Ewout van Linge is eigenaar van een zelfgebouwde helikoptersimulator. In een zijkamer van zijn huis staat een complete cockpit op een bewegend platform. Zes beamers zorgen dat de vliegervaring levensecht is. Zo ontstond Helisim.

Ewout van Linge kwam met de Robinson R22 in aanraking toen hij de administratieve software van een helikopterbedrijf automatiseerde. Het contact met de piloten, in eerste instantie van vliegtuigen, maar later ook van de helikopters, maakte een onuitwisbare indruk. Deze heeft hij gebruikt als inspiratie om zijn eigen helikoptersimulatie te bouwen. “Dit is een uit de hand gelopen hobby. Normaal zit je met een bedrijfje op een industrieterrein. Daar heb je garagedeuren en rij je de spullen zo naar binnen. Dat bouw je niet in je eigen huis. Dat is niet logisch.”

Het begon naar eigen zeggen met een ‘autostoel in een badkuip’. In 2003 werd de Robinson R22-helikopter toegevoegd aan de Microsoft Flight Simulator. Ewout had bij een helikopterbedrijf gewerkt en zag deze toestellen van en naar booreilanden vliegen. In het hotel waar hij zat, logeerden ook de piloten. Toen deze helikopter in de vliegsimulator verscheen maakte dat wat los.

Ewout: “Ik dacht, misschien moet ik hier eens een echte simulator van proberen te maken. Dat begon meer als een badkuip waar je in zit met de stoel van je auto. Ik had alle metertjes op een crt-scherm geprojecteerd en de schakelaars kwamen nog uit de bakken met onderdelen van een elektronicawinkel.”

Een stoel in een badkuip

Al vrij snel werden de limieten van het project duidelijk. Hoewel het enthousiasme groot was, bleek het eindproduct bewerkelijk. Ewout: “Ik had een stoel met op de ene leuning de regelaars. In een van hout gemaakte constructie stond het crt-scherm. De cyclic en collective (helikoptertermen voor stuurknuppel en gashendel) had ik zelf van ijzer gemaakt. Het beeld werd geprojecteerd door één kleine projector. Die waren toen nog vreselijk duur. Toen dat klaar was dacht ik, dit heeft er weinig mee te maken.”

Het project werd daarom opgeschaald. Ewout: “Ik ben toen iets gaan maken waar je echt in kon zitten. De stoel bleef, maar het idee moest zijn ‘daar zit ik in’. Ik kwam er ook achter dat je de metertjes kon kopen die echt in een R22 zitten. Toen werd het al iets beter. Ik had inmiddels ook al twee projectoren. Dat was nog niet alles. Daarna heb ik geprobeerd een motion base te maken. Maar dat was echt drie bruggen te ver.”

Een motion base is een platform dat met behulp van hydrauliek of elektromotoren kan bewegen. Door een cockpit op dit platform te bouwen en aan te sluiten op de simulator wordt niet alleen op het scherm beweging nagebootst, maar wordt er daadwerkelijk ook mee bewogen. Afhankelijk van de omvang (en prijs) van een motion base zijn grotere hellingshoeken te maken. Voor een helikopter zijn relatief kleine bewegingen voldoende.

Ewout: “Mijn motion base biedt ‘6 degrees of freedom motion’ en kan 300 kilo hebben. Dat is net-aan voor twee personen. Tegenwoordig heb je ook zwaardere varianten die ruim twee personen aankunnen, maar ik weet niet hoe dat je huis in moet. Dan moet je meer aan een hal gaan denken op een industrieterrein.”

©PXimport

“Ik dacht in 2010 ‘ik stop ermee of ik ga semiprofessioneel door’. In dat laatste geval moet ik wel onderdelen kunnen kopen.” Stap één was een zoektocht naar de shell van een R22 helikopter. Ewout: “Ik was al op zoek naar een kapotte helikopter om te gebruiken. Toen vond ik Cockpitsonic in Frankfurt (www.cockpitsonic.de). Daar kun je terecht voor alleen de shell tot volledig ingerichte helikoptercockpits. Ik heb alleen het omhulsel gekocht, geen windscreens, geen deuren, heel simpel. Dan is het nog te betalen. Dat omhulsel van glasfiber kostte al 2.500 euro en een motionbase voor de home-market is 20.000 euro. Dat zijn wel essentiële onderdelen om er iets van te maken.”

