Bijna elk modern moederbord is tegenwoordig voorzien van een raid-controller. Handig, want zo kunt u meerdere schijven combineren tot één grote. Maar wist u dat u met raid de prestaties van uw harde schijf kunt verdubbelen of dat u uw data dankzij raid beter kunt beveiligen? Ook een combinatie van deze twee is mogelijk. In dit dossier vertellen we u alles over raid, en sluiten we het artikel af met een korte workshop.

Raid is een afkorting die staat voor 'redundant array of independent/inexpensive disks', wat zoveel betekent als 'een verzameling losse schijven die samen een array (bundel) vormen'. Met andere woorden: met raid combineert u meerdere harde schijven tot één schijf, met als doel de prestaties te verbeteren of de op de harde schijven opgeslagen informatie beter te beveiligen. Beveiligen betekent in deze context het beveiligen tegen beschadiging of verlies door het defect raken van één of meer harde schijven. Dataverlies door virussen of ander onheil van buitenaf valt hier niet onder. Raid: veilig! Omdat raid data zo goed beveiligt, wordt het al jaren gebruikt in datacenters en -servers waar de bescherming van de opgeslagen informatie van cruciaal belang is. Raid wordt in dit soort toepassingen voornamelijk gebruikt waarvoor het oorspronkelijk bedoeld is, namelijk om een harde schijf met belangrijke informatie te kunnen spiegelen op een tweede. Mocht één van deze harde schijven defect raken, dan gaat de informatie niet verloren omdat de tweede harde schijf een exacte kopie is van de eerste. In de loop der jaren zijn er verschillende vormen van raid bijgekomen die ook interessant zijn voor de consument. Verderop in dit artikel leggen we uit welke vormen van raid er zijn. Raid-controller Op veel moederborden zit tegenwoordig standaard een raid-controller – deze stuurt de raid-configuratie aan. Zo hebben de duurdere Intel Pentium 4 en AMD Athlon moederborden standaard ondersteuning voor raid met serial ata (sata) harde schijven. Raid met ata of sata harde schijven biedt in principe dezelfde mogelijkheden als het ouderwetse scsi-raid, het verschil zit hem echter in de ondersteuning van de diverse vormen (raid levels) van raid en de betrouwbaarheid. Een scsi of ata/sata raid-controller is in principe niets meer dan een harde schijf-controller met meerdere kanalen, met extra ingebouwde mogelijkheden om meerdere schijven op één controller aan te sluiten en vervolgens te combineren in verschillende configuraties. Raid0 De verschillende configuraties van gecombineerde harde schijven zijn beter bekend onder de naam 'raid levels'. Uit de naam van het raid level kunt u afleiden hoe de schijven geconfigureerd zijn. Raid0 – of 'striping' – is een configuratie die de beste prestaties levert maar wel de meest onveilige is. Raid0 werkt als volgt: stel dat u een bestand van 100 MB wilt wegschrijven naar een 80 GB harde schijf. Dat kost tijd, maar hoeveel tijd het kost is afhankelijk van de maximale schrijfsnelheid van de harde schijf. Stel nu dat u twee identieke 80 GB harde schijven hebt, en dat u naar iedere schijf tegelijkertijd 50 MB – de helft van het bestand – wegschrijft. Het wegschrijven van het 100 MB grote bestand gebeurt nu in de helft van de tijd; iedere schijf schrijft immers 50 MB weg in de helft van de tijd die nodig is om een 100 MB groot bestand weg te schrijven. Kort gezegd leest en schrijft een raid0 array van twee 80 GB schijven data tweemaal zo snel als een enkele 80 GB schijf. Snel, maar niet veilig Een ander voordeel van een raid0-configuratie is dat u de capaciteiten van de harde schijven bij elkaar mag optellen. Het verdelen van de data over de verschillende harde schijven komt voor rekening van de raid-controller, want de pc ziet simpelweg een grote, snelle, harde schijf. Er zit echter wel een addertje onder het gras; mocht namelijk één van de harde schijven in de array defect raken, dan is het onmogelijk om de informatie die op deze schijf opgeslagen was, terug te krijgen. U mist dan de helft van de data met als resultaat dat de array in zijn geheel onbruikbaar is geworden. Daarom is een raid0 array eigenlijk alleen daar geschikt waar de bescherming van de informatie minder belangrijk is dan de prestaties van de raid-array. Raid1 Raid1 – of mirroring – kan de opgeslagen informatie veel beter beveiligen dan raid0; Raid1 gebruikt