laten inbouwen natuurlijk de veiligste oplossing.

Stap 8

[afbeelding0]De meeste pc's maken gebruik van zogeheten sdrammodules. Die zijn standaard en relatief betaalbaar, voor een 512 MB sdram-module betaalt u tussen de 70 en 80 euro. Hebt u de pech een Pentium 4-pc met zogeheten rimm-geheugen te bezitten, dan wordt geheugenuitbreiding een dure zaak. Een 512 MB module van deze geflopte standaard komt u op het lieve sommetje van 254 euro te staan; hebt u er daar twee van nodig, dan is een nieuwe pc goedkoper. Notebooks zijn ook prima en betaalbaar van extra geheugen te voorzien, waarbij dezelfde redenering geldt als bij gewone pc's. Enig verschil is dat zij over het algemeen gebruik maken van sodimmgeheugenmodules (zie afbeelding). Deze zijn een stuk kleiner dan de sdram-geheugenmodules, om netjes in de notebookbehuizing te passen. Qua prijs zijn ze meestal een tikkeltje duurder dan nietnotebookgeheugen, voor 512 MB betaalt u zo'n 85 euro. Hoe en waar u deze modules moet plaatsen verschilt per notebook, zie de handleiding.

Stap 9

[afbeelding0]Voldoende werkgeheugen is dus een cruciale factor om straks normaal met Windows Vista te kunnen werken. De videokaart speelt echter ook een grote rol, mits u tenminste van de nieuwe flitsende 3D-interface wilt genieten. In dat geval moet u een beetje recente videokaart hebben met minstens 64MB-videogeheugen. De meeste van de iets meer geavanceerde exemplaren zullen de mooie 3D-interface kunnen weergeven, maar als u absoluut zeker wilt zijn, kunt u met Sandra ook even controleren wat voor videokaart er precies in uw pc zit. Dubbelklik daarvoor in het hoofdvenster van Sandra Lite op het pictogram Weergave & Beeldscherm Adapters. Na even wachten ziet u in een nieuw venster de belangrijkste specificaties van uw videokaart bovenaan staan. Treft u hier een op de Geforce- of Radeon-chip gebaseerde videokaart aan met minimaal 64 MB Totaal Geheugen (meer is altijd beter en aanbevelenswaardig), dan zit u goed. Overigens werkt Windows Vista ook prima met een mindere videokaart, maar dan ontbeert u het mooie uiterlijk (transparante vensters). Maar ach, uiterlijk zegt lang niet alles.

De grote Vista-test

[afbeelding0]Microsoft heeft een testprogrammaatje gemaakt waarmee u kunt controleren of uw pc klaar is voor Vista; u kunt het gratis downloaden vanaf Microsoft.com. Na installatie en starten van het programma klikt u op Start Scan. Na een poosje wachten (tot een paar minuten) krijgt u na een klik op de knop See Details de uitslag: wel of niet Vista-ready. Mocht dat bij u niet het geval zijn, dan kunt u precies zien waar eventuele tekortkomingen zitten en vervolgens beslissen of en welke onderdelen u wilt/moet vervangen. Zoals gezegd zal in de meeste gevallen niet voldoende werkgeheugen aanwezig zijn. Er zijn verschillende gradaties in ‘readiness', maar laat u niet direct afschrikken als uw pc niet geschikt is voor Home Premium (de straks waarschijnlijk meest gangbare variant). Vaak vindt Microsoft gebreken als het niet aanwezig zijn van een videouitgang om uw pc op de tv aan te sluiten of het ontbreken van een tv-tunerkaart al reden om uw apparaat te diskwalificeren. Als u daar geen behoefte aan hebt, draait Vista ook zonder deze onderdelen uitstekend én met alle toeters en bellen.

Oppassen! Het inbouwen van hardware - en zeker dat van de fragiele geheugenmodules - vergt enige discipline. Zo moet u altijd beducht zijn voor statische elektriciteit. Het best maakt u gebruik van een antistatisch polsbandje tijdens het plaatsen van hardware in het inwendige van uw pc. Een goed alternatief is het éérst even tegelijkertijd aanraken van de ongeverfde verwarmingsbuis en de metalen behuizing van de pc alvorens de nieuwe hardware uit de verpakking te halen en in de pc te stoppen.