De bezorging van de motion base had genoeg voeten in de aarde, maar dat viel in het niet bij de ‘shell’ van de R22-helikopter. Woonhuizen zijn niet gebouwd om helikoptercockpits te ontvangen. Ewout: “We hebben de vooruit van de woonkamer eruit gehaald. Daar kon hij precies doorheen. Toen konden we door de open achterdeur de tuin in en via de tuindeuren van de oude slaapkamer van mijn dochter weer naar binnen. Ondertussen kan de helikopter er niet meer uit, want dat was nog in de beginfase. Met drie projectoren hadden we nog een dubbele deur. Nu niet meer.”

Een scherm van plafond tot aan de grond

Voor het bouwen van de simulator gebruikt Ewout de diensten en producten van verschillende leveranciers. Op zijn eigen website staat een lijst met alle partners die bij het project betrokken zijn. Microsoft Flight Simulator heeft inmiddels bijvoorbeeld plaats moeten maken voor een professioneler pakket. Rondom de simulator blijft de hoeveelheid apparatuur groeien. Het aantal projectoren staat inmiddels op zes.

Ewout: “Ik gebruik zes projectoren. Voor een goede illusie moet je ook aan de zijkanten van je ogen beweging hebben. Een helikopter vereist een 180-gradenscherm; bijna van het plafond tot aan de grond. Met een helikopter moet je namelijk ook naar beneden kunnen kijken. Voor gewone vliegtuigen heb je aan drie projectoren genoeg. Die hebben kleine ruitjes en dan gaat het vooral om oefenen met schakelaartjes. Helikoptervliegen draait primair om goed vliegen en dat doe je op je zicht. Je kijkt naar buiten, kijkt op je meters en je voelt dat ding bewegen. Dat is heel essentieel, anders is de illusie niet goed.”

©PXimport

De juiste hoeveelheid projectoren achterhalen bleek een proefondervindelijk proces. In eerste instantie is nog een tussenstop gemaakt met drie projectoren, maar de sweet-spot bleek bij zes te liggen. Hier is vervolgens met software nog een extra update op gemaakt.

Ewout: “Ik had in het begin zwarte streepjes tussen de verschillende projecties. Toen kwam ik erachter dat je daar met warp en blend software iets aan kunt doen. Je maakt zo van zes verschillende projecties één scherm. Je moet dan op een gebogen scherm zes projecties precies aan elkaar blenden. Ik kan je vertellen dat dat een takkewerk is.”

Een AMD-videokaart die Eyefinity 6 ondersteunt, stuurt de projectoren aan. AMD maakt als enige een videokaart op de markt die zes schermen gelijktijdig kan aansturen en voldoende power heeft. De rekenkracht van de computer, processor en grafische kaart, is nog steeds een uitdaging voor een simulator. Hoe meer kracht hoe mooier de simulatie er uit komt te zien. Ewout: “In het begin waren computers niet snel genoeg. Met die watergekoelde videokaart van AMD, de zwaarste die er is, gaat het net. Ik geloof dat er in juni weer een zwaardere komt. Dan ben ik de eerste die er één koopt.”

Van beamers naar AR

Sleutelen aan de simulator is een doorlopend proces. Ewout: “Je weet niet precies waar het eindigt, maar je wil iets dat een goede illusie oplevert. Dan komt daar telkens toch weer wat bij. Of iets dat je al hebt is net niet goed genoeg. Ik heb andere meters gekocht, en de cyclic en de collective waren niet goed genoeg. Die zijn dan ook weer veranderd.”

Verbazingwekkend genoeg heeft Ewout zelf geen vliegbrevet. “Ik heb zelf geen license. Dat is waanzinnig duur. Ik heb al wel een beperkt aantal uurtjes gevlogen en als het voorjaar is, ga ik dat weer een uurtje doen. Daarvoor moet je tegenwoordig helemaal naar Wevelgem in België. Vroeger kon je naar Lelystad, maar die zijn ermee gestopt.”

Voor het nabouwen van de cockpit, en het afstellen van de vliegsimulator, krijgt Ewout advies van een bevriende piloot. “Die heeft zijn vliegopleiding gedaan in een R22. Hij komt hier dan vliegen en geeft vervolgens aan wat ik nog moet bijstellen om de simulatie te verbeteren.”

©PXimport

Met het oog op de toekomst staat er inmiddels ook een HTC 5 Pro met een eigen virtual reality computer. De grote vraag is hoe VR een toevoeging kan maken op de bestaande simulator. Het zal geen volledige vervanging van de bestaande simulator betekenen.

