Bijna elk modern moederbord is tegenwoordig voorzien van een raid-controller. Handig, want zo kunt u meerdere schijven combineren tot één grote. Maar wist u dat u met raid de prestaties van uw harde schijf kunt verdubbelen of dat u uw data dankzij raid beter kunt beveiligen? Ook een combinatie van deze twee is mogelijk. In dit dossier vertellen we u alles over raid, en sluiten we het artikel af met een korte workshop.

Raid is een afkorting die staat voor 'redundant array of independent/inexpensive disks', wat zoveel betekent als 'een verzameling losse schijven die samen een array (bundel) vormen'. Met andere woorden: met raid combineert u meerdere harde schijven tot één schijf, met als doel de prestaties te verbeteren of de op de harde schijven opgeslagen informatie beter te beveiligen. Beveiligen betekent in deze context het beveiligen tegen beschadiging of verlies door het defect raken van één of meer harde schijven. Dataverlies door virussen of ander onheil van buitenaf valt hier niet onder. Raid: veilig! Omdat raid data zo goed beveiligt, wordt het al jaren gebruikt in datacenters en -servers waar de bescherming van de opgeslagen informatie van cruciaal belang is. Raid wordt in dit soort toepassingen voornamelijk gebruikt waarvoor het oorspronkelijk bedoeld is, namelijk om een harde schijf met belangrijke informatie te kunnen spiegelen op een tweede. Mocht één van deze harde schijven defect raken, dan gaat de informatie niet verloren omdat de tweede harde schijf een exacte kopie is van de eerste. In de loop der jaren zijn er verschillende vormen van raid bijgekomen die ook interessant zijn voor de consument. Verderop in dit artikel leggen we uit welke vormen van raid er zijn. Raid-controller Op veel moederborden zit tegenwoordig standaard een raid-controller – deze stuurt de raid-configuratie aan. Zo hebben de duurdere Intel Pentium 4 en AMD Athlon moederborden standaard ondersteuning voor raid met serial ata (sata) harde schijven. Raid met ata of sata harde schijven biedt in principe dezelfde mogelijkheden als het ouderwetse scsi-raid, het verschil zit hem echter in de ondersteuning van de diverse vormen (raid levels) van raid en de betrouwbaarheid. Een scsi of ata/sata raid-controller is in principe niets meer dan een harde schijf-controller met meerdere kanalen, met extra ingebouwde mogelijkheden om meerdere schijven op één controller aan te sluiten en vervolgens te combineren in verschillende configuraties. Raid0 De verschillende configuraties van gecombineerde harde schijven zijn beter bekend onder de naam 'raid levels'. Uit de naam van het raid level kunt u afleiden hoe de schijven geconfigureerd zijn. Raid0 – of 'striping' – is een configuratie die de beste prestaties levert maar wel de meest onveilige is. Raid0 werkt als volgt: stel dat u een bestand van 100 MB wilt wegschrijven naar een 80 GB harde schijf. Dat kost tijd, maar hoeveel tijd het kost is afhankelijk van de maximale schrijfsnelheid van de harde schijf. Stel nu dat u twee identieke 80 GB harde schijven hebt, en dat u naar iedere schijf tegelijkertijd 50 MB – de helft van het bestand – wegschrijft. Het wegschrijven van het 100 MB grote bestand gebeurt nu in de helft van de tijd; iedere schijf schrijft immers 50 MB weg in de helft van de tijd die nodig is om een 100 MB groot bestand weg te schrijven. Kort gezegd leest en schrijft een raid0 array van twee 80 GB schijven data tweemaal zo snel als een enkele 80 GB schijf. Snel, maar niet veilig Een ander voordeel van een raid0-configuratie is dat u de capaciteiten van de harde schijven bij elkaar mag optellen. Het verdelen van de data over de verschillende harde schijven komt voor rekening van de raid-controller, want de pc ziet simpelweg een grote, snelle, harde schijf. Er zit echter wel een addertje onder het gras; mocht namelijk één van de harde schijven in de array defect raken, dan is het onmogelijk om de informatie die op deze schijf opgeslagen was, terug te krijgen. U mist dan de helft van de data met als resultaat dat de array in zijn geheel onbruikbaar is geworden. Daarom is een raid0 array eigenlijk alleen daar geschikt waar de bescherming van de informatie minder belangrijk is dan de prestaties van de raid-array. Raid1 Raid1 – of mirroring – kan de opgeslagen informatie veel beter beveiligen dan raid0; Raid1 