Als je de specificatielijst van een moderne televisie of monitor bekijkt, zie je achter het kopje 'verversingssnelheid' vaak een getal staan gevolgd door 'Hz'. Jarenlang was 50 of 60 Hz de standaard, maar tegenwoordig pronken fabrikanten met 100, 120 of zelfs 144 Hz. Klinkt sneller, en sneller is meestal beter, maar wat betekent het nou eigenlijk voor jouw kijkervaring? Is het een noodzaak voor iedereen, of vooral leuk voor fanatieke gamers?

Om te begrijpen wat die Hertz (Hz) doet, moet je een televisie of monitor niet zien als een statisch schilderij, maar als een soort digitale flipbook. Het beeld dat je ziet, wordt immers continu opnieuw opgebouwd. Een standaard 60Hz-scherm ververst het beeld 60 keer per seconde. Dat is voor het menselijk oog snel genoeg om een vloeiende beweging waar te nemen bij normaal tv-kijken, zoals het nieuws of een dramaserie. Een 120Hz-scherm doet dat dus dubbel zo vaak: 120 keer per seconde.

©DC Studio

Waarom zou je meer beelden per seconde willen?

Het grootste voordeel van een hogere verversingssnelheid is soepelheid. Hoe meer beelden er per seconde worden getoond, hoe vloeiender bewegingen eruitzien. Bij 60 Hz kunnen snelle acties soms wat schokkerig ogen of last hebben van bewegingsonscherpte, ook wel 'motion blur' genoemd. Bij 120 Hz blijven details scherp, zelfs als de camera snel draait of als er bijvoorbeeld een raceauto voorbij raast. Daarnaast voelt de besturing van games directer aan. Tussen het moment dat je een knop indrukt en het moment dat je actie op het scherm ziet, zit minder tijd. Dat verschil in milliseconden lijkt verwaarloosbaar, maar je brein pikt het direct op als een responsievere ervaring.

Het verschil tussen 120 en 144 Hz (en hoger)

Terwijl 120 Hz de nieuwe gouden standaard is voor televisies, zie je bij computermonitors vaak getallen als 144 Hz, 165 Hz of zelfs 240 Hz en hoger. Het principe blijft hetzelfde, maar de toepassing verschilt. 120 Hz is de limiet voor de huidige generatie spelcomputers, zoals de PlayStation 5 en Xbox Series X. Televisies richten zich daarom specifiek op dat getal. Pc-gamers hebben echter vaak krachtiger videokaarten die nóg meer beelden per seconde kunnen produceren. Daarom zie je monitors met 144 Hz of meer.

Is het verschil tussen 120 en 144 Hz zichtbaar? Voor de gemiddelde gebruiker nauwelijks. Waar de stap van 60 naar 120 Hz een wereld van verschil is die bijna iedereen direct ziet, is de stap naar 144 Hz of hoger vooral voer voor professionele e-sporters die elke mogelijke fractie van een seconde winst nodig hebben. Voor de consument die een monitor zoekt voor thuisgebruik en gaming, is alles boven de 120 Hz doorgaans een uitstekende keuze.

©ER | ID.nl

Heb jij het nodig?

Het antwoord op die vraag hangt volledig af van wat je met je scherm doet; of dat nu een tv of een gamemonitor is. Kijk je voornamelijk lineaire televisie, films en series via streamingdiensten? Dan is een 120Hz-scherm geen harde noodzaak, aangezien films doorgaans in 24 beelden per seconde worden geschoten. Toch hebben 100/120Hz-panelen in televisies vaak wel een betere beeldkwaliteit en kunnen ze die films rustiger weergeven dan goedkopere 60Hz-panelen.

