AMD en Nvidia, de twee overgebleven fabrikanten van grafische chips, zijn de concurrentie de afgelopen maanden stevig aangegaan. Ze brachten beide nieuwe modellen uit en begonnen een prijzenoorlog. Als je een nieuwe videokaart nodig hebt, is het goed te weten wat de beste kaart is voor jouw situatie. Wij bekeken 65 recent uitgebrachte videokaarten.

Games vragen steeds meer van je computer. Na verloop van tijd blijven de prestaties van je computer achter en draaien je games niet lekker meer. Als je processor nog in orde is, dan ligt het voor de hand dat je videokaart niet meer voldoet aan de eisen die je games of toepassingen eraan stellen. Hoog tijd voor een nieuwe grafische kaart. In dit artikel lees je wat voor de verschillende schermresoluties de beste videokaarten zijn. We bespreken de verschillende grafische chips en de verschillende uitvoeringen die ervan te koop zijn.

Indeling op resolutie

Mensen vragen ons vaak wat de beste videokaart is voor hun budget. Wij hebben naast prijsklasse ook andere uitgangspunten om jou aan de beste videokaart te helpen. We moeten weten op welke resolutie je games speelt en wat de resolutie van je monitor is. Ook je verwachtingen rondom grafische details en snelheid zijn belangrijk. In dit artikel lees je per resolutie een adviezen voor aanraders en soms ook afraders.

Hoe check je welke resolutie je monitor heeft? Klik met rechts op je Bureaublad, gevolgd door Beeldscherminstellingen. Bij Schermresolutie staat de actuele instelling, bijvoorbeeld 1920 x 1080 of 2560 x 1440, met (aanbevolen) achter de optimale instelling.

Ook de refreshrate van je monitor speelt een belangrijke rol. Veel standaardschermen staan ingesteld op 60 tot 75 Hz; het aantal keer per seconde dat het beeld wordt ververst. Gamemonitoren doen dit sneller, tot wel 240 Hz. Heb je zo’n scherm? Dan wil je natuurlijk een snellere videokaart om het uiterste uit je systeem te halen. Klik in het venster Instellingen uit de alinea hiervoor op Geavanceerde beeldscherminstellingen en je ziet bij Vernieuwingsfrequentie de actuele instelling staan. In dit artikel bedoelen we met een snelle monitor eentje met minimaal 100 Hz.

En als je niet gamet?

©PXimport

(G)een winnaar

Wat voor merk videokaart je ook koopt, de chip erin is altijd van Nvidia of AMD. Beide chipfabrikanten doen hun uiterste best je ervan te overtuigen dat hun product beter is dan dat van de concurrent. Elke fabrikant heeft zijn sterke en zwakke punten en een echte winnaar is er volgens ons niet in zijn algemeenheid. Bij de keuze voor Nvidia of AMD moet je met één belangrijk aspect rekening houden: de zogeheten sync. Oftewel: hoe de chip omgaat met synchronisatie van beelden.

Beeld door de helft

Zonder sync-technologie ververst een monitor op zijn eigen houtje elke paar milliseconden. Produceert je videokaart halverwege dat verversen een nieuw beeld, dan krijg je iets wat screen tearing heet, waarbij de bovenste helft en de onderste helft van je beeldscherm verschillende beelden weergeven. Het effect is sterker bij 60- of 75Hz-monitoren dan bij snelle monitoren. De enige manier om het echt op te lossen is door gebruik te maken van de FreeSync-technologie van AMD of de G-Sync van Nvidia-kaarten. Je monitor en videokaart moeten allebei dezelfde techniek ondersteunen. Controleer dus of jouw monitor ondersteuning biedt voor FreeSync of G-Sync en stem je keuze voor een videokaart daarop af.

Als jouw monitor FreeSync ondersteunt, dan ben je veelal beter af met een AMD-videokaart. Heb je een G-Sync-monitor, dan geniet Nvidia de voorkeur. Tegenwoordig kunnen veel monitoren met beide technieken overweg en kun je de adviezen van de volgende pagina’s volgen zonder rekening te houden met dit aspect.

©PXimport

De meest voorkomende resolutie is 1920 x 1080 pixels, ook wel 1080p of full hd genoemd. Bijna twee derde van alle gamers op het populaire spellenplatform Steam speelt met zo’n scherm. Voor deze instelling heb je geen zware of dure kaart nodig. Er zitten enorme prestatieverschillen tussen goedkopere videokaarten, dus meer dan in het high-end segment is het cruciaal om goed op te letten wat je koopt.