gebruikt namelijk twee harde schijven waarbij de tweede een exacte kopie is van de eerste. Mocht een van de beide schijven dus defect raken, dan gaat de informatie niet verloren. Een nadeel is wel dat de opslagcapaciteit van de tweede schijf verder niet benut wordt, dus in het geval van twee 80 GB harde schijven blijft de totale opslagcapaciteit 80 GB. Raid0+1 Raid0+1 is een combinatie van raid0 en raid1. Raid0+1 combineert de prestaties van een raid0-array met de bescherming van een raid1-array. Groot nadeel is echter wel dat u hiervoor maar liefst vier harde schijven nodig hebt, waarvan er twee alleen gebruikt worden om de data te spiegelen. Net als bij raid1 wordt de opslagcapaciteit van deze harde schijven verder niet benut, wel zijn de prestaties een stuk beter. Raid5 Raid5 is eigenlijk een verdere uitwerking van raid0+1. Raid5 maakt gebruik van parity-informatie die berekend wordt uit de harde schijven in de array. Op elke schijf wordt een deel van deze informatie opgeslagen. Voor een raid5 array zijn minimaal drie harde schijven nodig. Op elke schijf wordt een deel van de parity informatie opgeslagen; we verliezen dus maar een klein deel van de beschikbare opslagcapaciteit. Mocht een van de drie schijven defect raken, dan worden bij de installatie van een nieuwe schijf de data herberekend uit de informatie op de twee andere schijven. Er zijn nog andere vormen van raid die we hier buiten beschouwing laten, omdat die niet worden ondersteund door de gangbare raid-controllers. Raid3 en raid1+0 worden bijvoorbeeld vooralsnog alleen gebruikt in datacenters en voor grote databases waarbij vaak tientallen scsi-schijven en raid-controllers gebruikt worden. Raid 5 komt u echter niet vaak tegen, omdat de populaire raid-controllers deze standaard niet ondersteunen. Ook is raid5 niet terug te vinden bij de moederborden met een geïntegreerde raid-controller. Jbod Sommige raid-controllers hebben naast het ondersteunen van raid levels, nog een extra optie: jbod, ofwel 'just a bunch of disks'. U kunt dan meerdere harde schijven combineren tot één grote schijf. Het voordeel is dat u de verschillende schijven als één schijf kunt benaderen, voordelen in prestaties levert het echter niet op. Een groot nadeel van jbod is dat u gemakkelijk data kunt kwijtraken als een van de schijven defect raakt, bijvoorbeeld als een gedeelte van een bestand op de defecte schijf stond en de rest op de andere schijven in de array. U bent dan het hele bestand kwijt, ookal stond slechts een klein deel ervan op de defecte schijf. Wat hebt u nodig? Om een pc met een raid-configuratie uit te rusten hebt u minstens twee identieke harde schijven nodig (meer hierover leest u onder 'Waar moet u op letten?') en een raid-controller. Bij moderne moederborden zit een raid-controller vaak al op het moederbord. Dat scheelt weer in de aanschaf. Houd er echter rekening mee dat de meeste van deze raid-controllers slechts een beperkt aantal mogelijkheden bieden. Een ander nadeel is dat u een geïntegreerde raid-controller niet mee kunt verhuizen naar een nieuwe pc. Maar het belangrijkste nadeel is misschien wel dat u bij een defect moederbord ook de harde schijven niet meer kunt benaderen. Gebruikt u de pc dus voor belangrijke zaken en is de beschikbaarheid van de opgeslagen informatie van doorslaggevend belang, kies dan altijd voor een losse raid-controller; deze is eenvoudiger te vervangen of in een andere pc te plaatsen om weer bij uw data te kunnen. Welke schijf kiest u? De keuze tussen ata, serial ata en scsi is afhankelijk van de toepassing en of er wel of geen raid-controller op het moederbord aanwezig is. Is het moederbord voorzien van een ata raid-controller, dan configureert u met twee identieke (s)ata harde schijven eenvoudig een raid0- of raid1-array. Wat prestaties betreft doen ata en serial ata niet voor elkaar onder, maar scsi heeft duidelijk een streepje voor op ide, zowel qua prestaties, maar zeker wat betreft de betrouwbaarheid. Helaas betaalt u voor een scsi raid-controller en een aantal scsi-schijven een veelvoud van wat een vergelijkbare configuratie met ata/serial ata kost. Voor gebruik met de snelste pc's (bijvoorbeeld voor videobewerking) geniet een serial ata raid-configuratie de voorkeur, omdat de nieuwste harde schijven met hoge opslagcapaciteit tegenwoordig alleen