Windows Vista verovert de pc-wereld. Maar wilt u dit nieuwe besturingssysteem kunnen draaien, dan is de kans groot dat u wat hardware in uw pc moet opwaarderen. We kunnen stellen dat de pc's met een redelijk rappe processor (vanaf zo'n anderhalve gigahertz en meer) in staat zijn Vista probleemloos te draaien.

Windows Vista verovert de pc-wereld. Maar wilt u dit nieuwe besturingssysteem kunnen draaien, dan is de kans groot dat u wat hardware in uw pc moet opwaarderen. We kunnen stellen dat de pc's met een redelijk rappe processor (vanaf zo'n anderhalve gigahertz en meer) in staat zijn Vista probleemloos te draaien. In de praktijk betekent dit dat elke pc met een processor nieuwer dan een Pentium 3 de investering in wat nieuwe hardware, ramgeheugen en/of videokaart, ruimschoots waard is. U kunt uzelf dus twee vragen stellen. Als u niet precies weet wat voor processor er in uw pc huist, is dat de eerste kwestie die uitgezocht moet worden. Ten tweede is de hoeveelheid geheugen van cruciaal belang. Vista draait net met 512 megabyte ram-geheugen, 1 gigabyte is eigenlijk verplicht. De logische vraag die hieruit voortvloeit is dan natuurlijk hoeveel geheugen er al in uw pc aanwezig is en - nog veel belangrijker - van welk type dat is. Er zijn namelijk zoveel verschillende soorten geheugen dat u al snel door de bomen het bos niet meer ziet. In deze workshop gaan we al deze dingen uitzoeken met behulp van het gratis programma SiSoftware Sandra Lite.

Stap 1

[afbeelding0]Start uw browser en ga naar Sisoftware.co.uk. Klik daar op de link DOWNLOAD & BUY. Laat u overigens niet afschrikken door de Engelse taal, als u straks de software eenmaal hebt geïnstalleerd, werkt alles keurig in het Nederlands. Klik op de nieuw geopende pagina op de link Download in de meest linkse kolom met de naam Lite, de gratis variant. In wederom een nieuwe pagina klikt u op een van de beschikbare downloadlinks. De ervaring leert dat die van CNet het meest eenvoudig werkt, klik dan ook daar op.

Stap 2

[afbeelding0]Op de website Download.com klikt u op de tekst Download Now. Bewaar het installatiebestand tijdelijk op uw (bijvoorbeeld) Bureaublad. Na downloaden beschikt u over een .zip-bestand. Om dit te kunnen unzippen kunt u gebruik maken van bijvoorbeeld WinZip of zijn gratis evenknie 7zip. Na unzippen beschikt u over drie bestanden, waarbij het bestand san10105.exe het eigenlijke installatiebestand is. Dubbelklik hierop om de installatie-wizard te starten.

Het eerste teken van leven dat u te zien krijgt, is een klein venster met de naam Taalkeuze voor Setup, kies hier uiteraard voor Nederlands en klik op OK. Klik daarna in de eerste stap van de wizard op Volgende, accepteer de licentieovereenkomst en klik daarna net zo vaak op Volgende tot u bij de knop Installeren aankomt.
Alle standaardinstellingen staan voor algemeen gebruik (precies wat we willen) goed, niets om uw hoofd over te breken. Klik tot slot op Installeren en daarna op Voltooien, waarna Sandra voor de eerste keer start.

Stap 3

[afbeelding0]Klik op ok in het tipvenster, waarna u in het hoofdvenster van Sandra uit allerlei testmogelijkheden kunt kiezen. Om een totaaloverzicht te zien van de hardware zoals die in uw pc aanwezig is, dubbelklikt u op het pictogram Systeem Overzicht (1). Nu is het even opletten: om een betrouwbaar testresultaat te krijgen moet u na het dubbelklikken uw muis niet bewegen tot het venster met de testresultaten verschijnt. In principe is de inventarisatie op een moderne computer rap achter de rug, maar zoals het waarschuwingsvenster al aangeeft kan het soms langer - tot wel tien minuten - duren.

In het venster Systeem Overzicht kunt u vervolgens in één oogopslag zien of uw pc in principe geschikt is voor Vista. In ons testsysteem - toch ook alweer circa twee jaar oud - blijkt het kloppend hart gevormd te worden door een AMD Athlon XP 2400+ processor (2), met een klokfrequentie van 2 GHz (3). Verder voldoet de totale hoeveelheid werkgeheugen in deze pc met 1 gigabyte (4) aan de eisen die Vista stelt.