©PXimport

Miskopen

De videokaarten die je dit jaar links moet laten liggen, zijn de AMD Radeon RX 550 en RX 560, en de Nvidia GeForce GT 1030, GTX 1050, GTX 1050 Ti en GTX 1650. Die chips kunnen veel moderne games amper aan en zijn vooral geschikt om echt de meest basic spelletjes mee te spelen. Iets als Minecraft gaat nog prima, maar zelfs populaire titels als Fortnite lopen niet lekker, laat staan nieuwe releases. De GTX 1650 is alleen te overwegen als jouw (oude) computer geen voeding heeft met een losse stroomkabel voor je videokaart, maar daar houdt het mee op.

AMD RX 570: de beste instapvideokaart

De AMD RX 570 is voor ons met stip de beste koop. Voor circa 150 euro haal je er al één in huis en die is zoveel sneller dan de hiervoor genoemde mindere goden AMD Radeon RX 560 en Nvidia GeForce GTX 1650 dat er simpelweg geen discussie is over wat de betere koop is. Je speelt met een RX 570 bijvoorbeeld wel alle populaire e-sportstitels soepel op medium tot hoge grafische instellingen. Enkele echt zware AAA-kaskrakers, zoals Battlefield V, zijn wel te hoog gegrepen voor deze videokaart op 1080p, daarvoor zul je toch minimaal 100 euro meer uit moeten geven. Maar voor de meeste gangbare games is de AMD RX 570 een aanrader. Hoewel je voor 150 euro een RX 570 met 4 GB geheugen op de kop kunt tikken, raden we aan een tientje meer uit te geven aan een model met 8 GB geheugen. Zowel de MSI Radeon RX 570 Armor 8G OC als de Gigabyte Radeon RX 570 Gaming 8G is iets sneller en prettiger voor de ogen. Superstil zijn ze niet, maar je kunt in deze prijsklasse niet alles hebben.

©PXimport

Lagere resolutie dan 1920 x 1080 pixels?

Premium 1080p-gamen

Wil je echt hoge framerates voor bijvoorbeeld e-sportstitels of zoek een videokaart die elke grote AAA-game op 1080p met veel details op je scherm tovert, dan moet je dieper in de buidel tasten. Aanzienlijk dieper bij voorkeur, want de kaarten die net wat duurder zijn dan de AMD Radeon RX 570 8G vallen met prestaties een beetje tussen wal en schip. Zo zijn de RX 580 en RX 590 respectievelijk zo’n 15 tot 20 procent sneller dan de RX 570. En hoewel dat met een prijskaartje van net boven de 200 euro geen miskopen zijn, zijn het niet zulke sterke kaarten dat ze een premium 1080p-ervaring weten te bereiken. De ongeveer 250 euro kostende Nvidia GeForce GTX 1660 heeft hetzelfde euvel: redelijke prijs-prestatieverhouding, maar bij de zwaarste games kan deze kaart het premium gamen maar nét aan.

Het magische bedrag: 300 euro

Rond de 300 euro is er de Nvidia GeForce GTX 1660 Ti, een kaart die wel in alle titels op hoge instellingen goede prestaties levert. Ook bij de lichte e-sportstitels levert de kaart de hoge framerates die we voor snelle gamemonitoren willen zien. AMD’s Radeon RX Vega 56 is nog iets sneller en soms gunstiger geprijsd, maar het stroomverbruik van de AMD-kaart is aanzienlijk hoger. Game je veel, dan kun je dat verschil daadwerkelijk via je elektriciteitsrekening terugverdienen. Ook als je incidenteel wat spelletjes speelt, is een zuiniger kaart beter. Daardoor wordt je systeem stiller en minder warm, en dat laatste is goed voor de levensduur van je pc.

De 299 euro kostende kaart Gigabyte GeForce GTX 1660 Ti Windforce OC biedt in onze test de beste balans tussen snelheid, koelprestaties, geluidsproductie en prijs. Een tientje besparen kan, maar dat gaat stevig ten koste van de efficiëntie. Heb je iets meer te besteden, dan is de MSI GeForce GTX 1660 Ti Gaming X een iets luxer alternatief: muisstil, en iets chiquer om te zien met onder meer RGB-verlichting. Zeer kritische gamers met een 1080p-monitor en een flinke bankrekening kunnen uiteraard een nog duurdere videokaart kiezen, zoals de Gigabyte GeForce RTX 2060, RTX 2070 Super of RX 5700 XT. Deze kaarten bespreken we verderop in dit artikel.

