De weg naar een gasloze wereld is nog lang, maar zeker is dat de warmtepomp in de energietransitie een belangrijke rol zal spelen. In hoever is de warmtepomp ook een oplossing voor een appartement?

Wie een warmtepomp wil installeren in een appartement moet extra opletten omdat daar toch enkele beperkingen en extra verplichtingen zijn. Aan de ene kant is er meestal minder vermogen nodig om een appartement comfortabel op temperatuur te houden. Daar tegenover staat dat je bij een appartement rekening moet houden met een aantal beperkingen en voorwaarden die niet gelden bij een gewoon huis.

Altijd de uitzondering op de regel

Dat het niet altijd eenvoudig is om de warmtepomp te integreren in woonappartementen, bleek al toen minister Hugo de Jonge in 2022 met de warmtepompverplichting op de proppen kwam. Het kwam erop neer dat wie vanaf 2026 zijn gasketel zou vervangen, minstens een hybride warmtepomp moest installeren. Die maatregel zou evenwel niet gelden voor 'woonappartementen die deel uitmaken van gestapelde bouw'. De huidige regering heeft die verplichting ondertussen naar de prullenmand verwezen. De nieuwe redenering is dat warmtepompen zichzelf maar moeten bewijzen en dat de genoemde verplichting een te zware last is voor huishoudens. Hoe dan ook, de vraag blijft: zijn de warmtepomp en een appartement een goede match? Het enige juiste antwoord is een genuanceerd antwoord… 

Overdimensioneren heeft geen zin

Een warmtepomp onttrekt energie uit de omgeving. In dit artikel lees je hoe een warmtepomp werkt. Je kunt ze opdelen naargelang hun warmtebron. Dat kan de lucht zijn, de aarde of het grondwater. En dankzij een ingenieus systeem waarin een speciaal koudemiddel zit, wordt deze energie verhoogd totdat die het cv-water en/of het tapwater kan verwarmen. De warmtepompen die hun energie onttrekken uit de bodem of het grondwater hebben het hoogste rendement en zijn het duurst, maar die kun je natuurlijk niet gebruiken om een appartement te verwarmen. Het goede nieuws is dat een appartement veel minder energie nodig heeft om te verwarmen dan een hele woning. Het heeft geen zin om voor de zekerheid een type te plaatsen met een overschot aan vermogen… In het jargon noemt men dat overdimensioneren. 

©Robert Poorten

Een individueel systeem

Bij een individueel warmtepompsysteem heeft iedere bewoner de vrijheid om zijn eigen verwarmings- en koelbehoefte te regelen en kan er onmogelijk discussie ontstaan over verschillen in verbruik ten opzichte van de buren. Je kunt een individueel appartement voorzien van een warmtepomp, maar daar zijn wel enkele voorwaarden aan verbonden. De belangrijkste voorwaarde is de isolatiegraad van het appartement. De muren en het dak moeten goed geïsoleerd zijn en er moet op zijn minst dubbel glas in de ramen zitten. Vloerisolatie is interessant, maar in dit geval is dit geen must. Er moet uiteraard ook voldoende plaats zijn in de ruimte waar de cv-ketel is opgesteld, want daar moet  de binnenunit van de warmtepomp bijkomen. Er zijn ondertussen binnenunits waarvan de afmetingen ontzettend meevallen. 

Locatie buitenunit is vaak het breekpunt

Zo’n buitenunit lijkt op een buitenkast van een airco. In sommige appartementsgebouwen is het omwille van esthetische redenen niet toegelaten om de buitenunit van een airco of warmtepomp op het balkon te plaatsen. Je moet dit dus nagaan in het reglement van het gebouw. Bovendien is een warmtepomp niet geruisloos. Zo’n buitenunit maakt ongeveer 50 decibel aan geluid en de buren die ook graag van hun balkon genieten, zijn meestal niet blij met het gezoem. De buitenunit mag overdag maximaal 45 decibel aan geluid maken en ’s nachts ligt de grens op 40 decibel.

De geluidsnormen beperken de mogelijkheden om de warmtepomp te plaatsen bij een appartement. Kijk ook naar het afgiftesyteem van de cv-installatie. Vloerverwarming is ideaal. Heb je traditionele radiatoren en een slecht geïsoleerd appartement, dan is een warmtepomp geen optie.  

