Hebt u een grotere harde schijf gekocht, of zo’n snelle ssd? Dan wilt u natuurlijk wel dat alle data van uw oude schijf meeverhuist. Het toverwoord is klonen. Duidelijk een klusje voor Clonezilla!

©CIDimport

Er zijn twee belangrijke redenen waarom u uw harde schijf zou willen klonen. De eerste is natuurlijk als backup. De tweede is als dataoverdracht, naar een nieuwe harde schijf of ssd. Vooral in het laatste geval is het klonen van een harde schijf noodzakelijk. Het is namelijk de enige manier waarop u een volledige Windows-installatie, inclusief alle programma’s, kunt overzetten naar uw nieuwe harde schijf (of ssd). In deze workshop laten we zien hoe u kunt klonen met Clonezilla. Toegegeven, het is niet het meest gebruiksvriendelijke programma, maar het is wel gratis en het doet zijn werk uitstekend.

©CIDimport

1. Voorbereiding

Een blik op de site van Clonezilla (clonezilla.org) kan in eerste instantie wat intimiderend zijn: zoveel tekst en linkjes dat u door de bomen het bos niet meer ziet. De link die u moet hebben is Downloads, links in de navigatiebalk.

Klik eerst op Stable releases (.iso/.zip) (zie afbeelding) en vervolgens op de meest recente map. U krijgt een lijst van verschillende iso- en zip-bestanden, afhankelijk van hoe u te werk wilt gaan. De eenvoudigste en meest risicoloze manier is via een iso-bestand, want dit brandt u rechtstreeks op een cd. Kunt u door omstandigheden geen cd’s schrijven? Download dan het zip-bestand. Kies telkens het bestand met de I486-markering voor de beste compatibiliteit. Blijkt het daar niet mee te lukken, dan kunt u later altijd nog de I686-versie downloaden.

©CIDimport

2. Cd branden

De simpelste en veiligste manier om Clonezilla te gebruiken is via een cd. Om een cd gereed te maken, moet u het iso-bestand downloaden en op een cd branden. Dat kan bijvoorbeeld met het gratis programma Free ISO Burner (www.freeisoburner.com, zie afbeelding).

Klik op Open en selecteer het iso-bestand dat u zojuist gedownload hebt. Normaal staat in het vakje Drive automatisch het dvd-station ingevuld waarmee u cd’s kunt schrijven. Is dat niet het geval, dan moet u hierop klikken en het correcte dvd-station kiezen. Vink het vakje Finalize disc aan en klik op Burn.

©CIDimport

3. Usb-stick prepareren

Hebt u geen schrijfbare cd’s in de buurt, of hebt u gewoon geen zin om hier een cd aan te spenderen? Dan kunt u Clonezilla ook op een usb-stick installeren. U moet bij deze werkwijze elke stap tot in de puntjes volgen, want anders bestaat de kans dat Windows de volgende keer niet meer opstart. Volgt u elke stap perfect, dan kan er niets mislopen.

Allereerst zult u de usb-stick correct moeten formatteren. Steek de stick in een usb-poort, ga naar Deze computer en rechtsklik op de usb-stick. Kies hier Formatteren… en selecteer in het volgende venster fat32 bij Bestandssysteem (zieafbeelding). Klik daarna op Starten om te formatteren. Zorg ervoor dat er geen belangrijke bestanden meer op de usb-stick staan, want formatteren betekent dat alles gewist wordt!

©CIDimport

4. Opstartklaar maken

Wanneer u de usb-stick correct geformatteerd hebt, pakt u het zip-bestand van Clonezilla uit naar de stick. Verwijder daarna meteen het gedownloade zip-bestand, om verwarring of fouten te voorkomen. Dit verwijderen is van essentieel belang!

Om ervoor te zorgen dat uw usb-stick herkend wordt bij het opstarten van de computer, moet u de stick ‘bootable’ maken. Ga naar de map utils\win32 (zie afbeelding) en dubbelklik hier op Makeboot. Het is extreem belangrijk dat u bij deze stap alles uitvoert vanaf de usb-stick. Dubbelklik níet op Makeboot als u de zip per toeval bijvoorbeeld ook naar een map op het bureaublad gekopieerd hebt. Het risico bestaat dat uw computer niet meer zal opstarten.

