Ewout van Linge is eigenaar van een zelfgebouwde helikoptersimulator. In een zijkamer van zijn huis staat een complete cockpit op een bewegend platform. Zes beamers zorgen dat de vliegervaring levensecht is. Zo ontstond Helisim.

Ewout van Linge kwam met de Robinson R22 in aanraking toen hij de administratieve software van een helikopterbedrijf automatiseerde. Het contact met de piloten, in eerste instantie van vliegtuigen, maar later ook van de helikopters, maakte een onuitwisbare indruk. Deze heeft hij gebruikt als inspiratie om zijn eigen helikoptersimulatie te bouwen. “Dit is een uit de hand gelopen hobby. Normaal zit je met een bedrijfje op een industrieterrein. Daar heb je garagedeuren en rij je de spullen zo naar binnen. Dat bouw je niet in je eigen huis. Dat is niet logisch.”

Het begon naar eigen zeggen met een ‘autostoel in een badkuip’. In 2003 werd de Robinson R22-helikopter toegevoegd aan de Microsoft Flight Simulator. Ewout had bij een helikopterbedrijf gewerkt en zag deze toestellen van en naar booreilanden vliegen. In het hotel waar hij zat, logeerden ook de piloten. Toen deze helikopter in de vliegsimulator verscheen maakte dat wat los.

Ewout: “Ik dacht, misschien moet ik hier eens een echte simulator van proberen te maken. Dat begon meer als een badkuip waar je in zit met de stoel van je auto. Ik had alle metertjes op een crt-scherm geprojecteerd en de schakelaars kwamen nog uit de bakken met onderdelen van een elektronicawinkel.”

Een stoel in een badkuip

Al vrij snel werden de limieten van het project duidelijk. Hoewel het enthousiasme groot was, bleek het eindproduct bewerkelijk. Ewout: “Ik had een stoel met op de ene leuning de regelaars. In een van hout gemaakte constructie stond het crt-scherm. De cyclic en collective (helikoptertermen voor stuurknuppel en gashendel) had ik zelf van ijzer gemaakt. Het beeld werd geprojecteerd door één kleine projector. Die waren toen nog vreselijk duur. Toen dat klaar was dacht ik, dit heeft er weinig mee te maken.”

Het project werd daarom opgeschaald. Ewout: “Ik ben toen iets gaan maken waar je echt in kon zitten. De stoel bleef, maar het idee moest zijn ‘daar zit ik in’. Ik kwam er ook achter dat je de metertjes kon kopen die echt in een R22 zitten. Toen werd het al iets beter. Ik had inmiddels ook al twee projectoren. Dat was nog niet alles. Daarna heb ik geprobeerd een motion base te maken. Maar dat was echt drie bruggen te ver.”

Een motion base is een platform dat met behulp van hydrauliek of elektromotoren kan bewegen. Door een cockpit op dit platform te bouwen en aan te sluiten op de simulator wordt niet alleen op het scherm beweging nagebootst, maar wordt er daadwerkelijk ook mee bewogen. Afhankelijk van de omvang (en prijs) van een motion base zijn grotere hellingshoeken te maken. Voor een helikopter zijn relatief kleine bewegingen voldoende.

Ewout: “Mijn motion base biedt ‘6 degrees of freedom motion’ en kan 300 kilo hebben. Dat is net-aan voor twee personen. Tegenwoordig heb je ook zwaardere varianten die ruim twee personen aankunnen, maar ik weet niet hoe dat je huis in moet. Dan moet je meer aan een hal gaan denken op een industrieterrein.”

©PXimport

“Ik dacht in 2010 ‘ik stop ermee of ik ga semiprofessioneel door’. In dat laatste geval moet ik wel onderdelen kunnen kopen.” Stap één was een zoektocht naar de shell van een R22 helikopter. Ewout: “Ik was al op zoek naar een kapotte helikopter om te gebruiken. Toen vond ik Cockpitsonic in Frankfurt (www.cockpitsonic.de). Daar kun je terecht voor alleen de shell tot volledig ingerichte helikoptercockpits. Ik heb alleen het omhulsel gekocht, geen windscreens, geen deuren, heel simpel. Dan is het nog te betalen. Dat omhulsel van glasfiber kostte al 2.500 euro en een motionbase voor de home-market is 20.000 euro. Dat zijn wel essentiële onderdelen om er iets van te maken.”

