Hebt u een grotere harde schijf gekocht, of zo’n snelle ssd? Dan wilt u natuurlijk wel dat alle data van uw oude schijf meeverhuist. Het toverwoord is klonen. Duidelijk een klusje voor Clonezilla!

©CIDimport

Er zijn twee belangrijke redenen waarom u uw harde schijf zou willen klonen. De eerste is natuurlijk als backup. De tweede is als dataoverdracht, naar een nieuwe harde schijf of ssd. Vooral in het laatste geval is het klonen van een harde schijf noodzakelijk. Het is namelijk de enige manier waarop u een volledige Windows-installatie, inclusief alle programma’s, kunt overzetten naar uw nieuwe harde schijf (of ssd). In deze workshop laten we zien hoe u kunt klonen met Clonezilla. Toegegeven, het is niet het meest gebruiksvriendelijke programma, maar het is wel gratis en het doet zijn werk uitstekend.

©CIDimport

1. Voorbereiding

Een blik op de site van Clonezilla (clonezilla.org) kan in eerste instantie wat intimiderend zijn: zoveel tekst en linkjes dat u door de bomen het bos niet meer ziet. De link die u moet hebben is Downloads, links in de navigatiebalk.

Klik eerst op Stable releases (.iso/.zip) (zie afbeelding) en vervolgens op de meest recente map. U krijgt een lijst van verschillende iso- en zip-bestanden, afhankelijk van hoe u te werk wilt gaan. De eenvoudigste en meest risicoloze manier is via een iso-bestand, want dit brandt u rechtstreeks op een cd. Kunt u door omstandigheden geen cd’s schrijven? Download dan het zip-bestand. Kies telkens het bestand met de I486-markering voor de beste compatibiliteit. Blijkt het daar niet mee te lukken, dan kunt u later altijd nog de I686-versie downloaden.

©CIDimport

2. Cd branden

De simpelste en veiligste manier om Clonezilla te gebruiken is via een cd. Om een cd gereed te maken, moet u het iso-bestand downloaden en op een cd branden. Dat kan bijvoorbeeld met het gratis programma Free ISO Burner (www.freeisoburner.com, zie afbeelding).

Klik op Open en selecteer het iso-bestand dat u zojuist gedownload hebt. Normaal staat in het vakje Drive automatisch het dvd-station ingevuld waarmee u cd’s kunt schrijven. Is dat niet het geval, dan moet u hierop klikken en het correcte dvd-station kiezen. Vink het vakje Finalize disc aan en klik op Burn.

©CIDimport

3. Usb-stick prepareren

Hebt u geen schrijfbare cd’s in de buurt, of hebt u gewoon geen zin om hier een cd aan te spenderen? Dan kunt u Clonezilla ook op een usb-stick installeren. U moet bij deze werkwijze elke stap tot in de puntjes volgen, want anders bestaat de kans dat Windows de volgende keer niet meer opstart. Volgt u elke stap perfect, dan kan er niets mislopen.

Allereerst zult u de usb-stick correct moeten formatteren. Steek de stick in een usb-poort, ga naar Deze computer en rechtsklik op de usb-stick. Kies hier Formatteren… en selecteer in het volgende venster fat32 bij Bestandssysteem (zieafbeelding). Klik daarna op Starten om te formatteren. Zorg ervoor dat er geen belangrijke bestanden meer op de usb-stick staan, want formatteren betekent dat alles gewist wordt!

©CIDimport

4. Opstartklaar maken

Wanneer u de usb-stick correct geformatteerd hebt, pakt u het zip-bestand van Clonezilla uit naar de stick. Verwijder daarna meteen het gedownloade zip-bestand, om verwarring of fouten te voorkomen. Dit verwijderen is van essentieel belang!

Om ervoor te zorgen dat uw usb-stick herkend wordt bij het opstarten van de computer, moet u de stick ‘bootable’ maken. Ga naar de map utils\win32 (zie afbeelding) en dubbelklik hier op Makeboot. Het is extreem belangrijk dat u bij deze stap alles uitvoert vanaf de usb-stick. Dubbelklik níet op Makeboot als u de zip per toeval bijvoorbeeld ook naar een map op het bureaublad gekopieerd hebt. Het risico bestaat dat uw computer niet meer zal opstarten.

Druk daarna op een toets naar keuze om het proces te starten. Enkele seconden later drukt u opnieuw op een willekeurige toets, en uw usb-stick is bootable.