nog met een serial ata-aansluiting zijn uitgevoerd. Uiteraard kan het ook zonder raid-controller. Zowel Windows 2000 als Windows XP kunnen met behulp van software een raid-array configureren, maar de mogelijkheden zijn dan wel beperkt. Zo is het onder Windows 2000 en XP alleen mogelijk een raid0-array te configureren, raid1 en raid5 worden alleen ondersteund in Windows 2000 Server en Windows 2003 Server. Daarnaast blijft het een software-oplossing. Mocht er dan iets fout gaan met Windows, dan is de kans groot dat ook de raid-array beschadigt raakt en de opgeslagen informatie verloren gaat. Waar let u op? Wilt u optimaal gebruik maken van raid, dan moet u op een aantal dingen letten. Deze zijn van toepassing op zowel een configuratie met scsci- als met (s)ata-schijven. Wilt u bijvoorbeeld een raid0-configuratie aanschaffen om de prestaties van uw pc wat op te schroeven, houd er dan rekening mee dat de harde schijven die u gebruikt identiek zijn, zowel qua grootte maar ook wat fabrikant en type betreft. Het heeft dus weinig zin om een oude 20 GB schijf te combineren met een nieuw 120 GB exemplaar; de nieuwe snelle schijf zal nu op de oude moeten wachten met iedere lees- en schrijfoperatie. Resultaat: een systeem dat maar weinig sneller is dan voorheen. In principe is het wél mogelijk om meerdere schijven van ongelijke opslagcapaciteit te combineren, bijvoorbeeld een 80 GB harde schijf met één van 120 GB, maar de totale opslagcapaciteit van de array is dan afhankelijk van de kleinste harde schijf. In dit geval wordt de totale opslagcapaciteit van de array dan 160 GB, 2x 80 GB. U gooit dan 40 GB weg, omdat die niet gebruikt kan worden – nog een reden om voor een raid0 array alleen identieke schijven te gebruiken. Hetzelfde geldt voor de andere raid levels; ook hier hebt u in principe identieke schijven nodig en is (bij een verschil in capaciteit) de totale opslagcapaciteit afhankelijk van de kleinste schijf. Wat kost raid? Serial-ata raid0/raid1 Promise FastTrak S150 TX4 kit € 90 2x Seagate Barracuda V 80 GB SATA € 160 (2x € 80) Totaal € 250 Serial-ata raid0+1 Promise FastTrak S150 TX4 kit € 90 4x Seagate Barracuda V 80 GB SATA € 320 (4x € 80) Totaal € 410 Scsi raid0/raid1 Adaptec ASR-2010S Kit € 290 2x Seagate Cheetah 10K.6 73,4 GB € 520 (2x € 260) Totaal € 810 Scsi raid0+1 Adaptec ASR-2010S Kit € 290 4x Seagate Cheetah 10K.6 73,4 GB € 1040 (4x € 260) Totaal € 1330 En als het mis gaat? Raid1 moet ervoor zorgen dat – als er iets misgaat in uw pc – de informatie op twee plaatsen is opgeslagen en u dus goede kans hebt om alle informatie weer terug te krijgen. Met raid0 verliest u bij een defect altijd uw informatie, net zoals bij een defecte schijf in een pc zonder raid array. Raakt één van de twee, of meer, harde schijven defect, dan zal de raid-controller u direct alarmeren dat er een defect is opgetreden en zal hij aangeven welke schijf defect is geraakt zodat u deze kunt vervangen. Omdat de meeste harde schijven tegenwoordig voorzien zijn van 's.m.a.r.t.' – self monitoring, analysis, and reporting technology – zal de schijf zelf ruim van tevoren aangeven dat de kans op een defect toeneemt. In dat geval doet u er verstandig aan de schijf spoedig te vervangen door een nieuw exemplaar, zeker in een raid0-configuratie. Nieuwe schijf en dan? Hebt u de nieuwe schijf gemonteerd en aangesloten, dan zal de raid-controller bij een raid1-configuratie direct beginnen met het spiegelen van de oude schijf, zodat belangrijke informatie snel weer is veiliggesteld. Afhankelijk van de grootte en snelheid van de harde schijven neemt dit enige tijd in beslag. U kunt de pc op dat moment het beste niet gebruiken, maar hem eerst deze bewerking laten afronden. Alleen dure scsi-controllers maken het mogelijk om tijdens dit herstel van de array de pc normaal te gebruiken. Dit komt voort uit de behoefte van servers en andere toepassingen die continue beschikbaar moeten zijn. Hebt u uw pc uitgerust met een raid0-array dan is bij een defect aan één van de schijven alle informatie verloren gegaan, en rest u niets anders dan weer vanaf het begin te beginnen. Conclusie Raid0 is prima geschikt om uw pc beter te laten presteren. Mits op de juiste manier geconfigureerd (dus met identieke schijven) levert raid0 betere prestaties dan een enkele harde schijf zonder dat u daarvoor