Vertrouwelijke bestanden via de prullenbak weggooien? Niet doen! Met behulp van eenvoudige software is het terughalen van deze bestanden een fluitje van een cent. In deze workshop gaan we bestanden echt grondig wissen, zodat ze later nooit in verkeerde handen kunnen vallen. We gebruiken hiervoor twee opensourceprogramma’s, Darik’s Boot And Nuke en KillDisk, én we proberen het met een magneet!

Ergens in 2010 kocht PCM op verschillende online veilingen een viertal computers afkomstig uit bedrijfsfaillissementen. Op de helft van de aangekochte computers bleek de harde schijf niet goed genoeg gewist. Met datarecoverysoftware bleek het terughalen van bestanden een gemakkelijk klusje. Het resultaat? We vonden maar liefst 110.000 bestanden met een totale bestandsomvang van 74 GB. Het onderzoek (PCM februari 2010) trok de aandacht van de media en kwam zelfs op tv.

Pc op straat, data op straat

Op veilingsites worden nog steeds computers aangeboden en zelfs op straat, bij het grofvuil, vind je afgedankte pc’s. Vaak bevatten ze nog een harde schijf met slecht of niet gewiste data. Sommige oude computers worden geëxporteerd naar arme landen. In Kenia zijn bendes actief die harde schijven van deze computers doorzoeken. Voor deze criminelen vormen de harde schijven hun broodwinning. De schijven bevatten namelijk vaak naam, adres en bankrekeningnummer, en soms zelfs het creditcardnummer, van de voormalige eigenaar. Met deze gegevens wordt het heel gemakkelijk om op internet aankopen te doen. Op deze manier kunnen deze datacriminelen je rekening volledig plunderen.

Gebruik nooit alleen de prullenbak

Een vertrouwelijk bestand weggooien via de prullenbak, moet je dus nooit doen. Het vertrouwelijke bestand blijft namelijk op de harde schijf staan. Alleen in de Master File Table (MFT) wordt de link naar het bestand op de harde schijf verwijderd. Met datarecoverysoftware haal je zo’n bestand dan gemakkelijk terug. Het gewiste bestand is pas echt weg op het moment dat het door andere data wordt overschreven. Windows geeft na verwijdering via de prullenbak de ruimte vrij die door het gewiste bestand werd ingenomen. Helaas weet je nooit precies wanneer het via de prullenbak gewiste bestand wordt overschreven. De harde schijven vandaag de dag zijn zo groot dat de kans niet echt groot is dat het gewiste bestand direct wordt overschreven door nieuwe data.

Grondig wissen

Het werkwoord wissen wekt de indruk dat er na het gebruik van deze software helemaal geen data meer op de geheugendrager zijn te vinden. Een harde schijf ontdoen van data is niet mogelijk als deze schijf eerder is volgeschreven. Wissen betekent in dit verband: de oorspronkelijke bestanden overschrijven met andere (willekeurige) data. Het resultaat is dat de oorspronkelijke bestanden helemaal niet terug te vinden zijn. In de volksmond zeggen we dan dat we de bestanden of gehele geheugendrager hebben gewist.

KillDisk lijkt qua werking en uiterlijk erg veel op Darik´s Boot And Nuke. Ook hier is het noodzakelijk om een iso op een cd te branden, waarna je vanaf de gebrande schijf KillDisk start. Ga naar www.killdisk.com/downloadfree.htm en klik op Download KillDisk Suite (Free) 5.2. Dit bestand is 11,2 MB groot.

Tijdens het installatieproces zet je een vinkje bij Run Bootable DOS CD/DVD Disk Creator. KillDisk levert een eigen brandprogramma om het iso-bestand op schijf te branden. In het dialoogvenster Active Iso Burner staat het gedownloade iso-bestand. Stop een lege beschrijfbare cd in de computer. Bepaal de brandsnelheid en klik op Burn Iso! Als het branden gereed is, heb je een disc waarmee je KillDisk kunt starten.

Booten in KillDisk

Je start KillDisk door te booten van de gebrande schijf. Je ziet vervolgens meerdere programma´s in het werkvenster staan. Navigeer met de pijltjestoetsen naar Active KillDisk (Free) en druk op Enter. Je krijgt nu een overzicht met alle wismethoden. De methode met één keer overschrijven met nullen is gratis. Kies je voor andere wismethoden, dan moet je de betaalde versie aanschaffen.