Ben je echter een gamer? Dan is het antwoord volmondig ja. De nieuwste spelcomputers en moderne videokaarten zijn gemaakt om die hoge snelheden te benutten. Games spelen soepeler, zien er scherper uit tijdens actiescènes en je reageert sneller op wat er gebeurt. Als je nu een nieuwe tv of monitor koopt met het oog op de toekomst en gaming, is 120 Hz of hoger eigenlijk een vereiste op je wensenlijstje. Let er bij televisies wel op dat je beschikt over een HDMI 2.1-aansluiting, want alleen die kabel kan de enorme hoeveelheid data van 4K-beeld met 120 Hz verwerken.

Drie tv's met 120 Hz of meer

De meeste high-end tv's van dit moment ondersteunen 120 Hz voor spelcomputers (PS5/Xbox Series X) en gaan zelfs tot 144 Hz als je ze aan een krachtige gaming-pc hangt.

Als we kijken naar de huidige generatie televisies, kunnen we niet om de LG OLED evo C5 heen. Dit is de gloednieuwe opvolger van de populaire C4 en wordt gezien als de standaard voor gamers en filmliefhebbers. Hij beschikt over vier HDMI 2.1-poorten die de volle 144 Hz ondersteunen, wat hem toekomstbestendig maakt voor pc-gamers, terwijl hij naadloos samenwerkt met de PlayStation 5 en Xbox Series X op 120 Hz. Het nieuwe paneel heeft een nog hogere helderheid dan zijn voorganger, waardoor HDR-beelden nog meer impact hebben.

Daarnaast is de Samsung OLED S95F een absolute blikvanger in de winkels. Waar Samsung vorig jaar hoge ogen gooide met de S95D, doet de F-serie er nog een schepje bovenop met een vernieuwde antireflectielaag die nog beter werkt in lichte kamers. Dit model combineert de diepe zwartwaarden van OLED met de intense kleuren van Quantum Dots. Ook dit scherm ondersteunt verversingssnelheden tot 144 Hz en beschikt over de uitgebreide Gaming Hub van Samsung, waarmee je zelfs zonder console games kunt streamen.

Voor wie liever geen OLED wil, is de Samsung Neo QLED QN90F de meest courante keuze in het high-end lcd-segment. Dit 2025-model maakt gebruik van geavanceerde Mini-LED-technologie, waardoor de helderheid veel hoger ligt dan bij OLED-schermen. Dat maakt hem ideaal voor een zonovergoten woonkamer. Met een verversingssnelheid die oploopt tot 144 Hz en een extreem lage invoervertraging, is dit voor veel competitieve gamers de favoriete keuze.

Drie monitors met 120 Hz of meer

Bij monitors ligt de standaard tegenwoordig al hoger dan 120 Hz, omdat snelheid de uitkomst van een potje schieten of racen bepaalt. Deze modellen zijn populair op Kieskeurig.

Op het gebied van monitoren zien we dat 240 Hz langzaam de nieuwe standaard wordt voor de serieuze gamer. Een model dat momenteel erg goed scoort op Kieskeurig is de LG UltraGear 27GR83Q. Dit is een 27-inch IPS-scherm met een razendsnelle verversingssnelheid van 240 Hz. In tegenstelling tot oudere modellen biedt dit scherm een extreem snelle responstijd van 1 milliseconde, waardoor je in snelle shooters geen last hebt van wazige beelden. Het is een van de meest complete monitoren van dit moment die zowel voor pc als console geschikt is.

Zoek je de absolute top in beeldkwaliteit, dan is de Samsung Odyssey G6 (G60SD) een model dat je veel ziet. Dit is een moderne OLED-monitor met een verversingssnelheid van maar liefst 360 Hz. Hoewel dat misschien overkill klinkt, zorgt de combinatie van de OLED-techniek en deze snelheid voor een ongekend vloeiende en scherpe ervaring. Het scherm heeft bovendien een nieuw koelsysteem waardoor de kans op inbranden – een angst bij oudere OLED-monitoren – aanzienlijk is verkleind.

Voor wie een beperkter budget heeft maar wel snelheid wil, is de MSI MAG 27CQ6F een actuele hardloper. Dit is een gebogen scherm (Curved) met een snelheid van 180 Hz, wat net dat beetje extra soepelheid geeft ten opzichte van de standaard 144 Hz-schermen. Het paneel biedt een hoog contrast en is daarmee een uitstekende instapper voor wie zijn game-ervaring wil upgraden zonder direct de hoofdprijs te betalen.