Lees verder op pagina 2

©CIDimport

5. Windows vermijden

Tijd om de computer uit te schakelen. Omdat u uw usb-stick opstartbaar hebt gemaakt, of een cd hebt gebrand, moet u er ook voor zorgen dat uw computer beide herkent voordat hij Windows begint in te laden. Sommige computers herkennen die automatisch, bij andere moet u dat aanpassen in het bios.

Probeer allereerst om uw computer gewoon opnieuw op te starten. Komt u rechtstreeks in het menu van Clonezilla terecht? Goed nieuws! Krijgt u gewoon Windows te zien, dan moet u op de sneltoets van uw Boot menu drukken. Die verschijnt kort op het scherm wanneer u de computer opstart. Kies hier dan uw cd of usb-stick en druk op Enter.

Wanneer u geen Boot menu hebt, moet u het bios aanpassen. Druk een paar keer op de Delete-knop en zoek in het bios naar de opstartinstellingen. Verander daar de Boot priority en kies Usb stick of Cd als eerste optie. Daarna mag u op geen enkele knop meer drukken tot Clonezilla gestart is (zie afbeelding). Doet u dit toch, dan gaat u gewoon naar Windows.

Nota bene: vergeet zeker niet om de bootvolgorde straks weer terug te zetten, nadat de hele Clonezilla-procedure gelukt is!

©CIDimport

6. Sober uiterlijk

Clonezilla ziet er niet bepaald sexy uit, maar dat moet u er bij een gratis programma maar voor lief nemen. Het eerste menu is nog het mooist. Kies hier Clonezilla live (default settings, vga 1024x768) om Clonezilla te starten. Dit kan een paar minuten duren, terwijl Clonezilla een hele hoop tekst op uw scherm tovert. Geen paniek: u hebt niets verkeerd gedaan. Daarna krijgt u een blauw scherm te zien waarin Clonezilla uw taal vraagt. Nederlands is geen optie, dus selecteert u bij voorkeur Engels. Bij de volgende stap kiest u Don’t touch keymap om problemen te voorkomen (zie afbeelding). Kies daarna Start_Clonezilla start Clonezilla en bevestig met Enter.

©CIDimport

7. Zonder tussenstap

Vanaf nu is het extra opletten geblazen! In het volgende scherm moet u kiezen of u rechtstreeks van de éne schijf naar de andere wilt klonen, of wilt werken via image-bestanden met een tussenmedium zoals een externe harde schijf (zie afbeelding). We raden u aan om rechtstreeks te werken – zo weet u zeker dat alles ineens fatsoenlijk gebeurt, zonder fouten.

Om dat te doen, moet u beide harde schijven – de oude en de nieuwe – tegelijk aansluiten. Hebt u een laptop met maar één aansluiting? Kies dan de optie waarbij u een image maakt op een externe harde schijf.

Wij kijken hier naar het rechtstreeks klonen zonder extra externe harde schijf. Klik op Device-device work directly from a disk or partition to a disk or partition om aan de slag te gaan.

8. Bescheiden beginnen

De volgende stap van Clonezilla zal u misschien verrassen, maar het programma vraagt om te kiezen tussen de Beginner mode en de Expert mode. Clonezilla is ingewikkeld: kies hier dus vooral de Beginner mode. Omdat u letterlijk alles van de éne harde schijf naar de andere wilt kopiëren, kiest u bij de volgende stap voor Disk_to_local_disk local disk to local disk clone. Wilt u geen volledige harde schijf klonen, maar alleen bepaalde partities? Kies dan een van de andere opties. Opgepast! Vanaf het moment dat u hier op Enter drukt, begint de rechtstreekse kopie tussen beide harde schijven, zonder verdere waarschuwing. Afhankelijk van de omvang van al uw data kan dit makkelijk een paar uur duren. Raak uw computer tijdens het proces niet aan, en wacht tot u de melding krijgt dat de kopie gelukt is.

9. Harde schijf wisselen

Wanneer uw harde schijf succesvol gekopieerd is, mag u de computer niet meteen opnieuw laten opstarten naar Windows. Omdat er twee harde schijven met Windows in uw computer zitten, zal er immers snel een foutmelding volgen. Zorg er daarom voor dat u de oude harde schijf verwijdert en uitsluitend de nieuwe aansluit. Omdat Clonezilla letterlijk alles kopieert, ondervindt u totaal geen hinder van deze schijfwissel.

Tekst: Cédric Van Loon

Deze workshop komt uit Computer Idee nummer 4, jaargang 2013.