namelijk twee harde schijven waarbij de tweede een exacte kopie is van de eerste. Mocht een van de beide schijven dus defect raken, dan gaat de informatie niet verloren. Een nadeel is wel dat de opslagcapaciteit van de tweede schijf verder niet benut wordt, dus in het geval van twee 80 GB harde schijven blijft de totale opslagcapaciteit 80 GB. Raid0+1 Raid0+1 is een combinatie van raid0 en raid1. Raid0+1 combineert de prestaties van een raid0-array met de bescherming van een raid1-array. Groot nadeel is echter wel dat u hiervoor maar liefst vier harde schijven nodig hebt, waarvan er twee alleen gebruikt worden om de data te spiegelen. Net als bij raid1 wordt de opslagcapaciteit van deze harde schijven verder niet benut, wel zijn de prestaties een stuk beter. Raid5 Raid5 is eigenlijk een verdere uitwerking van raid0+1. Raid5 maakt gebruik van parity-informatie die berekend wordt uit de harde schijven in de array. Op elke schijf wordt een deel van deze informatie opgeslagen. Voor een raid5 array zijn minimaal drie harde schijven nodig. Op elke schijf wordt een deel van de parity informatie opgeslagen; we verliezen dus maar een klein deel van de beschikbare opslagcapaciteit. Mocht een van de drie schijven defect raken, dan worden bij de installatie van een nieuwe schijf de data herberekend uit de informatie op de twee andere schijven. Er zijn nog andere vormen van raid die we hier buiten beschouwing laten, omdat die niet worden ondersteund door de gangbare raid-controllers. Raid3 en raid1+0 worden bijvoorbeeld vooralsnog alleen gebruikt in datacenters en voor grote databases waarbij vaak tientallen scsi-schijven en raid-controllers gebruikt worden. Raid 5 komt u echter niet vaak tegen, omdat de populaire raid-controllers deze standaard niet ondersteunen. Ook is raid5 niet terug te vinden bij de moederborden met een geïntegreerde raid-controller. Jbod Sommige raid-controllers hebben naast het ondersteunen van raid levels, nog een extra optie: jbod, ofwel 'just a bunch of disks'. U kunt dan meerdere harde schijven combineren tot één grote schijf. Het voordeel is dat u de verschillende schijven als één schijf kunt benaderen, voordelen in prestaties levert het echter niet op. Een groot nadeel van jbod is dat u gemakkelijk data kunt kwijtraken als een van de schijven defect raakt, bijvoorbeeld als een gedeelte van een bestand op de defecte schijf stond en de rest op de andere schijven in de array. U bent dan het hele bestand kwijt, ookal stond slechts een klein deel ervan op de defecte schijf. Wat hebt u nodig? Om een pc met een raid-configuratie uit te rusten hebt u minstens twee identieke harde schijven nodig (meer hierover leest u onder 'Waar moet u op letten?') en een raid-controller. Bij moderne moederborden zit een raid-controller vaak al op het moederbord. Dat scheelt weer in de aanschaf. Houd er echter rekening mee dat de meeste van deze raid-controllers slechts een beperkt aantal mogelijkheden bieden. Een ander nadeel is dat u een geïntegreerde raid-controller niet mee kunt verhuizen naar een nieuwe pc. Maar het belangrijkste nadeel is misschien wel dat u bij een defect moederbord ook de harde schijven niet meer kunt benaderen. Gebruikt u de pc dus voor belangrijke zaken en is de beschikbaarheid van de opgeslagen informatie van doorslaggevend belang, kies dan altijd voor een losse raid-controller; deze is eenvoudiger te vervangen of in een andere pc te plaatsen om weer bij uw data te kunnen. Welke schijf kiest u? De keuze tussen ata, serial ata en scsi is afhankelijk van de toepassing en of er wel of geen raid-controller op het moederbord aanwezig is. Is het moederbord voorzien van een ata raid-controller, dan configureert u met twee identieke (s)ata harde schijven eenvoudig een raid0- of raid1-array. Wat prestaties betreft doen ata en serial ata niet voor elkaar onder, maar scsi heeft duidelijk een streepje voor op ide, zowel qua prestaties, maar zeker wat betreft de betrouwbaarheid. Helaas betaalt u voor een scsi raid-controller en een aantal scsi-schijven een veelvoud van wat een vergelijkbare configuratie met ata/serial ata kost. Voor gebruik met de snelste pc's (bijvoorbeeld voor videobewerking) geniet een serial ata raid-configuratie de voorkeur, omdat de nieuwste harde schijven met hoge opslagcapaciteit tegenwoordig alleen nog met een serial