De bezorging van de motion base had genoeg voeten in de aarde, maar dat viel in het niet bij de ‘shell’ van de R22-helikopter. Woonhuizen zijn niet gebouwd om helikoptercockpits te ontvangen. Ewout: “We hebben de vooruit van de woonkamer eruit gehaald. Daar kon hij precies doorheen. Toen konden we door de open achterdeur de tuin in en via de tuindeuren van de oude slaapkamer van mijn dochter weer naar binnen. Ondertussen kan de helikopter er niet meer uit, want dat was nog in de beginfase. Met drie projectoren hadden we nog een dubbele deur. Nu niet meer.”

Een scherm van plafond tot aan de grond

Voor het bouwen van de simulator gebruikt Ewout de diensten en producten van verschillende leveranciers. Op zijn eigen website staat een lijst met alle partners die bij het project betrokken zijn. Microsoft Flight Simulator heeft inmiddels bijvoorbeeld plaats moeten maken voor een professioneler pakket. Rondom de simulator blijft de hoeveelheid apparatuur groeien. Het aantal projectoren staat inmiddels op zes.

Ewout: “Ik gebruik zes projectoren. Voor een goede illusie moet je ook aan de zijkanten van je ogen beweging hebben. Een helikopter vereist een 180-gradenscherm; bijna van het plafond tot aan de grond. Met een helikopter moet je namelijk ook naar beneden kunnen kijken. Voor gewone vliegtuigen heb je aan drie projectoren genoeg. Die hebben kleine ruitjes en dan gaat het vooral om oefenen met schakelaartjes. Helikoptervliegen draait primair om goed vliegen en dat doe je op je zicht. Je kijkt naar buiten, kijkt op je meters en je voelt dat ding bewegen. Dat is heel essentieel, anders is de illusie niet goed.”

©PXimport

De juiste hoeveelheid projectoren achterhalen bleek een proefondervindelijk proces. In eerste instantie is nog een tussenstop gemaakt met drie projectoren, maar de sweet-spot bleek bij zes te liggen. Hier is vervolgens met software nog een extra update op gemaakt.

Ewout: “Ik had in het begin zwarte streepjes tussen de verschillende projecties. Toen kwam ik erachter dat je daar met warp en blend software iets aan kunt doen. Je maakt zo van zes verschillende projecties één scherm. Je moet dan op een gebogen scherm zes projecties precies aan elkaar blenden. Ik kan je vertellen dat dat een takkewerk is.”

Een AMD-videokaart die Eyefinity 6 ondersteunt, stuurt de projectoren aan. AMD maakt als enige een videokaart op de markt die zes schermen gelijktijdig kan aansturen en voldoende power heeft. De rekenkracht van de computer, processor en grafische kaart, is nog steeds een uitdaging voor een simulator. Hoe meer kracht hoe mooier de simulatie er uit komt te zien. Ewout: “In het begin waren computers niet snel genoeg. Met die watergekoelde videokaart van AMD, de zwaarste die er is, gaat het net. Ik geloof dat er in juni weer een zwaardere komt. Dan ben ik de eerste die er één koopt.”

Van beamers naar AR

Sleutelen aan de simulator is een doorlopend proces. Ewout: “Je weet niet precies waar het eindigt, maar je wil iets dat een goede illusie oplevert. Dan komt daar telkens toch weer wat bij. Of iets dat je al hebt is net niet goed genoeg. Ik heb andere meters gekocht, en de cyclic en de collective waren niet goed genoeg. Die zijn dan ook weer veranderd.”

Verbazingwekkend genoeg heeft Ewout zelf geen vliegbrevet. “Ik heb zelf geen license. Dat is waanzinnig duur. Ik heb al wel een beperkt aantal uurtjes gevlogen en als het voorjaar is, ga ik dat weer een uurtje doen. Daarvoor moet je tegenwoordig helemaal naar Wevelgem in België. Vroeger kon je naar Lelystad, maar die zijn ermee gestopt.”

