De mogelijkheden om een oude laptop een tweede leven te geven zijn erg groot. CloudReady voegt daar nu een nieuwe mogelijkheid aan toe, namelijk door je de optie te bieden om een laptop om te toveren tot een Chromebook met Chromium OS, de opensource-versie van Chrome OS.

01 Voorbereiding

Voordat je aan de slag kunt met CloudReady, is het eerst nodig even een aantal voorbereidingen te treffen. Het gehele proces neemt ongeveer twintig minuten in beslag. Je hebt een usb-stick nodig met 8 of 16 GB aan opslagruimte, bij voorkeur usb 2.0. Zorg ervoor dat er niets belangrijks op de usb-stick staat, aangezien deze gewist zal worden. Zorg ervoor dat de laptop die je gaat gebruiken voor CloudReady ook geen belangrijke data bevat of dat daarvan een back-up is gemaakt. Aan welke eisen je laptop precies moet doen, lees je in het kader 'Wat zijn de systeemeisen?'. Lees ook: Zo stel je een nieuwe Chromebook in.

©PXimport

CloudReady ondersteunt veel verschillende hardware.

Wat zijn de systeemeisen?

De systeemeisen voor CloudReady zijn niet heel erg hoog. Je hebt minstens 1 GB aan geheugen nodig, evenals wifi of een ethernetverbinding. De hoeveelheid vereiste opslagruimte is erg laag, minimaal 8 GB op een harde schijf of SSD. Wat betreft grafische kracht of de chipset, zal dat misschien nog wel de meeste problemen opleveren. CloudReady raadt aan dat je laptop ten minste na juni 2009 is geïntroduceerd, dan heb je de grootste kans dat de laptop krachtig genoeg is. Netbooks met Intel GMA 500, 600, 3600 of 3650 graphics zullen zeer matig presteren, volgens CloudReady.

02 Herstelprogramma

Als eerste is het nodig om het Chromebook-herstelprogramma te installeren. We gaan er vanuit dat je Google Chrome al hebt geïnstalleerd. Wij voeren de stappen uit op Windows 10, maar elke versie vanaf Vista is prima. Open Google Chrome en ga naar de Chrome Web Store. Voer linksboven de zoekterm Chromebook-herstelprogramma in en druk op Enter. In het zoekresultaat zie je vervolgens van google.com het herstelprogramma voor Chromebooks. Klik ernaast op Toev. aan Chrome en klik in de melding die dan verschijnt op App toevoegen.

©PXimport

Het Chromebook-herstelprogramma is nodig om de usb-stick voor de installatie aan te maken.

03 Usb-stick maken

Je downloadt CloudReady hier. De download van het zip-bestand start automatisch. Ga in Windows naar het menu Start en open de Chromebook Recovery Utility. Klik rechtsboven op het tandwiel en kies voor Lokale image gebruiken om zelf een zip-bestand te selecteren. Blader naar de map waar je het zojuist gedownloade zip-bestand hebt opgeslagen. Kies bij Selecteer het medium dat u wilt gebruiken de usb-stick om het image op te plaatsen. Klik op Doorgaan gevolgd door Nu maken. Let op dat de voortgang verkeerde waardes kan aangeven: bij ons werd het zip-bestand 400 procent uitgepakt met nog -20 seconden resterend. Klik achteraf op Gereed om het venster te sluiten.

©PXimport

Na het uitpakken wordt het image weggeschreven naar de usb-stick, het proces dat de meeste tijd in beslag neemt.

04 Opstarten

Om de installatie te starten, boot je de laptop vanaf de usb-stick door direct na het inschakelen op de juiste toets te drukken. Voor Dell- en Lenovo-laptops is dat vaak F12, voor HP is het F9, voor Sony druk je op F11 en voor MacBooks gebruik je de option-toets. Voor andere modellen probeer je diverse functietoetsen of Enter direct nadat de laptop is gestart. Of je let even op tijdens het opstarten, meestal wordt de juiste toets getoond. Lukt het echt niet, dan kun je het BIOS ingaan en de opstartvolgorde wijzigen, waarbij je de usb-optie bovenaan de lijst zet, zodat er automatisch vanaf opgestart wordt.