©PXimport

Vergeet je voeding niet

©PXimport

Quad HD-, 1440p- of 2560 x 1440 pixels-monitoren winnen al enige tijd aan populariteit bij spelers die op zoek zijn naar een wat luxere game-ervaring. Zeker als je een wat grotere monitor hebt, komt de extra scherpte van deze resolutie goed van pas. Voorheen betaalde je minimaal 500 euro voor een leuke 1440p-monitor, maar ze zijn er inmiddels voor minder dan 200 euro en zelfs een snelle 1440p-monitor met een refreshrate van 144 Hz hoeft je niet meer dan 300 euro te kosten. Gamen op een 1440p-monitor is best pittig voor je computer. Deze schermen hebben namelijk 78 procent meer pixels die aangedreven moeten worden, en dat vereist veel meer grafische rekenkracht. De Nvidia GeForce GTX 1660 Ti, die op 1080p een chique ervaring biedt, voldoet hier helaas niet.

©PXimport

Instapvideokaart 1440p-gamen

AMD’s nieuwe Radeon RX 5700 is de aantrekkelijkste instapchip om op 1440p te gamen. Veel games zijn er speelbaar mee met hoge grafische settings, en ook de zwaarste games komen nog soepel voor de dag als je genoegen neemt met gemiddelde grafische instellingen. Met een prijskaartje van 370 euro concurreert deze AMD direct met de Nvidia GeForce RTX 2060, die net wat trager is.

Het probleem van AMD’s videokaart is dat de luxere varianten met een betere koeling, die dus stiller zijn en een leuke overklok bieden, aanzienlijk duurder zijn. De uitgebreide AMD zit qua prijs zo dicht tegen de Nvidia RX 5700 XT aan, dat we de AMD niet kunnen adviseren.

Als je wilt gamen op 1440p, maar onder de 400 euro wilt blijven, zul je moeten kiezen: een relatief luid referentiemodel Nvidia RX 5700 met één fan, of een zo’n 6 procent tragere, maar aanzienlijk stillere Nvidia RTX 2060, bijvoorbeeld de Gigabyte RTX 2060 Windforce OC. Er zijn ook luxere modellen op de markt: de MSI GeForce RTX 2060 Gaming Z en de ASUS ROG Strix 2060 OC zijn zowel fluisterstil als fysiek indrukwekkend, maar omdat die (ruim) boven de 400 euro uitkomen, vinden we die niet interessant. Eerder dit jaar testte we al 18 RTX-videokaarten.

©PXimport

Streamers opgelet!

Doe maar gewoon 1440p

Betaal je liever niet meer dan nodig? Dan is AMD’s Radeon RX 5700 XT het ideale product voor deze resolutie. Hoge tot zeer hoge instellingen met goede framerates in elke game. In zijn prijsklasse van rond de 450 euro heeft hij weinig concurrentie te vrezen. AMD’s eigen RX 5700 is zo’n 11 procent trager, en zelfs een overgeklokte RTX 2060 zit daar nog onder. Een Nvidia RTX 2070 is zo’n 4 procent trager, maar kost zelfs meer. Dus totdat die in prijs zakt, is die niet bijster interessant.

Radeon RX 5700 XT-kaarten met AMD’s referentiekoeler met enkele fan kun je beter vermijden. Hoewel AMD met de nieuwe videokaarten op efficiëntie goed kan concurreren met Nvidia, blijft de referentiekoeler matig. De chip wordt warm en hij maakt veel herrie. Veel alternatieven zijn er nog niet voorhanden, maar Gigabytes RX 5700 XT Gaming OC volgt de positieve trend van zijn ‘broertjes’ en zet ook met deze chip de aantrekkelijkste totaalscore neer: niet te duur, goede koelprestaties, en deze koeler is wel lekker stil.