Collectief systeem

Een collectief systeem bestaat uit één grote warmtepomp om meerdere appartementen te voorzien van verwarming en warm water. Het kan ook gaan verschillende warmtepompen die op elkaar worden aangesloten. Dat noemt men een cascade-opstelling. Zo’n collectieve opstelling komt meestal op het dak, zodat de bezwaren over geluidslast en de esthetiek minder meespelen. Het voordeel van een collectief systeem is dat de onderhoudskosten lager liggen. Uiteraard is dit een gemeenschappelijke beslissing van de Vereniging van Eigenaren (VVE) die goed moet worden berekend door ingenieurs. 

©wararat2599,wararat2599

💶Ook interessant voor jou: Loont het huren van een warmtepomp?

De ventilatiewarmtepomp

Een individueel systeem dat uitermate geschikt is voor een appartement, is een systeem dat de ventilatielucht opwarmt en afkoelt. De ventilatiewarmtepomp werkt zonder buitenunit en daarmee vallen er belangrijke restricties weg. De voorwaarde is wel dat het appartement over een mechanisch ventilatiesysteem beschikt, want de warmtepomp vervangt de mechanische ventilatiebox. Bij een mechanisch ventilatiesysteem zonder warmtehergebruik, wordt de binnenlucht van ongeveer 20 graden uit de woning gezogen en naar buiten geblazen. Er gaat dus veel warmte verloren. Dit type warmtepomp zuigt warmte en vervuilde lucht uit de kamers en ververst die. Het toestel haalt bovendien zijn energie uit de afgezogen ventilatielucht en gebruikt die om het appartement te verwarmen.  Bovendien wint de ventilatiewarmtepomp niet alleen de gewone warmte terug uit de ventilatielucht, hij haalt ook energie uit de condensatie van de ventilatielucht. Daarnaast is het zelfs mogelijk om extra energie van buiten te halen door het aanzuigen van buitenlucht. De warmteterugwinning werkt met dit type warmtepomp dus efficiënter dan die van een ventilatietoestel met warmterecuperatie.   

©https://gaslozewoningen.nl

Verschillende vermogens

Ook voor deze warmtepompen kun je ISDE-subsidies aanvragen. Nefit Bosch heeft zo’n ventilatiewarmtepomp, de Bosch Compress 3800i EW , voor een beperkte oppervlakte tot 75 vierkante meter, die warmte en warmwater levert. Ook NIBE komt met vier uitvoeringen afhankelijk van het gevraagde vermogen: NIBE F370, NIBE F470, NIBE 730 en NIBE 750. Deze warmtepompen ventileren niet alleen de woning, maar leveren tegelijk centrale verwarming en zijn voorzien van een ingebouwde boiler voor warm water. Deze ventilatiewarmtepompen bestaan in verschillende vermogens 1,5 kW, 3 kW of zelfs 5 kW en worden voornamelijk toegepast in renovaties van appartementen. Hiermee heb je dus een individueel verwarmingssysteem terwijl de lucht wordt geventileerd en gefilterd.

©www.nibe.eu

Het is bijna kerst en tussen het regelen van de laatste boodschappen door kijk je om je heen. De post ligt nog op tafel, er slingert speelgoed rond en een grote schoonmaak gaat niet meer lukken. Toch wil je dat je gasten in een net huis binnenkomen. Met een strak plan kun je in precies zestig minuten de perfecte illusie van een schoon huis creëren. Zet de timer, doe je favoriete muziek aan en ga aan de slag.

Je begint waar je gasten binnenkomen. De hal is vaak een rommelige plek, zeker in de winter. Pak een grote mand of krat en gooi daar alles in wat er niet hoort: sjaals die niemand draagt, post, sleutels en rondslingerende tassen. Zet die mand tijdelijk weg in de berging, schuur of desnoods in je eigen kledingkast. Zorg dat er ruimte is aan de kapstok voor de jassen van je bezoek. Klop de deurmat even krachtig buiten uit en haal de stofzuiger snel door de gang. Als je hierna nog dertig seconden over hebt, veeg je met een doekje over de spiegel. Een schone spiegel en een lege vloer geven direct bij binnenkomst al het gevoel van een opgeruimd huis.

