Windows bestaat vandaag 30 jaar. Op 20 november 1986 kwam Windows 1.0 uit, de eerste versie van het besturingssysteem dat later de wereld zou veroveren. Tijd om de andere versies van Windows eens onder de loep te nemen en te reviewen.

Windows 1.0

Hier begon het allemaal. Waar besturingssystemen in 1985 nog grotendeels bestonden uit zwarte vlakken met witte tekst was Windows het besturingssysteem dat computertaal virtueel maakte. De GUI maakte het onderscheidend, maar ook ondersteuning voor de muis en het meeleveren van programma's zoals een klok, een rekenmachine en een tekstverwerker legde het grondwerk voor wat nog zou komen.

Helaas werd Windows 1.0 een flop - het programma had een destijds astronomische 256 KB aan RAM nodig om überhaupt te draaien, laat staan om te multitasken. Bovendien waren er nog amper programma's voor het OS beschikbaar, en was Windows erg onduidelijk en onoverzichtelijk door het oerwoud aan opties.

Goed:
+ Ondersteuning voor de muis
+ Tekstverwerker
+ Je kon zien wat je deed
+ Multitasking

Minder goed:
- Had veel RAM nodig
- Weinig alternatieve programma's
- Onoverzichtelijk

Windows 2.0

Windows 2.0 werkte eveneens op 16 bit en had iets minder RAM nodig, en bevatte bovendien de eerste versies van Word en Excel. Helaas was het nog steeds te onduidelijk en wist Microsoft het nog steeds niet aan de man te brengen.

Goed:
+ Word en Excel
+ Iets sneller

Minder goed:
- Net zo veel RAM nodig
- Net zo onoverzichtelijk

Windows 3.0

Dit was waar Windows écht populair werd. Windows 3.0 introduceerde namelijk een héél handige en vooral essentiële upgrade: De Verkenner. Daarmee werd het makkelijker bestanden te beheren, wat bij het grote publiek wel aansloeg. Bovendien zag de UI er een stuk gelikter uit, en had de eerste Windows 3.1-update ook nog Mijnenveger aan boord.

Windows 3.0 was het eerste besturingssysteem dat als OEM werd meegeleverd op computers van andere fabrikanten, waardoor het heel aantrekkelijk werd om die te kopen.

Goed:
+ Mijnenveger
+ Verkenner
+ Mijnenveger

Minder goed:
- Draaide nog steeds over DOS heen

Windows 95

Windows 95 was één van de belangrijkste Windows-edities ooit. Er werden twee belangrijke dingen toegevoegd: Het startmenu, en Internet Explorer. Met het startmenu werd het computergebruik in één klap een stuk overzichtelijker, en met Internet Explorer kon iedereen direct het internet verkennen. Tel daarbij op dat Windows 95 het eerste OS was dat op 32-bit-architectuur draaide, waardoor het mogelijk was om krachtigere applicaties te maken.

Microsoft kreeg ook kritiek na Windows 95, omdat het zijn monopoliepositie te veel zou gebruiken om gebruikers aan de UI te krijgen. Een ander groot probleem was dat het het eerste OS was dat wijdverspreid werd, maar dat betekende ook dat er een frustrerend gebrek aan drivers beschikbaar was. Wilde je een printer werkend krijgen op Windows 95, dan kon je je weekend wel gedag zeggen...

Goed:
+ Browser
+ De start van het startmenu
+ 32 bit

Minder goed:
- Kleine quirks zoals het beroemde 'Press start to stop'
- Slechte ondersteuning voor drivers

Windows 98:

Windows 98 borduurde voort op Windows 95 en probeerde af te maken wat Windows 95 moest worden. Vrijwel alle programma's waren 32 bit, het OS draaide soepel en ging een stuk beter om met drivers.

Goed:
+ Stabiel
+ Alles 32 bit

Minder goed:
- Eigenlijk niks...

Windows ME:

Misschien wel de allerslechtste versie van Windows, voornamelijk door de notoir slechte instabiliteit. Het OS bracht vooral een flink aantal kekke multimedia-programma's, met Windows Media Player voorop, maar de kritiek was dat WMP ook gewoon als gratis download te krijgen was. Tel daarbij op dat het besturingssysteem programma's significant trager maakte dan Windows 98, en je hebt een bijzonder slecht stuk software op je pc staan. Van de andere kant zag het er wel een stuk moderner uit dan Windows 98, dus dat is er in ieder geval wel.

Goed:
+ Modern uiterlijk

Minder goed:
- Trager
- Onstabiel
- Overbodige upgrade

Windows XP

Dit is 'em. Naast Windows 7 misschien wel het fijnste besturingssysteem van Microsoft. Met Windows XP wist Microsoft precies de brug te slaan tussen zakelijke en persoonlijke gebruikers, en dat werkte bijzonder goed. Windows XP was snel, veilig, en werkte met zowat alle nieuwe hardware. Windows XP werd in april 2014 uitgefaseerd, maar dat weerhoudt bijvoorbeeld de Nederlandse overheid er niet van om het alsnog te gebruiken.