Met KillDisk is het mogelijk om door de inhoud van je harde schijf (of een andere geheugendrager) te navigeren. Aan de linkerkant van het werkvenster zie je een overzicht van de aanwezige geheugendragers en onderliggende mappen. Aan de rechterkant van het scherm zie je de daaraan gekoppelde bestanden. Met de Tab- en de pijltjestoetsen ga je naar de mappen en bestanden.

Data wissen in Killdisk met F10

Om een geheugendrager echt te wissen, druk je twee keer op F10. In het invoervak typ je: erase-all-data. Druk op Enter. Sterk punt is dat je het wisproces kunt onderbreken door op Escape te drukken.

Met KillDisk kun je ook één bepaalde partitie op de harde schijf wissen, de overige partities blijven dan ongemoeid. Het grondig wissen van een partitie kan nuttig zijn als hierop vertrouwelijke documenten staan. Heeft een bepaalde harde schijf meerdere partities, dan zie je dit in het werkvenster weergegeven. Achter elke aanwezige partitie staat de naam en de bestandsomvang. Het wissen van een partitie gaat volgens de eerder beschreven procedure.

Alleen vrije ruimte wissen in KillDisk

Wil je alleen de vrije ruimte op een harde schijf of partitie wissen, dan kan dat ook. Druk twee keer op F9. In het venster Confirm Action tik je in het invoervak in: wipe-free-space. Alle bestaande data zullen onaangetast blijven. Alleen eerder via de prullenbak verwijderde bestanden zullen worden overschreven.

Controleren of KillDisk zijn werk goed heeft gedaan, doe je met de functie Preview Sector. Met Ctrl+S zie  je wat er op de harde schijf staat. Je moet hiervoor natuurlijk wel weer een keer KillDisk starten vanaf de gebrande schijf.

Als het wissen klaar is, start je Windows opnieuw op. In de Verkenner rechtsklik je op de partitie. Kies Formatteren. De partitie is hierna weer klaar voor gebruik.

Het is algemeen bekend dat je een magneet uit de buurt van een harde schijf moet houden. Het schijnt dat een sterke magneet in staat is om een harde schijf volledig te wissen. Is dat echt zo? We nemen de proef op de som.

Eerst gaan we op zoek naar een sterke magneet. Dat lijkt makkelijker dan het is. De bekende bouwmarkten blijken geen sterke magneten in hun assortiment te hebben. Ook bij de winkel voor ijzerwaren vangen we bot. Daar vraagt de verkoper waar we de magneet voor willen gebruiken. Als we antwoorden dat we hem willen gebruiken om een harde schijf te wissen, kijkt hij alsof hij water ziet branden. “Dat kan tegenwoordig ook met software, hoor”, zegt hij. Een magneet is te wel te bestellen, maar de levertijd neemt enkele weken in beslag.

De magneet des doods

Gelukkig biedt Google soelaas. Na het invoeren van het woord magneet, komen we op de website www.supermagnete.nl van de Duitse firma Webcraft GmbH. Hier zien we een sterk exemplaar dat de magneet des doods wordt genoemd. We sturen een mail waarin we uitleggen wie we zijn en wat we met die magneet van plan zijn. Het bedrijf reageert enthousiast en wil graag met de proef meedoen.

Binnen enkele dagen arriveert op de redactie van PCM een grote doos met daarin een kleiner doosje waarin de magneet zit. Op het kleinere doosje staat een doodskop met daarbij de tekst: “Gefährlicher Magnet! Mit grosser Sorgfalt handhaben! Hinweisblatt beachten!” Het is duidelijk dat we hier te maken hebben met serieus materiaal. In de begeleidende bijsluiter staat te lezen dat we pasjes met magneetstrips uit de buurt moeten houden. Ook mensen met een pacemaker mogen deze magneet niet in hun handen houden. De magneet heeft een omvang van 5,8 x 5,8 cm en een hoogte van 2,5 cm. Het gewicht van de magneet is een halve kilo. Ondanks de beperkte afmetingen is deze magneet enorm sterk. De magneet heeft een houdkracht van maar liefst 100 kilo.

