ID.nl logo
Schijf kapot? Zo fix je 'm
© PXimport
Zekerheid & gemak

Schijf kapot? Zo fix je 'm

Hoewel de prijs van ssd’s bijna even snel daalt als de opslagcapaciteit toeneemt, voor opslag van echt grote hoeveelheden gegevens is de harde schijf nog altijd ongeslagen. Daarom zit er in elke nas en bijna elke pc minimaal één harde schijf. Ondanks dat we twee dingen zeker weten: ooit gaat die schijf kapot en dat moment komt altijd ongelegen. Wat moet je vooral wel en niet wanneer een harde schijf faalt. En hoe kunnen we vooraf de schade proberen te minimaliseren?

Tip 01: Nog veel schijven

Behalve op de eigen pc kun je bestanden opslaan op een externe schijf, in het netwerk op een nas en online in de cloud. Behalve bij de cloud geldt voor al deze opslag dat je zelf verantwoordelijk bent voor de beveiliging én de hardware. Vooral bij nas’en zal die hardware in bijna alle gevallen een harde schijf zijn, want die biedt nog altijd veel meer opslag tegen een veel lagere prijs dan de ssd. Hoewel de betrouwbaarheid van de harde schijf ook de laatste jaren nog steeds beter is geworden, door de bewegende delen weten we zeker dat elke harde schijf ooit fouten gaat maken of zelfs helemaal zal crashen. Lange tijd drukten hardeschijf-fabrikanten de betrouwbaarheid van een schijf uit in de ‘mean time between failure’ (de gemiddelde tijd tussen storingen), maar dergelijke cijfers zeggen eigenlijk niets. Het is een gemiddelde en een mechanisch apparaat als een harde schijf kan elk moment fouten maken of defect raken.

Tip 02: Welke opslag

Als je wilt weten welke opslag jij gebruikt voor jouw documenten en foto’s, kijk je het best eerst in Windows Verkenner. Start die (Windows-toets+E) en klik op Deze pc. Je ziet nu de indeling van de schijf of schijven. Dat kan één schijf zijn met één partitie, één schijf met meerdere partities en/of meerdere schijven met telkens een of meerdere partities. Veel meer dan een eerste indruk is dit dus niet. Klik daarom met de rechtermuisknop op Deze pc en kies Beheren / Schijfbeheer. Wacht dan even tot de informatie is geladen en kijk in het onderste deel van het midden van het scherm. Daar zie je de echte schijven weergegeven.

Wil je ook zien wat voor merk en model schijven het zijn, download dan de gratis versie van Speccy. Selecteer bij de installatie No thanks, I don’t need CCleaner / Install. Klik op Storage in het linkervenster. Rechts kun je door de verschillende opslagmedia scrollen: belangrijke informatie zijn het merk (kopje Manufacturer) en erboven in blauw het modelnummer. Hierop kun je googelen voor aanvullende informatie.

©PXimport

Tip 03: Gezondheid

Maar hoe gezond is nu elk van deze schijven? Dat lijkt lastig te zeggen, maar gelukkig ondersteunen alle moderne harde schijven ‘self-monitoring, analysis, and reporting technology’, afgekort s.m.a.r.t., als indicatie voor de gezondheid. Dit is een groot aantal metingen die de harde schijf doet en die wanneer een of meer ervan boven een bepaalde waarde komen, aangeven dat de schijf meer fouten maakt en mogelijk binnenkort stuk zal gaan. In Speccy zie je bij elke schijf deze s.m.a.r.t.-status weergegeven en eronder nog de vele meetwaarden die samen deze status bepalen.

Als alternatief kun je de Standard Edition van CrystalDiskInfo downloaden. Ook deze geeft per schijf alle s.m.a.r.t.-statistieken en de algehele gezondheidssituatie. Ook van een externe schijf kun je met tools als Speccy en CrystalDiskInfo de gezondheidsstatus uitlezen. Je sluit de schijf aan en daarna selecteer je hem in het s.m.a.r.t.-hulpprogramma.

