Partitioneren en dualboot instellen op je pc - Deel 1

01 Schijfbeheer

Als je naast Windows nog een besturingssysteem wilt installeren, heb je hiervoor een lege schijfpartitie nodig. Op veel pc's is die niet aanwezig. Gelukkig maak je met het tooltje Schijfbeheer gemakkelijk ruimte vrij voor een tweede besturingssysteem. Het is verstandig om vooraf voor de zekerheid een back-up van je persoonlijke bestanden te maken, zodat je bij eventuele problemen niets kwijtraakt. Open op de pc het tooltje Schijfbeheer. In XP ga je hiervoor naar Start / Uitvoeren, waarna je diskmgmt.msc typt. Bij recentere Windows-versies gebruik je dit commando als zoekopdracht.

02 Partitie verkleinen

Wanneer je een nieuwe partitie aan het systeem toevoegt, is het eerst nodig om een bestaande partitie te verkleinen. Bekijk in het overzicht van welke partitie je ruimte wilt afsnoepen. Vaak is er een herstelpartitie van de fabrikant aanwezig waarmee je het systeem terugzet naar de fabrieksinstellingen. Hier kun je het beste vanaf blijven. Klik met de rechtermuisknop op de juiste partitie en kies in het contextmenu voor Volume verkleinen. Geef aan met hoeveel MB's je de bestaande partitie wilt reduceren. Bevestig vervolgens met Verkleinen.

03 Partitie toewijzen

In Schijfbeheer staat nu een deel van de harde schijf als "niet-toegewezen". Deze ruimte is tijdelijk buiten gebruik. Je creëert hiervan eenvoudig een nieuwe partitie. Klik erop met de rechtermuisknop en kies voor Nieuw eenvoudig volume. Er opent een wizard op je scherm. Klik op Volgende en stel de grootte in. Doorgaans gebruik je alle niet-toegewezen ruimte voor de nieuwe partitie. Via Volgende koppel je een stationsletter aan het volume. In het volgende scherm kies je als bestandssysteem NTFS (hierover later meer). Bedenk een volumenaam en sluit af met Volgende / Voltooien.

04 Primaire partitie

Ieder besturingssysteem installeer je in principe op een primaire partitie. Controleer in Schijfbeheer of het zojuist aangemaakte volume een primaire partitie is. Is dat niet het geval? Bekijk dan even of er een mogelijkheid is om het aantal partities te verminderen. Op de meeste pc's mag je per fysieke harde schijf namelijk maximaal vier primaire partities aanmaken. De vierde primaire partitie bestaat doorgaans uit een uitgebreide partitie met één of meerdere logische stations. Meer informatie over partitieregels vind je hier.

05 Bestandssystemen

Zeker wanneer je Windows wilt combineren met een ander besturingssysteem, is het belangrijk om te weten welk bestandssysteem je voor de betreffende partitie dient te gebruiken. Het bestandssysteem bepaalt hoe data op het volume worden georganiseerd. Via Schijfbeheer maak je normaliter altijd NTFS-partities aan. Voor Windows XP en later is dit bestandssysteem uitstekend geschikt. Maar wanneer je bijvoorbeeld Ubuntu als dualboot wilt installeren, heb je als bestandssysteem EXT4 nodig. Om dat voor elkaar te krijgen, doe je een beroep op alternatieve partitioneringssoftware.

06 GParted

Staat er nog helemaal geen Windows-versie op je pc? Gebruik in dat geval een externe partitiemanager die geen besturingssysteem nodig heeft. GParted is hier uitstekend voor geschikt. Daarnaast heeft dit tooltje het grote voordeel dat je uit meerdere bestandssystemen kunt kiezen. Handig als je bijvoorbeeld een Linux-distributie op een EXT4-partitie wilt installeren. Houd er wel rekening mee dat bestaande data mogelijk verloren gaat. Download het iso-bestand. Brand het iso-bestand op een lege cd.

07 GParted openen

Zorg nu dat de pc vanaf de GParted-cd opstart. Zet het systeem aan en druk tijdens het opstartproces op een toets om het BIOS te openen. Vaak is dat F2, F10 of Delete. Selecteer de cd/dvd-drive als eerste opstartschijf. Je vervolgt daarna de opstartprocedure door het BIOS te verlaten. Kies in het openingsscherm voor GParted Live (Default Settings). Vervolgens selecteer je Select keymap from full list en kies je in de lijst voor Dutch. Vul 06 in om het programma met de Nederlandse taal te openen. Voer daarna X in en druk op Enter, waarna GParted op je scherm verschijnt.