Harde schijf wissen via magnetisme

Voor de test maken we gebruik van een 2,5-inch harde schijf met een capaciteit van 160 GB. Deze schijf hebben we tot de nok toe volgestopt met informatie. Als we de harde schijf wissen met KillDisk of Darik’s Boot And Nuke, kost ons dat enige uren. Lukt het ons om deze gehele harde schijf in een minuut te wissen met de magneet?

In het laboratorium van PCM gaan we de magneet op de harde schijf plaatsen. Tussen de harde schijf en de magneet leggen we een stuk karton. Dit is noodzakelijk om de magneet weer van de harde schijf te kunnen schuiven. Als we de magneet rechtstreeks op de harde schijf ´plakken´, is de kans aanwezig dat we hem niet meer loskrijgen. Als we de magneet op de harde schijf plaatsen, voelen we zijn kracht. We wrijven hem een paar keer over de harde schijf. Daarna sluiten we de schijf weer aan op onze laptop, en wat blijkt? We horen een knisperend geluid, maar de harde schijf wordt niet meer herkend door Windows. De schijfletter van de schijf ontbreekt in de Verkenner.

Krom getrokken harde schijf

Wat is er werkelijk gebeurd met de harde schijf? We overhandigen hem aan Attingo Datarecovery. In het laboratiorum van Attingo Datarecovery gebruiken ze speciale vloeistof (ferrofluid) op de platters. “Dat is nodig om onder de microscoop de datasignalen op de oppervlakte te laten zien”, zegt Robbert Brans. “Maar het blijkt dat alle datasignalen compleet van de platter zijn verdwenen.” Ook blijkt dat door de magnetische kracht de lees- en schrijfkoppen helemaal krom zijn getrokken. Robbert Brans: “Doordat werkelijk alles op de harde schijf is gewist, ontbreekt de informatie die noodzakelijk om de schijf aan te sturen.” De schijf blijkt dus volledig waardeloos te zijn geworden en klaar voor de (milieuvriendelijke) afvalbak.

Met Darik's Boot And Nuke 2.2.6 kun je op grondige wijze een harde schijf volledig wissen. Wil je dat doen, maak dan zeker backups van de bestanden die je wilt bewaren. Als je met deze software de harde schijf hebt gewist, is het terughalen van bestanden niet meer mogelijk.

Als je Windows en andere programma´s weer opnieuw wilt installeren, stel dan vóór het wissen de serienummers veilig. Je kunt hier LicenseCrawler of Keyfinder voor gebruiken.

Darik's Boot And Nuke wist ALLES

Darik’s Boot And Nuke kun je ook inzetten om externe harde schijven, usb-sticks en geheugenkaarten te wissen. Het is wel belangrijk om deze geheugendragers via usb op de computer aan te sluiten. Doe dat vóórdat je het programma start. Tijdens het opstarten zal Darik’s Boot And Nuke de aangesloten geheugendragers herkennen. Steek je na het opstarten van Darik´s Boot And Nuke een usb-stick in de computer, dan zul je zien dat deze niet wordt herkend.

Alleen gehele harde schijven nuken

Darik’s Boot And Nuke kan helaas alleen gehele harde schijven wissen. Heb je een harde schijf ingedeeld in meerdere partities, dan kun je dus niet een specifieke partitie wissen. Het programma KillDisk kan dat wel. Darik’s Boot And Nuke kan wel weer meerdere geheugendragers tegelijkertijd wissen. Heb je meerdere harde schijven in je computer zitten, selecteer deze dan allemaal. Darik’s Boot And Nuke zal ze tegelijkertijd wissen.

Stap 1: Iso downloaden

Darik's Boot And Nuke werkt buiten Windows om. Gebruik je dit programma, dan hoef je Windows niet op te starten. Het draait vanaf een gebrande schijf en zal pas starten als je boot vanaf het aanwezige cd/dvd-station. Ga naar www.dban.org/download en klik op Download, DBAN 2.2.6 Beta for CD-R and DVD-R media. Het downloaden van het iso-bestand zal starten. Het bestand is 10,3 MB groot.

Stap 2: Iso branden

Het iso-bestand branden we op een beschrijfbare cd. Je moet hiervoor gebruikmaken van een brandprogramma dat kan omgaan met iso's. Windows 7 biedt zelf de mogelijkheid om iso’s op een schijf te branden. Aangezien niet elke lezer met Windows 7 werkt, maken we in deze workshop gebruik van IMG Burn 2.5.5.0, dat gratis is te downloaden op imgburn.com. Start IMG Burn en kies voor Write Image File to Disc. Ga naar het iso-bestand en kies voor branden.