©PXimport

Een standaard bootmenu waarmee je vanaf de usb-stick kunt starten.

05 Problemen?

Als het opstarten niet lukt, is het eerst het proberen waard om een andere usb-stick te gebruiken en de stappen 1 tot en met 4 nogmaals te doorlopen. Sommige usb-sticks leveren problemen op, waardoor ze ongeschikt zijn voor CloudReady. Indien het opstarten wel lukt, maar je een leeg scherm krijgt, kan het helpen om het BIOS in UEFI-modus te zetten. Daarna probeer je opnieuw op te starten vanaf de usb-stick. Indien je foutmeldingen krijgt bij het starten, zorg dan dat Secure Boot en TPM zijn uitgeschakeld in het BIOS.

©PXimport

Als je problemen hebt met starten, kijk dan of Secure Boot aanwezig is en is ingeschakeld, zo ja, schakel het uit.

06 Dualboot?

Met een dualboot-installatie installeer je Windows en CloudReady naast elkaar, maar dat kan alleen als je laptop niet te oud is. Daarvoor moet Windows in UEFI-modus zijn geïnstalleerd. Dat controleer je door Schijfbeheer te openen en te kijken of er een EFI-partitie voor de C-schijf aanwezig is. Er is daarnaast 32 GB vrije schijfruimte nodig. Ook is het vereist om Snel opstarten uit te schakelen via Configuratiescherm / Hardware en geluiden / Energiebeheer / Het gedrag van de aan/uit-knoppen bepalen links. Klik op Instellingen wijzigen die momenteel niet beschikbaar zijn en vink onderaan Snel opstarten inschakelen uit. Schakel ook de sluimerstand uit door met de rechtermuisknop op Start te klikken en te kiezen voor Opdrachtprompt (administrator). Voer het commando powercfg -h off in en druk op Enter.

©PXimport

Je pc start op in EFI als er een EFI-partitie voor je C-schijf aanwezig is.

07 Installatie

Het CloudReady-logo verschijnt na het opstarten waarna alles geladen wordt. Zodra de installatiewizard verschijnt, kun je deze negeren. Klik rechtsonder op de klok en kies voor de optie Install CloudReady. Klik opnieuw op Install CloudReady. Je hebt nu de keuze uit een dualboot-installatie (waarbij Windows behouden blijft) of een standalone-installatie (waarbij de schijf gewist wordt). Wij kiezen op onze laptop zonder UEFI dus voor Install CoudReady Standalone en daarna voor Erase Hard Drive & Install CloudReady. De installatie neemt ongeveer 15 tot 20 minuten in beslag. De computer herstart daarna automatisch.

©PXimport

Klik rechtsonder op de klok, waarna de optie verschijnt om CloudReady te installeren.

08 Instellen

Nadat de installatie is voltooid, verschijnt de installatiewizard nogmaals en dit keer kun je die wel volgen. Kies bij Select your language voor Dutch - Nederlands en selecteer je toetsenbordindeling bij Select your keyboard. Maak daaronder verbinding met een netwerk. Klik op Doorgaan waarna op updates wordt gecontroleerd en deze worden geïnstalleerd. Chromium OS komt standaard niet met Flash, daarom moet je apart akkoord gaan met de overeenkomst: klik op Accept and install om Flash te installeren. Je kunt je daarna aanmelden met je Google-account, zodat al je bladwijzers en geschiedenis van Chrome naar de Chromebook worden gesynchroniseerd.

©PXimport

Flash is geen onderdeel van Chromium, dat CloudReady gebruikt, dus moet dat apart worden geïnstalleerd.

09 Tips

Je schakelt Chromium OS in en uit door rechtsonder op de klok te klikken en dan onderaan te kiezen voor de aan/uitknop. Je installeert apps vanuit de Chrome Web Store, deze open je door linksonder op de zoekknop te klikken en te kiezen voor Web Store. De instellingen van Chromium OS configureer je opnieuw via de klok rechtsonder, kies dan voor Instellingen. Handig is om de Widevine Content Decryption Module te installeren, klik daarvoor bij de betreffende sectie op Install. Daarna is het mogelijk om DRM-beschermde HTML5-video te bekijken, zoals bijvoorbeeld die van Netflix.