Bij ID.nl zijn we gek op producten met een mooie prijs of die iets extra's of bijzonders te bieden hebben. Daarom gaan we een paar keer per week voor jullie op zoek naar leuke deals. Nu de avonden weer steeds vroeger donker worden en je vaker binnen zit, is lezen bij een leuke bezigheid. En met een mooie e-reader kan dat ook in kleur. Wij bekeken vijf betaalbare e-readers met kleurenscherm.

Kleuren‑e‑readers zijn relatief nieuw; ze combineren de batterijzuinigheid van elektronische inkt met een kleurenfilter dat magazines, strips en geïllustreerde kinderboeken tot leven brengt. Voor de Nederlandse markt zijn er nog niet heel veel modellen beschikbaar. Wij hebben vijf mooie exemplaren voor minder dan 250 euro op een rijtje gezet voor je.

Kobo Libra Colour - 7 inch

De Kobo Libra Colour is een 7 inch e‑reader met een E Ink Kaleido 3‑scherm. De zwart‑wit resolutie bedraagt 1264 × 1680 pixels en 300 ppi, terwijl kleuren worden weergegeven met 150 ppi. Je beschikt over 32 GB intern geheugen en een dual‑core processor van 2,0 GHz, waardoor pagina’s vlot worden ververst. Voor draadloze audioboeken of Bluetooth‑oortjes biedt de Libra Colour wifi (2,4 en 5 GHz) en Bluetooth 5.0, en bestanden worden geladen via USB‑C. Het apparaat is waterbestendig volgens IPX8 (tot 60 minuten op 2 m diepte). De geïntegreerde ComfortLight PRO‑verlichting heeft instelbare helderheid en kleurtemperatuur.

Dankzij de fysieke bladerknoppen heb je maar één hand nodig om te lezen en met de instelbare lettertypes en paginamarges pas je het leescomfort aan. De accu van 2050 mAh levert volgens Kobo een leestijd van enkele weken per lading. Het toestel meet 144,6 × 161 × 8,3 mm en weegt 199,5 g. Dankzij het kleurenscherm is dit model aantrekkelijk voor strips, tijdschriften en kleurrijke kinderboeken, terwijl hij ook standaard ePub‑, PDF‑ en audiobookbestanden ondersteunt.

Kobo Clara Colour - 6 inch

Zoek je een compacte kleurene‑reader, dan is de Kobo Clara Colour met een 6 inch E Ink Kaleido 3‑scherm interessant. Het scherm biedt een resolutie van 1448 × 1072 pixels met 300 ppi voor zwart‑wit en 150 ppi voor kleuren. Dankzij een dual‑core processor (2,0 GHz) en 16 GB opslagruimte is er genoeg vermogen om romans of stripboeken te laden. De reader ondersteunt wifi (dual band) en Bluetooth zodat je audioboeken kunt streamen, en hij gebruikt USB‑C om op te laden. Kobo past ComfortLight PRO toe met instelbare kleurtemperatuur, en de reader is waterdicht volgens IPX8 (tot 60 minuten op 2 m).

De accu heeft een capaciteit van 1 500 mAh en levert bij gemiddeld gebruik tot zes weken leestijd. Dankzij 13 lettertypen en verschillende lettergroottes pas je het scherm volledig aan. Met afmetingen van 112 × 160 × 9,2 mm en een gewicht van 174 g past de Clara Colour in een jaszak. Het apparaat ondersteunt onder meer EPUB, PDF, MOBI en CBZ/CBR en kan via Bluetooth naar audioboeken luisteren. Het kleurenscherm maakt hem geschikt voor geïllustreerde kinderboeken, kaarten en kookboeken terwijl het compacte formaat ideaal is voor onderweg.

PocketBook Verse Pro Color - 6 inch

PocketBook positioneert de Verse Pro Color als een robuuste kleuren‑e‑reader voor veel lezers. Het 6 inch E Ink Kaleido 3‑scherm beschikt over een grijstintenresolutie van 1072 × 1448 pixels en een kleurenlaag met 536 × 724 pixels. Daardoor krijgen stripillustraties en grafieken 4 096 kleuren te zien terwijl zwart‑wittekst scherp blijft met 300 ppi. De quad‑core processor (1,8 GHz) en 1 GB RAM zorgen voor soepele bladwisselingen, en met 16 GB opslagruimte kun je duizenden e‑books bewaren. Via de USB‑C‑poort en wifi en Bluetooth laad je gemakkelijk bestanden of luister je naar audioboeken.