Stap 3: Booten van schijf

Booten is niets anders het aanspreken van een bepaalde harde schijf, optisch station of usb-stick, waarna het daarop aanwezige besturingssysteem kan worden geladen. Als je de computer opstart, zal normaliter als eerste op de harde schijf worden gekeken of daar een besturingssysteem aanwezig is. Als dat het geval is, zal het besturingssysteem worden geladen, waarna je de computer kunt gebruiken.

We gaan nu Darik's Boot And Nuke 2.2.6 opstarten vanaf de gebrande schijf. Dit betekent dat we gaan booten vanaf de aanwezige cd/dvd-speler. Daarvoor wijzigen we eerst de bootvolgorde via het bios. Tijdens het opstarten van Windows zie je heel kort in beeld hoe je toegang kunt krijgen tot het bios. Meestal moet je een bepaalde functietoets tijdens het aanzetten van je computer indrukken, waarna het bios opstart.

Het is onmogelijk om voor elk type moederbord aan te geven hoe je de bootvolgorde wijzigt. Als je niet precies weet hoe dit voor jouw moederbord werkt, download dan Speccy. Met dit gratis programma stel je – zonder je computer open te schroeven – het merk en type van het aanwezige moederbord vast. Op de site van de moederbordfabrikant vind je instructies over hoe je de bootvolgorde wijzigt.

Stop de gebrande schijf met Darik's Boot And Nuke 2.2.6 in de computer en start opnieuw op. Jouw computer zal booten vanaf deze schijf en je zult zien dat na enige seconden Darik’s Boot And Nuke start. Druk op Enter om het programma in de interactive mode te starten.

Stap 4: Wissen

Na het opstarten van Darik’s Boot And Nuke zul je merken dat je de muis niet kunt gebruiken. Het programma bedien je met het toetsenbord. In het werkvenster zie je de tekst Disk and Partitions en daaronder de gedetecteerde geheugendragers die met de computer zijn verbonden. Je hebt de keuze uit maar liefst 6 verschillende wismethoden. De snelste methode is Quick Erase. Tijdens onze test blijkt dat het wissen van een harde schijf van 160 GB ongeveer 2,5 uur duurt. Als je kiest voor deze wismethode, worden alle data op de harde schijf (of andere drager) met nullen overschreven. Om het wisproces te starten, druk je op de F10 toets.

Het is helaas niet mogelijk om via het programma het wisproces tijdelijk te onderbreken of geheel te stoppen. Wil je het wisproces toch laten stoppen, dan zul je de stroom van de computer moeten halen. Tijdens het wissen zie je in het werkvenster een overzicht van de verstreken tijd en de tijd die het naar verwachting nog duurt om de schijf te wissen. Als het wisproces klaar is, krijg je de boodschap: Press and hold the power button to shutdown. Haal de opstart-cd uit de lade en zet de computer uit. Tijdens het opnieuw opstarten herstel je de bootvolgorde in de oorspronkelijke staat.

Stap 5: Controleren

Wil je echt weten of Darik´s Boot And Nuke zijn werk goed heeft gedaan? Met een hexviewer kun je als het ware in de harde schijf kruipen en de aanwezige data bekijken. Deze stap is niet echt noodzakelijk voor het wisproces, maar kun je uitvoeren als je met eigen ogen wilt vaststellen dat al je oude data helemaal weg zijn. Darik´s Boot and Nuke heeft geen mogelijkheid om de inhoud van de bestanden op de geheugendrager te inspecteren. Installeer hiervoor een programma als FS Hex Editor of HexEdit 3.6. Na het starten selecteer je de geheugendrager. Deze programma´s werken vanuit Windows, dus als je de gewiste systeemschijf wilt controleren, zul je hem moeten aansluiten op een andere computer. KillDisk biedt ook mogelijkheden om de harde schijf te bekijken. Het voordeel is dat je KillDisk kunt booten vanaf cd, zodat je de systeemschijf in de computer kunt laten zitten om deze te controleren.

