De Raspberry Pi 3 is al een tijdje uit en het ziet er niet naar uit dat er snel een opvolger komt. Het ideale moment om eens terug te blikken in de vorm van een duurtest. In deze Raspberry Pi 3 model B review lees je hoe de minicomputer nog altijd zijn mannetje staat.

Een duurtest van de Rasberry Pi kan alle kanten uitgaan. Het apparaatje is immers heel veelzijdig. Gebruik je het als mediacenter, als mini-desktop-pc, als domoticacontroller, als weerstation, als vpn-router, als digitaal fotolijstje of als spelconsole? Het is allemaal mogelijk met dit kleine computerbordje.

We focussen ons in deze duurtest daarom op de toepassingen waarmee we zelf het langst ervaring hebben: een mediacenter met de hulp van LibreELEC en een domoticacontroller op basis van Domoticz. Daarnaast gaan we ook kort in op enkele belangrijke veranderingen van het laatste jaar in Raspbian, de officiële Linux-distributie van de Raspberry Pi. Want die softwarekant heeft niet stilgestaan, en dat heeft ook een belangrijke impact op de dagelijkse ervaring met je Raspberry Pi 3.

Raspberry Pi als mediacenter

De Pi is pas vanaf de Raspberry Pi 2 krachtig genoeg om dienst te doen als volwaardig mediacenter. Bij de oudere modellen ging dat niet altijd even comfortabel, met een stotterende interface als voornaamste frustratie. De Raspberry Pi 3, die nog krachtiger is dan zijn voorganger, is dan ook prima geschikt als mediacenter, ook voor 1080p-video. Je gebruikt daarvoor het best de ethernetpoort: de wifi-interface was bij mij soms te traag om video’s van de nas vlot af te spelen.

Ik werk daarvoor al lang met LibreELEC, de fork van OpenELEC door de belangrijkste ontwikkelaars van die laatste distributie. LibreELEC is een gespecialiseerde mediacenterdistributie: in tegenstelling tot Raspbian, waarmee je op je Raspberry Pi allerlei taken kunt uitvoeren, bevat LibreELEC alleen Kodi en enkele andere componenten om zijn taak als mediacenter uit te voeren. Daardoor start LibreELEC ontzettend snel. Het is het ideale besturingssysteem om van je Raspberry Pi 3 een mediacenter te maken. Je krijgt in het dagelijks gebruik alleen maar te maken met de interface van Kodi, die heel gebruiksvriendelijk is.

LibreElec troubleshooting

Als je je Raspberry Pi 3 op een ouder tv-scherm met een afwijkende resolutie aansluit, past het beeld misschien niet helemaal op het scherm, maar valt het van de rand. Gelukkig is dat op te lossen door je scherm te kalibreren. Die mogelijkheid vind je in de systeeminstellingen van Kodi, in System Settings / Display / Calibration als je de instellingen op Expert hebt ingeschakeld.

Ga daar naar de linkerbovenhoek en sleep het kader tot het juist aan de rand van je beeldscherm staat. Doe hetzelfde met de rechteronderhoek. Rechtsklik daarna op een willekeurige plaats om terug te keren naar de instellingen en de kalibratie toe te passen.

Soms herkent LibreELEC de resolutie van je beeldscherm niet. Dan dien je in het bootconfiguratiebestand /boot/config.txt van de Raspberry Pi 3 te duiken. Dat bestand wordt door de firmware van de Raspberry Pi gelezen nog voordat die Linux in het geheugen laadt.

Om dit configuratiebestand aan te passen, schakel je de Pi uit en koppel je het micro-sd-kaartje aan je pc. Windows koppelt dan de boot-partitie aan en opent deze in de Verkenner. Open het bestand config.txt en wijzig de configuratie. Op deze site vind je de mogelijkheden.

Daarna steek je het kaartje terug in je Pi en probeer je of de wijziging werkt zoals je verwacht. Indien niet, dan moet je opnieuw je Pi uitschakelen en het kaartje weer in je pc steken en de configuratie wijzigen. Dat is allemaal vrij omslachtig. Gelukkig hoef je zoiets maar één keer te doen.