Ewout: “Het is een leuk dingetje erbij en het is natuurlijk 3D, maar om te leren vliegen moet je echt op je schakelaars en meters kunnen kijken. VR zal het niet zijn, ik denk eerder dat Augmented Reality iets kan toevoegen. Dan zie je de hele cockpit in het echt, maar kun je de wereld eromheen projecteren. Ik moet eens kijken of ik dat kan realiseren. Misschien met een groot groen scherm om de cockpit of wellicht dat ik groen met de beamers kan projecteren. Dat moet ik gaan uitzoeken.”

De wind in je gezicht

Naast video en beweging is er meer nodig om de perfecte simulatie te maken. Zo voelt de piloot van de virtuele R22 van Ewout ook de wind in zijn gezicht blazen. Daarvoor worden krachtige ventilatoren gebruikt die aan het plafond hangen. Ewout: “Die komen uit de muziekwereld. Ze staan normaal bij het podium om artiesten te koelen. Ik heb ze aangesloten op een dubbel relais met een logische schakeling erachter. Bij een bepaald toerental gaan de ventilatoren blazen. De Flight Illusion software stuurt dat met een eigen board allemaal aan. Het was even puzzelen, maar het werkt.”

Sommige projecten blijken achteraf iets meer moeite gekost te hebben dan ze waard waren. Zo zijn heeft Ewout voor de shell van zijn helikopter niet alleen zelf ramen gemaakt, maar ook een paar deuren. “Voor de deuren en ramen heb ik lexaanplaat gebruikt. Dat vind je normaal in bushokjes. De deuren zijn van 4mm dikke plaat. Daar zit een folie op. Ik heb daar bepaalde delen vanaf gehaald en die vervolgens geschilderd met een spuitbus. Van de ramen in de deuren heb ik als laatste de folie afgehaald zodat ze doorschijnend bleven.”

Hoewel de deuren goed passen en er mooi uit zien, zijn ze niet in gebruik. Ewout: “De deuren zitten er niet meer in. Je wilt namelijk makkelijk in- en uitstappen en die deuren zaten in de weg. Ze staan nu in een hoek achter het scherm.”

Wie zelf een stukje wil vliegen kan de helikoptersimulator van Ewout boeken. “Ik ben open op vrijdag, zaterdag en zondag. Dat moet allemaal nog een beetje gaan lopen.” Een groot voordeel is dat de verhuur niet noodzakelijk is om de investering terug te verdienen. Ewout: “Ik hoef het helemaal niet terug te verdienen. Het is een hobby. Als ik er nu wat mee verdien, dan kan ik daar de nieuwe grafische kaart van kopen, of een lesje volgen. Maar om de simulator terug te verdienen? Nee. Het is een hobby. Uit de hand gelopen, maar that’s it.”

Heb je een Chromebook die niet meer opstart? Geen paniek. Er zijn verschillende stappen die je kunt nemen om het apparaat weer tot leven te wekken. In veel gevallen is het probleem namelijk eenvoudiger op te lossen dan je denkt.

Chromebooks staan bekend om hun gebruiksgemak en scherpe prijs, en inmiddels kunnen ze ook prima offline functioneren. Maar daar heb je weinig aan als het apparaat niet opstart. Reageert je Chromebook nergens meer op? Met deze tips vergroot je de kans dat hij toch weer meewerkt.

Koppel accessoires en dongels los

Begin bij het begin: haal alle randapparatuur uit de poorten. Denk aan usb-sticks, externe muizen of dongels. Soms zorgt een aangesloten apparaat voor een stroomprobleem of een storing, waardoor de Chromebook niet goed opstart. Doet hij het na het loskoppelen weer? Sluit de accessoires dan stuk voor stuk opnieuw aan om te ontdekken welk onderdeel de boosdoener is.

Reinig de oplaadpoort

Een verstopte usb-poort kan ook roet in het eten gooien. Stof of vuil belemmert soms het contact tussen kabel en apparaat. Een spuitbus met perslucht is ideaal om de poort schoon te blazen. Heb je die niet bij de hand, dan kun je ook voorzichtig een plastic tandenstoker of een wattenstaafje met een beetje isopropylalcohol gebruiken. Vermijd houten stokjes, die kunnen splinters achterlaten.

