Alles over wifi-tracking
Misschien heb je wel eens van wifi-tracking gehoord. Via deze methode kan een bedrijf of gemeente je volgen in openbare ruimtes als metrostations of winkelstraten. Waarom doen ze dat, hoe werkt wifi-tracking en hoe voorkom je dat je gevolgd wordt? Je leest het in dit artikel.
©CIDimport
Hoe komen bedrijven aan jouw gegevens?
Als een winkel, ondernemersvereniging of gemeente aan wifi-tracking wil doen, wordt er een trackingsbedrijf ingeschakeld. Die hangt speciale scanners op in winkels en/of de straat. Zo’n scanner is relatief klein en daarom lastig te zien, helemaal omdat hij vaak bovenin een winkel of aan een lantaarnpaal wordt bevestigd.
Er zijn veel wifi-trackingbedrijven in Nederland. Een deel is aangesloten bij branchevereniging Marketing-insights, Onderzoek en Analytics (MOA), dat regels en richtlijnen stelt voor het verzamelen, beheren en delen van gegevens van winkelende bezoekers. Een wifi-trackingbedrijf bepaalt in samenspraak met de opdrachtgever, bijvoorbeeld een winkeliersvereniging, waar, hoelang en met welk doel er metingen verricht worden.
Welke gegevens verzamelen ze precies?
Bij wifi-tracking wordt één soort gegeven geregistreerd: je mac-adres. Deze afkorting staat voor het media access control-adres, een identificatienummer van je mobiele apparaat. Als je smartphone, tablet, laptop of ander apparaat verbinding probeert te maken met een wifi-netwerk, zendt hij zijn mac-adres uit. De scanner in de winkel(straat) legt het identificatienummer vast. Als er meerdere scanners in een omgeving hangen, kan het trackingbureau jouw looproute in kaart brengen.
©CIDimport
Een aantal gemeenten bieden een gratis wifi-netwerk in hun winkelstraten. Als je daar gebruik wilt maken van het internet, moet je doorgaans eerst akkoord gaan met de voorwaarden. Het is niet ongebruikelijk dat er in de voorwaarden staat dat je mac-adres geregistreerd wordt voor trackingsdoeleinden. De gemeente kan deze informatie doorverkopen aan commerciële partijen, iets wat onder andere in Tilburg gebeurde. Met nadruk op gebeurde, want de gemeente is hiermee gestopt omdat het in strijd was met de wet.
Je toestel zendt zijn mac-adres alleen de omgeving in als wifi aanstaat. Het maakt niet uit of je daadwerkelijk verbonden bent met een wifi-netwerk. Sommige winkeliers en/of gemeenten maken via stickers of bordjes duidelijk dat ze aan wifi-tracking doen. Dat lijkt handig, maar is in feite mosterd na de maaltijd. Als je wifi-verbinding aanstaat, heeft een scanner je mac-adres immers al geregistreerd. Door je wifi vervolgens uit te zetten, voorkom je wel dat andere scanners je opmerken en maak je het dus moeilijker om gevolgd te worden.
Wat doen ze er vervolgens mee?
Het verzamelen van mac-adressen gebeurt om verschillende redenen, afhankelijk van de opdrachtgever van wifi-tracking. Als dit een gemeente of overheidsorganisatie is, wil die doorgaans weten hoeveel mensen zich op bepaalde dagen of tijdstippen in een specifiek gebied begeven. De gemeente Amsterdam doet bijvoorbeeld aan wifi-tracking op metrostations om inzicht te krijgen in de drukte op de stations en de looproutes van reizigers. De statistieken kunnen voor een gemeente of overheidsorganisatie ook handig zijn bij het plannen van evenementen of de herinrichting van een winkelgebied. Het voorbeeld van Tilburg geeft aan dat sommige gemeenten wifi-tracking ook inzetten om geld te verdienen.
Vindt wifi-tracking plaats in opdracht van een winkel(keten), dan heeft dit meestal een commerciële reden. Als een winkelgebied meerdere wifi-scanners heeft, kan een mac-adres worden gevolgd. Zo wordt duidelijk welke routes (potentiële) klanten lopen, hoe vaak winkels bezocht worden, etc.. Met meerdere scanners in één winkel krijgt de winkelier zelfs een goed beeld hoe klanten door zijn winkel lopen. Aan de hand van die informatie kan hij zijn winkelinrichting aanpassen, met als doel meer te verkopen.