©PXimport

Premium 1440p gamen: raytracing

Voor 1440p-schermen met hoge refreshrates (144Hz of meer) zijn duurdere kaarten het best. Premium 1440p en hogere resoluties zijn het domein van Nvidia, AMD heeft hierbij niets in te brengen. Nvidia’s paradepaardje is raytracing. Raytracing is de techniek waarbij een beeld wordt gegenereerd door individuele lichtstralen te volgen en te simuleren hoe ze reageren op de omgeving. Het is een benadering van hoe wij de wereld zien. GeForce RTX-kaarten, verwar ze niet mer GTX-kaarten, hebben specifieke RT-cores aan boord om deze techniek toe te passen. Niet veel games ondersteunen raytracing nog, maar veel aangekondigde games wel en de paar games waarin raytracing al bruikbaar is, zoals Control, zien we toch wel mooie dingen.

Nvidia-chips hebben een aantal duidelijke voordelen die de hogere prijs rechtvaardigen. Denk aan extra prestaties voor nog hogere framerates en detailinstellingen, waarmee de Nvidia GeForce RTX 2070 Super een mooie upgrade van de RX 5700 XT is. Deze kaart is nog maar net gelanceerd en op dit moment is het aanbod nog sterk beperkt. Toch weet Gigabyte zich wederom goed in de kijker te spelen: de Gigabyte GeForce RTX 2070 Super Gaming OC is met 549 euro goedkoop, koel en stil, en komt met één extra jaar garantie, wat hem een prachtige premiumvideokaart maakt. MSI’s gigantische RTX 2070 Super Gaming X Trio is nog stiller en met 33 centimeter een beest om te zien, maar houd de prijs in de gaten.

Goedkoop is duurkoop

Een andere categorie monitoren die snel populairder wordt, is de 3440 x 1440 pixels Ultrawide, ook bekend als ultrawide Quad HD-monitoren. Geliefd bij productiviteitsfanaten vanwege de extra 50 procent nettowerkruimte boven een (ook niet verkeerd) 2560 x 1440 pixels-scherm. Dat houdt wel in dat je videokaart 50 procent extra pixels moet produceren voor een soepele ervaring.

©PXimport

Instapkaarten ultrawide gamen

Om goed uit de voeten te kunnen op deze resolutie, biedt een Nvidia GeForce RTX 2070 Super het minimale dat je nodig hebt. Maar hij is prijzig. Zelfs de vanaf 550 euro beschikbare RTX 2070 Super-modellen halen bij de zwaarste games de hoogste grafische instellingen niet. Ervan uitgaand dat je enkele jaren vooruit wilt met je ultrawide monitor én nieuwe videokaart, is de Nvidia GeForce RTX 2070 Super de logische keuze. Gigabytes RTX 2070 Super Gaming OC is op dit moment de aantrekkelijkste videokaart, maar houd MSI’s Gaming X Trio ook in de gaten.

Ultiem ultrawide

Eigenlijk bereiken we met 1440p ultrawide het punt waarop elk stukje extra grafische kracht goed tot zijn recht komt. De vanaf 1149 euro beschikbare GeForce RTX 2080 Ti is wellicht een waanzinnige suggestie, maar komt hier toch echt uitstekend tot zijn recht. We nemen aan dat niet iedereen zulke bedragen aan zijn videokaart uit wil geven, en het beste advies voor gamers met dit soort schermen is dan ook om te kopen wat wel financieel haalbaar is. Is de 1149 euro van de RTX 2080 Ti je te gortig, maar kun je wel iets meer uitgeven dan de 539 euro van de RTX 2070 Super? Dan is er een duidelijke kanshebber: de RTX 2080 Super, een kaart waar je zo’n 749 euro zal voor moeten neertellen. Maar ook deze kaart is niet altijd krachtig genoeg voor de allerhoogste instellingen op snelle schermen.

Net als bij eerdere adviezen toont Gigabyte dat het de zaken op orde heeft met de Gaming OC-modellen. De RTX 2080 Super Gaming OC is prima koel, stil genoeg, betaalbaar voor zijn klasse en komt met een extra jaar garantie. ASUS’ ROG Strix-model en MSI’s Gaming X Trio zijn weliswaar nog koeler en stiller, maar je betaalt er een stuk meer voor. Desondanks zijn dat modellen om goed in de gaten te houden.

©PXimport

4K, uhd, ultra hd. Ooit toekomstmuziek, maar inmiddels is het bijna lastiger om een full hd-televisie in de winkel te vinden dan een 4K-model. 4K-gamen is nog altijd toekomstmuziek. Ja, een PS4 Pro lijkt 4K met hdr te tonen, maar in de praktijk worden veel games alsnog op lagere resolutie weergegeven.