PocketBook levert SMARTlight, een voorgrondverlichting waarmee je zowel helderheid als kleurtemperatuur aanpast. De reader draait op Linux en ondersteunt talloze formaten zoals ACSM, EPUB, PDF, DOCX en CBR/CBZ. Dankzij text‑to‑speech kun je boeken laten voorlezen. De 2100 mAh‑batterij biedt volgens PocketBook tot een maand leesplezier. De behuizing (108 × 156 × 7,6 mm, 182 g) is waterdicht volgens IPX8, zodat je bij het zwembad kunt lezen. Een G‑sensor draait pagina’s automatisch mee als je het apparaat kantelt. Kortom, de Verse Pro Color levert kleuren‑e‑ink in een handzaam formaat met brede bestands­ondersteuning.

PocketBook Era Color - 7 inch

Met een groter kleurenscherm en ingebouwde luidspreker richt de PocketBook Era Color zich op lezers die audioboeken willen luisteren zonder externe headset. Het 7 inch E Ink Kaleido 3‑display heeft een grijstintenresolutie van 1264 × 1680 pixels en een kleurresolutie van 632 × 840 pixels met 300/150 ppi. Dit zorgt voor scherpe tekst en kleurrijke afbeeldingen. De reader gebruikt een quad‑core processor (1,8 GHz) met 1 GB RAM en biedt 32 GB interne opslag. Het besturingssysteem is gebaseerd op Linux en ondersteunt een groot aantal ebook‑ en stripformaten.

Met dual‑band wifi, Bluetooth 5.4 en USB‑C met OTG‑functie koppel je eenvoudig draadloze hoofdtelefoons, luister je naar audioboeken of speel je muziek via de ingebouwde mono‑luidspreker. De SMARTlight‑voorgrondverlichting laat je zowel helderheid als kleurtemperatuur instellen. Dankzij de 2500 mAh accu en het efficiënte E‑Ink‑scherm is volgens PocketBook een maand gebruik mogelijk. Het apparaat is IPX8‑waterbestendig en uitgerust met een g‑sensor, coversensor en speakers. Met afmetingen van 134,3 × 155 × 7,8 mm en een gewicht van 235 g is de Era Color iets groter maar nog steeds draagbaar. De fysieke bladerknoppen zorgen voor comfortabel lezen, terwijl de ingebouwde spraakfunctie tekst kan voorlezen.

Tolino Vision Color - 7 inch

De Tolino Vision Color is een Duitse die dezelfde hardware heeft als de Kobo Libra Colour maar een eigen Android‑softwarelaag gebruikt. Volgens een productaankondiging biedt het apparaat een 7 inch E Ink Kaleido 3‑scherm met een zwart‑witresolutie van 1264 × 1680 pixels (300 ppi) en 150 ppi voor kleuren. De reader heeft fysieke bladerknoppen naast het aanraakscherm en gebruikt een MediaTek MT8113T‑dual‑core processor (2,0 GHz), 1 GB RAM en 32 GB interne opslag. Een 2050 mAh batterij voorziet de Vision Color van stroom, terwijl de ComfortLight PRO‑verlichting de kleurtemperatuur aanpast.

Het toestel biedt wifi en Bluetooth 5.0 zodat je audioboeken kunt streamen, en het is IPX8‑waterbestendig. Tolino gebruikt Android, waardoor je afhankelijk bent van de Tolino‑boekwinkel maar via de Tolino‑cloud kunt synchroniseren met diverse Duitse boekhandels. Een stylus is optioneel verkrijgbaar voor handschrift en aantekeningen. De Vision Color ondersteunt ePub, PDF en andere standaard‑e‑bookformaten en biedt toegang tot de HotSpots van Deutsche Telekom. Dit apparaat is in Nederland nog beperkt verkrijgbaar; een Duitse webwinkel verkoopt het voor ongeveer € 180,68 (incl. btw). Omdat Kieskeurig nog geen productpagina heeft, is het toestel alleen via buitenlandse winkels te vinden.

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: ja en nee. Een iPhone wordt niet snel besmet met traditionele malware, maar dat betekent niet dat hij onkwetsbaar is voor hackers en cybercriminelen. En daarbij is het grootste risico niet iOS. Nee, het grootste risico ben je zelf…

Hoe raakt je iPhone besmet?