QD-OLED is steeds vaker terug te vinden in gamingmonitoren. Waar deze techniek eerst vooral was voorbehouden aan het hogere segment, zie je steeds vaker in modellen die voor een veel bredere groep gamers betaalbaar zijn. De vraag is natuurlijk of je dat verschil in beeldkwaliteit ook echt merkt tijdens het spelen. In dit artikel lees je hoe QD-OLED werkt en wanneer je het verschil in de praktijk merkt.

Wat QD-OLED anders maakt

Een traditioneel LCD-paneel werkt met achtergrondlicht dat door meerdere lagen heen moet voordat je een beeld ziet. Dat kost tijd en maakt dat zwart nooit volledig zwart wordt. QD-OLED laat die tussenlagen achterwege. Elke pixel geeft zelf licht en schakelt onafhankelijk van de rest. Daardoor reageert het beeld direct. De quantum-dot-laag zet het blauwe OLED-licht om in diepe en zuivere kleuren. Het voelt alsof je condens van een raam veegt: zodra de waas verdwijnt, zie je het beeld helder en zonder vertraging.

©ID.nl

Vloeiende beelden bij snelle actie

Die directe pixelreactie merk je vooral wanneer je snelle spellen speelt. Omdat pixels vrijwel meteen overschakelen naar een nieuwe kleurstand, blijven objecten die over het scherm vliegen scherp in beeld. In shooters, racespellen en andere games waarbij snelheid telt, bijvoorbeeld voetbalgames, ontstaat daardoor een rustiger beeld met minder bewegingsonscherpte. Je ogen hoeven zich minder vaak aan te passen. Daardoor raken ze minder snel vermoeid en houd je makkelijker overzicht, ook wanneer je langere tijd achter elkaar speelt.

©ID.nl

Zicht in donkere scènes

QD-OLED blinkt uit in donkere scènes. Pixels die geen licht hoeven te geven, staan volledig uit en leveren een diep zwart dat je bij LCD-panelen zelden ziet. Doordat heldere elementen hier direct naast kunnen staan zonder dat ze licht lekken, ontstaat een sterk contrast dat schaduwen en lichte accenten duidelijker scheidt. Daardoor verdwijnen grijze waasjes in schaduwhoeken en blijven contouren van objecten helder zichtbaar. Vooral in stealth-games, horrorspellen en shooters waarin je tegenstanders soms alleen als silhouet ziet, levert dat een tastbaar voordeel op.

©ID.nl

Kleurrijk zonder overdrijven

De quantum-dot-laag zorgt voor een breed kleurbereik waardoor lichteffecten, huidtinten en subtiele schaduwen goed zichtbaar blijven. Veel QD-OLED-monitoren tonen kleuren standaard wat verzadigd, vooral in de felste modi. In een sRGB- of filmmodus wordt het beeld zachter en natuurgetrouwer, wat beter aansluit bij fotobewerking en dagelijks gebruik. Zodra je de juiste modus gebruikt, lopen kleuren vloeiend in elkaar over en blijven ze gelijkmatig, terwijl uitgesproken elementen zoals neon en magie juist duidelijk opvallen. Dat merk je niet alleen in games, maar ook wanneer je foto's bewerkt of films kijkt.

Helderheid en HDR in perspectief

QD-OLED heeft op het gebied van helderheid flinke stappen gezet ten opzichte van eerdere OLED-generaties. In HDR-games kunnen lichte delen krachtig oplichten zonder dat fel zacht of dof oogt; explosies, glinsteringen op water en fel tegenlicht komen daardoor beter tot hun recht. Toch is het goed om te weten dat deze techniek niet alle beperkingen wegneemt. De helderheid van QD-OLED hangt sterk af van de schermvulling. Bij SDR (standaard dynamisch bereik, het normale helderheidsniveau voor dagelijkse pc-taken) op een volledig wit scherm ligt de helderheid meestal rond de 200 tot 250 nits. Bij kleinere, heldere onderdelen kan dit oplopen richting 400 tot 500 nits. In HDR kunnen pieken van 1000 tot 1300 nits worden bereikt, maar die waarden gelden vooral voor kleine accenten en niet voor het hele scherm. Mini-LED-monitoren houden hogere helderheidsniveaus langer vast, wat in fel verlichte kamers zichtbaar voordeel geeft in extreme highlights. QD-OLED compenseert veel daarvan met perfect zwart, waardoor het contrast wel krachtig blijft (zie ook kader QD-OLED versus Mini-LED) .