Daarnaast kan een winkel – met moeite – je mac-adres koppelen aan andere gegevens als je e-mailadres. Die moet het bedrijf dan wel al hebben, bijvoorbeeld omdat je je hebt ingeschreven voor de nieuwsbrief of omdat je online iets hebt gekocht.
Goed om te weten is dat sommige partijen je mac-adres eerst anonimiseren voordat ze aan de slag gaan met de verzamelde gegevens. Dit geldt voornamelijk voor gemeenten, die doorgaans alleen willen weten hoeveel mensen er op een bepaalde plek rondlopen. Dit in tegenstelling tot commerciële partijen, die vaak geïnteresseerd zijn in de meer gedetailleerde informatie.
Hoe voorkom je dat ze jouw gedrag kunnen volgen?
Voorstanders van wifi-tracking wijzen op de voordelen voor gemeenten, winkeliers én bezoekers. Wifi-tracking maakt onder andere meer gepersonaliseerde reclames mogelijk en die zijn dus relevanter voor jou als potentiële klant. Omdat de methode ook allerlei nadelen heeft, is het begrijpelijk dat je niet gevolgd wilt worden door trackingsbedrijven. Hoe maak je je toestel onzichtbaar voor de commerciële meetapparatuur in de winkelstraten? De meest eenvoudige en effectieve maatregel is door geen wifi te gebruiken als je gaat shoppen. Zet je wifi-verbinding uit als je een winkelgebied betreedt (of al eerder) en gebruik je mobiele databundel – of als je die niet hebt, even geen internet.
©CIDimport
Bijkomend voordeel van de uitgeschalede wifi-verbinding is dat de accuduur van je toestel langer meegaat. Vergeet je regelmatig je wifi uit en weer aan te zetten? Een pakket als Bitdefender Total Security 2019 kan hierbij helpen en heeft daarnaast allerlei functies die je wifi-verbinding beveiligen. Zo kan je gebruikmaken van de ingebouwde vpn, een Virtual Private Network dat je ip-adres verandert en je internetverkeer versleutelt. Zo blijf je anoniem en beschermd op het openbare wifinetwerk van een winkel.
©CIDimport
Een andere manier om wifi-tracking tegen te gaan, is door te wisselen van mac-adres. Verschillende besturingssystemen, waaronder Android en Windows 10, bieden je de mogelijkheid om per netwerk een ander mac-adres te gebruiken. Deze adressen worden willekeurig gegenereerd. Doorgaans moet je deze privacy vriendelijke optie wel zelf aanzetten. Android Q, dat in het najaar van 2019 uitkomt, maakt standaard voor elk wifi-netwerk een ander mac-adres aan.
Als je wilt winkelen zonder trackingscanners om je heen, kan je ook kijken welke gemeenten niet (meer) aan wifi-tracking doen. Er zijn genoeg plaatsen die om uiteenlopende redenen besloten hebben om wifi-tracking niet in te voeren. En een groeiend aantal gemeenten dat wifi-tracking inzette, stopt daarmee. De Autoriteit Persoonsgegevens oordeelde eind 2018 namelijk dat de techniek niet gebruikt mag worden zonder toestemming van winkelende bezoekers. Om problemen te voorkomen, stopten dit jaar voorjaar onder andere Tilburg, Groningen, Den Haag en Apeldoorn met wifi-tracking.
Mogelijk kan je je straks ook afmelden voor alle vormen van wifi-tracking. Branchevereniging MOA, waar veel trackingbedrijven bij zijn aangesloten, werkt aan een online ‘volg-me-niet’-register waarmee je in één keer landelijk uitschrijft voor alle wifi-trackingsystemen van bedrijven die zijn aangesloten bij MOA. Of dat register er komt, is nog niet duidelijk. Toezichthouder Autoriteit Persoonsgegevens zegt dat een ‘volg-me-niet’-register wettelijk niet is toegestaan, een ‘volg-me-wel’-register wel. De meeste wifi-trackingbureaus zien daar weer niets in, waardoor de kans aannemelijk is dat wifi-tracking in zijn huidige vorm stopt.