©PXimport

Domoticacontroller met Domoticz

De Raspberry Pi 3 is met zijn lage stroomverbruik ideaal om langdurig ingeschakeld te blijven, bijvoorbeeld als controller voor je domoticasysteem. Hier draait al meer dan een jaar een Raspberry Pi 3 met Domoticz om mijn huis te besturen. Slechts zo nu en dan blijft het systeem hangen en het is me nog onduidelijk wat de oorzaak is, maar ik vermoed dat het eerder een softwareprobleem is. Na een herstart kan mijn domoticasysteem altijd weer een paar maanden verder.

De processorkracht van de Raspberry Pi 3 is ruimschoots voldoende om als domoticacontroller te dienen. Zelfs een Raspberry Pi 1 voldoet in veel gevallen nog, zij het dat je dan minder usb-poorten tot je beschikking hebt. Dat is bij de Raspberry Pi 3 wel handig: dankzij de vier usb-poorten zijn er gemakkelijk diverse usb-adapters voor Z-Wave en andere domoticaprotocollen aan te sluiten.

Een van de leukste aspecten van de Raspberry Pi als je zaken wilt automatiseren, zoals in een domoticasysteem, zijn de veertig gpio-pinnen. Daarop kun je allerlei hardware aansluiten, van gespecialiseerde printbordjes voor bijvoorbeeld communicatie op de 433 MHz-frequentieband tot losse sensoren of infrarood-leds.

Aan de softwarekant bestaan er talloze bibliotheken en programma’s om hardware via de gpio-pinnen aan te sturen. Vaak zijn het Python-projectjes die je eenvoudig van GitHub downloadt en installeert. Omdat er zoveel mensen met de Raspberry Pi experimenteren is bijna alles al wel eens gedaan en vind je er genoeg code en documentatie voor.

©PXimport

Trage usb-poorten

De Raspberry Pi 3 heeft een belangrijk zwak punt: zijn trage interne usb 2.0-hub en daardoor ook (omdat de ethernetpoort intern op de usb-hub is aangesloten) een trage ethernetpoort. Dat maakt zelfs deze nieuwste telg uit de Raspberry Pi-familie ongeschikt voor taken die snel veel gegevens moeten doorsturen via het netwerk. Een nas of een ownCloud- of Nextcloud-machine, het is allemaal mogelijk met de Raspberry Pi 3, maar ik heb het geprobeerd en vond de performance absoluut niet voldoende.

Er is nog niets bekend over de opvolger van de Raspberry Pi 3, maar fans wachten al jaren op een snellere ethernetinterface. Hoewel 10/100 Mbps ethernet voor toepassingen zoals hd-videostreaming volstaat, is gigabit-ethernet zeker welkom. En ook een upgrade naar usb 3.0 of zelfs een (e)sata-aansluiting zou interessant zijn. Beide aanpassingen zouden van de vierde versie van de populaire Raspberry Pi eindelijk een minicomputertje maken dat voor een zelfbouw-nas geschikt is. En nu we toch een verlanglijstje aan het opsommen zijn: hopelijk heeft de Raspberry Pi 4 ook eindelijk een aan- en uitknop en een realtime-klok met batterij.

Raspbian PIXEL

Ook al is de Raspberry Pi 3 al meer dan een jaar oud, op het gebied van software is er het laatste jaar het een en ander veranderd. In de officiële Linux-distributie voor de Pi, Raspbian, werd de desktopomgeving LXDE ingeruild voor de eigen desktopomgeving PIXEL (Pi Improved Xwindows Environment, Lightweight).

Een nuttige vernieuwing in PIXEL is dat je nu in de rechterbovenhoek van het scherm duidelijke pictogrammen te zien krijgt bij een te lage spanning (een bliksemflits) of als de temperatuur van je Pi oploopt (een thermometer), ook op de console. Zo zie je in één oogopslag wanneer de voedingsspanning voor je Pi 3 te laag is. Dat komt nog vaak voor als je zonder na te denken een willekeurige voedingsadapter pakt voor je Pi 3. De adapter moet toch minstens 2,5 ampère stroom kunnen leveren.

