Het geluid van een warmtepomp
De afgelopen jaren is het aantal warmtepompen in Nederland sterk toegenomen en dat zullen er alleen nog maar meer worden. De buiten-units zijn echter niet geruisloos. De overheid heeft in een bouwbesluit normen vastgelegd die voorkomen dat men de warmtepomp zo opstelt dat niet de bewoners, maar de buren met de geluidslast opgezadeld zitten. Je slaapt ook zelf graag met het raam open, toch? Veroorzaakt een warmtepomp zoveel herrie? En wat kun je doen aan het geluid?
In het buitendeel van de warmtepomp zit een ventilator. Die is nodig om voldoende buitenlucht door de warmtewisselaar te leiden. Het tweede bewegende onderdeel dat geluid produceert, is de compressor. Afhankelijk van het type warmtepomp zit die buiten of binnen. Als de compressor binnen zit, dan is er bij het ontwerp rekening gehouden met het geluid en dan is hij fluisterstil. Maar ook het model van de ventilator, de vorm van de ventilatorbladen, de rotatiesnelheid, de luchtstroom en de drukstroom van het systeem beïnvloeden het geluidsniveau.
Aantal decibellen
Niet elke warmtepomp maakt evenveel geluid. Wanneer een warmtepomp iets meer vermogen heeft dan strikt noodzakelijk (om in vaktermen te spreken: wanneer hij dus overgedimensioneerd is), hoeven de compressor en de ventilator minder toeren te maken en dat betekent minder geluid. De buiten-unit van een lucht-waterwarmtepomp produceert gemiddeld 35 tot 40 decibel. Ter vergelijking: de vaatwasser in de keuken haalt ongeveer 50 dB, regen en een koelkast produceren ook 50 dB. De binnen-unit heeft over het algemeen een geluidsniveau tussen 18 en 30 decibel.
De perfecte opstelling: voldoende afstand van de woning en van de buren. | Foto: Viessmann
Regelgeving
Vanaf april 2021 zijn in de bouwnorm de regels aangescherpt voor de maximale geluidsproductie van warmtepompen. Het gaat om de geluidswaarden die gemeten worden op de perceelsgrens en bij ramen en duren van aangrenzende appartementen. De maximale geluidsdruk die je de buren mag aandoen bedraagt 40 dB. Veel warmtepompen hebben in hun regeling de zogenaamde stille modus. Dit betekent dat het toestel overdag op vol vermogen draait en ’s nachts op een lager vermogen dat overeenstemt met de geluidsgrens. Wanneer het systeem met zo’n stille modus werkt, dan mag de geluidsdruk tussen 07.00 en 19.00 uur maximaal 45 dB bedragen en ’s nachts maximaal 40 dB.
Weten welke warmtepomp bij jou past?
Doe de check op Kieskeurig.nl en je weet het binnen 5 minuten!
Een ventilator met variabele snelheid helpt het geluid te beperken. | Foto: Climaways
Geluidsdruk versus geluidsvermogen
De nieuwe geluidseisen hebben betrekking op de geluidsdruk bij het maximaal vermogen. Dat is niet hetzelfde als het geluidsvermogen dat je op het energielabel leest. In Europa hebben warmtepompen een CE-label, dat onder meer het geluidsvermogen van de warmtepomp vermeldt. Als het gaat om een systeem met een binnen- en een buiten-unit dan zie je twee pictogrammen waarbij een aantal decibels staat die beide units produceren. Maar: fabrikanten geven op dit label niet het geluid bij vol vermogen weer. Wat zij weergeven is het nominaal vermogen: de waarde van een variabele in een bepaalde periode. Het zou beter zijn dat dit label het maximaal mogelijk vermogen zou vermelden.
Bovendien heeft de bouwnorm het over geluidsdruk en niet over geluidsvermogen. Het geluidsvermogen geeft de sterkte van het geluid weer onafhankelijk van de afstand tot een meetpunt en zonder rekening te houden met omgevingsfactoren. De geluidsdruk is de sterkte van het geluid gemeten vanop een meetpunt, bijvoorbeeld de erfgrens. Die druk is afhankelijk van omgevingsfactoren zoals struiken, een heg, een muur, enzovoorts. In feite is de geluidsdruk dus het geluid dat je buren daadwerkelijk vanuit hun standpunt horen.