©PXimport

Om DRM-inhoud af te spelen, is de Widevine-module vereist die je vanuit de instellingen kunt installeren.

De afgelopen drie jaar heeft Sony hard gewerkt aan de Sony WH-1000XM6-koptelefoon. De voorganger, de XM5, is ondanks verwoede pogingen van Bowers & Wilkins, Bose en Apple al die tijd marktleider geweest. Staat de XM6 wederom aan de top?

Als je het hebt over de topklasse koptelefoons van Sony, dan kom je eigenlijk altijd uit bij dezelfde lijn: de WH-1000XM-serie. Deze modellen staan al jaren bekend om hun indrukwekkende noise cancelling, waarmee omgevingsgeluid effectief wordt weggefilterd. Tel daar een rijke audiokwaliteit bij op – inclusief ondersteuning voor Hi-Res Audio en LDAC – en je snapt waarom ze zo populair zijn. Voeg daar nog een lange accuduur, comfortabel draagcomfort en slimme functies als Speak-to-Chat en Adaptive Sound Control aan toe, en je hebt een hoofdtelefoon die voor veel mensen als de ideale allrounder geldt.

Sony levert keer op keer een betrouwbaar totaalpakket af, wat deze lijn tot een vaste waarde maakt onder muziekliefhebbers die meer willen dan alleen goed geluid. Gesprekskwaliteit, een fijne app en sterke ruisonderdrukking horen daar inmiddels gewoon bij. Nu Sony met de WH-1000XM6 de zesde generatie op de markt brengt, twijfelt niemand eraan dat deze koptelefoon weer aan alle verwachtingen voldoet. Maar in een markt waarin de concurrentie flink is toegenomen, is de vraag wel gerechtvaardigd: is dit model het prijskaartje van 450 euro nog steeds waard? Dat is tenslotte 30 euro méér dan de XM5 bij zijn lancering kostte.

©Wesley Akkerman

Wederom op te vouwen

Sony heeft de afgelopen drie jaar duidelijk niet stilgezeten. De WH-1000XM6 is voorzien van een nieuwe processor, extra microfoons, verbeterde noise cancelling en een verfijnd audioplatform. Op het eerste gezicht oogt hij misschien identiek aan de XM5, maar ook het ontwerp is op meerdere punten aangepakt. Zo is het lichte model nog steeds makkelijk op te vouwen dankzij de draaibare oorschelpen met zacht schuim. Handig, want daardoor past hij moeiteloos in de meegeleverde case en neem je 'm makkelijk mee.

Sommige aanpassingen zijn klein maar doordacht. Zo is de powerknop nu iets verzonken, waardoor je hem sneller op de tast vindt. De knop voor noise cancelling heeft bovendien een extra functie gekregen: je kunt er de microfoon mee dempen of activeren tijdens een telefoongesprek. De rest van de bediening verloopt via het aanraakgevoelige oppervlak op de rechter oorschelp. Dat werkt op zich prima, maar je moet wel even wennen aan de precieze gebaren. Bovendien blijft de aanraakbediening gevoelig voor fouten, waardoor we zelf liever kiezen voor fysieke knoppen of de bijbehorende app.

Wie kritisch naar het ontwerp kijkt, komt nog een paar kleine minpunten tegen. Zo trekt de behuizing – vooral bij het zwarte model – snel vlekken aan van je vingers, die je makkelijk uitsmeert als je niet uitkijkt. En dan is er nog de hoofdband, die tijdens het dragen soms in je haar blijft haken, vooral als de koptelefoon iets verschuift. Dat levert een wat ongemakkelijk gevoel op. Gelukkig zijn dat allemaal kleinigheden die verder weinig afdoen aan het totaalplaatje.