©PXimport

Tip 04: Schijven in de nas

Een nas is een behuizing met een of meer harde schijven in het netwerk. De nas biedt functionaliteit vergelijkbaar met een harde schijf in de pc, maar dan voor meerdere pc’s tegelijk. Zo kun je op een nas vanaf elk apparaat in het netwerk bestanden zoals documenten en foto’s opslaan en wordt de nas ook veel gebruikt voor het bewaren van back-ups. Een belangrijk apparaat dus waarvan de harde schijven een essentieel onderdeel zijn. Ook hier is het dus belangrijk te weten welke schijven er in de nas zitten en of deze nog gezond zijn. Om dit te weten te komen log je met een admin-account in op de webinterface van de nas. De meeste nas-apparaten geven al direct bij het inloggen een gezondheidsoverzicht voor de hele nas en dat is inclusief de harde schijven. Is de status gezond, dan zijn dus ook de schijven gezond, maar is de status van de nas ongezond, dan zijn de schijven de eerste om naar te kijken. Kijk dan eerst bij de Meldingen en open daarna het onderdeel Opslagbeheer / HDD. De exacte plek verschilt per nas, maar elke nas biedt deze informatie.

©PXimport

Schijven registreren

Heb je een nieuwe harde schijf of computer gekocht, registreer dan de schijf of schijven bij de fabrikant. Dit is handig wanneer een schijf later problemen geeft en je garantie wilt claimen. Ga hiervoor naar de registratiepagina op de website van de fabrikant: bijvoorbeeld Western Digital, Seagate of Toshiba. Maak een account en log daarmee in. Voeg een nieuw product toe en registreer elke schijf door het juiste serienummer in te voeren. Dit kun je uitlezen met Speccy of CrystalDiskInfo. Vermeld ook de aanschafdatum en de winkel. Gaat een schijf stuk, log dan in op deze supportwebsite en selecteer de juiste schijf. Geef aan dat deze defect is en wacht dan de reactie van de fabrikant af. Als de schijf nog in de garantie zit, krijg je per e-mail aanwijzingen hoe je de defecte schijf moet verpakken en opsturen. Vaak krijg je dan na enkele weken een nieuwe schijf als vervanging opgestuurd.

©PXimport

Nieuwe harde schijf of computer gekocht? Registreer de harde schijf voor de garantie-afhandeling

-

Tip 05: Meerdere schijven

De opslag in een nas is op twee belangrijke punten essentieel anders dan de opslag in een pc. In een pc zit doorgaans maar één harde schijf en als er toch meerde harde schijven inzitten, zijn deze bijna nooit aan elkaar gekoppeld. Gaat één schijf stuk, dan heeft dat geen invloed op de andere schijven. In een nas zitten bijna altijd meerdere schijven en deze vormen samen vaak één opslagruimte. Via de nas-software kun je achterhalen hoeveel schijven er in de nas zitten (zie verderop). Of je opent de behuizing van de nas (wanneer deze is uitgeschakeld): het aantal schijven is dan eenvoudig te tellen. Vaak zitten de schijven ook in zogeheten sledes waarmee je ze eenvoudig uit de nas-behuizing kunt halen. Maak de sledes open en trek stuk voor stuk elke schijf eruit en noteer merk, model en opslagcapaciteit. Plaats deze daarna terug en herhaal dit dan met de volgende schijf. Om het via de software te doen, meld je je aan op de nas en kijk je bij het onderdeel Opslagbeheer.

©PXimport

Tip 06: Raid

Als meerdere schijven in een nas samenwerken heet dat een ‘raid’, redundant array of independent (soms ook: inexpensive) disks. De samenwerking kan als doel hebben om de opslag sneller te maken, of juist groter of veiliger. Er zijn meerdere typen raid, elk aangeduid met een cijfer. Welk raid-systeem mogelijk is, hangt af van het aantal schijven in de nas. Raid0 vereist minimaal twee harde schijven en is bedoeld om de nas sneller te maken: het biedt geen enkele bescherming tegen dataverlies. Ook raid1 vereist minimaal twee harde schijven: alle gegevens staan op beide schijven, zodat bij uitval van één schijf je geen gegevens verliest. Bij drie schijven en meer kun je ook kiezen voor raid5: deze vorm beschermt tegen één defecte schijf ongeacht het totale aantal schijven boven drie. Wil je beschermd zijn tegen twee defecte schijven, dan zijn vier schijven in combinatie met raid6 of raid10 nodig.

Zitten er dus twee schijven in de nas en vormen deze een raid-systeem, dan zorgt alleen raid1 ervoor dat je bij het falen van een harde schijf geen gegevens kwijtraakt. Om te zien welke raid-versie in een nas actief is, log je eerst in op de nas. Kies dan RAID of Opslagruimte en selecteer daar de RAID-groep of het Volume.

