Waarom Linux? We kunnen beter zeggen: waarom niet?! Het is gratis, opensource, stabiel en veilig. Bovendien is voor vrijwel elk programma onder Windows een even goed (of beter) equivalent te vinden.

Er bestaat niet één Linux. Er zijn enorm veel distributies die op allerlei manieren van elkaar verschillen, bijvoorbeeld qua gebruiksgemak, uitstraling en prestaties op eenvoudige systemen. Leuk, want zo is er voor ieder wat wils. Voor de gemiddelde gebruiker die gewoon een goede desktopomgeving wenst, maar ook voor de zakelijke gebruiker, de hobbyist, de gamer, de creatieveling of de student.

01 Heel veel keuze!

Linux is in veel smaken beschikbaar. Sommige distributies beperken zich tot de basis, waarbij je naar wens kunt uitbreiden en je eigen keuzes kunt maken. Andere versies zijn al na de installatie erg compleet en kun je direct als alternatief voor bijvoorbeeld Windows of macOS gebruiken. Een belangrijke keuze is de desktopomgeving, die vrijwel de hele look & feel bepaalt. Bij Linux Mint kun je bijvoorbeeld kiezen voor Cinnamon, Mate of Xfce, Lubuntu gebruikt het lichtgewicht LXDE, terwijl bij elementary OS de speciaal hiervoor ontwikkelde Pantheon-desktopomgeving wordt ingezet, dat door zijn gebruiksvriendelijkheid (maar beperkte instellingsmogelijkheden) heel geschikt is voor overstappers van Windows en macOS. Elke desktopomgeving komt met een pakket aan hiervoor geoptimaliseerde toepassingen, zoals een pakketbeheerder waarmee je software kunt bijwerken en installeren.

©PXimport

Distributies volgen en vergelijken

©PXimport

02 Stabiele basis

Hoewel er heel wat exclusieve distributies zijn, leunen de meeste zelf weer op bijvoorbeeld Debian, Ubuntu of Arch Linux. Dat zorgt voor een stevig fundament en verzekert je ervan dat er veel software voor te vinden is. Evengoed zie je hier ook al verschillen: sommige distributies bieden het nieuwste van het nieuwste, andere zijn meer op stabiliteit gericht met daardoor soms wat oudere software. Een afgeleide distributie is – afhankelijk van je ervaringsniveau – soms een betere keuze. Neem bijvoorbeeld Manjaro, een van de populairste distributies van dit moment. Het heeft Arch Linux als basis, wat een opvallend snel, krachtig en lichtgewicht besturingssysteem is. Maar de installatie van alleen Arch Linux levert slechts een minimaal systeem op dat je verder moet uitbouwen met bijvoorbeeld de gewenste desktopomgeving, pakketbeheerder en software. Dat kán een voordeel zijn, maar is niet zo handig voor beginners. Manjaro daarentegen geeft je een volledige desktopomgeving met een heel pakket aan software, en is tijdens het gebruik juist gebruiksvriendelijk en toegankelijk terwijl je toch van de voordelen van Arch Linux profiteert.

©PXimport

03 Ook voor oudere systemen

Linux stelt geen hoge eisen aan het systeem. Zelfs op zwaar verouderde pc’s draait het meestal nog prima. Heb je minder dan 2 GB aan werkgeheugen, dan loont het wel om naar de wat lichtere distributies te kijken. Een extreem voorbeeld is Tiny Core Linux, dat voor een grafische desktop maar 16 MB geheugen vergt. Het is in de basis erg eenvoudig, maar je kunt wel precies de software toevoegen die je nodig hebt. Dat maakt het voor een antieke netbook wellicht een dankbare optie. Al geeft het iets ‘zwaardere’ Puppy Linux wel al meteen een veel bruikbaarder systeem, terwijl ook deze distributie maar zo’n 64 MB geheugen nodig heeft. Een leuker en completer systeem voor je netbook of laptop heb je met bijvoorbeeld Lubuntu, het daarvan afgeleide Peppermint OS en MX Linux. Als Windows niet vooruit te branden is op je systeem, is er zodoende altijd wel een vloeiend werkende Linux-distributie te vinden.