Stap 4

[afbeelding0]De kans is vrij groot dat als ook uw pc niet veel ouder is dan een jaartje of twee, drie, in ieder geval de processor geen belemmering voor Vista zal vormen. U beschikt dan meestal over een Pentium 4 of AMD Athlon XP-processor met een kloksnelheid boven de 1, 5 GHz. Qua hoeveelheid werkgeheugen zult u meestal geen 1 GB aantreffen, maar eerder 512 MB of zelfs minder. In dat geval moet u het geheugen uitbreiden. Daarvoor moet u echter precies weten welk type geheugen er in uw pc huist en daar is dankzij Sandra eenvoudig achter te komen. Sluit allereerst het venster Systeem Overzicht en dubbelklik vervolgens in het hoofdvenster van Sandra op het pictogram Moederbord. Na even wachten en wederom niet rommelen met uw muis opent een venster met gedetailleerde informatie over uw moederbord plus de daarop aanwezige geheugenmodules. Scroll een stukje naar beneden in dit venster tot u het kopje Logische/Chipset 1 Geheugen Banken tegenkomt. Aldaar vindt u alle benodigde gegevens die u mee naar de winkel moet nemen om zeker te zijn dat u exact het juiste type geheugen koopt. Met name de specifieke snelheids- en timinggegevens bij (1) zijn kritisch, terwijl u bij (2) de kloksnelheid van het geheugen ziet.

Stap 5

[afbeelding0]U kunt Sandra complete systeemrapporten laten afdrukken. Heel mooi en indrukwekkend, maar voor het simpelweg uitbreiden van het werkgeheugen wat ons betreft zonde van tijd, papier en inkt. Met het overschrijven van de gegevens loopt u echter weer het risico op fouten. Gelukkig is er een heel handige oplossing voor dit probleem! Druk op de sneltoets Alt + PrintScreen en start vervolgens (bijvoorbeeld) Microsoft Word. Klik aldaar in het menu Bewerken op Plakken en u beschikt over een prachtige schermfoto van het venster met alle benodigde geheugeninformatie. Als u deze gegevens mee naar de winkel neemt, weet u zeker dat u het juiste type geheugen koopt.

Stap 6

[afbeelding0]We zijn er echter nog niet helemaal. U weet nu inmiddels welk type geheugen er in uw pc huist, maar nog niet hoeveel u precies moet kopen. Een moederbord heeft namelijk maar een beperkt aantal plaatsen voor geheugenmodules, meestal kunt u er slechts twee kwijt. Tijd dus om de pc open te schroeven (eerst even uitschakelen uiteraard) en een blik in het binnenste te werpen. De geheugenmodules zijn meestal duidelijk herkenbaar in de vorm van twee 'reepjes' printplaat in een voetje. U ziet dan al heel snel of er bijvoorbeeld nog één plekje vrij is voor een geheugenmodule, of dat ze inmiddels allemaal gevuld zijn. Hebt u bijvoorbeeld de pech dat uw 512 MB is opgebouwd uit twee modules van 256 MB (zeker bij wat oudere systemen niet geheel ongebruikelijk!) dan moeten één of beide modules vervangen worden.

De pc in bijgaande foto biedt in dit geval mogelijkheden met drie uitbreidingssleuven. Lees echter de handleiding van uw pc of moederbord door om te achterhalen of u ook werkelijk alle vrije aansluitingen daadwerkelijk gelijktijdig kunt vullen met geheugen, soms is dat namelijk niet het geval. U verwijdert een geheugenmodule overigens door op de plastic grendeltjes bij (1) te drukken; door het plaatsen van een nieuw geheugen springen de grendeltjes na even aandrukken automatisch weer terug. Forceer echter niets want een geheugenmodule past dankzij een inkeping echt maar op één manier in de sleuf!