Druk daarna op een toets naar keuze om het proces te starten. Enkele seconden later drukt u opnieuw op een willekeurige toets, en uw usb-stick is bootable.

Lees verder op pagina 2

©CIDimport

5. Windows vermijden

Tijd om de computer uit te schakelen. Omdat u uw usb-stick opstartbaar hebt gemaakt, of een cd hebt gebrand, moet u er ook voor zorgen dat uw computer beide herkent voordat hij Windows begint in te laden. Sommige computers herkennen die automatisch, bij andere moet u dat aanpassen in het bios.

Probeer allereerst om uw computer gewoon opnieuw op te starten. Komt u rechtstreeks in het menu van Clonezilla terecht? Goed nieuws! Krijgt u gewoon Windows te zien, dan moet u op de sneltoets van uw Boot menu drukken. Die verschijnt kort op het scherm wanneer u de computer opstart. Kies hier dan uw cd of usb-stick en druk op Enter.

Wanneer u geen Boot menu hebt, moet u het bios aanpassen. Druk een paar keer op de Delete-knop en zoek in het bios naar de opstartinstellingen. Verander daar de Boot priority en kies Usb stick of Cd als eerste optie. Daarna mag u op geen enkele knop meer drukken tot Clonezilla gestart is (zie afbeelding). Doet u dit toch, dan gaat u gewoon naar Windows.

Nota bene: vergeet zeker niet om de bootvolgorde straks weer terug te zetten, nadat de hele Clonezilla-procedure gelukt is!

©CIDimport

6. Sober uiterlijk

Clonezilla ziet er niet bepaald sexy uit, maar dat moet u er bij een gratis programma maar voor lief nemen. Het eerste menu is nog het mooist. Kies hier Clonezilla live (default settings, vga 1024x768) om Clonezilla te starten. Dit kan een paar minuten duren, terwijl Clonezilla een hele hoop tekst op uw scherm tovert. Geen paniek: u hebt niets verkeerd gedaan. Daarna krijgt u een blauw scherm te zien waarin Clonezilla uw taal vraagt. Nederlands is geen optie, dus selecteert u bij voorkeur Engels. Bij de volgende stap kiest u Don’t touch keymap om problemen te voorkomen (zie afbeelding). Kies daarna Start_Clonezilla start Clonezilla en bevestig met Enter.

©CIDimport

7. Zonder tussenstap

Vanaf nu is het extra opletten geblazen! In het volgende scherm moet u kiezen of u rechtstreeks van de éne schijf naar de andere wilt klonen, of wilt werken via image-bestanden met een tussenmedium zoals een externe harde schijf (zie afbeelding). We raden u aan om rechtstreeks te werken – zo weet u zeker dat alles ineens fatsoenlijk gebeurt, zonder fouten.

Om dat te doen, moet u beide harde schijven – de oude en de nieuwe – tegelijk aansluiten. Hebt u een laptop met maar één aansluiting? Kies dan de optie waarbij u een image maakt op een externe harde schijf.

Wij kijken hier naar het rechtstreeks klonen zonder extra externe harde schijf. Klik op Device-device work directly from a disk or partition to a disk or partition om aan de slag te gaan.

8. Bescheiden beginnen

De volgende stap van Clonezilla zal u misschien verrassen, maar het programma vraagt om te kiezen tussen de Beginner mode en de Expert mode. Clonezilla is ingewikkeld: kies hier dus vooral de Beginner mode. Omdat u letterlijk alles van de éne harde schijf naar de andere wilt kopiëren, kiest u bij de volgende stap voor Disk_to_local_disk local disk to local disk clone. Wilt u geen volledige harde schijf klonen, maar alleen bepaalde partities? Kies dan een van de andere opties. Opgepast! Vanaf het moment dat u hier op Enter drukt, begint de rechtstreekse kopie tussen beide harde schijven, zonder verdere waarschuwing. Afhankelijk van de omvang van al uw data kan dit makkelijk een paar uur duren. Raak uw computer tijdens het proces niet aan, en wacht tot u de melding krijgt dat de kopie gelukt is.