©PXimport

Alle beetjes helpen

Wil je serieus 4K-gamen, dan is er eigenlijk maar één oplossing: koop de krachtigste videokaart van dit moment, de Nvidia GeForce RTX 2080 Ti. Het is de enige kaart die in het gros van de geteste games op deze resolutie nog 60 beelden per seconde weet te behalen, al zijn er inmiddels al titels waarbij ook dat te hoog gegrepen is.

Welke uitvoering de beste koop is, laten we in het midden. Als je niet op een tientje wilt kijken, dan zijn de MSI GeForce RTX 2080 Ti Gaming X Trio en de ASUS ROG Strix RTX 2080 Ti de beste kaarten op de markt: koel, stil, en fysiek indrukwekkend. Liever een paar tientjes besparen? MSI’s RTX 2080 Ti Duke en Gigabytes Gaming OC-uitvoering zijn iets minder efficiënt, maar wel een stukje goedkoper. Op prestaties lever je dan in elk geval niet in.

©PXimport

Slimme oplossingen

Wel een 4K-monitor, maar is een RTX 2080 Ti te duur? Geen paniek, want er zijn verschillende oplossingen om toch redelijk te gamen op 4K. Een ‘ouderwetse’ manier is om je games op 1920 x 1080 pixels te draaien. Dat ziet er vaak nog redelijk uit, althans zolang je monitor niet te groot is, en dan kun je ook met de videokaartadviezen van 1080 pixels uit de voeten. De ‘moderne’ oplossing is om gebruik te maken van AMD’s Image Sharpening of Nvidia’s DLSS. Beide technieken werken anders, maar komen op hetzelfde neer: je videokaart probeert dan op basis van een lagere resolutie (1440p) er toch een aantrekkelijk 4K-beeld van te maken. Je ziet dan uiteraard niet alle details van een echte 4K-presentatie, maar je hebt wel genoeg aan de videokaarten die we voor 1440p adviseerden: een AMD Radeon RX 5700 XT of een RTX 2070 Super.

©PXimport

De winter loopt op zijn eind, ook al voelt dat niet altijd zo aan de temperatuur. Maar kijk om je heen: het eerste groen verschijnt weer in de tuin. Winterklokjes en krokussen laten zich zien en aan sommige bomen en struiken zie je al de eerste knoppen verschijnen. Tijd dus om de handen uit de mouwen te steken – de tuin roept!

Weten wat je de rest van het jaar in de tuin kunt doen? Kijk dan op onze jaarkalender!

Voorzaaien, planten en verpotten

Zaai eenjarige zomerbloemen alvast binnen voor, zodat je later in het seizoen sterke planten hebt. Buiten kun je bomen en struiken verplaatsen, zolang het niet vriest. Kuipplanten die in de garage of schuur overwinteren, hebben nu wat meer water nodig. Ook potplanten buiten kunnen wel een scheut gebruiken als ze lange tijd droog staan.

Omdat de nachten nog koud kunnen zijn, is het verstandig om bloeiende bollen in potten en bakken te beschermen met vliesdoek. Een camelia kun je 's nachts afdekken met noppenfolie, maar haal die er overdag weer af zodra de temperatuur boven nul komt.

Wil je wat extra kleur in de tuin? Zet viooltjes en primula's neer. Ze kunnen goed tegen de kou en zorgen meteen voor een lente-achtig gevoel.

©MaÅgosia Karniewska

Aandacht voor je gazon

Strooi in de eerste twee weken van februari kalk over het gazon en de borders. Wil je een nieuw gazon aanleggen? Dan is het tijd om aan de slag te gaan. Spit en egaliseer de grond, zodat die klaar is voor het inzaaien of leggen van gras. Als je gazon vol molshopen ligt, kun je de aarde met een bezem over het gras verspreiden. Is het droog en vorstvrij? Dan kun je de graskanten bijwerken en kale plekken opnieuw inzaaien. Vermijd lopen over het gazon tijdens de vorst, want dat kan het gras beschadigen.