Controleer of het scherm werkt

Lijkt het alsof de Chromebook niets doet? Check dan eerst of het scherm überhaupt aanstaat. Het kan gebeuren dat iemand voor de grap de helderheid op het minimum heeft gezet. Druk een paar keer op de helderheidstoets om te zien of het beeld terugkomt. Nog steeds niets? Sluit het apparaat dan eens aan op een extern scherm om te testen of de Chromebook wel signalen afgeeft.

©Google

Gebruik een andere kabel

Geen resultaat? Probeer dan een andere usb-c-kabel. Misschien ligt het simpelweg aan een defecte oplader. Als het ledlampje aangaat bij het aansluiten van een andere kabel, weet je dat het apparaat stroom krijgt. Voor de zekerheid kun je ook een ander stopcontact proberen, al is dat zelden de oorzaak.

Check de accu

Brandt het lampje, maar weigert de Chromebook alsnog dienst, dan zou de accu weleens defect kunnen zijn. In sommige gevallen kun je die zelf vervangen, maar let op: je garantie vervalt dan meestal. Het is verstandiger om contact op te nemen met de verkoper of fabrikant. Als dat niets oplevert, kun je overwegen om een reparatiespecialist in te schakelen.

©Tada Images - stock.adobe.com

Voer een Powerwash uit

Als je Chromebook nog wel opstart maar niet goed functioneert, kan een zogenoemde Powerwash uitkomst bieden. Dit is een fabrieksreset die alle gegevens wist en het systeem schoon herstart. Zorg dus dat je belangrijke bestanden vooraf veiligstelt, bijvoorbeeld in de cloud. Zo geef je je Chromebook mogelijk een tweede leven, zonder nieuwe aan te hoeven schaffen.

Alles geprobeerd?

Hopelijk helpt dit en kun je na het uitvoeren van één van deze stappen weer gebruikmaken van je Chromebook. Zo niet en ben je van plan een nieuwe Chromebook te kopen, dan is het handig om te weten wat bijvoorbeeld de verschillen zijn tussen een normale en Plus-variant. Daarnaast gaven we eerder al wat tips over het kopen van zo'n laptopvervanger en kun je hier lezen wat vijf goede opties voor een redelijk betaalbare prijs zijn.

Natuurlijk kijk je naar de capaciteit en het energielabel als je een nieuwe wasmachine zoekt. Past je dekbed erin? En hoeveel verbruikt 'ie per wasbeurt? Toch zijn dat allang niet meer de enige zaken om op te letten. Moderne wasmachines zitten vol extra's die wassen makkelijker maken, en soms zelfs een beetje leuker. Wifi, stoom, automatische dosering of juist een fluisterstille motor: dit voegen die functies toe aan jouw huishouden.

Partnerbijdrage - in samenwerking met Bemmel & Kroon

Bij het kopen van een nieuwe wasmachine zijn er een paar dingen waar vrijwel iedereen als eerste naar kijkt. Bovenaan staat de trommelcapaciteit. Die bepaalt hoeveel kilo wasgoed je per beurt kunt wassen. Een klein huishouden heeft meestal genoeg aan 7 kilo, terwijl grotere gezinnen vaak kiezen voor een model met 9 kilo of meer. Het tweede punt is het energielabel. Een zuinige wasmachine met label A verbruikt minder stroom en water, wat niet alleen beter is voor het milieu, maar ook voor je energierekening op de lange termijn.

Ook het toerental speelt een belangrijke rol. Hoe hoger dit aantal omwentelingen per minuut – bijvoorbeeld 1400 of 1600 – hoe droger je was uit de machine komt. Dat is handig als je geen droger hebt, of gewoon minder tijd wilt kwijt zijn aan het drogen. Daarnaast letten veel mensen op het geluidsniveau. Zeker als de wasmachine dicht bij de woonkamer of slaapkamer staat, is een stille werking prettig.

Tot slot zijn de beschikbare programma's en extra functies vaak doorslaggevend. Denk aan programma's voor sportkleding, wol of allergieën, of slimme toevoegingen zoals automatische dosering van wasmiddel of een stoomfunctie. Hoe beter de functies aansluiten op je dagelijkse wasroutine, hoe fijner de machine in de praktijk werkt. Hieronder lees je meer over slimme functies die je kunt tegenkomen op je nieuwe wasmachine en waarom ze zo handig zijn.