Reflecties in daglicht

De meeste QD-OLED-monitoren hebben een glanzende afwerking. Dat helpt bij de kleurweergave en het contrast, maar maakt het paneel gevoeliger voor reflecties bij daglicht. Daarnaast ontbreekt een polarisatiefilter. Daardoor kunnen zwartwaarden in fel licht een paarse of grijze waas krijgen: het diepe zwart wordt zichtbaar opgelicht, meer dan bij een gewone spiegeling. Dat drukt het contrast in een goed verlichte kamer en kan afleiden bij gamen. Gebruik je de monitor vooral in een donkere of gelijkmatig verlichte ruimte, dan speelt dit nauwelijks. In kamers met veel direct zonlicht of grote ramen komt een matte Mini-LED-monitor daarom vaak rustiger over.

©ID.nl

Minimale inputvertraging

Naast de snelle pixelreacties is ook de invoervertraging laag. Moderne QD-OLED-modellen reageren direct op elke muisbeweging en elke controlleractie. Vooral in competitieve shooters is dat een voordeel, omdat elke handeling zonder merkbare vertraging op het scherm verschijnt. 

Burn-in en levensduur

Burn-in blijft bij elke OLED-variant een punt van aandacht, al zijn moderne QD-OLED-schermen duidelijk verder dan eerdere generaties. Ze gebruiken meerdere beschermingsmechanismen die de belasting door statische beelden beperken. Voor normaal gamegebruik werkt dat in de praktijk goed en blijft het risico klein.

Dat neemt niet weg dat enige nuance op zijn plaats is. Gebruik je een monitor dagelijks vele uren voor taken met veel vaste elementen, zoals spreadsheets, fotobewerkingspanelen of het steeds terugkerende HUD van één game, dan is de kans op inbranden groter dan bij LCD- of Mini-LED-panelen. Afwisseling in wat je op het scherm toont en af en toe even pauze nemen helpt om het paneel langer in goede staat te houden. Even pauze nemen is ook voor jezelf goed trouwens!

Wat voor beschermingstechnieken kun je tegenkomen?

©AGON by AOC

Voorbeeld: bescherming in de praktijk

Veel QD-OLED-monitoren combineren verschillende beschermingsmechanismen om het risico op burn-in te beperken. In onderstaande tabel zie je bijvoorbeeld wat je kunt vinden in een aantal recente modellen uit de AGON PRO line-up van AOC. Je kunt al deze functies zelf in- en uitschakelen en je kunt de intensiteit ervan aanpassen. Dat betekent dat je zelf kunt bepalen hoe sterk de bescherming is.

Voor wie QD-OLED vooral interessant is

Gamers die veel snelle actie spelen, halen het meeste uit QD-OLED. De voordelen van de techniek zijn in elk genre zichtbaar, maar vallen vooral op in shooters en racespellen, waar tempo en directe reacties tellen. Ook filmische games die sterk leunen op licht-donkercontrasten winnen zichtbaar aan sfeer en detail.

Conclusie

QD-OLED combineert diepe zwartwaarden met snelle pixelreacties en een breed kleurbereik. Dat zorgt voor een vloeiend beeld in snelle games en meer overzicht in donkere scènes. HDR komt overtuigend tot zijn recht, al blijven Mini-LED-schermen beter overeind bij zeer hoge helderheid en fel daglicht. Inbranden blijft een punt van aandacht wanneer hetzelfde element lange tijd in beeld staat, maar moderne modellen beschikken over uitgebreide beschermingsmaatregelen. Voor veel gamers is QD-OLED daarmee een goede keuze: snel, sfeervol en klaar voor de komende jaren.