©Wesley Akkerman

Luisteren tijdens het laden

Een van de prettigste verbeteringen van de WH-1000XM6 ten opzichte van zijn voorganger is dat je hem tijdens het opladen gewoon kunt blijven gebruiken. Bij de XM5 was dat nog niet mogelijk: zodra je die aan de lader hangt via de usb-c-poort, stopt het afspelen. Dat probleem is nu dus verholpen. Wel is de meegeleverde oplaadkabel vrij kort, dus handig is het niet altijd. Qua aansluitmogelijkheden zijn er verder weinig verschillen: beide modellen ondersteunen bluetooth (met bij de XM6 een nieuwer versienummer) én hebben een fysieke audio-ingang. Sony levert standaard een usb-c-kabel en een audiokabel mee in de verpakking.

Ook op codec-gebied is er weinig te klagen. Net als zijn voorganger ondersteunt de WH-1000XM6 AAC, SBC en Sony’s eigen LDAC voor high-res audio. Maar er zijn ook twee nieuwe toevoegingen: LC3 en Auracast. Vooral LC3 is interessant als moderne codec die zich qua prestaties laat vergelijken met Qualcomms aptX Adaptive. Afhankelijk van de verbindingskwaliteit past deze codec automatisch de sample rate aan voor optimale geluidskwaliteit en stabiele prestaties. Qualcomm-codecs zelf zijn overigens niet aanwezig, maar met het huidige aanbod valt er genoeg te kiezen – je mist er weinig aan.

Wat wel onveranderd is gebleven, is de batterijduur. Je haalt nog steeds zo'n 30 uur met noise cancelling ingeschakeld en 40 zonder. Dat is netjes, maar inmiddels niet meer indrukwekkend. Concurrenten zoals de Sennheiser Momentum 4 Wireless gaan met gemak twee keer zo lang mee op een volle lading. Snelladen kan gelukkig wel: 3 minuten aan de oplader levert tot 3 uur speeltijd op. Toch is er op dit punt nog wat ruimte voor verbetering, zeker als Sony koploper wil blijven.

©Wesley Akkerman

Ruisonderdrukking en audio

Met de WH-1000XM6 zet Sony opnieuw stappen op het gebied van noise cancelling. De koptelefoon heeft nu twaalf microfoons aan boord, vier meer dan voorheen, en die helpen actief om storend geluid van alle kanten weg te filteren. Of het nu om wind, voorbijrazend verkeer of een drukke coupé vol kletsende mensen gaat: de XM6 laat zich er niet door van de wijs brengen. En dat geldt ook als je op een normaal volume luistert; je hoeft het geluid dus niet op standje maximaal te zetten om in alle rust te genieten.

Qua geluidskwaliteit heeft deze serie sowieso een sterke reputatie, en de XM6 weet die opnieuw waar te maken. De 30 mm-drivers zijn flink onder handen genomen en leveren nu nog meer detail, heldere zanglijnen en extra finesse in de hoge tonen. Sony heeft zichtbaar gezocht naar een betere balans tussen lage, midden- en hoge frequenties, en met succes. Alles klinkt krachtig en vol, zonder dat het op een bepaald gebied tekortschiet.

Bijzonder is ook dat Sony dit keer samenwerkte met mastering engineers uit de muziekindustrie om het geluidsprofiel nog preciezer af te stemmen. Dat merk je: muziek klinkt natuurlijker, gelaagder en gewoon meeslepender. En alsof dat nog niet genoeg is, kun je nu ook stereogeluid omzetten naar een ruimtelijke audio-ervaring via een nieuwe vorm van upmixing. Dat is iets anders dan de bestaande 360 Reality Audio-ondersteuning of DSEE Extreme-technologie – het resultaat is dat je met dezelfde koptelefoon meer uit je muziek haalt dan ooit tevoren.

Maar we zijn er nog niet

De Sony WH-1000XM6 weet een open, gelaagd en dynamisch geluidsbeeld neer te zetten dat vrijwel elk muziekgenre aankan. Luister je naar een intieme opname – denk aan stem en piano – dan vallen meteen de fijne details op: je hoort hoe elke toetsaanslag zijn eigen ruimte krijgt en hoe zanglijnen haast betoverend in de mix zweven. Ook bij drukker geproduceerde nummers blijft het overzicht bewaard. De hoge en middentonen houden hun helderheid, waardoor je makkelijk onderscheid maakt tussen de verschillende lagen in een track.