ata-aansluiting zijn uitgevoerd. Uiteraard kan het ook zonder raid-controller. Zowel Windows 2000 als Windows XP kunnen met behulp van software een raid-array configureren, maar de mogelijkheden zijn dan wel beperkt. Zo is het onder Windows 2000 en XP alleen mogelijk een raid0-array te configureren, raid1 en raid5 worden alleen ondersteund in Windows 2000 Server en Windows 2003 Server. Daarnaast blijft het een software-oplossing. Mocht er dan iets fout gaan met Windows, dan is de kans groot dat ook de raid-array beschadigt raakt en de opgeslagen informatie verloren gaat. Waar let u op? Wilt u optimaal gebruik maken van raid, dan moet u op een aantal dingen letten. Deze zijn van toepassing op zowel een configuratie met scsci- als met (s)ata-schijven. Wilt u bijvoorbeeld een raid0-configuratie aanschaffen om de prestaties van uw pc wat op te schroeven, houd er dan rekening mee dat de harde schijven die u gebruikt identiek zijn, zowel qua grootte maar ook wat fabrikant en type betreft. Het heeft dus weinig zin om een oude 20 GB schijf te combineren met een nieuw 120 GB exemplaar; de nieuwe snelle schijf zal nu op de oude moeten wachten met iedere lees- en schrijfoperatie. Resultaat: een systeem dat maar weinig sneller is dan voorheen. In principe is het wél mogelijk om meerdere schijven van ongelijke opslagcapaciteit te combineren, bijvoorbeeld een 80 GB harde schijf met één van 120 GB, maar de totale opslagcapaciteit van de array is dan afhankelijk van de kleinste harde schijf. In dit geval wordt de totale opslagcapaciteit van de array dan 160 GB, 2x 80 GB. U gooit dan 40 GB weg, omdat die niet gebruikt kan worden – nog een reden om voor een raid0 array alleen identieke schijven te gebruiken. Hetzelfde geldt voor de andere raid levels; ook hier hebt u in principe identieke schijven nodig en is (bij een verschil in capaciteit) de totale opslagcapaciteit afhankelijk van de kleinste schijf. Wat kost raid? Serial-ata raid0/raid1 Promise FastTrak S150 TX4 kit € 90 2x Seagate Barracuda V 80 GB SATA € 160 (2x € 80) Totaal € 250 Serial-ata raid0+1 Promise FastTrak S150 TX4 kit € 90 4x Seagate Barracuda V 80 GB SATA € 320 (4x € 80) Totaal € 410 Scsi raid0/raid1 Adaptec ASR-2010S Kit € 290 2x Seagate Cheetah 10K.6 73,4 GB € 520 (2x € 260) Totaal € 810 Scsi raid0+1 Adaptec ASR-2010S Kit € 290 4x Seagate Cheetah 10K.6 73,4 GB € 1040 (4x € 260) Totaal € 1330 En als het mis gaat? Raid1 moet ervoor zorgen dat – als er iets misgaat in uw pc – de informatie op twee plaatsen is opgeslagen en u dus goede kans hebt om alle informatie weer terug te krijgen. Met raid0 verliest u bij een defect altijd uw informatie, net zoals bij een defecte schijf in een pc zonder raid array. Raakt één van de twee, of meer, harde schijven defect, dan zal de raid-controller u direct alarmeren dat er een defect is opgetreden en zal hij aangeven welke schijf defect is geraakt zodat u deze kunt vervangen. Omdat de meeste harde schijven tegenwoordig voorzien zijn van 's.m.a.r.t.' – self monitoring, analysis, and reporting technology – zal de schijf zelf ruim van tevoren aangeven dat de kans op een defect toeneemt. In dat geval doet u er verstandig aan de schijf spoedig te vervangen door een nieuw exemplaar, zeker in een raid0-configuratie. Nieuwe schijf en dan? Hebt u de nieuwe schijf gemonteerd en aangesloten, dan zal de raid-controller bij een raid1-configuratie direct beginnen met het spiegelen van de oude schijf, zodat belangrijke informatie snel weer is veiliggesteld. Afhankelijk van de grootte en snelheid van de harde schijven neemt dit enige tijd in beslag. U kunt de pc op dat moment het beste niet gebruiken, maar hem eerst deze bewerking laten afronden. Alleen dure scsi-controllers maken het mogelijk om tijdens dit herstel van de array de pc normaal te gebruiken. Dit komt voort uit de behoefte van servers en andere toepassingen die continue beschikbaar moeten zijn. Hebt u uw pc uitgerust met een raid0-array dan is bij een defect aan één van de schijven alle informatie verloren gegaan, en rest u niets anders dan weer vanaf het begin te beginnen. Conclusie Raid0 is prima geschikt om uw pc beter te laten presteren. Mits op de juiste manier geconfigureerd (dus met identieke schijven) levert raid0 betere prestaties dan een enkele harde schijf zonder dat u daarvoor andere delen van de pc hoeft te