Een iPhone is goed beveiligd, maar niet tegen wat je zelf doet – en daar spelen kwaadwillenden op in. Het gaat vaak mis bij iets wat volkomen normaal lijkt: een link openen, een QR-code scannen of een agenda-uitnodiging accepteren kan al genoeg zijn om gegevens prijs te geven. Dit zijn de zes meest voorkomende manieren waarop je iPhone geïnfecteerd kan worden:

1: Zero-click en zero-day-aanvallen

De meest geavanceerde aanvallen gebruiken lekken in iOS die nog niet door Apple of beveiligingsonderzoekers zijn ontdekt. Via zo'n kwetsbaarheid kan spyware worden geïnstalleerd nog vóórdat er een update beschikbaar is.

Een zero-click-aanval gaat nog verder: jij hoeft niets aan te raken. Eén kwaadaardig iMessage-bericht of zelfs een gemiste FaceTime-oproep kan al genoeg zijn om toegang tot je toestel te krijgen.

De beste verdediging is simpel maar belangrijk: installeer updates direct zodra ze beschikbaar zijn (Instellingen > Algemeen > Software-update) en zet Automatische updates aan.

2: Quishing: malafide QR-codes

QR-codes worden soms vervangen door valse exemplaren die naar een nepsite met gemeentelogo of parkeerdienst leiden. Controleer altijd de link die de Camera-app toont voordat je op 'open' tikt, en laat dubieuze adressen desnoods scannen met een tool zoals Scamio.

Lees ook: Zo herken je verdachte QR-codes op parkeerautomaten en laadpalen

 3: Kwaadaardige configuratieprofielen

Een configuratieprofiel is een bestand waarmee instellingen op een iPhone of iPad in één keer kunnen worden aangepast. Zo'n profiel bepaalt bijvoorbeeld welke wifi-netwerken worden gebruikt, welke apps mogen worden geïnstalleerd of welke websites worden geblokkeerd. Bedrijven en scholen gebruiken configuratieprofielen vaak om meerdere toestellen tegelijk te beheren.

Ook kwaadwillenden kunnen zo'n profiel aanbieden, bijvoorbeeld via een link in een phishingbericht. Zodra je het installeert, krijgt de afzender toegang tot je netwerkverkeer of kan hij extra apps laten installeren. Controleer daarom altijd de herkomst voordat je een profiel accepteert, en verwijder onbekende profielen via Instellingen > Algemeen > VPN en apparaatbeheer.

4: Nagemaakte wifi-netwerken

Criminelen zetten daarnaast nepwifinetwerken op met namen als 'Airport_Free_WiFi' of 'NS_Gratis_Wifi_In_De_Trein'. Maak je daar verbinding mee, dan kan al je internetverkeer worden onderschept en kunnen je wachtwoorden of persoonlijke gegevens eenvoudig worden buitgemaakt. Gebruik op openbare wifi een VPN, bijvoorbeeld via Bitdefender Mobile Security, zodat je verbinding versleuteld blijft.

5: Malafide agenda-uitnodigingen

Krijg je een vreemde agenda-uitnodiging die je niet herkent? Verwijder die, want er zitten vaak phishinglinks in. De veiligste manier is om de hele ongewenste agenda te wissen zonder op links of knoppen in de afspraak te tikken. Druk ook niet op 'Weiger', want daarmee laat je de afzender weten dat je account actief is, wat juist tot meer spam leidt. Controleer bij twijfel onderaan in je agenda-instellingen welke kalenders zijn toegevoegd en verwijder alles wat je niet herkent.

6: AirDrop-spam

AirDrop is ideaal wanneer je snel en draadloos foto's, documenten, video's of zelfs wachtwoorden of passkeys wilt delen – of ontvangen. Voor hackers is dit ook een aantrekkelijke ingang in je iPhone. Stel, je hebt net iets gedeeld of ontvangen via AirDrop, bijvoorbeeld foto's tijdens een concert. Misschien heb je daarvoor in de instellingen Iedereen gedurende 10 minuten geselecteerd. Zet je dat na het delen of ontvangen niet uit, dan blijft je iPhone dus nog tien minuten zichtbaar voor iedereen. Beter is het om, vooral op drukke plekken, AirDrop in te stellen op Alleen contacten of zelfs te kiezen voor Ontvangen uit.

Zo merk je dat er iets mis is met je iPhone

Als je iPhone besmet of gehackt is, verschijnt er geen knipperende pop-up om je dat te vertellen. De signalen zijn subtiel – maar herkenbaar als je weet waar je op moet letten. Dit zijn de zeven meest voorkomende aanwijzingen dat je iPhone geïnfecteerd kan zijn.