Stap 6: Formatteren

Heb je via Darik´s Boot And Nuke een harde schijf gewist, dan kun je deze hierna niet gelijk gebruiken. Eerst moet je hem opnieuw formatteren. Als je Windows opnieuw installeert, gebeurt het formatteren tijdens het installatieproces. Heb je alleen de dataschijf in je computer gewist en is de systeemschijf nog intact, dan rechtsklik je in de verkenner op de gewiste schijf en kies je Formatteren.

De winter loopt op zijn eind, ook al voelt dat niet altijd zo aan de temperatuur. Maar kijk om je heen: het eerste groen verschijnt weer in de tuin. Winterklokjes en krokussen laten zich zien en aan sommige bomen en struiken zie je al de eerste knoppen verschijnen. Tijd dus om de handen uit de mouwen te steken – de tuin roept!

Weten wat je de rest van het jaar in de tuin kunt doen? Kijk dan op onze jaarkalender!

Voorzaaien, planten en verpotten

Zaai eenjarige zomerbloemen alvast binnen voor, zodat je later in het seizoen sterke planten hebt. Buiten kun je bomen en struiken verplaatsen, zolang het niet vriest. Kuipplanten die in de garage of schuur overwinteren, hebben nu wat meer water nodig. Ook potplanten buiten kunnen wel een scheut gebruiken als ze lange tijd droog staan.

Omdat de nachten nog koud kunnen zijn, is het verstandig om bloeiende bollen in potten en bakken te beschermen met vliesdoek. Een camelia kun je 's nachts afdekken met noppenfolie, maar haal die er overdag weer af zodra de temperatuur boven nul komt.

Wil je wat extra kleur in de tuin? Zet viooltjes en primula's neer. Ze kunnen goed tegen de kou en zorgen meteen voor een lente-achtig gevoel.

©MaÅgosia Karniewska

Aandacht voor je gazon

Strooi in de eerste twee weken van februari kalk over het gazon en de borders. Wil je een nieuw gazon aanleggen? Dan is het tijd om aan de slag te gaan. Spit en egaliseer de grond, zodat die klaar is voor het inzaaien of leggen van gras. Als je gazon vol molshopen ligt, kun je de aarde met een bezem over het gras verspreiden. Is het droog en vorstvrij? Dan kun je de graskanten bijwerken en kale plekken opnieuw inzaaien. Vermijd lopen over het gazon tijdens de vorst, want dat kan het gras beschadigen.

Onkruid wieden en groene aanslag wegvegen

Laat de schoffel voorlopig nog even staan, want daarmee kun je vaste planten beschadigen die nog onder de grond zitten. Pluk het onkruid liever met de hand, zodat je de jonge planten niet verstoort. Een groen laagje op het terras veeg je weg met zand en een bezem. Wil je het grondiger aanpakken? Er zijn verschillende manieren om groene aanslag te verwijderen. Zeg maar dag tegen die gladde laag met deze tips 🢱

Zo verwijder je groene aanslag van je terras en tegels

©Vely

Snoeien (maar niet alles en met mate)

In februari kun je bepaalde bomen en struiken snoeien, zolang het niet vriest en er geen vorstperiode wordt voorspeld. Is dat wel het geval, wacht dan op een warmere periode. Begin bij de dakplataan en snoei de takken die recht omhoog groeien. Heb je de leilinde nog niet gesnoeid? Knip de takken dan nu terug tot een paar centimeter vanaf de hoofdtakken. Ook heesters kunnen een snoeibeurt gebruiken. Ontstaan er grote wonden bij bomen? Dek ze af met wondbalsem om infecties te voorkomen.

Haal bij klimplanten, zoals klimop, wilde wingerd en trompetklimmer, het oude blad weg. Verwijder ook de ranken op plekken waar ze niet moeten groeien, zoals onder de dakrand en rondom kozijnen.

Februari is daarnaast een goede maand om fruitbomen te snoeien. Wacht wel met het snoeien van fruitbomen met steenvruchten, zoals de kersenboom of perzikboom. De druif en kiwi moeten nu wél gesnoeid worden, want zodra de sapstromen op gang komen, ben je te laat.