©PXimport

Hulpbron voor vastgelopen pc!

©PXimport

04 Gebruiksvriendelijk en vertrouwd

Natuurlijk is de overstap van Windows of macOS naar Linux even wennen, maar als je een gebruiksvriendelijke distributie selecteert, hoeft dat niet lang te duren. Wil je een omgeving die zo sterk mogelijk overeenkomt met Windows 10, dan is Zorin OS een mooie optie. Het neemt de Gnome-desktop als basis, maar dan met talloze aanpassingen en een heel pakket aan krachtige toepassingen. Met Zorin Appearance biedt het bovendien een handige toepassing om de vormgeving van de desktop verder aan te passen. Elke twee jaar komt een grote update uit. Dat maakt het wellicht de moeite waard om nog (heel even) op Zorin OS 15 te wachten, dat al wel als bèta verscheen. Het heeft Ubuntu 18.04.2 LTS als basis, waar tien jaar lang updates voor verschijnen.

Als je macOS van Apple gewend bent, is elementary OS een mooie optie. Net als Zorin OS is het gebaseerd op Ubuntu, maar het is wat verder versimpeld, waardoor de keuze uiteindelijk meer een kwestie van smaak is. Wil je eindeloos van updates genieten, dan is een distributie met zogenaamde rolling releases overigens ook een optie (zie kader).

©PXimport

Altijd up-to-date met rolling releases

©PXimport

05 Volop software en drivers

Ben je bang dat je bekende drivers en software gaat missen onder Linux? Dat hoeft niet. Vrijwel alle apparaten werken zelfs direct zonder dat je één driver hoeft te installeren. En nemen we Zorin OS even als voorbeeld, dan krijg je daar ook meteen een enorm pakket aan software bij. Release 15 komt bijvoorbeeld met Evolution, dat Microsoft Exchange-ondersteuning biedt, Firefox als standaardbrowser en het nieuwe LibreOffice 6.2. Die laatste vormt met zijn verfijnde gebruikersinterface een nóg beter alternatief voor de bekende Office-toepassingen. De Ubuntu-basis zorgt er bovendien voor dat er enorm veel aanvullende software voor te vinden is in de opensource gemeenschap. Bedenk ook dat veel games op Steam standaard al geschikt zijn voor Linux. En dankzij Wine met PlayOnLinux kun je – als dat nodig is – altijd nog bepaalde Windows-games en -software installeren en gebruiken in een eigen venster.

©PXimport

06 Eenvoudig uitproberen

Gezien de brede keuze aan distributies met Linux zul je relatief veel afwegingen moeten maken en wellicht zelfs eerst wat distributies moeten uitproberen. Gelukkig kan dat straffeloos en kosteloos. Een snelle en handige manier om distributies uit te proberen, is door ze een tijdje naast je huidige besturingssysteem te gebruiken in een virtuele machine. Installeer daarvoor bijvoorbeeld het gratis VirtualBox van Oracle en maak naar believen virtuele machines aan. Veel distributies kun je ‘live’ starten en uitproberen door het iso-image op een cd te branden of usb-stick te zetten. Een programma als Rufus is daarbij erg handig. Neem een usb-stick die groter is dan het iso-bestand. Voor de meeste distributies is 2 GB voldoende. De usb-stick is natuurlijk ook ideaal als installatiemedium.

©PXimport

07 Een van de veiligste besturingssystemen

Linux is een van de veiligste besturingssystemen. Virussen voor Linux bestaan wel, maar zijn erg zeldzaam. Natuurlijk helpt het dat Linux nog niet zo populair is als Windows, en daarom een minder aantrekkelijk doelwit is. Maar het is voor een virus ook lastiger om binnen te dringen in Linux en schade aan te brengen. Wat eveneens meewerkt is dat de broncode van Linux openbaar is en door een enorme groep ontwikkelaars wordt onderhouden. Een fout zal daardoor ook veel eerder worden opgemerkt en gedicht. En dan hebben we het nog niet eens over privacy gehad. Van Microsoft is bekend dat het veel informatie over haar gebruikers verzamelt, in Linux is dat een zeldzaamheid.