Wat betreft de bas heeft Sony de balans goed gevonden. Lage tonen zijn krachtig en vol, maar nooit modderig – ze blijven strak en gecontroleerd. Drums en percussie klinken precies en direct, zonder overbodig nagalmen. Daardoor voelt elke luisterbeurt fris en levendig aan. Sterker nog: de kans is groot dat je ineens details hoort die je eerder niet opvielen in nummers die je al tientallen keren hebt afgespeeld. De koptelefoon legt daarbij net wat extra nadruk op zang en vocalen, wat de verstaanbaarheid en het gevoel van betrokkenheid alleen maar vergroot.

Ook op het gebied van slimme functies blijft Sony zijn voorsprong behouden. Bekende features als Adaptive Sound Control zijn weer van de partij en passen automatisch instellingen aan op basis van je gedrag en locatie. Speak-to-Chat herkent wanneer je iets zegt, pauzeert de muziek en laat omgevingsgeluid binnen – handig tijdens telefoongesprekken, al kan een kuchje soms per ongeluk hetzelfde effect hebben. Uniek is daarnaast het gespreksbeheer via hoofdbewegingen: door ja te knikken neem je een gesprek aan, schud je nee dan sla je het af.

©Wesley Akkerman

Sony WH-1000XM6 kopen?

Met de WH-1000XM6 borduurt Sony voort op de sterke reputatie van eerdere modellen, en dat doet het merk met succes. De noise cancelling is opnieuw verbeterd dankzij een nieuwe processor en extra microfoons, terwijl de geluidskwaliteit wederom tot de top behoort. Sony heeft daarnaast goed geluisterd naar gebruikersfeedback: het opvouwbare ontwerp is terug en je kunt nu ook tijdens het opladen gewoon blijven luisteren. Geen revolutionaire vernieuwingen misschien, maar wel slimme aanpassingen die het totaalplaatje merkbaar sterker maken. Soms zit vooruitgang in de details.

Natuurlijk zijn er ook wat minpunten. De accuduur is gelijk gebleven terwijl concurrenten inmiddels meer uithoudingsvermogen bieden. En hoewel het design stijlvol is, trekt de afwerking op de zwarte versie snel vlekken aan. De hoofdband is bovendien niet ideaal voor langere luistersessies; hij trekt soms aan je haar bij het verschuiven. Ook over de aanraakbediening kun je van mening verschillen – wij vinden fysieke knoppen prettiger, al biedt de app gelukkig ook genoeg controle. Geen dealbreakers, maar wel goed om te weten.

Wat de WH-1000XM6 vooral interessant maakt, is hoe Sony de audiokant verder verfijnt. De toevoeging van nieuwe codecs, de mogelijkheid om stereo te upgraden naar ruimtelijke audio en het afgestemde geluidsprofiel – met hulp van professionals uit de muziekindustrie – zorgen voor een ervaring die weer een stap verder gaat. En ja, hij is duurder dan z'n voorganger. Maar voor wie het maximale uit z'n muziek wil halen, blijft dit een van de meest complete en overtuigende draadloze koptelefoons die je kunt kopen.

De Motorola razr 60 ultra vouwt dicht als een ouderwetse klaptelefoon, wat allerlei handige functies mogelijk maakt. Daar vertellen we je over in deze review, waarin we ook ingaan op hoe de razr 60 ultra als smartphone bevalt. De verwachtingen zijn namelijk hoog, want de adviesprijs van het toestel bedraagt liefst 1299 euro.

Om met die adviesprijs te beginnen: de ultra is al snel na zijn lancering tweehonderd euro in prijs gezakt. Dat past bij de geschiedenis van oudere Motorola razr-toestellen: die kun je na een paar maanden serieus goedkoper in huis halen. Stof om over na te denken als een razr je aanspreekt, maar je de adviesprijs – begrijpelijk – te hoog vindt. Een alternatief is kiezen voor de razr 60, zonder ultra-aanduiding. Die heeft een adviesprijs van 799 euro en is technisch minder geavanceerd dan de ultra-versie.

Handig, luxe vouwontwerp

Dat Motorola de razr 60 ultra als topsmartphone in de markt zet, merk je direct. Het toestel komt heel degelijk over en de vouw in het midden van het scherm voel je nauwelijks. Het gewicht is met 199 gram vergelijkbaar met een normale smartphone.