9. Harde schijf wisselen

Wanneer uw harde schijf succesvol gekopieerd is, mag u de computer niet meteen opnieuw laten opstarten naar Windows. Omdat er twee harde schijven met Windows in uw computer zitten, zal er immers snel een foutmelding volgen. Zorg er daarom voor dat u de oude harde schijf verwijdert en uitsluitend de nieuwe aansluit. Omdat Clonezilla letterlijk alles kopieert, ondervindt u totaal geen hinder van deze schijfwissel.

Tekst: Cédric Van Loon

Deze workshop komt uit Computer Idee nummer 4, jaargang 2013.

Hoewel wachtwoordloze technieken als toegangssleutels snel terrein winnen, doe je er voorlopig goed aan slim om te gaan met je huidige wachtwoorden. De tips en (gratis) tools in dit artikel helpen je bij het opzetten van degelijk wachtwoordbeheer.

Cloudbeheer

Telkens hetzelfde wachtwoord gebruiken voor meerdere apps en diensten is sterk af te raden, maar verschillende complexe wachtwoorden onthouden lukt haast niet zonder een wachtwoordbeheerder. Een degelijke, gratis optie is het opensource Bitwarden. Kies eerst een hoofdwachtwoord en installeer daarna de desktop-app, browserextensies (voor automatisch invullen) en/of de mobiele app. Je wachtwoordkluis wordt end-to-end versleuteld in de cloud bewaard en wordt via je account gesynchroniseerd. Kies bij voorkeur bitwarden.eu als serverlocatie. Je kunt ook creditcards en andere gevoelige gegevens in je kluis bewaren.

Lokaal beheer

Bitwarden is een uitstekende wachtwoordmanager, maar functies als TOTP-authenticatie (Time-based One-Time Password) zijn alleen beschikbaar in de betaalde versie. Misschien stoort het je ook dat je wachtwoordkluis in de cloud wordt opgeslagen. Een gratis, opensource-alternatief is KeePassXC. Deze bewaart alles lokaal in een versleuteld bestand, van wachtwoorden en creditcards tot notities. De app werkt volledig offline, ondersteunt ook TOTP-authenticatie en vult inloggegevens automatisch in via een browserextensie. Wil je toch synchronisatie, dan kun je de database delen via een cloudopslagdienst als Google Drive of Dropbox, of met Syncthing.

Algoritme

Bij wachtwoordbeheerders als Bitwarden en KeePassXC worden je wachtwoorden opgeslagen. LessPass pakt het anders aan. Deze bewaart niets, maar genereert je wachtwoorden telkens opnieuw via een algoritme op basis van je hoofdwachtwoord, gebruikersnaam en sitenaam. Uit veiligheidsoverwegingen gebruik je hiervoor liefst de browserextensie of mobiele app, zodat alles lokaal gebeurt. Omdat nergens iets wordt opgeslagen, is dit systeem veilig, maar je moet bij elke herberekening wel exact dezelfde gegevens ingeven. Automatisch invullen of ondersteuning voor notities ontbreekt helaas.

Browsers

Gebruik je bijna uitsluitend je browser voor allerlei aanmeldingen, dan kun je ook de ingebouwde wachtwoordbeheerfunctie gebruiken. Deze zit in de meeste Chromium-browsers en in Firefox. In Chrome ga je naar Instellingen / Jij en Google / Synchronisatie en Google-services. Schakel de functie in en zorg dat bij Beheren wat je synchroniseert ook Wachtwoorden en toegangssleutels is aangevinkt. Wil je liever niet synchroniseren, dan kun je wachtwoorden ook handmatig exporteren en importeren via Instellingen / Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager. Kies daar Instellingen en Wachtwoorden exporteren. Je kunt het opnieuw inladen via Wachtwoorden importeren. Verwijder eventueel het csv-bestand na gebruik. Firefox biedt vergelijkbare opties.