Goed:
+ Stabiel
+ Werkte plug n play met veel apparaten
+ Handig voor bedrijven

Minder goed:
- Had een wat speels uiterlijk
- Was moeilijker voor ontwikkelaars

Windows Vista:

Vista was een puinhoop. Goed, dat is eruit. Windows Vista ziet er heel anders uit dat XP - moderner, minder speels, met doorzichtige menu's en titelbalken. Ook had Vista meer aandacht voor veiligheidsfuncties, en maakte het de verschillende gebruikersaccounts minder verbonden met elkaar. Daardoor kreeg je vervelende pop-ups, ELKE KEER dat je iets wilde kopiëren of wat dan ook wilde doen.

Het grootste probleem waren echter de drivers. Omdat Vista met een fundamenteel ander systeem voor drivers werkte, moesten fabrikanten vaak compleet nieuwe drivers bouwen voor hun apparaten. Dat deden ze niet, waardoor Vista vrijwel geen ondersteuning had voor de meeste drivers.

Tel daarbij op dat Windows XP juist zo goed was, en Vista kwam koud op ons dak vallen. Tijd voor het volgende.

Goed:
- Modern uiterlijk
- Meer aandacht voor veiligheid

Minder goed:
- Geen ondersteuning voor drivers
- Pop-ups bij ALLES wat je deed
- Logge programma's, traag opstarten

Windows 7

Windows 7 moest de puinhoop van Vista rechttrekken, en deed dat met verve. Niet voor niets is Windows 7 nog steeds het meest gebruikte besturingssysteem ter wereld. Windows 7 had alle goede elementen van Windows XP, combineerde dat met de prima veiligheidsfeatures van Vista, maar zorgde dat het geheel stabiel én snel draaide. Daardoor ontstond een besturingssysteem dat voor iedereen geschikt was.

Wat Windows 7 vooral zo goed maakte was dat het niet op de voorgrond probeerde te treden. Het was onopvallend, gooide je niet dood met nieuwe features en flashy designs, maar deed wat het moest doen en liet je daarmee zelf de macht houden. Dat was anders dan Vista, dan heel nadrukkelijk aanwezig wilde zijn in je besturingssysteem - en wat eigenlijk ook heel anders is dan Windows 10. "It just works", als we de woorden van een beroemde concurrent mogen lenen. En voor de meeste mensen is dat heel prettig.

Goed:
+ Licht
+ Geen onnodige poespas
+ Stabiel
+ Brede ondersteuning

Minder goed:
- Stiekem een beetje saai

Windows 8

Wauw, ging het hier weer even mis. Microsoft was altijd de heerser van de desktop, maar worstelde al sinds 2007 met de opkomst van mobiele apparaten en touchscreens. Maar ja, in een tijd waarin Apple en Google dat wél heel goed kunnen kan een gigant als Microsoft niet achterblijven - en dat resulteerde in het schizofrene Windows 8. Daarin werd alles uit de voorgaande Windows-versies radicaal deur gewezen en werd de UI compleet overhoop gegooid. Het startmenu en het bureaublad werden vervangen door de beruchte 'Metro UI', dat bestond uit grote blokken die makkelijk te gebruiken waren op tablets. Ook de apps zelf werden vervangen, want ook die moesten bestaan uit grotere velden en knoppen, allemaal gericht op 'touch'.
Dat sloeg niet aan. Gebruikers konden maar niet wennen aan de UI en het marktaandeel Windows 8 kelderde hard. Na een tijdje besloot Microsoft met een tussenoplossing te komen met Windows 8.1, dat in ieder geval de optie gaf om weer het vertrouwde bureaublad en de taakbalk terug te krijgen. Dat was iets aantrekkelijker, maar kon gebruikers nog steeds moeilijk overtuigen.

Goed:
+ Prettig voor het handjevol tablet-gebruikers

Minder goed:
- De complete UI

Windows 10

Windows 10 gaat terug naar 'Windows as a service', een besturingssysteem dat constant wordt bijgewerkt en geüpdate. Windows 10 kwam 29 juli van dit jaar uit en moet 'het laatste OS' van Microsoft zijn. Het moet tegelijk geschikt zijn voor mobiele apparaten, maar is in de eerste plaats vooral een traditioneel desktop-systeem, met een startmenu, een bureaublad, en gewone Win32-applicaties. Ach, lees onze review van Windows 10 maar gewoon.

Goed
+ Traditioneel startmenu
+ Nieuwe features als Actiecentrum, virtuele bureaubladen, en Edge
+ Gratis

Minder goed:
- Voelt nog niet helemaal af
- Soms nog instabiel door ontbrekende compatibiliteit

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.