Uitgevouwen in je hand is de razr 60 ultra een erg lange smartphone, wat komt omdat hij een langwerpig scherm van 7 inch heeft. Dat is erg groot. Dat scherm oogt lekker scherp dankzij de resolutie van 2912 x 1244 pixels en scoort ook op andere punten erg goed.

©Rens Blom

Klap je de smartphone dicht, dan kijk je tegen een vierkant 4inch-scherm aan. Het scherm loopt door rond de camera's, wat een futuristisch gevoel geeft. Op het scherm (1272 x 1080 pixels) zie je veel meer dan de tijd en inkomende telefoongesprekken. Je kunt meldingen bekijken, een hele andere playlist binnen Spotify opzetten, door de weersvoorspelling bladeren en andere apps zoals Instagram gebruiken.

©Rens Blom

Wij zijn vooral fan van het fotograferen via het externe scherm. Door de telefoon uitgevouwen om te draaien of ingeklapt voor je te houden, kun je selfies maken met de camera's op de achterkant van de smartphone. Dat zijn hartstikke goede camera's, waardoor je veel betere selfies schiet dan met andere smartphones. Ook handig voor vloggers.

©Rens Blom

Op onderstaande foto's zie je een selfie gemaakt met de camera aan de achterkant en een selfie gemaakt met de speciale selfiecamera aan de binnenkant van de razr 60 ultra. Die laatste foto is veel minder scherp.

©Rens Blom

Een scherpe selfie met de camera aan de buitenkant.

©Rens Blom

Een minder scherpe selfie met de camera aan de binnenzijde.

Aandachtspunten

De razr 60 ultra kent als vouwsmartphone enkele belangrijke aandachtspunten. Zo is er een speciale laag op het scherm aangebracht ter bescherming. Die mag je niet verwijderen. Doe je dat wel, dan vervalt je garantie. De smartphone kan tegen een val in het zwembad, maar is niet waterdicht. Van stof, zand en vuil wordt de telefoon niet blij. Vermijd ook hard drukken op het middelste deel van het langwerpige scherm, stelt Motorola.

©Rens Blom

Motorola geeft adviezen om de smartphone niet te beschadigen.

Wij ontvingen de razr 60 ultra in een fraaie donkergroene kleur, met zachte alcantara-afwerking. Dat materiaal voelt lekker aan maar komt ook met aandachtspunten. Prettig is dat Motorola een (vouwbaar) hoesje meelevert om de smartphone veiliger te gebruiker.

©Rens Blom

Heel complete specificaties

Van een dure smartphone mag je uitstekende specificaties verwachten, ongeacht of 'ie vouwt of niet. Motorola heeft dat goed begrepen. De razr 60 ultra draait op een razendsnelle Qualcomm Snapdragon 8 Elite-processor met 16 GB werkgeheugen en maar liefst 512 GB opslagcapaciteit. De 4700mAh-accu gaat een normale dag mee, maar moet daarna wel opladen. Dat kan lekker snel via de usb-c-poort en ook redelijk vlot via een draadloze oplader. Het toestel is geschikt voor contactloze pinbetalingen in winkels.

©Rens Blom

Korter updatebeleid

Bijzonder is Motorola's ondergemiddelde updatebeleid. De razr 60 ultra krijgt slechts drie Android-upgrades en vier jaar beveiligingsupdates. Dat is gek genoeg korter dan sommige goedkopere Motorola-smartphones en ook korter dan de zeven jaar die merken als Google en Samsung beloven voor hun premium smartphones.

©Rens Blom

Verschillende functies om het buitenste scherm te benutten.

Conclusie: Motorola razr 60 ultra kopen?

De Motorola razr 60 ultra is de beste verticale vouwsmartphone die je op moment van schrijven kunt kopen. Het ontwerp is doordacht en maakt gebruik van slimme softwarefuncties en het toestel heeft uitstekende specificaties. Motorola's korte updatebeleid is een onnodig minpunt. De adviesprijs is stevig, maar de geschiedenis leert dat razr-smartphones snel in prijs zakken.