De woonkamer: sfeer boven perfectie

Door naar de plek waar jullie de meeste tijd zullen doorbrengen. In de woonkamer geldt nu de regel: opruimen is belangrijker dan boenen. Loop een rondje met een vuilniszak voor alles wat weg kan en een wasmand voor spullen die naar een andere kamer moeten. Maak de salontafel en bijzettafels helemaal leeg. Een leeg oppervlak oogt namelijk direct schoon, zelfs als je niet nat afneemt. Schud daarna de kussens op de bank flink op en vouw plaids netjes op. Haal de stofzuiger alleen door het midden van de kamer en langs de bank; vergeet de hoekjes en plinten, want daar kijkt vanavond niemand naar.

©Евгения Рубцова

Het toilet: kort maar krachtig

Dit is de enige plek waar je gasten echt even alleen zijn en stilzitten, dus hier moet het wel fris zijn. Gelukkig is de ruimte klein. Spuit wc-reiniger in de pot en laat dit even inwerken terwijl je de rest doet. Gebruik een wegwerpdoekje of een sopje voor de bril, de spoelknop, de deurklink en de kraan. Hang een schone handdoek op en controleer of er voldoende toiletpapier ligt. Heb je nog een geurkaarsje of geurstokjes? Zet die dan hier neer. Als het lekker ruikt, voelt je toilet al snel schoner aan.

Puntjes op de i in de keuken

Je hebt nu nog een kwartier over. Snel door naar de keuken. Zorg allereerst dat het aanrecht helemaal leeg is. Als het niet meer lukt om alles af te wassen, zet je de vuile vaat snel in de vaatwasser, ook als deze eigenlijk al vol is. Een andere slimme noodoplossing is om de vaat tijdelijk in een keukenkastje te verstoppen. Het gaat erom dat alles uit het zicht is. Haal tot slot nog even een doekje over het aanrecht en de kookplaat zodat alles weer fris oogt.

©APALKOV | MestoSveta - stock.adobe.com

Sfeer maken

Nu is het tijd voor de belangrijkste truc: het aanpassen van de verlichting. Dim de grote lampen en steek overal kaarsen en sfeerverlichting aan. Dat ziet er niet alleen heel gezellig uit, maar dat zachte licht zorgt er ook voor dat achtergebleven stof of verdwaalde kruimels niet meer opvallen. Tot slot doe je nog één ding voor de sfeer. Zet een raam op een kier voor frisse lucht of zet een pannetje op het vuur met wat water, kaneel en sinaasappelschil voor een heerlijke kerstgeur.

Klaar voor de bel

Kijk nu eens om je heen. Je huis is opgeruimd, het ruikt lekker en het is gezellig verlicht. Niemand die ziet dat je de bovenkant van de kasten hebt overgeslagen. Schenk wat te drinken voor jezelf in en adem uit. Laat die bel maar gaan!

Na een uitgebreid diner is de koffie vaak de afsluiter van de avond. In plaats van een standaard zwarte bak zet je met een paar simpele ingrediënten iets bijzonders op tafel. Je hoeft geen volleerd barista te zijn om indruk te maken; met wat kruiden of een restje chocolade geef je de koffie direct een feestelijke twist. Speciaal voor jou: vijf heerlijke koffierecepten.

Espresso met witte chocolade en kardemom

Witte chocolade is een goede match voor de sterke smaak van een espresso. Leg een paar blokjes witte chocolade onderin het glas en laat deze langzaam smelten door de hete koffie eroverheen te gieten. Als je een snufje kardemom door de melk mengt voordat je deze opschuimt, krijg je een heerlijke warme en kruidige geur. De kardemom zorgt ervoor dat de zoete chocolade niet de overhand krijgt, waardoor de koffiesmaak goed overeind blijft.

Tiramisu uit een glas

Je kunt de smaken van het bekende Italiaanse dessert ook gewoon drinken. Meng een sterke kop koffie met een drupje amandelsiroop voor de herkenbare smaak van amaretto, maar dan zonder de alcohol. In plaats van gewone melk kun je een mengsel van halfstijve slagroom en een beetje mascarpone bovenop de koffie leggen. Een flinke laag cacaopoeder over de room maakt het plaatje compleet. Dit koffierecept kan eigenlijk ook direct als vervanger van een dessert kan dienen, vooral het serveert met bijpassend koekje, zoals cantuccini of amaretti.