Het is ook goed dat de ontwikkelaars van de Raspberry Pi Foundation meer aandacht aan beveiliging schenken. Zo is de ssh-toegang sinds eind 2016 in Raspbian standaard uitgeschakeld. En als je ssh inschakelt en nog altijd het standaardwachtwoord ‘raspberry’ hebt voor de gebruiker ‘pi’, krijg je elke keer dat je via ssh of op je desktop inlogt een waarschuwing met de vraag om je wachtwoord te veranderen. Deze beveiligingsmaatregel moet misbruik van de vele Raspberry Pi’s wereldwijd moeilijker maken. Voor je het weet, maakt je Pi immers deel uit van een IoT-botnet.

Zoals bij alle beveiligingsmaatregelen maakt dit het wel wat omslachtiger voor de beginnende gebruiker. Die kon vroeger immers gewoon Raspbian op een sd-kaartje zetten, het kaartje in de Pi steken, deze opstarten en dan via ssh inloggen. Daarvoor was er geen enkele configuratie nodig en hoefde je ook geen toetsenbord en scherm aan te sluiten.

Om het inschakelen van ssh toch mogelijk te maken zonder toegang tot een toetsenbord en scherm, hebben de ontwikkelaars een nieuw bestand in het leven geroepen. Als je een bestand /boot/ssh aanmaakt op de micro-sd-kaart, schakelt Raspbian bij zijn eerste opstart ssh in en verwijdert de distributie het bestand.

©PXimport

Conclusie

Met de Raspberry Pi 3 bouw je zelf eenvoudig je eigen mediacenter, domoticacontroller, retrospelconsole of weerstation. Je kunt het zo gek niet bedenken of het is mogelijk. Ook de gpio-pinnen zorgen voor talloze uitbreidingsmogelijkheden. Het belangrijkste minpunt is de slechte usb- en netwerkperformance. We hopen dat de langverwachte Raspberry Pi 4 daar eindelijk iets aan gaat doen, zodat het apparaatje nog meer toepassingsmogelijkheden krijgt. Maar in ons huis doet het apparaatje al een jaar prima dienst als domoticacontroller en mediacenter.

De verkiezingen lijken nog ver weg, maar voor je het weet is het 29 oktober. Om te bepalen welke partij het best bij je past, bestaan er al jaren hulpmiddelen als StemWijzer en Kieskompas. Bij de juiste partij uitkomen is misschien niet zo lastig, maar: op welke persoon ga je stemmen? Een nieuwe AI-tool helpt je daarbij door het werk van Kamerleden zelf naast elkaar te zetten.

BeleidsRadar bundelt meer dan een miljoen parlementaire documenten in één omgeving. Denk aan Kamervragen, moties, stemmingen en debatbijdragen. Je kunt daar op twee manieren mee aan de slag: via gestructureerde overzichten per thema, zoals klimaat, zorg of onderwijs, of via een open gesprek met de assistent waarin je je vraag gewoon in het Nederlands stelt. Bij elk antwoord krijg je verwijzingen naar de brondocumenten, zodat je kunt doorklikken en zelf controleren.

De tool richt zich primair op zittende Kamerleden, omdat daarover de meeste concrete parlementaire data beschikbaar is. Voor nieuwe kandidaten zoekt de AI-assistent in andere bronnen, zoals gemeenteraden, Provinciale Staten of verkiezingsprogramma's.

Zo werkt het in de praktijk

Je start op https://beleidsradar.nl/kamerleden. Kies een thema of een Kamerlid, of stel een vraag in natuurlijke taal. Vraag je bijvoorbeeld: "Welke Kamerleden zijn voor verhoging of koppeling van de pensioenleeftijd aan de levensverwachting?", dan vat de assistent samen welke partijen en Kamerleden zich daar in het verleden voor uitspraken, met links naar wetsvoorstellen, moties en stemmingen. Het gaat dus om wat er daadwerkelijk is ingediend of gesteund, niet om losse uitspraken in de media.

Wil je juist inzoomen op een persoon, dan zie je per Kamerlid waar hij of zij veel aan werkt en hoe er in de afgelopen periode is gestemd. Dat geeft snel gevoel bij iemands dossierkennis en prioriteiten.