Voor het nabouwen van de cockpit, en het afstellen van de vliegsimulator, krijgt Ewout advies van een bevriende piloot. “Die heeft zijn vliegopleiding gedaan in een R22. Hij komt hier dan vliegen en geeft vervolgens aan wat ik nog moet bijstellen om de simulatie te verbeteren.”

©PXimport

Met het oog op de toekomst staat er inmiddels ook een HTC 5 Pro met een eigen virtual reality computer. De grote vraag is hoe VR een toevoeging kan maken op de bestaande simulator. Het zal geen volledige vervanging van de bestaande simulator betekenen.

Ewout: “Het is een leuk dingetje erbij en het is natuurlijk 3D, maar om te leren vliegen moet je echt op je schakelaars en meters kunnen kijken. VR zal het niet zijn, ik denk eerder dat Augmented Reality iets kan toevoegen. Dan zie je de hele cockpit in het echt, maar kun je de wereld eromheen projecteren. Ik moet eens kijken of ik dat kan realiseren. Misschien met een groot groen scherm om de cockpit of wellicht dat ik groen met de beamers kan projecteren. Dat moet ik gaan uitzoeken.”

De wind in je gezicht

Naast video en beweging is er meer nodig om de perfecte simulatie te maken. Zo voelt de piloot van de virtuele R22 van Ewout ook de wind in zijn gezicht blazen. Daarvoor worden krachtige ventilatoren gebruikt die aan het plafond hangen. Ewout: “Die komen uit de muziekwereld. Ze staan normaal bij het podium om artiesten te koelen. Ik heb ze aangesloten op een dubbel relais met een logische schakeling erachter. Bij een bepaald toerental gaan de ventilatoren blazen. De Flight Illusion software stuurt dat met een eigen board allemaal aan. Het was even puzzelen, maar het werkt.”

Sommige projecten blijken achteraf iets meer moeite gekost te hebben dan ze waard waren. Zo zijn heeft Ewout voor de shell van zijn helikopter niet alleen zelf ramen gemaakt, maar ook een paar deuren. “Voor de deuren en ramen heb ik lexaanplaat gebruikt. Dat vind je normaal in bushokjes. De deuren zijn van 4mm dikke plaat. Daar zit een folie op. Ik heb daar bepaalde delen vanaf gehaald en die vervolgens geschilderd met een spuitbus. Van de ramen in de deuren heb ik als laatste de folie afgehaald zodat ze doorschijnend bleven.”

Hoewel de deuren goed passen en er mooi uit zien, zijn ze niet in gebruik. Ewout: “De deuren zitten er niet meer in. Je wilt namelijk makkelijk in- en uitstappen en die deuren zaten in de weg. Ze staan nu in een hoek achter het scherm.”

Wie zelf een stukje wil vliegen kan de helikoptersimulator van Ewout boeken. “Ik ben open op vrijdag, zaterdag en zondag. Dat moet allemaal nog een beetje gaan lopen.” Een groot voordeel is dat de verhuur niet noodzakelijk is om de investering terug te verdienen. Ewout: “Ik hoef het helemaal niet terug te verdienen. Het is een hobby. Als ik er nu wat mee verdien, dan kan ik daar de nieuwe grafische kaart van kopen, of een lesje volgen. Maar om de simulator terug te verdienen? Nee. Het is een hobby. Uit de hand gelopen, maar that’s it.”

Je kent het wel: je wil iets online bestellen of even het saldo op je rekening checken. En dan komt het: je moet inloggen. Maar, wat was ook al weer het wachtwoord? De geboortedatum van je partner, de laatste twee cijfers van je postcode in combinatie met je lengte? Voor je het weet druk je weer op de knop 'Wachtwoord vergeten'... Dat kan makkelijker.

Partnerbijdrage - in samenwerking met Bitdefender

Ons brein is er niet voor gemaakt om voor vijftig verschillende sites unieke codes te onthouden. En juist daarom zijn wachtwoordmanagers de laatste jaren zo populair geworden. In dit artikel kijken we eens goed naar de oplossing van Bitdefender. Ze zijn wereldberoemd om hun antivirus, maar kunnen ze ook zorgen dat jij nooit meer buitengesloten wordt bij je eigen accounts?

Waarom een wachtwoordmanager?