©PXimport

Jbod en shr/x-raid

Behalve raid is er nog een aantal mogelijke schijfconfiguraties voor een nas. De eerst is jbod (‘just a bunch of disks’). Hier zijn minimaal twee schijven voor nodig. Jbod voegt de opslagcapaciteit van de schijven samen tot één groot volume, maar biedt geen bescherming tegen een defecte schijf. Het heeft als voordeel boven raid0 dat gegevens per schijf worden bewaard, gaat één schijf stuk zijn alleen de gegevens van die schijf verloren. In die zin is het minder veilig dan een raid1, 5 of 10, maar veiliger dan raid0. Een tweede variant op raid zijn shr en x-raid. Shr is van Synology, x-raid van Netgear. In beide gevallen kiest de nas op basis van het aantal schijven de meest veilige manier van opslaan. Vanaf twee schijven zal dat dus raid1 of hoger zijn. Heb je tot slot een Drobo-nas dan hoef je je evenmin zorgen te maken, ook Drobo kiest zelf de meest veilige raid en biedt dus altijd maximale bescherming tegen dataverlies door een of meer defecte harde schijven.

©PXimport

Schijf defect?! Vooral geen paniek! Paniek is een slechte raadgever

-

Tip 07: Defecte schijf in pc

Geeft een harde schijf in een pc foutmeldingen, stop dan zoveel mogelijk het belasten van de betreffende schijf. Bewaar er geen bestanden meer op en installeer er geen software op. Noteer ook hoeveel gegevens er op de schijf staan en controleer wanneer deze voor het laatst zijn geback-upt. Verwijder de schijf uit de pc en installeer een nieuwe schijf. Zet daar Windows op en plaats dan de defecte schijf als extra schijf terug in de pc of gebruik een usb-dockingstation om de defecte harde schijf met de pc te verbinden. Open Windows Verkenner: is de defecte schijf daar nog te zien? Worden bestanden en mappen nog weergegeven? Kun je bestanden nog openen? Controleer op deze manier kort, zonder heel veel schijfactiviteit te veroorzaken, wat de status van de schijf is.

Nu kun je op de nieuwe (!) harde schijf een s.m.a.r.t.-monitoringtool zoals Speccy of CrystalDiskInfo installeren (zie tip 3) en dan proberen de s.m.a.r.t.-waarden van de defecte schijf uit te lezen. Werkt de defecte schijf nog enigszins gebruik dan Windows Verkenner om de bestanden (de belangrijkste het eerste) naar de nieuwe harde schijf te kopiëren. Of gebruik een back-upprogramma als Acronis True Image om een complete kopie van de schijf in één bestand op te slaan. Controleer vervolgens online de garantiestatus. Op sommige duurdere modellen harde schijven zit soms behalve garantie ook nog een recht op dataherstel. Fabrikant Seagate geeft dit bijvoorbeeld de eerste twee jaar bij elke IronWolf Pro- of BarraCuda Pro-schijf.

©PXimport

Tip 08: Laatste back-up

Ook belangrijk om te controleren is de laatste back-up. Dat geldt voor de gegevens op een computer, maar ook voor de nas (zie tip 9). Is het al lang geleden dan een back-up is gemaakt en staan er echt belangrijke gegevens op de harde schijf, overweeg dan alsnog een nieuwe back-up te maken. Het risico dat dit tot echt verlies van de gegevens op de schijf zal leiden is moeilijk in te schatten, dit verschilt van geval tot geval. Is er nog wel redelijk recent een back-up gemaakt, beredeneer dan welke bestanden en foto’s sindsdien aan de schijf zijn toegevoegd of zijn bewerkt, en kopieer alleen die bestanden via Windows Verkenner naar een nieuwe harde schijf. In Windows 10 is de back-up vervangen door de bestandsgeschiedenis. Of die actief is zie je via Start / Instellingen / Bijwerken en beveiliging / Back-up. Is hier geen station geconfigureerd, dan is er geen bestandsgeschiedenis. Klik dan op Ga naar Back-up maken en terugzetten (Windows 7) om te kijken of de back-upfunctie van Windows 7 (die ook in Windows 10 zit!) mogelijk gebruikt wordt. Is daar de status ‘Windows Back-up is niet geconfigureerd’ dan is er in elk geval met de standaard back-upfuncties van Windows nog nooit een back-up gemaakt.