Onkruid wieden en groene aanslag wegvegen

Laat de schoffel voorlopig nog even staan, want daarmee kun je vaste planten beschadigen die nog onder de grond zitten. Pluk het onkruid liever met de hand, zodat je de jonge planten niet verstoort. Een groen laagje op het terras veeg je weg met zand en een bezem. Wil je het grondiger aanpakken? Er zijn verschillende manieren om groene aanslag te verwijderen. Zeg maar dag tegen die gladde laag met deze tips 🢱

Zo verwijder je groene aanslag van je terras en tegels

©Vely

Snoeien (maar niet alles en met mate)

In februari kun je bepaalde bomen en struiken snoeien, zolang het niet vriest en er geen vorstperiode wordt voorspeld. Is dat wel het geval, wacht dan op een warmere periode. Begin bij de dakplataan en snoei de takken die recht omhoog groeien. Heb je de leilinde nog niet gesnoeid? Knip de takken dan nu terug tot een paar centimeter vanaf de hoofdtakken. Ook heesters kunnen een snoeibeurt gebruiken. Ontstaan er grote wonden bij bomen? Dek ze af met wondbalsem om infecties te voorkomen.

Haal bij klimplanten, zoals klimop, wilde wingerd en trompetklimmer, het oude blad weg. Verwijder ook de ranken op plekken waar ze niet moeten groeien, zoals onder de dakrand en rondom kozijnen.

Februari is daarnaast een goede maand om fruitbomen te snoeien. Wacht wel met het snoeien van fruitbomen met steenvruchten, zoals de kersenboom of perzikboom. De druif en kiwi moeten nu wél gesnoeid worden, want zodra de sapstromen op gang komen, ben je te laat.

Dat het internet niet veilig is en je bijvoorbeeld accountgegevens en je computer moet beveiligen, weet iedereen wel. Maar waartegen je ze moet beveiligen, dat is steeds minder duidelijk. Weten wat precies de dreiging is en welk risico je loopt, is een belangrijke stap in het kiezen van de juiste beveiligingsmaatregel. Wij gingen in gesprek met experts op dit vlak. Tegen welke dreiging moeten we ons eigenlijk beveiligen?

In een donkere kamer vol beeldschermen, zit een jongeman achter een computer. De capuchon van zijn hoodie is zo ver over zijn hoofd getrokken dat zijn gezicht onzichtbaar is . Een hacker! Hoewel maar weinigen van ons er een in het wild zijn tegengekomen, weten we allemaal hoe een hacker eruitziet. Althans, dat denken we. Maar hoe realistisch is dit beeld? En zijn we veilig genoeg als we deze hacker buiten onze computer houden? Niet volgens de experts.

Dreiging en risico

Door het gebruik van computers, smartphones en online diensten stellen we ons dagelijks bloot aan diverse digitale dreigingen. Welke dat precies zijn, verandert door de tijd – evenals het gevaar dat we erdoor lopen en het risico dat we ermee nemen. Overheden, maar ook bedrijven en organisaties werken veelal met dreigingsbeelden. Dat zijn analyses waarin ze de dreigingen zo concreet mogelijk maken en het risico ervan inschatten. Behalve dat het een goede manier is om de dreigingen helder te krijgen, is het vooral nuttig bij de keuze voor te nemen maatregelen.

Volgens het Cybersecurity Woordenboek is een dreiging: ‘iets, een gebeurtenis, wat gevaar of schade kan opleveren’. Bij elke dreiging hoort een risico. Dit is de ‘kans dat het ook echt gebeurt gecombineerd met de gevolgen van die de schade’. Bedoeld wordt dat wanneer bijvoorbeeld de financiële schade van een dreiging een bedrijf failliet kan laten gaan, het risico van de dreiging groter is dan alleen de kosten van de oplossing.

Lekken van persoonlijke gegevens

De schade hoeft ook lang niet altijd financieel te zijn. Het lekken van gevoelige persoonlijke gegevens heeft al snel veel meer impact en betekenis voor die persoon en vaak ook zijn omgeving, dan alleen het bedrag dat ermee gemoeid is. En dat geldt ook wanneer ransomware digitale foto’s vernietigt of je enkele weken werk kwijtraakt en daardoor een belangrijke opdracht te laat inlevert bij een opdrachtgever.

Experts stellen dat het risico het slachtoffer te worden van cybercrime, voor mensen niet lager is geworden. Cybercriminelen gaan steeds slimmer te werk, omdat er veel geld met hun activiteiten te verdienen valt. Voorkomen blijft het doel. Weten welke dreigingen er zijn, is daar een belangrijke stap bij.

Ransomware blijft schadelijk

Ransomware of gijzelsoftware is al enkele jaren de meest voorkomende en meest lucratieve vorm van cybercrime. Het is malware die de bestanden op een apparaat versleutelt en losgeld eist in ruil voor de decoderingssleutels. Betaal je niet, dan zijn de gegevens voor altijd verloren.