Laten we eerlijk zijn, de meeste mensen gebruiken nog steeds overal hetzelfde wachtwoord, of een kleine variatie daarop. Of ze schrijven het ergens op. Dat voelt misschien wel veilig, tot je beseft hoe lek het internet soms kan zijn of dat je net dat boekje kwijtraakt.

Met een wachtwoordmanager zoals Bitdefender SecurePass password manager los je dat probleem voor een groot deel op. Die fungeert als een onzichtbare butler die je helpt met de wachtwoorden invullen, ook al is het misschien lastig of spannend om alles zomaar uit handen te geven. Je installeert de software op je eigen computer en je telefoon, en je bedenkt één heel sterk hoofdwachtwoord. Dat is de enige die je nog hoeft te onthouden.

Zodra je die invoert, gaat de kluis open en regelt Bitdefender de rest. Als je dan naar Facebook of je favoriete webshop gaat, ziet het programma dat je wil inloggen en vult het de velden voor je in. Je hoeft niet meer te typen, niet meer te denken en vooral niet meer te stressen. Het mooie is dat het programma je ook meteen helpt bij het aanmaken van wachtwoorden voor nieuwe accounts. In plaats van dat jij weer moet gaan nadenken over een code met een uitroepteken en een cijfer, genereert de software gewoon een onmogelijk te kraken reeks tekens uit en slaat deze direct op. En jij ziet het wachtwoord niet eens, en dat hoeft ook niet, want de software onthoudt het voor je.

En ben je bang dat je misschien ook het hoofdwachtwoord niet meer weet? SecurePass genereert ook nog een digitale herstelsleutel die je in het allerergste geval dan kunt inzetten om in te loggen. Die herstelsleutel bewaar je bij voorkeur op een andere plek dan je smartphone of computer, of print je uit en sla je op in een kluis.

Lokaal opgeslagen: veilig!

Het blijft een raar idee: al je wachtwoorden bij één bedrijf parkeren. Wat als zij gehackt worden? Dan ligt alles op straat, toch? Nou, gelukkig zit dat bij Bitdefender wel goed in elkaar. De versleuteling van je wachtwoorden gebeurt namelijk lokaal op jouw eigen apparaat, nog voordat het via het internet naar hun servers wordt gestuurd. Jouw hoofdwachtwoord is de sleutel die die versleuteling ongedaan maakt. Omdat Bitdefender jouw hoofdwachtwoord niet heeft (en ook nergens opslaat), kan niemand bij jouw gegevens; ook niet in geval van een lek of hack.

Maar omdat Bitdefender jouw wachtwoord nergens hebben opgeslagen, niet hebben, kunnen ze je ook niet helpen als je het vergeet. Er is geen "wachtwoord vergeten" optie voor je hoofdwachtwoord. Je krijgt bij het installeren alleen die speciale herstelcode. Die moet je echt uitprinten of op een veilige plek bewaren, want als je je hoofdwachtwoord kwijt bent én die herstelcode, dan ben je echt de pineut en kom je je kluis nooit meer in.

Hoe werkt het in de praktijk?

Bitdefender SecurePass installeer je als app op een Android- of iOS-toestel, en is beschikbaar als browser-add-on voor de Windows- en MacOS-versies van Chrome, Edge, Firefox en Safari.

Veiligheid is leuk, maar als de software lastig is in gebruik, gooi je het er na een week weer vanaf. Gelukkig heeft Bitdefender goed gekeken naar hoe mensen surfen en software gebruiken. De interface oogt fris voor zowel de browser-extensie als de app op je telefoon. Wat vooral fijn is, is de synchronisatie. We leven in een tijd waarin je 's ochtends op je telefoon zit, overdag op een laptop werkt en 's avonds misschien met een tablet op de bank hangt. Als je op je laptop een nieuw wachtwoord aanmaakt voor Netflix, wil je niet op je telefoon die hele rits tekens moeten overtypen.

Je hebt daardoor toegang tot alle accounts zonder dat je overal moet nadenken over wat de gebruikersnaam of het wachtwoord ook echt precies was: makkelijk en handig dus!