Geen kant-en-klaar stemadvies

Verwacht geen pasklare steminstructie als "Ben je voor een lagere pensioenleeftijd, kies dan kandidaat X". De assistent helpt je vooral om relevante stukken te vinden en verbanden te zien. Bij heel specifieke vragen kan het systeem soms nog geen direct antwoord geven. Op een vraag als "Wie stemde vóór de motie van Soepboer en Grinwis over subsidies voor verduurzaming van veerdiensten?" kwam er geen kant-en-klaar overzicht. Je kunt dan wel meteen doorklikken naar de motie zelf, waarna je de stemming handmatig kunt nalopen. Zie de dienst dus als hulpmiddel om je te verdiepen, niet als adviesmachine die vertelt waar je op moet stemmen.

Voor wie is deze tool interessant?

BeleidsRadar is vooral iets voor kiezers die verder willen kijken dan partijprogramma's of campagnebeloftes. Wil je weten wat een Kamerlid in de afgelopen periode concreet heeft gedaan, dan helpt dit systeem om feiten boven tafel te krijgen. Zo kun je je beter oriënteren op de persoon achter de partij.

Transparantie en controle

Kunstmatige intelligentie maakt fouten en is nooit volledig neutraal. Daarom toont BeleidsRadar bij elke reactie de gebruikte bronnen. Dat helpt bij controle en maakt duidelijk waar conclusies vandaan komen. Blijf zelf scherp: vergelijk meerdere documenten, kijk naar de context van een stemverklaring en weeg recente ontwikkelingen mee.

Toegang en periode

De dienst is gratis te gebruiken tot en met 29 oktober. Je kunt dagelijks vijf gesprekken voeren met de assistent en daarnaast door de thematische overzichten bladeren. Beginpunt: https://beleidsradar.nl/kamerleden.

Met de nieuwe Tensor G5-chip voor slimmere AI-functies, een helderder scherm en Pixelsnap voor magnetische accessoires probeert Google je te overtuigen een Pixel 10 Pro aan te schaffen. Maar met een adviesprijs van minimaal 1099 euro kan dat nog lastig worden.

De Google Pixel 10 Pro behoudt het herkenbare ontwerp van zijn voorgangers, met de horizontale camerabalk en platte zijkanten. De constructie bestaat uit een aluminium frame en een beschermlaag van Gorilla Glass Victus 2 aan de voor- en achterzijde. Het toestel beschikt daarnaast over een IP68-certificering voor stof- en waterbestendigheid. Naast de nieuwe kleuren Jade (lichtgroen) en Porselein (roomwit) heeft de 10 Pro een functionele toevoeging: Pixelsnap. Dit is een magnetisch systeem voor draadloze Qi2-opladers (vergelijkbaar met MagSafe op iPhone).

Het toestel is uitgerust met een Super Actua oleddisplay van 6,3 inch. Het scherm heeft een variabele verversingssnelheid die kan oplopen tot 120 Hz. Dat resulteert in een vloeiende weergave van bewegende beelden. Google heeft de maximale piekhelderheid verhoogd naar 3300 nits. Daardoor kun je in vrijwel elke omgeving goed zien wat er op het scherm gebeurt, zelfs wanneer het buiten erg zonnig is. De resolutie en overige basisspecificaties van het scherm zijn verder gelijk gebleven ten opzichte van de Pixel 9 Pro van een jaar eerder.

©Wesley Akkerman

©Wesley Akkerman

Nieuwe Tensor-processor

De nieuwste Pixel wordt aangedreven door de Tensor G5-processor, die (uiteraard) geoptimaliseerd is voor AI-taken en soepele prestaties levert bij dagelijks gebruik. Hoewel de chip een duidelijke verbetering is ten opzichte van zijn voorganger, loopt-ie toch achter op wat de concurrentie te bieden heeft, zoals Samsung en Apple. Dat is in de praktijk gelukkig zelden merkbaar, behalve bij zeer zware games. Standaard is het toestel uitgerust met een ruime 16 GB aan werkgeheugen, waardoor multitasking geen enkel probleem vormt voor de Pixel 10 Pro.