Amazon introduceerde kortgeleden een nieuwe generatie slimme speakers, waaronder de hier besproken Echo Dot Max. Volgens de fabrikant levert deze bescheiden luidspreker een verbeterde audiokwaliteit, terwijl de microfoon naar verluidt nauwkeuriger spraakopdrachten verwerkt. Met een adviesprijs van 109,99 euro is het ook nog eens een van de goedkopere smartspeakers in de markt. Hoog tijd voor een review!

Vergeleken met de voorgaande Echo Dot-speaker uit 2022 is het design ietwat op de schop gegaan. De behuizing oogt weliswaar nog altijd als een bolletje met als verschil dat er aan de voorzijde een stukje is 'afgesneden'. Je treft hier twee volumetoetsen en een aan-uitknop voor de microfoon. Rondom dit bedieningspaneel bevindt zich een blauwgekleurde ledring. Verder zit er aan de achterzijde een ingang voor de bijgesloten voedingsadapter.

©Maikel Dijkhuizen

Lichtgewicht wifi-speaker zonder accu

De bolvormige behuizing heeft een diameter van amper elf centimeter. Ondanks deze geringe afmetingen leent de wifi-speaker zich voornamelijk voor binnengebruik. Dit nieuwe model heeft namelijk, net zoals bij eerdere generaties het geval was, weer geen accu. Een gemiste kans, want de compacte constructie van 505 gram is in principe handzaam genoeg om ook als mobiele bluetooth-speaker te dienen.

De door ons geteste paarse uitvoering heeft naar onze smaak een nogal kitscherige uitstraling. Gelukkig is de Amazon Echo Dot Max er ook in een wit en grijs jasje. Die zien er al heel wat chiquer uit en zullen in jouw woonkamer niet misstaan. Het grootste deel van de kunststof behuizing is voorzien van een laagje stof. Dit materiaal voelt niet zo stevig aan zoals we bij veel bluetooth-speakers van onder andere JBL tegenkomen. Nou is dat niet zo'n probleem, want ten opzichte van weerbestendige speakers heeft dit exemplaar natuurlijk minder te lijden.

©Maikel Dijkhuizen

Verbinden en luisteren

De configuratie en bediening van het apparaat gebeurt via de Amazon Alexa-app op een smartphone. Dat gaat erg vlot. Na verbinding met wifi downloadt de Echo Dot Max eerst een firmwareupdate. In de behuizing zit trouwens een rappe wifi6E-adapter, waardoor het apparaat overweg kan met de snelste draadloze netwerken. Al met al duurt de configuratie slechts enkele minuten.

Je koppelt Spotify of een andere muziekdienst eenvoudig aan je Amazon-account. Zeg vervolgens hardop waarnaar je wilt luisteren. Met een spraakopdracht als “Alexa, speel Coldplay” hoor je binnen enkele ogenblikken de bijbehorende deuntjes. Gebruik je stem ook om bijvoorbeeld een liedje te skippen of het volume te wijzigen. De microfoon is zéér gevoelig. Zelfs zacht uitgesproken (fluister)opdrachten op enkele meters afstand verwerkt de speaker zonder morren.

Lees ook: Van mobiel naar desktop: waarom je Spotify op je pc moet proberen

De behuizing is weliswaar compact, maar toch slaagde Amazon erin om een tweeter en woofer te integreren. Kijken we binnen dezelfde prijscategorie naar de enigszins vergelijkbare Apple HomePod Mini, dan biedt dit nieuwe model van Amazon dus een extra audiodriver. Voor zo'n kleine speaker in deze prijsklasse hoef je uiteraard geen wonderen te verwachten, maar voor het opzetten van een achtergrondmuziekje voldoet dit product prima. Met name de hoge tonen klinken erg helder. Als we geconcentreerd luisteren, horen we ook een beetje bas. Deze lage tonen zijn ietwat ondervertegenwoordigd. Verder gaat het geluid op een hoog volume galmen en vervormen.