©PXimport

Tip 09: Defecte schijf in nas

Raakt een schijf in een nas defect, dan is het afhankelijk van de schijf- en raid-configuratie, wat de impact daarvan is. In alle gevallen is actie nodig. Log in op de nas en zet zo nodig het geluidssignaal uit dat veel nas-apparaten geven wanneer de opslag beschadigd is. Controleer in het Opslagbeheer wat de oorzaak van het falen van de nas is en of het een of meer schijven betreft. In het gunstige geval is er één schijf defect en is de status van de nas dat het opslagvolume beschadigd is. In dat geval kan de defecte schijf worden vervangen door een nieuwe met minimaal dezelfde opslagcapaciteit. Verwijder de defecte schijf en plaats een nieuwe. Controleer in de webinterface van de nas of de nieuwe schijf wordt geaccepteerd.

©PXimport

Tip 10: Pariteit herstellen

Is de vervangende schijf in de nas geplaatst, dan zal de nas die eerst initialiseren. Dat wil zeggen dat de schijf wordt opgenomen in de raid-configuratie. Dit duurt niet heel lang. Wat daarna wel lang duurt (tot wel enkele dagen) is het opnieuw opbouwen van het raid-systeem, het volledig herstellen van de pariteitsconsistentie of de fouttolerantie. Dit gaat erg langzaam en is in de webinterface van de nas via Opslagbeheer te volgen. Belangrijk is de nas hier alle tijd en rust voor te geven. Normaal gebruik is mogelijk, maar plaats liever geen grote hoeveelheden nieuwe data op de nas zolang de partiteitscontrole nog niet is afgerond.

©PXimport

Tip 11: Vraag hulp

Heb je problemen met de nas of werkt het herstel van het raid-systeem niet zoals verwacht, maak dan gebruik van de mogelijkheid de nas-fabrikant op afstand de nas te laten controleren en vaak ook te repareren. Meerdere nas-fabrikanten bieden deze mogelijkheid en zetten daarbij de eigen kennis en kunde van hun product in ten behoeve van de klant. En dit werkt echt. Log in op de nas en ga naar het Ondersteuningscentrum. Meldt hier een probleem, kies Opslagbeheer / Volume vastgelopen als categorie. Geef een duidelijke omschrijving en voeg liefst een of meerdere screenshots toe. Het best doet u de melding in het Engels. Verstuur het bericht en wacht op een mail van de supportafdeling. Deze zal veelal reageren met het aanbod op afstand op de nas te kijken. Hiervoor kun je op de nas de Externe toegang inschakelen en deze met een wachtwoord beveiligen. In veel gevallen zullen de experts erin slagen je verder te helpen en gegevensverlies voorkomen.

©PXimport

Ten einde raad? Vraag dan de nas-leverancier om hulp

-

▼ Volgende artikel
Windows 11 installeren zonder Microsoft-account? Zo omzeil je de blokkade
© MG | ID.nl
Huis

Windows 11 installeren zonder Microsoft-account? Zo omzeil je de blokkade

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Microsoft vraagt in Windows 11 standaard om een Microsoft-account.

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

Via een opdrachtprompt tijdens de installatieproductie van Windows 11 kunnen we de blokkade voor het aanmaken van een gewoon account omzeilen.

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Met behulp van de opdracht start ms-cxh:localonly kunnen we toch een normaal account.

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt iedere accountnaam gebruiken die je wenst, en een wachtwoord opgeven hoeft nu nog niet.

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Via het Startmenu vraag je de eigenschappen van je account op.

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Klik op het onderdeel Wachtwoord om een wachtwoord toe te voegen aan je account.

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Hier geef je je wachtwoord op. De wachtwoordhint (geheugensteun) mag niet ook je wachtwoord.

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

▼ Volgende artikel
Wat is doomscrolling en hoe kom je ervan af?
© AK | ID.nl
Huis

Wat is doomscrolling en hoe kom je ervan af?

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

In dit artikel lees je:

☠️ Wat doomscrolling is ☠️ Waarom je maar blijft scrollen ☠️ Hoe je weet of jij een doomscroller bent ☠️ Wat je tegen doomscrollen kunt doen

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.

📵 Verveel je je zonder smartphone?

📘 Door een boek kun je urenlang scrollen!