vervangen. Door de betere prestaties boekt u winst bij applicaties en games die veelvuldig data van en naar de harde schijf lezen en schrijven tijdens het gebruik. Ook audio/video-(semi)-professionals kunnen hun voordeel doen met raid0, aangezien grote bestanden veel sneller geopend en weggeschreven worden en er continue een hogere doorvoersnelheid beschikbaar is. Raid1 is puur bedoeld om belangrijke informatie te beschermen en biedt wat dat betreft een prima oplossing. Raid1 spiegelt alle data die op de harde schijf is opgeslagen op een tweede schijf en zorgt zo voor extra veiligheid mocht één van deze schijven defect raken. Raid0+1 is feitelijk een combinatie is van raid0 en 1 en biedt de prestaties van een raid0-array gecombineerd met de veiligheid van een raid1 array, door gebruik te maken van vier schijven die aan elkaar gespiegeld zijn. Raid 5 is eigenlijk geen optie, omdat deze standaard niet door de populaire raid-controllers wordt ondersteund. In 7 stappen naar een raid-configuratie Stap 1: Controleer of u alle benodigde kabels en stekkers hebt. De meeste serial ata harde schijven hebben een afwijkende stekker voor de voeding; hiervoor worden meestal verloopstekkers bijgeleverd. Voor de installatie van twee ata/serial ata schijven hebt u twee ata/serial ata-kabels nodig en twee vrije 5-1/4-inch voedingsstekkers; bij vier harde schijven uiteraard het dubbele aantal. Stap 2: Installeert u een pci raid-controller, controleer dan of er voldoende vrije pci-sloten zijn. Plaats de raid-controller vervolgens in een vrij pci-slot. Let er daarbij op dat de controller volledig in het slot zit en draai dan pas de schroef op het bracket vast om de raid-controller op zijn plaats te houden. U kunt deze stap overslaan als uw moederbord al voorzien is van een raid-controller. Stap 3: Sluit eerst de voedings stekkers aan op de harde schijven. U gebruikt hiervoor liever geen y-splitter, maar u gebruikt voor iedere schijf een eigen connector op de voedingskabel. Bij serial ata- schijven is het gebruik van een y-splitter vaak onvermijdelijk; gebruik in dat geval een kabel vanuit de voeding waar geen andere apparaten op aangesloten zitten. Stap 4: Tot slot sluit u de ata/serial ata kabels aan op de harde schijven. Zowel bij ata als serial ata krijgt iedere harde schijf zijn eigen kabel. Alleen bij vier harde schijven in raid0+1 gebruiken we bij ata- schijven ook de slave-connector op de kabel, in alle andere gevallen gebruiken we één kabel per harde schijf. Stap 5: Controleer of alles goed is aangesloten en start de pc op. Nu moet het bios van de raid-controller aangeven dat er harde schijven gevonden zijn. Druk vervolgens op de toetscombinatie die toegang geeft tot het configuratiemenu van de raid-controller, dit wordt duidelijk op het scherm vermeld. Nu biedt de controller de mogelijkheid om het raid level te kiezen, raid0, raid1, raid0+1 en soms jbod, waarna de controller de schijven zal initialiseren en de pc herstarten. Stap 6: Nadat de pc opnieuw is opgestart zal de raid-controller aangeven dat de raid-array actief is en uw pc nu voorzien is van een raid0-, raid1-, raid0+1- of jbod-configuratie. Start vervolgens de installatie van uw besturingssysteem. In Windows XP is het nodig om tijdens het starten van de installatie op F6 te drukken om vervolgens met de installatiediskette voor de raid-controller de raid-array te initialiseren. Stap 7: Nadat de raid-array is geïnitialiseerd zal Windows XP de array zien als een normale harde schijf; de werking is dan verder ook gelijk aan die van een gewone schijf. Heeft Windows XP de schijf geformateerd, dan zal de installatie van Windows gestart worden en vindt u de raid-array na het voltooien van de installatie terug in apparaatbeheer. Verhaal: FTS150series.jpg, FTTX2000LP.jpg als voorbeelden raid-kaarten Sataraidbox_h als voorbeeld raid-kaart in doos Ide_serialata2.jpg en ide_serialata2a.jpg als voorbeelden connectoren 7.jpg, sata_cable_h.jpg, serata_standard_conn als voorbeelden stekkers raptor_74h.jpg, sata_h als voorbeelden schijven (evt openingsbeeld) Workshop: Stap 1: ide_serialata.jpg Stap 2: foto's van Koch Stap 3: sata_power_h.jpg, sata_drive_connectors.jpg Stap 4: zie stap 3 Stap 5: P5100001.jpg, P5100002.jpg, P5100004.jpg Stap 6: geen beeld Stap 7: geen beeld

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.