Stap 7

[afbeelding0]Nu wordt het wat ingewikkeld. Er zijn namelijk moederborden die wat geheugen betreft een zogeheten Dual Channel- configuratie ondersteunen. Feitelijk is dat een trucje om twee gepaarde geheugenmodules samen sneller te laten werken. In dat geval dient u beide modules door twee exact gelijke grotere modules te vervangen, bijvoorbeeld twee van 512 MB. Weet u niet of uw moederbord een dergelijke optie ondersteunt, maar zijn er wel al twee gelijke modules aanwezig (bijvoorbeeld de genoemde twee van 256 MB) dan kunt u op veilig spelen door een geheugenpaar te kopen van twee keer 512 MB. Er zijn zelfs speciale setjes met geheugenbanken verkrijgbaar die precies bij elkaar passen, vraag uw leverancier hier eventueel om. Zit er in uw pc maar één geheugenmodule van bijvoorbeeld 256 MB (zie bijgaande afbeelding) of 512 MB, dan kunt u het geheugen simpelweg uitbreiden door een tweede module volgens de in Stap 5 gemeten specificaties bij te prikken. Upgraden van 512 MB naar 1 GB is érg simpel, kwestie van een module van 512 MB bijkopen. Upgraden van 256 MB betekent dat u een 1 GBexemplaar dient aan te schaffen (of eventueel twee van 512 MB). Het kan zijn dat in een enkel exotisch geval u de 256 MB-module moet verwijderen na inbouwen van een 1GB-module, maar dat merkt u vanzelf wel als uw pc bijvoorbeeld niet meer op wil starten of ineens om de haverklap vastloopt. Lees vooral ook de handleiding van uw pc en/of moederbord, daar vindt u meestal ook de maximaal installeerbare hoeveelheid geheugen en of uw moederbord de genoemde Dual Channel-modus ondersteunt. Vraag bij twijfel altijd na bij de computerzaak en regel het zo dat u het geheugen bij eventuele problemen kunt terugbrengen of omruilen voor een ander exemplaar. Bent u helemaal geen hardwareheld, dan is laten inbouwen natuurlijk de veiligste oplossing.

Stap 8

[afbeelding0]De meeste pc's maken gebruik van zogeheten sdrammodules. Die zijn standaard en relatief betaalbaar, voor een 512 MB sdram-module betaalt u tussen de 70 en 80 euro. Hebt u de pech een Pentium 4-pc met zogeheten rimm-geheugen te bezitten, dan wordt geheugenuitbreiding een dure zaak. Een 512 MB module van deze geflopte standaard komt u op het lieve sommetje van 254 euro te staan; hebt u er daar twee van nodig, dan is een nieuwe pc goedkoper. Notebooks zijn ook prima en betaalbaar van extra geheugen te voorzien, waarbij dezelfde redenering geldt als bij gewone pc's. Enig verschil is dat zij over het algemeen gebruik maken van sodimmgeheugenmodules (zie afbeelding). Deze zijn een stuk kleiner dan de sdram-geheugenmodules, om netjes in de notebookbehuizing te passen. Qua prijs zijn ze meestal een tikkeltje duurder dan nietnotebookgeheugen, voor 512 MB betaalt u zo'n 85 euro. Hoe en waar u deze modules moet plaatsen verschilt per notebook, zie de handleiding.

Stap 9

[afbeelding0]Voldoende werkgeheugen is dus een cruciale factor om straks normaal met Windows Vista te kunnen werken. De videokaart speelt echter ook een grote rol, mits u tenminste van de nieuwe flitsende 3D-interface wilt genieten. In dat geval moet u een beetje recente videokaart hebben met minstens 64MB-videogeheugen. De meeste van de iets meer geavanceerde exemplaren zullen de mooie 3D-interface kunnen weergeven, maar als u absoluut zeker wilt zijn, kunt u met Sandra ook even controleren wat voor videokaart er precies in uw pc zit. Dubbelklik daarvoor in het hoofdvenster van Sandra Lite op het pictogram Weergave & Beeldscherm Adapters. Na even wachten ziet u in een nieuw venster de belangrijkste specificaties van uw videokaart bovenaan staan. Treft u hier een op de Geforce- of Radeon-chip gebaseerde videokaart aan met minimaal 64 MB Totaal Geheugen (meer is altijd beter en aanbevelenswaardig), dan zit u goed. Overigens werkt Windows Vista ook prima met een mindere videokaart, maar dan ontbeert u het mooie uiterlijk (transparante vensters). Maar ach, uiterlijk zegt lang niet alles.

De grote Vista-test

[afbeelding0]Microsoft heeft een testprogrammaatje gemaakt waarmee u kunt controleren of uw pc klaar is voor Vista; u kunt het gratis downloaden vanaf Microsoft.com. Na installatie en starten van het programma klikt u op Start Scan. Na een poosje wachten (tot een paar minuten) krijgt u na een klik op de knop See Details de uitslag: wel of niet Vista-ready. Mocht dat bij u niet het geval zijn, dan kunt u precies zien waar eventuele tekortkomingen zitten en vervolgens beslissen of en welke onderdelen u wilt/moet vervangen. Zoals gezegd zal in de meeste gevallen niet voldoende werkgeheugen aanwezig zijn. Er zijn verschillende gradaties in ‘readiness', maar laat u niet direct afschrikken als uw pc niet geschikt is voor Home Premium (de straks waarschijnlijk meest gangbare variant). Vaak vindt Microsoft gebreken als het niet aanwezig zijn van een videouitgang om uw pc op de tv aan te sluiten of het ontbreken van een tv-tunerkaart al reden om uw apparaat te diskwalificeren. Als u daar geen behoefte aan hebt, draait Vista ook zonder deze onderdelen uitstekend én met alle toeters en bellen.