Dat het internet niet veilig is en je bijvoorbeeld accountgegevens en je computer moet beveiligen, weet iedereen wel. Maar waartegen je ze moet beveiligen, dat is steeds minder duidelijk. Weten wat precies de dreiging is en welk risico je loopt, is een belangrijke stap in het kiezen van de juiste beveiligingsmaatregel. Wij gingen in gesprek met experts op dit vlak. Tegen welke dreiging moeten we ons eigenlijk beveiligen?

In een donkere kamer vol beeldschermen, zit een jongeman achter een computer. De capuchon van zijn hoodie is zo ver over zijn hoofd getrokken dat zijn gezicht onzichtbaar is . Een hacker! Hoewel maar weinigen van ons er een in het wild zijn tegengekomen, weten we allemaal hoe een hacker eruitziet. Althans, dat denken we. Maar hoe realistisch is dit beeld? En zijn we veilig genoeg als we deze hacker buiten onze computer houden? Niet volgens de experts.

Dreiging en risico

Door het gebruik van computers, smartphones en online diensten stellen we ons dagelijks bloot aan diverse digitale dreigingen. Welke dat precies zijn, verandert door de tijd – evenals het gevaar dat we erdoor lopen en het risico dat we ermee nemen. Overheden, maar ook bedrijven en organisaties werken veelal met dreigingsbeelden. Dat zijn analyses waarin ze de dreigingen zo concreet mogelijk maken en het risico ervan inschatten. Behalve dat het een goede manier is om de dreigingen helder te krijgen, is het vooral nuttig bij de keuze voor te nemen maatregelen.

Volgens het Cybersecurity Woordenboek is een dreiging: ‘iets, een gebeurtenis, wat gevaar of schade kan opleveren’. Bij elke dreiging hoort een risico. Dit is de ‘kans dat het ook echt gebeurt gecombineerd met de gevolgen van die de schade’. Bedoeld wordt dat wanneer bijvoorbeeld de financiële schade van een dreiging een bedrijf failliet kan laten gaan, het risico van de dreiging groter is dan alleen de kosten van de oplossing.

Lekken van persoonlijke gegevens

De schade hoeft ook lang niet altijd financieel te zijn. Het lekken van gevoelige persoonlijke gegevens heeft al snel veel meer impact en betekenis voor die persoon en vaak ook zijn omgeving, dan alleen het bedrag dat ermee gemoeid is. En dat geldt ook wanneer ransomware digitale foto’s vernietigt of je enkele weken werk kwijtraakt en daardoor een belangrijke opdracht te laat inlevert bij een opdrachtgever.

Experts stellen dat het risico het slachtoffer te worden van cybercrime, voor mensen niet lager is geworden. Cybercriminelen gaan steeds slimmer te werk, omdat er veel geld met hun activiteiten te verdienen valt. Voorkomen blijft het doel. Weten welke dreigingen er zijn, is daar een belangrijke stap bij.

Ransomware blijft schadelijk

Ransomware of gijzelsoftware is al enkele jaren de meest voorkomende en meest lucratieve vorm van cybercrime. Het is malware die de bestanden op een apparaat versleutelt en losgeld eist in ruil voor de decoderingssleutels. Betaal je niet, dan zijn de gegevens voor altijd verloren.

Bogdan Botezatu, directeur Threat Research bij Bitdefender, ziet de verzoeken om hulp dagelijks op zijn bureau landen. “En dat zijn maar al te vaak ook gewoon burgers”, zegt hij om het beeld te ontkrachten dat ransomware vooral bedrijven raakt. “De criminelen richten zich zelden op een specifiek doel, ze schieten vooral met hagel.”

Vele kleintjes leveren volgens hem genoeg geld op en ze lopen minder risico op ongewenste aandacht van pers en politie dan wanneer ze een hele grote vis vangen. Wel wordt bij het aanvallen van bedrijven steeds vaker ingezet ook op extractie, het naar buiten kopiëren van informatie en dan dreigen die te publiceren. Voor consumenten is dit volgens Botezatu in elk geval nu nog een minder voor de hand liggend scenario. “Contact maken met individuele slachtoffers is lastig en het zijn er ook veel te veel. Dan is het eenvoudiger om losgeld te vragen in ruil voor de sleutels.”

Bogdan Botezatu ontvangt dagelijks verzoeken om hulp bij ransomware.