2FA

Zelfs met een degelijke wachtwoordbeheerder blijven wachtwoorden een zwakke schakel: ze zijn te eenvoudig, je vergeet of verliest ze, je geeft ze in op phishing-sites of malware onderschept ze. Daarom is het aangeraden om 2FA, oftewel tweestapsverificatie, te activeren. Daarbij is naast je wachtwoord een extra factor nodig, zoals een pincode, TOTP, sms, pushmelding, biometrie of een beveiligingssleutel. Een handig overzicht van sites en diensten die 2FA ondersteunen, met info over de gebruikte methoden en links naar de instelinstructies, vind je op https://2fawebsites.github.io en op de thematische https://2fa.directory.

Authenticator

Er bestaan meerdere verificatiemethoden voor 2FA, maar vrijwel alle diensten ondersteunen verificatie zowel via sms als via TOTP. Bij TOTP is geen internet of gsm-netwerk nodig, wat het minder kwetsbaar maakt voor onderschepping of sim-swapping. Om zulke codes te genereren heb je een TOTP-authenticator-app nodig. Goede gratis opties zijn Google Authenticator, Microsoft Authenticator (ondersteunt geen wachtwoordbeheer en autofill meer), Aegis Authenticator en Authy. Alle vier ondersteunen TOTP en bieden een back-upfunctie. Wil je je codes exporteren, dan lukt dit het best met Google of Aegis. Deze laatste is ook opensource, maar is enkel beschikbaar voor Android. Authy is veelzijdigst, want bruikbaar op Android, iOS, macOS en Windows.

Herstelcodes

De meeste diensten met 2FA laten je ook herstelcodes gebruiken. Deze bieden een uitweg als je tijdelijk geen toegang hebt tot andere aanmeldopties, bijvoorbeeld bij verlies van je smartphone. Bewaar deze herstelcodes tevens digitaal, zoals in het notitiegedeelte van je favoriete wachtwoordmanager, in een versleutelde VeraCrypt-container of in een versleuteld cloudbestand. Bij Google vind je tot 10 herstelcodes via https://myaccount.google.com/security, bij Back-upcodes. Bij Microsoft is dit beperkt tot één code: ga naar https://account.microsoft.com/security, klik op Beheren hoe ik me aanmeld en kies Een nieuwe code genereren.

Gehackt?

Het is verstandig om regelmatig te controleren of een van je login-id's al in een online datalek voorkomt. Dit kan via Have I Been Pwned. Hier vul je e-mailadres in en je ziet meteen hoeveel en welke datalekken er zijn. Klik bovenaan op Notify Me voor een gratis melding zodra je adres in een nieuw lek opduikt. Klik op Passwords om te controleren of een wachtwoord reeds voorkomt in een datalek.

In Chrome kun je via chrome://password-manager/checkup?start=true eveneens een wachtwoordcheck uitvoeren. Je ziet ook hoeveel wachtwoorden zwak zijn of worden hergebruikt.

Anti-phishing

Wachtwoorden bieden weinig bescherming tegen phishing-sites, dus zorg ervoor dat je hiertegen zo goed mogelijk beveiligd bent. In je browser, zoals Chrome, ga je naar Instellingen, kies Privacy en beveiliging / Beveiliging en activeer bij voorkeur Geoptimaliseerde beveiliging bij Safe Browsing, of anders Standaardbeveiliging. Daarnaast kun je via DNS phishing-sites al blokkeren voor ze laden. Een optie is het gebruik van de nieuwe Europese publieke DNS4EU-resolvers. Kies hier voor Protective resolution (86.54.11.1 en 86.54.11.201), eventueel aangevuld met kinderbescherming en/of advertentieblokkering. Op de site vind je stap-voor-stap-instructies.