Oppassen! Het inbouwen van hardware - en zeker dat van de fragiele geheugenmodules - vergt enige discipline. Zo moet u altijd beducht zijn voor statische elektriciteit. Het best maakt u gebruik van een antistatisch polsbandje tijdens het plaatsen van hardware in het inwendige van uw pc. Een goed alternatief is het éérst even tegelijkertijd aanraken van de ongeverfde verwarmingsbuis en de metalen behuizing van de pc alvorens de nieuwe hardware uit de verpakking te halen en in de pc te stoppen.

Gezellig, zo'n avondje gourmetten. Maar na afloop blijft er op het gourmetstel vaak aangebakken vet, gesmolten kaas en saus achter. Logisch dat je niet meteen zin hebt om de boel schoon te maken. Als je het slim aanpakt, is alles binnen een half uurtje weer schoon!

Laten afkoelen, maar wacht niet te lang

Zet het gourmetstel na gebruik uit en trek de stekker uit het stopcontact. Laat het geheel afkoelen tot het handwarm is. Wacht je te lang, dan koeken vet en kaas vast en wordt schoonmaken lastiger. Haal losse onderdelen zoals pannetjes, spatels en bakplaatjes eraf voordat je begint met schoonmaken.

Losse onderdelen schoonmaken

Gourmetpannetjes en bakplaatjes hebben meestal een antiaanbaklaag. Die blijft het mooist als je ze niet hardhandig schoon schrobt. Leg ze in warm water met een beetje afwasmiddel en laat ze tien tot vijftien minuten weken. Aangekoekte resten laten dan vanzelf los. Gebruik daarna een zachte spons of borstel en spoel alles goed af. Controleer altijd even de handleiding: sommige onderdelen kun je in de vaatwasser doen, andere juist niet.

©Saskia van Weert

Zo maak je het elektrische deel veilig schoon

Terwijl de pannetjes, spatels en losse bakplaatjes staan te weken, ga je door met het verwarmingselement. Dat element zelf mag nooit nat worden. Zie je vetspetters of etensresten, veeg die dan weg met keukenpapier zodra het gourmetstel is afgekoeld. Voor hardnekkiger vuil gebruik je een licht vochtige doek met een klein beetje afwasmiddel. Knijp de doek goed uit en zorg dat er geen water bij het snoer of in openingen komt. Droog alles direct na met een schone doek.

De bak- of grillplaat weer vetvrij krijgen

Heeft je gourmetstel een losse bak- of grillplaat, haal dan eerst het overtollige vet weg met keukenpapier. Leg de plaat vervolgens in warm water, zodat aangekoekte resten kunnen losweken. Is de bakplaat vast onderdeel van het gourmetstel, dan kun je deze uiteraard niet in water onderdompelen. Neem in dat geval de plaat af met een licht vochtige doek zodra hij is afgekoeld, eventueel met een beetje afwasmiddel. Zo voorkom je dat vet tijdens het schoonmaken uitsmeert. Gebruik vooral geen schuursponsjes of schrapers om het vet weg te krijgen, want die beschadigen de coating en zorgen ervoor dat eten de volgende keer sneller blijft plakken. 

Vergeet je tafel niet!

Vetspetters en gemorste saus zijn bijna niet te voorkomen. Leg daarom vooraf een afwasbaar tafelkleed of gebruik een papieren tafelkleed. Dat kan na het gourmetten rechtstreeks de vuilnisbak in. Houd tijdens het eten keukenpapier of doekjes bij de hand om gemorste resten meteen weg te vegen. Is de tafel toch vies geworden, neem hem dan zo snel mogelijk af met warm water en een mild schoonmaakmiddel.

Schoon wegzetten voor de volgende keer

Laat alle onderdelen volledig drogen voordat je het gourmetstel opbergt. Berg je alles nog vochtig op in de doos of kast, dan kunnen er snel muffe geurtjes ontstaan. Bewaar pannetjes en platen apart van elkaar, eventueel met een vel keukenpapier ertussen. Berg pannetjes en platen apart op, eventueel met een velletje keukenpapier ertussen. Zo voorkom je krassen. Zo is het volgende keer alleen nog maar een kwestie van de boel weer tevoorschijn halen en lekker gaan eten. Veel gourmetplezier!