Bronnen van besmetting

Belangrijke bronnen van een ransomwarebesmetting zijn volgens Botezatu phishingberichten, gebruik van onveilige netwerkprotocollen en kwetsbaarheden in software. Expliciet noemt hij nog besmette downloads van cracks om software zonder geldige licentie te gebruiken, en gekraakte films en e-books. “Vaak krijgt men wel een prompt van een beschermingsprogramma maar schakelt die tijdelijk uit. ‘Snel de crack draaien en daarna de beveiliging weer aan’ denk men, maar helaas werkt het niet zo. Dan ben je al besmet.”

Broddelwerk met desastreuze uitkomst

De ransomware zelf wordt ook steeds verder ontwikkeld. “Niet allemaal zijn ze even kundig”, oordeelt Botezatu over de programmeurs. Soms maken ze volgens hem hele basic fouten, waardoor het onmogelijk is de bestanden te ontsleutelen – zelfs als je betaalt en de sleutels zou krijgen. Volgens het Jaarbeeld Ransomware van Projectgroep Melissa, een samenwerkingsverband van de Nederlandse overheid en diverse private partijen uit de cybersecuritysector, kwamen er in 2023 in Nederland 29 typen ransomware voor. Volgens Botezatu maakt momenteel vooral de ransomware-variant STOP Djvu veel slachtoffers. Deze ransomware richt zich vooral op Windows-computers en wordt vooral via software-cracks verspreid en via berichten op het Discord-chatplatform.

Overige malware

Door alle aandacht voor ransomware lijkt het bijna of er geen ‘gewone’ malware meer is. Die is er nog genoeg. Het Duitse antivirus-certificeringslab AV-Test ziet ze allemaal voorbijkomen. Erik Heyland, manager van het Test en Research Lab bij AV-Test somt de enorme aantallen varianten trojans, backdoors, webscripts, miners, worms, PUA’s, droppers en nog veel meer op. De aantallen nieuwe varianten lopen in de miljoenen per jaar. AV-Test heeft op https://portal.av-atlas.org een online dashboard staan met informatie over actuele dreigingen, zoals virussen, spamberichten en aanvallen op IoT-apparaten.

AV-Test heeft een online dashboard met dreigingsinformatie.

Jij bent geld waard

Phishing, smishing, infostealers; het zijn allemaal manieren waarop criminelen proberen persoonlijke gegevens zoals wachtwoorden en creditcardnummers in handen te krijgen. Ze doen dit via e-mails en sms-berichten die verwijzen naar nep-websites of door met een infostealer-programma informatie op de pc of Mac te verzamelen door login-/sessie-cookies en credentials die je in browsers bewaart, te stelen.

De verschillende vormen om informatie te verzamelen, worden volgens de experts steeds geavanceerder en daarmee gevaarlijker. Niet alleen investeren de criminelen meer tijd en middelen in hun aanvallen, kunstmatige intelligentie biedt hun ongekende nieuwe mogelijkheden. Daarbij is de opbrengst van een aanval door de manier waarop wij met wachtwoorden omgaan vaak veel groter dan het op eerste hand lijkt. Botezatu noemt dit een van zijn grootste frustraties. “Hackers hebben talloze manieren om deze informatie te oogsten. Voor de meeste accounts is het ook geen kwestie van hoe, maar alleen wanneer de gegevens worden gestolen. Hergebruik je inloggegevens, dan verlies je meer dan alleen dat account.”

Oplichting even gevaarlijk

Volgens Marc Vos, senior-manager bij McAfee, is internetoplichting inmiddels net zo gevaarlijk als malware en ransomware. Daarbij zijn volgens hem juist deze vormen van online criminaliteit steeds lucratiever voor de criminelen. “De meeste mensen begrijpen wel dat een pc beveiligd moet worden, maar dat ze zelf eigenlijk een veel ‘interessanter’ doelwit zijn wordt vaak vergeten.” Of zoals Botezatu aanvult: “Mensen denken dat hun informatie niet waardevol is. Maar eigenlijk is elk onderdeel van een online identiteit te misbruiken en te verkopen. Overal hangt een prijskaartje aan.”