Het meeste werk gebeurt via een extensie in je browser (via het icoontje rechtsboven in de browser) of via de app op je telefoon. Bitdefender synchroniseert dit razendsnel. Zodra je iets opslaat op het ene apparaat, is het vrijwel meteen beschikbaar op het andere. Daarnaast doet het meer dan alleen wachtwoorden. Je kunt er ook notities in kwijt die niemand mag zien

Ook is het handig dat je een of meerdere betaalkaarten en creditcards kunt toevoegen. Iedere keer dat je op een betaalpagina komt, laat Bitdefender je een scherm zien waarop je kunt aangeven welke opgeslagen creditcard je wil gebruiken. Na de selectie vult Bitdefender automatisch alle creditcardgegevens in en kun je de bestelling afmaken.

Gebruik je slechte of makkelijk te raden wachtwoorden, dan is er een beveiligingsscan die ten eerst kijkt of je geen zwakke wachtwoorden hebt gebruikt, maar ook op het dark web op de achtergrond scant naar gelekte gegevens. Je krijgt dan direct de tip om je wachtwoord direct aan te passen.

Tot slot

Als we alles op een rijtje zetten, is Bitdefender SecurePass een goede keuzae als je geen zin hebt in een lastig te beheren omgeving . Voor de gemiddelde gebruiker is dit precies wat je zoekt. Het doet wat het moet doen: het beveiligt je gegevens muurvast en haalt de frustratie van het inloggen weg. Vooral als je al gebruikmaakt van de antivirus van Bitdefender, is dit een logische toevoeging die naadloos in je bestaande pakket past. Het is misschien even wennen om de controle uit handen te geven, maar als je eenmaal gewend bent aan het feit dat je nooit meer een wachtwoord hoeft te onthouden, wil je nooit meer terug.

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Ben je op zoek naar een betaalbare bluetooth-hoofdtelefoon met een goed geluid? Vandaag hebben we vijf interessante modellen voor je gespot.

Sennheiser Accentum Plus Wireless

Sennheiser bracht afgelopen voorjaar een nieuwe bluetooth-koptelefoon op de markt. En wat voor één, want de Accentum Plus Wireless is comfortabel, gebruiksvriendelijk én betaalbaar. Zoals je van de Duitse audiospecialist mag verwachten, is de geluidskwaliteit prima op orde. De gebruikersreviews op Kieskeurig.nl liegen er dan ook niet om. Alle testers gaven deze koptelefoon een 9 of 10 als reviewscore.

Handig is dat je diverse audio-instellingen naar wens kunt aanpassen. Dat werkt met een app op een smartphone. Een ander speerpunt is de functie actieve ruisonderdrukking (ANC), zodat je geen of nauwelijks storende omgevingsgeluiden hoort. Ideaal voor wie aandachtig naar een luisterboek, podcast of rustig muziekalbum wil luisteren.

Volgens Sennheiser houdt een volgeladen accu het ongeveer 50 uur vol. Is de batterij leeg, dan kun je evengoed weer snel luisteren. Na tien minuten snelladen kan de Accentum Plus Wireless er weer 5 uur tegenaan. Voor een hoog draagcomfort heeft de hoofdtelefoon zachte oorkussens en een verstelbare hoofdband met binnenvoering. Bovendien is hij met een gewicht van 227 gram ook niet zo zwaar. Geïnteresseerden kiezen tussen een zwarte en witte behuizing. Meer weten? Lees dan deze review op ID.nl.

Skullcandy Hesh ANC

Op zoek naar een ANC-koptelefoon voor minder dan 100 euro? Dat komt mooi uit, want dit exemplaar van Skullcandy is op Kieskeurig.nl momenteel goedkoper dan ooit. Aan de hand van vier meetmicrofoons registreert de Hesh ANC omgevingsgeluiden, waarna de geïntegreerde chip vliegensvlug een tegengeluid berekent. Deze bluetooth-hoofdtelefoon dempt op die manier lawaai, zodat je op elke plek geconcentreerd kunt luisteren. De oplaadbare batterij heeft volgens de fabrikant een maximale speeltijd van 22 uur. Accu leeg? Na 10 minuten opladen kun je weer 3 uur luisteren.

Dit over-earmodel bevat binnenin twee audiodrivers van 40 millimeter. Die zijn verantwoordelijk voor het geluid. Tijdens een luistersessie hoef je geen smartphone uit je broek- of jaszak te halen. Gebruik gewoon de knopjes op de oorschelp om de audioweergave te bedienen. Wijzig onder meer het volumeniveau en skip nummers. De behuizing weegt 228 gram en heeft een vouwbaar ontwerp. Hierdoor past dit luisterapparaat makkelijk in een tas.