Ben je op zoek naar een nieuwe televisie? Grote kans dat de afkortingen je om de oren vliegen. 4K, OLED, QLED... en dan ook nog die eindeloze lijst aan HDR-formaten. Vandaag zoomen we in op een specifieke term die je vaak op de doos ziet staan, vooral bij televisies van Samsung, Panasonic en Philips: HDR10+. Is het een marketingkreet of zie je het echt?

Het is een bekend scenario: je staat in de elektronicawinkel of scrolt door een webshop, en de specificatielijst van je droomtelevisie lijkt wel een geheimtaal. Fabrikanten beloven gouden bergen met termen die indrukwekkend klinken, maar waarvan de betekenis vaak vaag blijft. Toch is het zonde om deze termen zomaar te negeren, want achter die cryptische afkortingen gaan technieken schuil die je filmavond aanzienlijk kunnen upgraden. Het gaat tegenwoordig namelijk niet meer alleen om hoeveel pixels je scherm heeft, maar vooral om de kwaliteit van die pixels. Om te begrijpen waarom die plus in de naam HDR10+ zo belangrijk is, moeten we terug naar de basis.

Eerst even terug: Wat is HDR ook alweer?

HDR staat voor High Dynamic Range. Simpel gezegd zorgt deze techniek ervoor dat de beelden op je tv een groter contrast en meer kleuren hebben. Het zwart is dieper zwart en de felle lichten, zoals een explosie of de zon, knállen echt van je scherm zonder dat de rest van het beeld flets wordt. De standaardvorm hiervan heet HDR10. Dit is de basislaag die bijna elke moderne 4K-televisie ondersteunt. Maar HDR10 heeft één beperking: hij bepaalt aan het begin van de film de instellingen voor helderheid en contrast, en houdt die vervolgens de hele film vast.

©ER | ID.nl

De plus maakt het dynamisch

Hier komt HDR10+ om de hoek kijken. Die plus staat eigenlijk voor dynamische metadata. In plaats van één instelling voor de hele film, stuurt HDR10+ extra informatie mee naar je tv. Hierdoor kan de televisie het beeld scène voor scène of zelfs frame voor frame aanpassen. Zie het als een lichttechnicus die continu aan de knoppen draait om te zorgen dat elk specifiek shot er perfect uitziet, in plaats van dat hij het licht aan het begin instelt en daarna rustig koffie gaat drinken.

Wanneer zie je het verschil echt?

Klinkt goed op papier, maar merk je dit in de praktijk? Het antwoord is ja, vooral in films met veel wisselingen tussen licht en donker. Stel, je kijkt een film die begint met een scène in een zonovergoten woestijn, gevolgd door een scène in een pikdonkere grot. Bij standaard HDR10 stelt de tv zich in op het gemiddelde van de hele film. Omdat die woestijn zo fel is, kan de grot-scène er daarna wat te donker of dichtgelopen uitzien, waardoor details in de schaduw wegvallen.

Bij HDR10+ krijgt je tv, zodra de camera de grot in gaat, een seintje dat het donker wordt en het contrast moet worden aangepast. Hierdoor zie je opeens wél de details op de rotswanden en de texturen in de schaduw, terwijl de felle scènes nog steeds spathelder blijven. Kortom, HDR10+ haalt meer detail uit zowel de donkerste schaduwen als de felste hooglichten, precies op het moment dat het nodig is.

©Gorodenkoff - stock.adobe.com

Wat heb je nodig?

Om van HDR10+ te genieten, moeten alle schakels in de ketting kloppen. Allereerst heb je een geschikte televisie nodig. Vooral Samsung is de grote aanjager van HDR10+, maar ook merken als Panasonic, Philips en TCL ondersteunen het vaak. Let er wel op dat LG en Sony meestal kiezen voor de concurrent Dolby Vision.

Daarnaast moet de content (de film of serie die je kijkt) in HDR10+ geschoten zijn. Amazon Prime Video is de grootste aanbieder van HDR10+-materiaal op streaming-gebied, maar ook Apple TV+ en Google Play Movies bieden het aan. Netflix gebruikt helaas voornamelijk concurrent Dolby Vision. Tot slot ondersteunen veel 4K Ultra-HD Blu-rays het formaat ook als je liever fysieke schijfjes kijkt.

Direct aanschaffen dan maar...?

Is HDR10+ een reden om je huidige tv direct bij het grofvuil te zetten? Nee, dat niet. Maar sta je op het punt een nieuwe tv te kopen, bijvoorbeeld een Samsung, dan is het wel een hele fijne bonus. Het zorgt ervoor dat je films en series ziet zoals de regisseur ze bedoeld heeft: levendig, contrastrijk en vol detail. En ze hoeven tegenwoordig al helemaal niet meer de wereld te kosten.