andere delen van de pc hoeft te vervangen. Door de betere prestaties boekt u winst bij applicaties en games die veelvuldig data van en naar de harde schijf lezen en schrijven tijdens het gebruik. Ook audio/video-(semi)-professionals kunnen hun voordeel doen met raid0, aangezien grote bestanden veel sneller geopend en weggeschreven worden en er continue een hogere doorvoersnelheid beschikbaar is. Raid1 is puur bedoeld om belangrijke informatie te beschermen en biedt wat dat betreft een prima oplossing. Raid1 spiegelt alle data die op de harde schijf is opgeslagen op een tweede schijf en zorgt zo voor extra veiligheid mocht één van deze schijven defect raken. Raid0+1 is feitelijk een combinatie is van raid0 en 1 en biedt de prestaties van een raid0-array gecombineerd met de veiligheid van een raid1 array, door gebruik te maken van vier schijven die aan elkaar gespiegeld zijn. Raid 5 is eigenlijk geen optie, omdat deze standaard niet door de populaire raid-controllers wordt ondersteund. In 7 stappen naar een raid-configuratie Stap 1: Controleer of u alle benodigde kabels en stekkers hebt. De meeste serial ata harde schijven hebben een afwijkende stekker voor de voeding; hiervoor worden meestal verloopstekkers bijgeleverd. Voor de installatie van twee ata/serial ata schijven hebt u twee ata/serial ata-kabels nodig en twee vrije 5-1/4-inch voedingsstekkers; bij vier harde schijven uiteraard het dubbele aantal. Stap 2: Installeert u een pci raid-controller, controleer dan of er voldoende vrije pci-sloten zijn. Plaats de raid-controller vervolgens in een vrij pci-slot. Let er daarbij op dat de controller volledig in het slot zit en draai dan pas de schroef op het bracket vast om de raid-controller op zijn plaats te houden. U kunt deze stap overslaan als uw moederbord al voorzien is van een raid-controller. Stap 3: Sluit eerst de voedings stekkers aan op de harde schijven. U gebruikt hiervoor liever geen y-splitter, maar u gebruikt voor iedere schijf een eigen connector op de voedingskabel. Bij serial ata- schijven is het gebruik van een y-splitter vaak onvermijdelijk; gebruik in dat geval een kabel vanuit de voeding waar geen andere apparaten op aangesloten zitten. Stap 4: Tot slot sluit u de ata/serial ata kabels aan op de harde schijven. Zowel bij ata als serial ata krijgt iedere harde schijf zijn eigen kabel. Alleen bij vier harde schijven in raid0+1 gebruiken we bij ata- schijven ook de slave-connector op de kabel, in alle andere gevallen gebruiken we één kabel per harde schijf. Stap 5: Controleer of alles goed is aangesloten en start de pc op. Nu moet het bios van de raid-controller aangeven dat er harde schijven gevonden zijn. Druk vervolgens op de toetscombinatie die toegang geeft tot het configuratiemenu van de raid-controller, dit wordt duidelijk op het scherm vermeld. Nu biedt de controller de mogelijkheid om het raid level te kiezen, raid0, raid1, raid0+1 en soms jbod, waarna de controller de schijven zal initialiseren en de pc herstarten. Stap 6: Nadat de pc opnieuw is opgestart zal de raid-controller aangeven dat de raid-array actief is en uw pc nu voorzien is van een raid0-, raid1-, raid0+1- of jbod-configuratie. Start vervolgens de installatie van uw besturingssysteem. In Windows XP is het nodig om tijdens het starten van de installatie op F6 te drukken om vervolgens met de installatiediskette voor de raid-controller de raid-array te initialiseren. Stap 7: Nadat de raid-array is geïnitialiseerd zal Windows XP de array zien als een normale harde schijf; de werking is dan verder ook gelijk aan die van een gewone schijf. Heeft Windows XP de schijf geformateerd, dan zal de installatie van Windows gestart worden en vindt u de raid-array na het voltooien van de installatie terug in apparaatbeheer. Verhaal: FTS150series.jpg, FTTX2000LP.jpg als voorbeelden raid-kaarten Sataraidbox_h als voorbeeld raid-kaart in doos Ide_serialata2.jpg en ide_serialata2a.jpg als voorbeelden connectoren 7.jpg, sata_cable_h.jpg, serata_standard_conn als voorbeelden stekkers raptor_74h.jpg, sata_h als voorbeelden schijven (evt openingsbeeld) Workshop: Stap 1: ide_serialata.jpg Stap 2: foto's van Koch Stap 3: sata_power_h.jpg, sata_drive_connectors.jpg Stap 4: zie stap 3 Stap 5: P5100001.jpg, P5100002.jpg, P5100004.jpg Stap 6: geen beeld Stap 7: geen beeld