08 Partities herkennen

Als het goed is, opent de partitioneringssoftware automatisch in de live-omgeving. Zo niet, dan dubbelklik je eerst op GParted. Houd er rekening mee dat het programma niet werkt met Windows-schijfletters. Meestal kun je aan de grootte van het volume wel zien met welke partitie je te maken hebt. Dat is van groot belang om te weten wanneer je bijvoorbeeld een tweede besturingssysteem naast de huidige Windows-versie wilt installeren. Ben je er niet helemaal gerust op, open dan eerst Windows om de schijvenindeling te bestuderen en onderneem pas daarna actie.

09 Partitiegrootte wijzigen

Als het systeem meerdere fysieke schijven bevat, klik je rechtsboven op het pijltje om de gewenste opslagdrager te selecteren. Vervolgens verschijnt hiervan de partitie-indeling in beeld. Selecteer een partitie waarvan je de opslaggrootte wilt wijzigen. Klik bovenaan op Grootte wijzigen/Verplaatsen. Daarna gebruik je bovenaan de schuifbalk om de grootte te bepalen. Als alternatief kun achter Nieuwe grootte ook handmatig het aantal megabytes invoeren. Klik op Grootte wijzigen/Verplaatsen. Controleer in het overzicht of de partitiegrootte is veranderd. Bevestig met Apply / Apply.

UEFI

UEFI is de opvolger van BIOS. Voordelen hiervan zijn onder meer een betere beveiliging en de ondersteuning voor grotere opslagdragers. Er zijn ook nadelen: UEFI geeft problemen bij de installatie van oude Windows-versies en Linux-distributies. Wanneer je bezig bent om een multiboot-systeem in te richten, is dat natuurlijk irritant. Gelukkig is er meestal een optie aanwezig waarmee je UEFI kunt uitschakelen. Druk tijdens het opstarten van de pc op de juiste sneltoets en zoek de betreffende instelling op (meestal Secure Boot). Zodra UEFI is uitgeschakeld, gebruikt je pc het oude vertrouwde BIOS om de boel op te starten.

10 Partities wissen

Je kunt in GParted gemakkelijk partities wissen, waarna je bijvoorbeeld een nieuwe schijfindeling maakt. Selecteer de gewenste partitie en klik bovenaan op Delete. Via Apply bevestig je de actie. Er verschijnt een waarschuwing in beeld dat je bestaande gegevens mogelijk kwijtraakt. Klik wederom op Apply. Zodra de bewerking is voltooid, sluit je het venster met Close. Bij de vrijgekomen ruimte zie je de melding 'ongebruikt' staan. Deze ruimte heeft momenteel geen functie en is eventueel beschikbaar voor het creëren van nieuwe partities.

11 Nieuwe partities

Wanneer je in GParted ruimte hebt vrijgemaakt, voeg je eenvoudig één of meerdere partities toe aan het systeem. Selecteer de ongebruikte ruimte en kies voor Nieuw. Stel met de schuifknop de gewenste grootte in. Achter Aanmaken als heb je de gelegenheid om Primaire partitie te selecteren. Zeker als je bezig bent om een dualboot-systeem in te richten, is dat de beste keuze. Verder is de keuze achter Bestandssysteem belangrijk. Voor Windows kies je ntfs en voor Ubuntu ext4. Sluit het venster tot slot met Add. Via Apply / Apply / Close voer je de wijziging definitief door.

12 Bestandssysteem wijzigen

Wil je het bestandssysteem van een bestaande partitie wijzigen? Ook dat is mogelijk met GParted. Klik met de rechtermuisknop op de betreffende partitie en kies vervolgens voor Formatteren als. Dit heet niet voor niets formatteren, je raakt bestaande gegevens op de schijf kwijt! Er verschijnt een lange lijst met bestandssystemen waarvan de opties ntfs (Windows), ext4 (Ubuntu) en hfs+ (Mac OS X) het meest voor de hand liggen. Nadat je een keuze hebt gemaakt, verschijnt het gekozen bestandssysteem meteen in het overzicht. Klik tweemaal op Apply om de wijziging definitief door te voeren.

Na deze stappen kun je Windows en Linux installeren.