Wasmachines met wifi: altijd verbonden, altijd controle

Een wasmachine met wifi biedt vooral gemak. Je hoeft niet meer op te staan om te checken of de was al klaar is, want dat zie je gewoon op je smartphone of tablet. Programma's starten, pauzeren of aanpassen doe je waar je ook bent: vanaf de bank, op je werk of onderweg naar huis. Dat scheelt tijd en zorgt ervoor dat je de was kunt plannen rond jouw dag, niet andersom. Bijvoorbeeld door 's ochtends vroeg het programma alvast klaar te zetten en het pas te starten wanneer je op kantoor bent.

Slimme modellen met wifi laten je ook kiezen voor het voordeligste moment om te wassen, bijvoorbeeld tijdens daluren als stroom goedkoper is. Zo bespaar je ongemerkt energie. Daarnaast houdt de app vaak bij hoeveel stroom en water je verbruikt, en krijg je suggesties om zuiniger te wassen. Sommige modellen gaan nog verder en kiezen automatisch het programma dat het beste past bij je kleding. Zo wordt alles fris en schoon zonder dat tere stoffen beschadigen. Extra functies zoals stoom of vlekkenbehandeling zijn eenvoudig aan of uit te zetten via de app. Dat maakt wassen nauwkeuriger en persoonlijker dan ooit.

©ryanking999

Stoomfunctie: minder strijkwerk, meer hygiëne

Wie het strijkijzer liever in de kast laat liggen, heeft baat bij een wasmachine met stoomfunctie. Dankzij stoomtechnologie komt kleding minder gekreukt uit de trommel. Overhemden, blouses of katoenen jurken kun je vaak meteen ophangen, zonder dat je met een strijkplank aan de slag hoeft. Maar de voordelen gaan verder dan alleen gemak.

Stoom maakt wassen namelijk ook hygiënischer. Het dringt diep door in de vezels en doodt bacteriën, pollen en huisstofmijt – handig als je een gevoelige huid hebt of last van allergieën. Ook muffe kleding die niet echt vies is, krijgt een opfrisbeurt. Denk aan een jasje dat je aan hebt gehad in de kroeg, of een trui die lang in de kast heeft gehangen en die wat muf ruikt. Door kort te stomen is je kleding snel weer draagbaar.

Automatische wasmiddeldosering: nooit meer gokken

Hoeveel wasmiddel is genoeg? Veel mensen schenken op de gok een flinke scheut in het bakje, met als resultaat overdosering, zeepresten op kleding of juist te weinig schoonmaakkracht. Wasmachines met automatische wasmiddeldosering lossen dat probleem op. Je vult een reservoir met vloeibaar wasmiddel en eventueel wasverzachter, en de machine meet zelf wat er nodig is voor elke lading was.

Dit is niet alleen beter voor je kleding – die slijt minder snel en blijft langer mooi – maar ook voor je portemonnee. Je verbruikt namelijk nooit meer dan nodig. Ook fijn: je hoeft niet bij elke wasbeurt iets toe te voegen. Vaak gaat een volle tank twintig tot veertig wasbeurten mee. Dat scheelt gedoe, voorkomt verspilling en zorgt voor een constante waskwaliteit zonder dat je ergens over hoeft na te denken.

©AEG

Superstille wasmachines: wassen zonder lawaai

Wasmachines met een laag geluidsniveau zijn ideaal voor wie zijn wasmachine in de buurt van de woon- of slaapkamer heeft staan. Een model dat tijdens het centrifugeren 73 decibel of minder produceert, valt in de categorie 'stil'. Maar wie écht stil wil wassen, kiest voor een model dat maximaal 70 decibel haalt. Dat verschil lijkt klein, maar is duidelijk hoorbaar. Elke 3 decibel extra verdubbelt namelijk de geluidsintensiteit.

Deze extra stille wasmachines zijn meestal uitgerust met een koolborstelloze motor, die nauwelijks geluid maakt. In plaats van borstels gebruikt de motor een magneetsysteem om de trommel te laten draaien. Dat scheelt wrijving én lawaai. Je kunt dus gerust een was draaien terwijl je slaapt of in een videocall zit. Ook als je gebruik wilt maken van het nachttarief, zonder dat je wakker ligt van het centrifugeren, is zo'n stille wasmachine een slimme keuze.

Tot slot

Wassen is allang niet meer gewoon een kwestie van aanzetten en wachten. De functies die je tegenwoordig kunt kiezen, maken het verschil tussen 'was erin en maar zien' en gericht, zuinig en stil wassen op jouw voorwaarden. Of je nu op zoek bent naar minder strijkwerk, een stiller huishouden, energiebesparing of vooral gemak via je smartphone: deze functies maken je leven echt makkelijker.