Het toestel beschikt bovendien over een 4870mAh-batterij die het gemakkelijk een dag volhoudt. Opladen kan met een vermogen van 30 watt, waarmee je de batterij in ongeveer anderhalf uur volledig oplaadt. Een belangrijke vernieuwing is, zoals gezegd, de ondersteuning voor de Qi2-standaard voor draadloos opladen. Dankzij het ingebouwde Pixelsnap-magneetsysteem kun je de telefoon eenvoudig uitlijnen met ondersteunde draadloze laders. Veel reeds beschikbare magnetische accessoires werken gewoon met de Pixel 10-lijn.

©Wesley Akkerman

©Wesley Akkerman

Veel ontbrekende functies

De Pixel 10 Pro draait op Android 16 en mag daarnaast rekenen op zeven jaar aan software- en beveiligingsupdates (net zoals de andere Pixels). Dat garandeert een lange levensduur met toegang tot toekomstige functies en de nieuwste beveiliging. De nieuwe Android-versie kenmerkt zich door veel kleine aanpassingen door te voeren. De verschillende iconen in de statusbalk ogen wat voller en speelser, terwijl de toevoeging van transparante elementen het systeem wat levendiger maakt. Het strakke en saaie karakter is daardoor verdwenen.

Verder valt vooral op dat de Pixel 10 Pro zijn potentie in Nederland niet waarmaakt. Jaarlijks presenteert Google een hoop AI-functies die de aanschaf voor een Pixel kunnen maken of breken, maar die zijn zelden beschikbaar in de Benelux. Opties die nu schitteren in afwezigheid zijn Magic Cue, Ask Photos en Live Call Translate. Hoewel, die laatstgenoemde functie wérkt technisch gezien wel in de Benelux, maar niet in de lokale talen. Die kun je dus alleen in het Engels gebruiken, wat de inzetbaarheid op dagelijks niveau drastisch vermindert.

100x inzoomen of AI?

Verder is de Google Pixel 10 Pro uitgerust met een bekend en veelzijdig camerasysteem, bestaande uit een hoofdcamera van 50 megapixel en een ultragroothoeklens en telelens met 5x optische zoom (allebei 48 megapixel). Hoewel de hardware grotendeels ongewijzigd is ten opzichte van vorig jaar, is de fotokwaliteit nog altijd indrukwekkend. Dankzij Googles geavanceerde beeldverwerking levert het toestel onder de meeste lichtomstandigheden scherpe, consistente en gedetailleerde foto's met een uitstekend dynamisch bereik. Zo kennen we de Pixel.

Een nieuwe functie is de 100x Pro Res Zoom, die AI gebruikt om objecten op grote afstand dichterbij te halen. De resultaten hiervan zijn wisselend: de functie kan effectief zijn voor landschappen of architectuur, maar heeft de neiging om details zoals tekst onjuist te reconstrueren (eigenlijk zoals veel AI-diensten dat nu ook al doen). In situaties met weinig licht neemt de algehele prestatie van het camerasysteem af, met name bij de ultragroothoek- en telelens. Ook de videokwaliteit in het donker blijft een aandachtspunt voor het toestel.

Pixel 10 Pro kopen?

Hoewel Google best wat vraagt voor het toestel en de Pixel 10 Pro op behoorlijk wat punten achterloopt op de concurrentie, zijn we toch enthousiast over het apparaat. De 10 Pro is namelijk een capabele en compacte smartphone, die lekker in de hand ligt en perfect presteert voor alledaags taken. Zo eerlijk moeten we dan ook weer zijn. Het beeldscherm laat weinig te wensen over, de foto's komen over het algemeen goed uit de verf en de batterijduur is acceptabel. We laden onze smartphones meestal toch wel elke dag of anderhalve dag op.

Ja, de Pixel 10 Pro mist flink wat AI-functies in Nederland. Maar veel mensen verzetten zich nog altijd tegen dergelijke functionaliteit, waardoor ze die ook niet zullen missen. Dan ligt de focus op software (die veel speelser en duidelijker is) en algemene cameraprestaties, en op die vlakken scoort Google gewoon goed. Een ander nadeel is dan misschien nog de oplaadsnelheid, maar ook daar kun je prima omheen werken. Het allergrootste struikelblok is en blijft de prijs. Voor minimaal 1099 euro krijg je bij de concurrentie, technisch gezien, meer waar voor je geld.