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Daarom speuren we een paar keer per week binnen een bepaald thema naar zulke deals. Wanneer je met een smartwatch je gezondheid in de gaten wilt houden en bijvoorbeeld tijdens activiteiten je hartslag wilt meten, is het handig als zo'n slim horloge ook waterdicht is. En met een GPS-functie kun je ook goed bijhouden welke afstand je hebt afgelegd.

Een smartwatch is meer dan alleen een horloge: het is een slimme assistent om je pols. Met een smartwatch kun je eenvoudig meldingen van je smartphone ontvangen, zoals berichten, oproepen en agenda-afspraken. Veel modellen bieden daarnaast functies zoals stappentellen, hartslagmeting, slaapregistratie en GPS-tracking. Dat maakt ze ideaal voor wie zijn gezondheid en activiteiten wil bijhouden. Sommige horloges ondersteunen zelfs contactloos betalen of muziekbediening, zodat je minder vaak je telefoon uit je zak hoeft te halen.

Een ander belangrijk voordeel is de waterbestendigheid, wat bij smartwatches wordt aangeduid met een zogeheten ATM-classificatie. ATM staat voor 'atmosfeer' en geeft aan hoe hoog de druk op het horloge mag zijn. Een smartwatch met 5 ATM is bijvoorbeeld bestand tegen waterdruk die overeenkomt met 50 meter diepte. Dat betekent dat je ermee kunt douchen, zwemmen of in de regen lopen, maar dat de watch niet per se geschikt is voor diepzeeduiken.