Hackers en IoT

Volgens Botezatu is er niet één groep of soort hackers. Hij gebruikt dan ook liever scenario’s om enkele groepen te duiden. Voor consumenten zeker relevant is de ‘opportunistische hacker’ die het internet scant met kant-en-klare tools op zoek naar kwetsbaarheden. Ze hebben vooral succes bij smart-apparatuur zoals slimme deurbellen, IP-camera’s, smart speakers, maar ook printers en babyfoons. Ze vormen hier botnets mee die ze gebruiken om DDOS-aanvallen uit te voeren. Een tweede scenario is dat gekaapte apparatuur wordt gebruikt om internetverkeer te routeren en te verbergen, bijvoorbeeld om toegang te geven tot strafbare content. Volgens Botezatu ziet niet iedereen van wie de apparatuur gekaapt is zichzelf direct als slachtoffer. “Wordt jouw IP-adres gebruikt om vitale infrastructuur aan te vallen, dan kan dat serieus repercussies hebben”, waarschuwt hij.

Bij IoT-apparaten is ook al snel de privacy in het gedrang. “Wereldwijd gaat het om 22 miljard verbonden apparaten en dat aantal neemt alleen maar toe. IP-camera’s en babymonitors slaan vaak beelden op in de cloud. Hack je die, dan kun je direct bij mensen in huis kijken. Er blijft dan geen privacy over, maar het wordt dan ook een fysiek risico. Criminelen kunnen meekijken en zien waar je belangrijke zaken bewaart, maar ook wanneer je thuis bent of juist niet. Opnieuw relevante informatie die geld waard is.”

Social media

Steeds vaker zijn ook hackers geïnteresseerd in accounts van social media, YouTube en e-mail. Ze gebruiken deze accounts om als jou andere accounts ‘te liken’ en een boost te geven, om fake-nieuws en fake-succesverhalen te verspreiden. Populair is ook advertising-fraude. Hierbij maakt men een account aan bij een advertentieverkoper om daarna met gestolen accounts eindeloos op deze advertenties te klikken. “Per klik is het een minimaal bedrag, maar aangestuurd met een botnet en veel gestolen accounts is het al snel een leuke inkomstenbron.”

Mobiele dreigingen

Aangezien er ontzettend veel data op mobiele apparaten staan, zoals wachtwoorden en apps die je gebruikt bij multifactor-inloggen, is er volgens Peter Hendriks, solutions-manager bij ESET, alle reden de beveiliging van mobiele apparaten serieus te nemen. Smartphones zijn veiliger dan pc's en Macs, maar waterdicht is die veiligheid niet. “Dat geldt voor Android maar ook iOS. Apples mobiele OS is meer afgeschermd, maar het is niet zo dat je mobiele devices onschendbaar zijn.”

Mobiele apparaten worden veel aangevallen voor phishing en vishing (spraak-phishing). Een groot risico is de installatie van apps buiten de standaard Android- of Apple-appstore om. Apps in die stores worden door Apple en Google op kwaliteit en ook beveiliging gecontroleerd, maar dat geldt niet voor apps uit andere bronnen. Lang had ook alleen Android de optie om alternatieve stores te gebruiken, maar inmiddels moet ook Apple andere appwinkels toelaten.

“Het risico van het downloaden van malware is hierdoor groter geworden”, aldus Hendriks. Botezatu van Bitdefender onderschrijft dit: “Op iOS zijn attacks zeldzaam, maar voor Android zien we zeker twintig tot dertig reports van frauduleuze apps per maand.” Bitdefender onderzoekt op dit moment een Android-app die in de Google Playstore wordt aangeboden en die de smartphone gebruikt als proxy voor crimineel netwerkverkeer. “Het grote voordeel van smartphones is dat ze eigenlijk altijd ingeschakeld zijn én verbonden zijn met het internet”, aldus Botezatu. Dit maakt smartphones volgens hem extra interessant. Daarbij is ook de bandbreedte steeds minder een beperking. Bovendien bevatten mobiele apparaten veel informatie over de gebruiker.

Conclusie

Als gebruiker kun je er niet omheen: het internet is niet veilig en daarmee ook alle apparaten die we met het internet verbinden niet. Dat geldt voor de computer, de smartphone, maar ook voor alle andere apparaten die we steeds meer toelaten in ons huis en in ons leven. En juist omdat we er zo vertrouwd mee zijn en ze ook willen vertrouwen, is het belangrijk de risico’s goed in ogenschouw te nemen. De experts en rapporten van de overheid laten zien dat de dreiging groot genoeg is om beveiliging ruim aandacht te geven.