E-mailadres

Veel diensten laten je een e-mailadres opgeven ingeval je je wachtwoord vergeet of je account wordt geblokkeerd. Je ontvangt dan een mail om je identiteit te bevestigen en een herstellink te krijgen. Gebruik hiervoor liefst niet je hoofdadres, want als iemand dat via een datalek bemachtigt, kan die herstelmails onderscheppen en je accounts via wachtwoordherstel overnemen. Je kiest dus beter een apart e-mailadres dat je nergens anders voor gebruikt. Bij Google kun je dit instellen op https://myaccount.google.com/security, bij Herstelmailadres.

Lees ook: Zo meld je phishing in Outlook en Gmail

Browserprofiel

Voor gevoelige accounts zoals online bankieren of je wachtwoordkluis kun je overwegen een apart browserprofiel te gebruiken. Malafide scripts of extensies uit je standaardprofiel worden zo niet geactiveerd. Zo beperk je ook tracering en fingerprinting, en voorkom je dat je per ongeluk ingelogd blijft, aangezien je in dat profiel geen andere sites bezoekt.

In Chrome maak je een nieuw profiel aan via het profielicoon rechtsboven. Kies Chrome-profiel toevoegen. Je kunt inloggen met een Google-account of klikken op Doorgaan zonder account. Kies een zoekmachine, vul een profielnaam in, selecteer een opvallend thema en klik op Klaar.

Aanmeldpogingen

Bij sommige diensten, zoals Google en Microsoft, ontvang je automatisch een e-mail of pushmelding zodra een nieuw apparaat of een nieuwe browser inlogt. Zo kun je snel ingrijpen, bijvoorbeeld door je wachtwoord aan te passen of verdachte sessies uit te loggen. Bij Google ga je naar https://myaccount.google.com/security. Scrol naar Je apparaten en klik op Apparaten beheren. Selecteer een sessie en kies Uitloggen. Bij Microsoft ga je naar https://account.microsoft.com/security en klik je op Mijn aanmeldactiviteiten weergeven.

Beveiligingssleutel

Je kunt een fysieke beveiligingssleutel (zoals de meeste YubiKeys) ook gebruiken om je wachtwoordkluis te openen in combinatie met je hoofdwachtwoord.

Installeer eerst Yubikey Manager en start dit programma. Ga naar Applications/OTP en klik op Configure bij een vrij slot. Kies Challenge-response en klik op Generate voor een geheime sleutel. Vink Require touch aan voor extra veiligheid. Bevestig met Finish.

Open vervolgens je database in KeePassXC en ga naar Database / Databasebeveiliging. Kies Aanvullende bescherming toevoegen / Challenge-Response toevoegen. Selecteer het juiste slot van je ingeplugde beveiligingssleutel en bevestig met OK.

Browserwachtwoorden

Gebruik je meerdere browsers en zoek je het wachtwoord van een specifieke site, wil je alle wachtwoorden exporteren voor import in een andere browser, of is je systeem gecrasht en wil je de wachtwoorden uit je browserprofielen halen? Dan kan het gratis WebBrowserPassView handig van pas komen (let op: je virusscanner kan een foutpositief geven). Pak het zip-bestand uit met het wachtwoord wbpv28821@ en start de portable app. Je krijgt een overzicht van alle gevonden sites en log-ins. Via Bestand / Geselecteerde items opslaan kun je exporteren naar diverse csv-formaten, zoals voor Chrome, KeePass en Firefox.

Toegangssleutels

Een mooie afsluiter lijkt ons een tip rond passkeys, oftewel toegangssleutels. Immers, steeds meer diensten (en wachtwoordmanagers) ondersteunen deze aanmeldmethode waarbij je geen wachtwoord meer hoeft in te voeren. Een passkey is een cryptografisch sleutelpaar: de publieke sleutel wordt bewaard bij de onlinedienst, terwijl de (afgeleide) private sleutel veilig op je toestel blijft, zoals je pc, smartphone of een fysieke beveiligingssleutel zoals een Yubikey.