©Maikel Dijkhuizen

Smartspeaker met Alexa

Lange tijd legde Alexa van Amazon het af tegen de spraakassistenten van Google en Apple, maar sinds 2024 verstaat Alexa eindelijk ook Nederlands. Daarmee is de Echo Dot Max een serieus alternatief voor smartspeakers van de eerdergenoemde merken. Je kunt in de Alexa-app onder andere een wekker, timer, herinnering, agenda-afspraak en boodschappenlijst instellen.

De behuizing heeft een temperatuursensor, zodat je naar de kamertemperatuur kunt vragen. Je kunt ook allerlei andere verzoeken doen. Vraag bijvoorbeeld naar de weersverwachting of naar de leeftijd van een BN'er. Helaas gaat niet iedere stemopdracht even vlekkeloos. Zo weigert ons testmodel om een overzicht van het laatste nieuws af te spelen.

Een nuttige optie is dat je in huis andere smarthome-apparaten met Alexa-ondersteuning kunt bedienen, zoals slimme lampen, stekkers en thermostaten. Dat werkt eveneens via spraakopdrachten. Misschien komt de geïntegreerde aanwezigheidssensor goed van pas, zodat de smartspeaker geschikte apparaten zelfstandig kan in- en uitschakelen.

Amazon Echo Dot Max kopen?

Zoek je een slimme luidspreker met een redelijke audiokwaliteit voor het luisteren van achtergrondmuziek? Dan is de Amazon Echo Dot Max een interessante kandidaat. Dankzij een zeer gevoelige microfoon laat je allerlei stemopdrachten op deze smartspeaker los. Meestal verwerkt de Echo Dot Max probleemloos deze commando's, al gaat er soms ook weleens iets fout.

Heb je een pc met weinig opslagruimte dan loont het wellicht om in Windows 11 de bestandscompressie in te schakelen. Dan hebben we het niet over zip-archieven, maar de NTFS-compressie waarmee je bestanden, mappen en zelfs volledige schijven kunt verkleinen.

Eerst een waarschuwing

Dankzij compressie is het mogelijk om meer data op te slaan op dezelfde ruimte. In Windows 11 kun je NTFS (New Technology File System) aanspreken. Het nadeel van deze methode is dat het extra rekenkracht vraagt iedere keer dat je zo'n gecomprimeerd bestand opent. Hetzelfde gebeurt wanneer je na de bewerking het bestand sluit en er recompressie wordt toegepast. Gebruik deze methode dus voor data die je lange tijd niet gebruikt en waar extra laadtijd nauwelijks hinderlijk is.

Je kunt op deze manier ook een volledige schijf comprimeren, maar we raden af om dit met de opstartschijf te doen. Gebruik deze functie niet op usb-sticks en alleen op snelle schijven zoals ssd's. Het prestatieverlies zou teveel doorwegen. Bij jpg-afbeeldingen of mp3- of mp4-mediabestanden is de winst verwaarloosbaar.

Map comprimeren

Open Windows Verkenner en navigeer naar de map waarvan je de inhoud wilt verkleinen. Klik met de rechtermuisknop op de map en in het snelmenu selecteer je Eigenschappen. Open het tabblad Algemeen en klik op Geavanceerd. Bij de Geavanceerde kenmerken zie je onderaan Compressie en versleutelingskenmerken. Plaats een vinkje bij Inhoud comprimeren om schijfruimte vrij te maken. Klik op OK en klik daarna op Toepassen.

Selecteer indien nodig de optie Wijzigingen toepassen op deze map, submappen en bestanden en klik op de OK-knop. Net zoals voorheen kun je zo'n map openen en de bestanden bekijken in Verkenner. Om de volledige map te decomprimeren, open je opnieuw de Eigenschappen en volg je de beschreven stappen.

Station comprimeren

Het is mogelijk om een volledige schijf te comprimeren. Open Windows Verkenner en klik op Deze pc in het linkerdeelvenster. Klik met de rechtermuisknop op de opslagschijf die je wilt comprimeren. Selecteer onder het gedeelte Apparaten en stations de optie Eigenschappen. Daarna kun je opnieuw de optie aanvinken: Dit station comprimeren om schijfruimte te besparen.