Tips • Wanneer je een warmtepomp kiest met een te klein vermogen, moet het systeem te hard werken. Kies dus een warmtepomp met een vermogen dat de vraag volledig dekt. • Een tuin met planten, struiken en bomen absorbeert het geluid. Bovendien is een buiten-unit niet meteen het pronkstuk van je tuin. De struiken helpen de eenheid te verbergen en zorgen dat hij in de schaduw kan staan. • Zorg dat de buiten-unit dempers heeft. De installateur beschikt over software waarmee hij de ideale locatie van de buiten-unit kan bepalen. • Controleer het ventilatierooster. Een los ventilatierooster veroorzaakt trillingen. Kijk meteen na of alle schroeven goed vast zitten. Elk los onderdeel kan overmatig geluid veroorzaken. • Warmtepompen van A-merken maken doorgaans minder lawaai dan de goedkopere Chinese varianten. • Gebruik de nachtinstelling. Dan draait de warmtepomp ’s nachts op een lager vermogen en veroorzaakt hij minder geluidsoverlast. • Om te voorkomen dat de warmtepomp de ondergrond doet trillen, laat je trillingsdempers plaatsen. • Het toestel moet een geïsoleerde compressor bevatten. Dat laatste wordt in het jargon een ingekapselde compressor genoemd. In de specificaties van je warmtepomp kun je hier meer over lezen.
Dit is een slechte opstelling omdat het metalen rek en de golfplaat alle trillingen versterken.
Meer geluid in de winter
Wanneer je een warmtepomp laat installeren, vraag je de monteur wat volgens hem de beste locatie is voor de buiten-unit. Vanuit zijn ervaring zal hij die uit de buurt van ramen en aangrenzende gebouwen plaatsen en op een stevige ondergrond monteren. Wanneer het buiten erg koud is, zorgt de warmtepomp er zelf voor dat de ventilator en de compressor niet vastvriezen. Dat gebeurt door middel van een ontdooicyclus. Hierdoor moet hij harder werken dan normaal en dit zorg dat het systeem in de winter meer geluid maakt.
Verdachte geluiden
Hoor je plots rare geluiden, dan is het tijd om een expert te bellen. In de meeste gevallen betekent dat er een probleem is met de compressor. Een defecte motor kan zoemen of trillen. Ook een defecte klep of een solenoïde (een elektrisch component: een soort spoel waaronder koperdraad dicht tegen elkaar is gewikkeld) laat een suizend of trillend geluid horen. Krakende geluiden in het leidingwerk wijzen op een gebrek aan trillingsdemping. Klinkt de binnen-unit gek, dan is de complete binnen-unit waarschijnlijk aan vervanging toe.
Afstand tot de buren
Het is dus van groot belang om de buiten-unit zo gunstig mogelijk op te stellen. Plaats hem dus niet te dicht tegen de erfgrens, want geluid neemt af naar gelang de afstand groter wordt. De Nederlandse Stichting Geluidshinder heeft in het verleden metingen gedaan met lucht-waterwarmtepompen tot 6 kW en van 6 tot 12 kW. In hun tabel lees je hoe het aantal decibels afneemt naarmate de afstand tot de warmtepomp groter wordt.
Geluidsverspreiding van een vrijstaande warmtepomp van 5 kW.
Suskast
Om het geluid te dempen, kun je een extra omkasting overwegen. Sommige warmtepompfabrikanten leveren zelf een omkasting en daarnaast zijn bedrijven zoals Merford en Reducd gespecialiseerd in deze omkastingen. De laatste komt zelfs met een stikstofneutraal geproduceerd model op basis van kurk en wolvilt. De prijzen van een omkasting beginnen bij 1.200 euro en lopen op tot 3.000 euro. Het is de bedoeling dat ze het geluid tussen 9 en 15 dB reduceren. Door zo’n kast wordt het geluid van de warmtepomp akoestisch geïsoleerd zodat er geen verder aanpassingen nodig zijn. Zo’n omkasting is geen dichte doos. Hij bestaat uit geluidsabsorberend materiaal en bevat lamellen aan de voor- en achterkant. Bovendien is zo’n suskast (zoals er in vaktermen aan gerefereerd wordt) beschermd tegen uv-licht en weersinvloeden.
De suskast van Merford is beschikbaar in alle RAL-kleuren.
Reducd komt later in 2022 met nieuwe CO2-vrij geproduceerde omkasting. | Foto: Reducd