Zo maak je een toegangssleutel aan bij Google. Ga naar https://g.co/passkeys en meld je aan. Klik twee keer op Toegangssleutel maken. Je toestel stelt nu een methode voor, zoals gezichtsherkenning, vingerafdruk of pincode. Bevestig de koppeling. Vanaf nu kun je je bij Google aanmelden vanaf dit toestel, zonder wachtwoord.

Fairphone lanceert de vernieuwde Fairbuds XL. Deze modulaire koptelefoon belooft nu ook het geluid en comfort te bieden dat je voor 249 euro mag verwachten. Met nieuwe drivers en zachtere oorkussens pakt de fabrikant de eerdere kritiekpunten aan. Handig: je kunt je oude model zelf eenvoudig upgraden.

De Nederlandse fabrikant Fairphone heeft deze week de vernieuwde versie van de Fairbuds XL gepresenteerd. Deze modulaire koptelefoon is een doorontwikkeling van het model dat in 2023 werd gelanceerd. Waar de eerste generatie vooral een statement maakte op het gebied van repareerbaarheid, belooft deze nieuwe versie ook op audiogebied en draagcomfort een inhaalslag te maken. De koptelefoon is daardoor ontworpen om jarenlang mee te gaan en is per direct verkrijgbaar.

©Fairphone

Verbeterde audiokwaliteit en materialen

De belangrijkste upgrade ten opzichte van de voorganger zit in de geluidsweergave en het fysieke ontwerp. De nieuwe Fairbuds XL beschikt over 40 mm dynamische drivers en ondersteuning voor aptX HD, wat moet zorgen voor een gedetailleerder geluidsbeeld en high-res audio via bluetooth. Fairphone heeft daarnaast gekeken naar de feedback over het draagcomfort. De nieuwe modellen zijn uitgerust met zachtere oorkussens van 'birdseye-mesh' en een ademende hoofdband, waardoor de koptelefoon ook tijdens langere luistersessies prettig moet blijven zitten. Het design is beschikbaar in de kleuren Forest Green en Horizon Black.

Modulair ontwerp voor lange levensduur

Wat de Fairbuds XL onderscheidt in de markt van consumentenelektronica is de verregaande modulariteit. De koptelefoon is opgebouwd uit negen losse modules die door de gebruiker zelf te vervangen zijn. Dit betekent dat bij een defect of slijtage niet het hele apparaat weggedaan hoeft te worden, maar dat onderdelen zoals de batterij, de oorkussens of de hoofdband eenvoudig vervangen kunnen worden. Technisch biedt het apparaat verder dual-point connectiviteit, een IP54-certificering voor spatwaterdichtheid en een accuduur tot 30 uur.

Zoals gebruikelijk bij het Amsterdamse bedrijf ligt de nadruk sterk op duurzaamheid en eerlijke materialen. De koptelefoon bestaat voor ongeveer 50 procent uit gerecyclede grondstoffen, waaronder gerecycled aluminium en zeldzame aardmaterialen in de magneten. Ook wordt er bij de assemblage gebruikgemaakt van fabrieken die draaien op zonne-energie en investeert het bedrijf in leefbare lonen voor fabrieksarbeiders.

©Fairphone

Compatibel met het vorige model

Een opvallende keuze van Fairphone is de compatibiliteit met de eerste generatie Fairbuds XL. De fabrikant benadrukt dat technologie moet meegroeien met de gebruiker. Bezitters van het 2023-model hoeven daarom geen volledig nieuwe koptelefoon aan te schaffen om te profiteren van de geluidsverbeteringen. De nieuwe drivers zijn namelijk ook als los onderdeel verkrijgbaar en kunnen eenvoudig in het oude model worden geïnstalleerd. Hiermee voegt Fairphone daadwerkelijk de daad bij het woord wat betreft het verlengen van de levensduur van elektronica.

©Fairphone

Prijs en beschikbaarheid

De vernieuwde Fairbuds XL is per direct verkrijgbaar in Nederland. De adviesprijs voor de koptelefoon bedraagt 249 euro. Hij is te koop via de webwinkel van Fairphone en bij geselecteerde retailers.