Amazfit Cheetah Square

De Amazfit Cheetah Square is een smartwatch met een rechthoekig AMOLED-scherm van 1,75 inch. Het model biedt uitgebreide sportondersteuning met meer dan 150 modi en beschikt over dual-band GPS voor nauwkeurige plaatsbepaling. Daarnaast zijn er sensoren voor hartslag, SpO₂ (het percentage zuurstof in je bloed dat via een saturatiemeter wordt gemeten, en aangeeft hoeveel van je rode bloedcellen verzadigd zijn met zuurstof), slaap en stress. De behuizing is lichtgewicht en de horlogeband is van siliconen. De waterdichtheid van 5 ATM maakt hem geschikt voor gebruik in het water. De batterijduur varieert afhankelijk van het gebruik, met tot 8 dagen bij gemiddeld gebruik en tot 28 uur met GPS ingeschakeld.

🚿 Waterdichtheid: 5 ATM
🔋 Typische gebruiksduur: Tot 8 dagen
📱 Schermdiagonaal: 1,75 inch

Huawei Watch Fit 2

De Huawei Watch Fit 2 is een relatief compacte smartwatch met een AMOLED-display van 1,74 inch. Het model ondersteunt verschillende trainingsmodi en beschikt over sensoren voor onder andere hartslag, SpO₂ en slaapmonitoring. Hoewel deze watch geen ingebouwde GPS heeft, maakt hij gebruik van verbonden GPS via een smartphone. De batterijduur is met maximaal 10 dagen redelijk lang. De smartwatch is waterbestendig tot 5 ATM en is beschikbaar in verschillende edities en kleuren.

🚿 Waterdichtheid: 5 ATM
🔋 Typische gebruiksduur: Tot 10 dagen
📱 Schermdiagonaal: 1,74 inch

Fitbit Sense 2

De Fitbit Sense 2 biedt een combinatie van gezondheidsmetingen, zoals een ECG-app, cEDA-sensor voor stressdetectie en SpO₂-metingen. Het horloge is uitgerust met een 1,58 inch AMOLED-scherm en een ingebouwde GPS. De batterij gaat bij normaal gebruik ongeveer 6 dagen mee. Daarnaast is de Sense 2 waterbestendig tot 50 meter (5 ATM). Het model ondersteunt contactloze betalingen via Fitbit Pay, maar mist functies zoals muziekopslag of volledige ondersteuning voor apps van derden.

🚿 Waterdichtheid: 5 ATM
🔋 Typische gebruiksduur: Tot 6 dagen
📱 Schermdiagonaal: 1,58 inch

Garmin Venu 2

De Garmin Venu 2 heeft een 1,3 inch AMOLED-display en legt de nadruk op gezondheid en sport. De smartwatch beschikt over onder meer hartslagmeting, ademhalingsregistratie, Body Battery, stressmeting en Pulse Ox. GPS is ingebouwd, en de batterij gaat tot 11 dagen mee in smartwatch-modus. Bij gebruik van GPS en muziek is dit korter. Het horloge is waterdicht tot 5 ATM, wat standaard is voor dit soort toepassingen.

🚿 Waterdichtheid: 5 ATM
🔋 Typische gebruiksduur: Tot 11 dagen
📱 Schermdiagonaal: 1,3 inch

OnePlus Watch 2

De OnePlus Watch 2 draait op Wear OS 4 en gebruikt een dubbele chipsetstructuur om prestaties en batterijduur te balanceren. Met een 1,43 inch AMOLED-scherm, ondersteuning voor dual-band GPS, en sensoren voor hartslag en slaap is hij geschikt voor dagelijks gebruik. De batterijduur is echter niet heel lang, maar het horloge is wel IP68-gecertificeerd en bestand tegen waterdruk tot 5 ATM.

🚿 Waterdichtheid: IP68 / 5 ATM
🔋 Typische gebruiksduur: Tot 100 uur
📱 Schermdiagonaal: 1,43 inch

De Enchant 1100 is de nieuwste top-soundbar van Harman Kardon. Ondersteuning voor Dolby Atmos en een streepje Scandi-design maken het een interessante optie.