Mokka met sinaasappel en pure chocolade

De combinatie van pure chocolade en sinaasappel doet het altijd goed tijdens de feestdagen. Rasp de schil van een sinaasappel en roer dit samen met een blokje pure chocolade door je warme koffie totdat alles is opgelost. De olie uit de sinaasappelschil geeft een fris aroma dat heel goed samengaat met donker gebrande koffiebonen. Als je dit serveert met een klein stukje sinaasappelschil op de rand van het glas, ziet het er meteen feestelijk uit. De pure chocolade maakt de koffie wat dikker en voller, wat goed past bij een koude winteravond.

Karamel met een snufje zeezout

Gezouten karamel is al jaren populair en dat is niet zonder reden. Het zout versterkt namelijk de zoete tonen van de karamel en haalt tegelijkertijd de bittere randjes van de koffie af. Doe een scheutje karamelsiroop in je glas en voeg daar echt maar een heel klein beetje zeezout aan toe. Gebruik havermelk voor het schuim, omdat dit van zichzelf al een beetje romig en nootachtig smaakt. Het resultaat is een zachte koffie die het door de combinatie van zout en zoet bij bijna iedereen goed doet.

Koffie met honing en kaneel

Voor wie geen chocolade of room lust, is een combinatie van honing en kaneel een goed alternatief. Roer een goede lepel honing door de zwarte koffie en bestrooi de melkschuimlaag met wat kaneelpoeder. De honing geeft een andere soort zoetheid dan suiker en maakt de koffie zachter voor de keel. Het is een eenvoudige manier om een normale latte een feestelijke upgrade te geven met spullen die je waarschijnlijk al in je keukenkastje hebt staan. De geur van kaneel die van de warme melk afkomt, maakt meteen duidelijk dat het kerst is! 

©ID.nl

Zo maak je je koffie helemaal af

Je kunt de feestkoffie nog net wat mooier presenteren door aandacht te besteden aan de garnering. Een klein beetje kaneel, nootmuskaat of cacaopoeder op de melkschuimlaag doet bijvoorbeeld al wonderen. Gebruik een klein zeefje zodat de poeder gelijkmatig verdeeld wordt en er geen klontjes ontstaan. Voor een luxe effect kun je met een fijne rasp wat krullen van een blok pure of witte chocolade schaven. Dit smelt langzaam weg in het schuim en geeft bij elke slok een beetje extra textuur.

Ook met koekjes of fruit kun je creatief uit de hoek komen. Serveer de koffie met een typisch winters koekje op de schotel, zoals een speculaasje of een Italiaanse cantuccini. Een dunne reep sinaasappelschil die je even rond je vinger draait tot een krul staat erg chique aan de rand van het glas. Wil je echt uitpakken, dip de rand van het glas dan in wat water en daarna in suiker voor een bevroren effect. In plaats van een gewone lepel kun je tot slot een kaneelstokje in de koffie zetten, wat tijdens het drinken subtiel steeds meer smaak afgeeft.

Drie espressomachines voor je feestkoffie

De'Longhi PrimaDonna Soul

Dit apparaat van De'Longhi is een zeer uitgebreide volautomaat. Dankzij de 18 voorgeprogrammeerde recepten zet je met één druk op de knop een krachtige espresso of een zachte latte. Voor wie van variatie houdt, biedt dit toestel ook de mogelijkheid om de sterkte van de koffie nauwkeurig aan te passen, zodat je altijd die gewenste sterke kop koffie krijgt. De machine is bovendien via een smartphone-app te bedienen.

Siemens EQ.500

De Siemens EQ.500-serie staat bekend om het gebruiksvriendelijke display waarbij je de koffiespecialiteiten direct via sensorvelden selecteert. Naast de standaard espresso en latte beschikt dit apparaat over de zogenaamde 'aromaDouble Shot'-functie. Hiermee zet je een extra sterke koffie door middel van een dubbel maal- en zetproces, zonder dat de koffie een bittere nasmaak krijgt.

Melitta Barista Smart T

De Melitta Barista Smart TS blinkt uit in veelzijdigheid met maar liefst 21 voorgeprogrammeerde recepten. Een groot voordeel is de fluisterstille molen, waardoor je zonder veel lawaai geniet van versgemalen bonen. Dankzij het dubbele bonenreservoir kun je bovendien eenvoudig wisselen tussen een milde boon voor je latte en een krachtige variant voor de espresso. De machine is via een handige app op je smartphone te bedienen. Met de 'My Coffee Memory'-functie sla je de persoonlijke voorkeuren van acht verschillende personen op.