Sony ULT Wear (WH-ULT900N)

Kun jij een flinke portie bas wel waarderen? De onlangs verschenen Sony ULT Wear (zwart/wit/groen) valt dan ongetwijfeld bij je in de smaak. Je drukt op de ULT-knop om het basniveau verder op te voeren. Gunstig voor liefhebbers van opzwepende muziekstijlen als dance, hiphop en rock. Een andere belangrijke eigenschap is de aanwezigheid van actieve ruisonderdrukking. Sony heeft deze techniek erg goed onder de knie, waardoor je niet of nauwelijks omgevingsgeluiden hoort. Wanneer je veel onderweg bent, komt de bijgesloten stevige reishoes goed van pas.

De rechteroorschelp bevat een handig aanraakpaneel waarmee je de muziek kunt bedienen. Veeg omhoog voor meer volume en veeg vooruit om naar het volgende liedje te gaan. Als je de Sony Headphones-app op een smartphone installeert, kun je diverse audio-instellingen aanpassen. Ga bij een volledig opgeladen accu uit van een luistertijd van zo’n 30 uur. Schakel je actieve ruisonderdrukking uit, dan kun je zelfs 50 uur luisteren. Lees in deze uitgebreide review meer informatie over deze betaalbare koptelefoon.

Audio-Technica ATH-M50XBT2

Vergeleken met veel andere over-ear-hoofdtelefoons heeft dit exemplaar relatief grote drivers van 45 millimeter. Dat bevordert een krachtig en open geluid. Daarnaast loopt het (brede) frequentiebereik van 15 Hz tot 28 kHz. Je mag dus een gedetailleerde weergave verwachten. Overigens ondersteunt de Audio-Technica ATH-M50XBT2 geen actieve ruisonderdrukking. Het Japanse merk focust zich met dit product namelijk louter op een hoge audiokwaliteit. Wegens de gesloten constructie dempt de koptelefoon alsnog omgevingsgeluiden.

Zoals we inmiddels van Audio-Technica gewend zijn, heeft ook deze bluetooth-koptelefoon een lange accuduur. Een volledig opgeladen batterij biedt een luistertijd van ongeveer 50 uur. Bij een lege accu kun je eventueel 10 minuten snelladen, waarna je weer 3 uur kunt luisteren. De behuizing heeft een fysieke knop waarmee je inkomende telefoonoproepen kunt aannemen. Verder roep je via deze knop ook jouw favoriete stemassistent op, zoals Google Assistent of Siri. Tot slot pas je in een app op je smartphone naar eigen smaak de equalizer-instellingen aan. De ATH-M50XBT2 is in een zwarte en blauwe versie te koop.

Marshall Monitor II A.N.C.

De Marshall Monitor II A.N.C. combineert een fraai retrodesign met goed geluid. Deze bluetooth-koptelefoon was op het moment van schrijven niet eerder zo goedkoop. Hoewel het Britse audiomerk op zijn eigen website een adviesprijs van 299 euro hanteert, vragen enkele webshops momenteel minder dan 200 euro. Dankzij de actieve ruisonderdrukking is het een prima luistermaatje voor onderweg. Vervelende omgevingsgeluiden verdwijnen namelijk naar de achtergrond. Je kiest in een app op je smartphone de mate van ruisonderdrukking.

De geïntegreerde accu ondersteunt een maximale luistertijd tot ongeveer 45 uur. Bij gebruik van actieve ruisonderdrukking kun je nog altijd 30 uur luisteren. Verder laad je een lege accu in een kwartier weer deels op. De luistertijd bedraagt dan ongeveer 5 uur. De goudkleurige knop springt direct in het oog. Die ondersteunt diverse functies, zoals het aanpassen van het volume en het door elkaar husselen van nummers. Er is ook nog een kleinere zwarte knop. Switch daarmee tussen verschillende geluidsmodi of roep een stemassistent op. Deze over-ear-hoofdtelefoon heeft een opvouwbare constructie, waardoor je hem makkelijk meeneemt.