De grotere Enchant 1100 soundbar werd begin dit jaar samen met de kleinere Enchant 900 voorgesteld. Het is een echt topmodel dat veel speakers inzet om omhullende 3D-geluid te bieden, inclusief twee aan de bovenzijde. Dit is niet de eerste of enige soundbar van Harman Kardon die de naam 'Enchant' draagt, maar eigenlijk lijkt hij meer op de voorgaande Citation-reeks van Harman Kardon. Citation was bedoeld als een volledig antwoord op Sonos, met multiroom-functionaliteit en met een design dat luxueuze textiel van Kvadrat toepaste. 

De Enchant 1100 neemt veel van de Citation-eigenschappen over, waaronder het design (maar zonder Kvadrat-stofjes) en de uitbreidbaarheid. Hij gebruikt ook een knappe techniek van Harman, Multibeam, om geluid breed de kamer in te sturen. Met ondersteuning voor Dolby Atmos en DTS:X, veel streamingopties, een extra HDMI-ingang (geschikt voor 4K en Dolby Vision) en uitbreidingsopties spreken we hier over een veelzijdige soundbar. 

©Jamie Biesemans

Uitbreiden met speakers kan

Wie meer wil, kan de Enchant 1100 uitbreiden met de Enchant Sub (adviesprijs 399 euro) en/of een paar Enchant-draadloze speakers (adviesprijs 229 euro/stuk). Het is daarmee een directe uitdager van de Sonos Arc Ultra, nog een topmodel dat je op eigen tempo kunt uitbreiden met extra speakers. De Harman Kardon is wel nog iets scherper geprijsd. Het koppelen met speakers in andere kamers kan via Google Cast of AirPlay 2. Een pluspunt: dat kan ook met luidsprekers van verschillende merken.

Zacht en harmonieus design

Ontsnappen aan de klassieke balkvorm van een soundbar doet de Enchant 1100 niet. Maar omdat de afgeronde behuizing helemaal bedekt is door een fraai zwart stofje en verder geen opvallende elementen toont, verdwijnt hij netjes in de achtergrond. Minimalisme ten top, totdat je het volume of een optie aanpast. Dan zie je een grote display in een coole dotmatrix-stijl oplichten. Dat zorgt dan weer voor vleugje retro-gevoel. In tegenstelling tot bij de Citation-soundbars, lijkt er deze keer geen lichtgrijze versie te bestaan.

Onder het strakke uiterlijk zitten aardig wat speakers verborgen: elf stuks. Twee daarvan zitten bovenaan en zorgen voor de driedimensionale geluidservaring. De Enchant 1100 is slechts 6,5 cm hoog en kan dus bij een tv op een voet geplaatst worden. Maar het beste resultaat krijg je als je hem 10 à 20 cm vóór het scherm zet, zodat de bovenliggende speakers vrij naar het plafond gericht zijn. Ook de zijkanten moeten helemaal vrij blijven. Aan elke zijde is er een opening waar je een speaker kunt zien; die zorgen voor een heel breed geluidsbeeld rond de tv.

©Harman Kardon

Aan weerszijden is er een opening met een tweeter die schuin gemonteerd is.

Ontspannen kan ook

In de doos vind je een kleine afstandsbediening, maar je kunt ook de Harman Kardon One-app gebruiken. Welke optie je ook kiest: het volume regelen, een aantal audio-instellingen veranderen en muziek pauzeren zijn mogelijk. Een unieke optie heet Moment, dat zelfs zijn eigen knop op de remote heeft.

Als je hierop drukt, rollen er uit de soundbar rustgevend geluiden. Je kunt via de app kiezen of je dan even kunt relaxen met het geluid van regen, een bos of de zee. Misschien wel leuk voor meditatieoefeningen, maar wel een apart iets om zo'n prominente plek te geven.

Muziek spelen kan op vele manieren

In een app kun je muziek en internetradio afspelen van bepaalde diensten, waaronder Amazon Music, Napster, Qobuz, Tidal en TuneIn. Bij Amazon en Tidal wordt zelfs het afspelen van muziek in Dolby Atmos-formaat ondersteund, dat kom je zelden tegen.