1: De batterij raakt opvallend snel leeg

Malware kan continu draaien en daardoor veel stroom verbruiken. Controleer in Instellingen > Batterij welke apps dat doen. Let vooral op apps die veel actief zijn op de achtergrond, zeker als ze daar geen reden voor hebben. Een weerapp die acht uur blijft draaien terwijl je hem niet gebruikt, is bijvoorbeeld niet normaal.

2: Je dataverbruik schiet omhoog

Spyware stuurt ongemerkt gegevens door naar servers van aanvallers. Dat zie je vaak terug in Instellingen > Mobiel netwerk. Daar kun je, als je een stukje naar onder scrolt, bij Mobiele data zien of het dataverbruik ineens hoger ligt dan normaal. Let op opvallende pieken in datagebruik, onbekende apps of vreemde pictogrammen. Een simpele tool of een spel dat je zelden opent, hoort geen gigabytes aan data te verbruiken.

3: Apps crashen of lopen vast

Malware kan problemen geven met iOS of andere apps. Als apps vaak opnieuw opstarten of het toestel warm wordt, is dat verdacht.

4: Er verschijnen pop-ups of advertenties buiten Safari om

iOS hoort reclamevrij te zijn. Zie je ineens advertenties op je beginscherm of in instellingen, dan zit er waarschijnlijk adware achter.

5: Er staan onbekende apps of profielen op je toestel

Sommige aanvallers installeren via een lek of misleidende link een app die er betrouwbaar uitziet, maar in werkelijkheid data doorstuurt of instellingen wijzigt. Kijk daarom regelmatig in de Appbibliotheek of er iets tussen staat wat je niet kent. Verwijder verdachte apps meteen; op een iPhone worden daarmee ook de bijbehorende gegevens gewist. Heb je het toestel tweedehands gekocht of vertrouw je het niet helemaal, dan is een volledige fabrieksreset de veiligste keuze.

6: Je toestel is mogelijk gejailbreakt

Bij een jailbreak wordt een deel van Apple's beveiliging uitgezet om functies vrij te geven die normaal niet zijn toegestaan. Dat lijkt handig, maar maakt het systeem kwetsbaar voor apps met te veel rechten. Als je nooit bewust een jailbreak hebt uitgevoerd en toch apps als Cydia, Sileo, or Checkra1n ziet, is dat een teken dat iemand heeft geknoeid met je iPhone.

7: Je ziet vreemde uitgaande oproepen

Een gehackt toestel kan worden ingezet om spam te versturen of te bellen naar dure servicenummers. Kijk in je berichten en belgeschiedenis of er iets geks tussen staat.

Denk je dat je iPhone besmet is? Dit kun je doen

Merk je dat je iPhone zich vreemd gedraagt, begin dan met een eenvoudige reset van je browsergegevens. Open Instellingen > Apps > Safari en kies Wis geschiedenis en websitedata. Daarmee verwijder je tijdelijke bestanden en scripts die schadelijk kunnen zijn. Herstart daarna het toestel.

Blijven de problemen terugkomen, herstel dan een eerdere iCloud-reservekopie van vóór het moment waarop het misging. Helpt dat ook niet, dan is een fabrieksreset de veiligste manier om alle sporen van malware te verwijderen. Dat doe je via Instellingen > Algemeen > Stel opnieuw in > Wis alle inhoud en instellingen. Je iPhone wordt dan teruggezet naar de oorspronkelijke staat. Omdat alles gewist wordt, verdwijnt ook eventuele malware verdwijnt mee.

Zoals altijd geldt: voorkomen is beter dan genezen

De beste beveiliging blijft een combinatie van gezond verstand en actuele software. Zet automatische updates aan via Instellingen > Algemeen > Software-update > Automatische updates. Zo worden veiligheidslekken gedicht voordat ze misbruikt kunnen worden.

Gebruik op openbare netwerken altijd een VPN, en controleer verdachte links met een analyse-tool voordat je klikt. Wie extra zekerheid wil, kan een beveiligingsapp installeren die phishinglinks en onveilige wifi-verbindingen blokkeert.

Conclusie

Een iPhone is goed beveiligd, maar niet onschendbaar. De meeste risico's ontstaan niet door fouten in iOS, maar door wat jij doet: op een verkeerde link tikken, een uitnodiging openen of een netwerk gebruiken dat niet te vertrouwen is.

Wie zijn toestel up-to-date houdt, links kritisch bekijkt en een VPN gebruikt op openbare wifi, verkleint de kans op misbruik of datadiefstal aanzienlijk. iOS doet veel om je te beschermen, maar waakzaamheid blijft nodig.