In het lijstje ontbreken natuurlijk heel wat belangrijke diensten, zoals Apple Music of Spotify. Ze afspelen kan echter makkelijk via AirPlay, Chromecast of Spotify Connect. De soundbar kan ook bediend worden met Roon, de audiofiele muzieksoftware van een Harman Kardon-zusterbedrijf die vooral in de hifi-wereld wordt gebruikt. Ten slotte is de Enchant 1100 uitgerust met bluetooth. Manieren genoeg dus om muziek af te spelen.

Eenvoudige installatie

Het instellen van de Enchant 1100 gebeurt via de One-app. Een visueel stappenplan maakt het heel eenvoudig. Wat je ook in de app (of via de remote) kunt doen is het geluid "kalibreren". De soundbar verspreidt dan twintig seconden luide testgeluiden om zo de woonkamer te leren kennen. Na deze meting wordt de weergave aanpast zodat de soundbar beter klinkt. Zo'n functie wordt stilaan standaard op een high-end soundbar; hier blijkt het zeer effectief in het balanceren van bassen en helderheid. 

©Jamie Biesemans

In de Harman Kardon One-app vind je heldere uitleg.

Geslaagd in 3D

Bij het bekijken van demovideo's van Dolby en een aantal filmfragmenten valt in de eerste plaats de zuivere weergave van de Enchant 1100 op. Het klinkt luchtig en ruim, waardoor geluidseffecten los in de kamer verschijnen. Bij de Shattered-demo bewegen de geluiden van brekend glas echt van rechts naar ver links.

©Jamie Biesemans

De Enchant 1100 heeft goede dialogenweergave.

Ook bij drukke actiescènes, zoals tijdens de finale veldslag op Scarif in Star Wars: Rogue One – waarvan Andor op Disney+ de prequel vormt – houdt de Harman Kardon een goede controle. Het is een goed resultaat dat vooral heel detailrijk en gebalanceerd overkomt, met name na de kalibratie. Wel is het in onze woonkamer wat minder 'cinematisch' (of je mag ook zeggen 'bombastisch') bij bijvoorbeeld de race in Ready Player One. Je wordt wel omgeven door geluid, inclusief hoog boven de tv, dat wel. Maar het is niet zo knallend of dynamisch als bij bijvoorbeeld JBL.

Een subwoofer erbij of niet?

Het toevoegen van een subwoofer of extra speakers kan daar iets aan doen. Dat verloopt eveneens via de app. Je hebt er wel even tijd voor nodig, want elk toestel moet met de wifi verbonden worden. Vervolgens moet er nog een update worden geïnstalleerd, wat ook even kan duren. Ten slotte combineer je bijvoorbeeld de Enchant 1100 met de Enchant Sub via de app. Dat ging tijdens het testen vlot, en de app maakt het proces ook heel transparant. Wel spijtig: de kalibratiefunctie werkt niet langer als je een sub toevoegt aan een soundbar. Hopelijk komt die mogelijkheid er nog.

©JORDI HUISMAN

De Enchant Sub zet je bij voorkeur naast de soundbar.

Mét Enchant Sub wordt de Enchant 1100 een stukje spectaculairder, al blijft het vooral het mooie detail en de controle die indruk maken bij het zeer intense vuurgevecht in het Witte Huis in Civil War. Dit zijn goede prestaties, ook voor gaming. Toch is de stap naar een extra sub geen verplichting. De Enchant Sub is niet zo krachtig of verfijnd, dus in een kleinere woonkamer ga je aan de soundbar zelf voldoende hebben. Positief wel is dat die Sub vergeleken met optionele subs bij sommige concurrenten relatief goedkoop is.

Conclusie

De Enchant 1100 is een soundbar die zeer gelikt oogt en sterk presteert. Kamervullend de soundtrack van een film of tv-serie neerzetten doet hij goed, net als muziek afspelen. Zonder extra apparaten levert de Harman Kardon al een topprestatie, waarbij detail en helderheid de grootste troeven zijn. Spraak en geluidseffecten klinken duidelijk en zijn goed gepositioneerd. Al mag het niet een basmonster zijn, je wordt goed ondergedompeld in een film.