Bogdan Botezatu, directeur Threat Research bij Bitdefender, ziet de verzoeken om hulp dagelijks op zijn bureau landen. “En dat zijn maar al te vaak ook gewoon burgers”, zegt hij om het beeld te ontkrachten dat ransomware vooral bedrijven raakt. “De criminelen richten zich zelden op een specifiek doel, ze schieten vooral met hagel.”

Vele kleintjes leveren volgens hem genoeg geld op en ze lopen minder risico op ongewenste aandacht van pers en politie dan wanneer ze een hele grote vis vangen. Wel wordt bij het aanvallen van bedrijven steeds vaker ingezet ook op extractie, het naar buiten kopiëren van informatie en dan dreigen die te publiceren. Voor consumenten is dit volgens Botezatu in elk geval nu nog een minder voor de hand liggend scenario. “Contact maken met individuele slachtoffers is lastig en het zijn er ook veel te veel. Dan is het eenvoudiger om losgeld te vragen in ruil voor de sleutels.”

Bogdan Botezatu ontvangt dagelijks verzoeken om hulp bij ransomware.

Bronnen van besmetting

Belangrijke bronnen van een ransomwarebesmetting zijn volgens Botezatu phishingberichten, gebruik van onveilige netwerkprotocollen en kwetsbaarheden in software. Expliciet noemt hij nog besmette downloads van cracks om software zonder geldige licentie te gebruiken, en gekraakte films en e-books. “Vaak krijgt men wel een prompt van een beschermingsprogramma maar schakelt die tijdelijk uit. ‘Snel de crack draaien en daarna de beveiliging weer aan’ denk men, maar helaas werkt het niet zo. Dan ben je al besmet.”

Broddelwerk met desastreuze uitkomst

De ransomware zelf wordt ook steeds verder ontwikkeld. “Niet allemaal zijn ze even kundig”, oordeelt Botezatu over de programmeurs. Soms maken ze volgens hem hele basic fouten, waardoor het onmogelijk is de bestanden te ontsleutelen – zelfs als je betaalt en de sleutels zou krijgen. Volgens het Jaarbeeld Ransomware van Projectgroep Melissa, een samenwerkingsverband van de Nederlandse overheid en diverse private partijen uit de cybersecuritysector, kwamen er in 2023 in Nederland 29 typen ransomware voor. Volgens Botezatu maakt momenteel vooral de ransomware-variant STOP Djvu veel slachtoffers. Deze ransomware richt zich vooral op Windows-computers en wordt vooral via software-cracks verspreid en via berichten op het Discord-chatplatform.

Overige malware

Door alle aandacht voor ransomware lijkt het bijna of er geen ‘gewone’ malware meer is. Die is er nog genoeg. Het Duitse antivirus-certificeringslab AV-Test ziet ze allemaal voorbijkomen. Erik Heyland, manager van het Test en Research Lab bij AV-Test somt de enorme aantallen varianten trojans, backdoors, webscripts, miners, worms, PUA’s, droppers en nog veel meer op. De aantallen nieuwe varianten lopen in de miljoenen per jaar. AV-Test heeft op https://portal.av-atlas.org een online dashboard staan met informatie over actuele dreigingen, zoals virussen, spamberichten en aanvallen op IoT-apparaten.

AV-Test heeft een online dashboard met dreigingsinformatie.

Jij bent geld waard

Phishing, smishing, infostealers; het zijn allemaal manieren waarop criminelen proberen persoonlijke gegevens zoals wachtwoorden en creditcardnummers in handen te krijgen. Ze doen dit via e-mails en sms-berichten die verwijzen naar nep-websites of door met een infostealer-programma informatie op de pc of Mac te verzamelen door login-/sessie-cookies en credentials die je in browsers bewaart, te stelen.

De verschillende vormen om informatie te verzamelen, worden volgens de experts steeds geavanceerder en daarmee gevaarlijker. Niet alleen investeren de criminelen meer tijd en middelen in hun aanvallen, kunstmatige intelligentie biedt hun ongekende nieuwe mogelijkheden. Daarbij is de opbrengst van een aanval door de manier waarop wij met wachtwoorden omgaan vaak veel groter dan het op eerste hand lijkt. Botezatu noemt dit een van zijn grootste frustraties. “Hackers hebben talloze manieren om deze informatie te oogsten. Voor de meeste accounts is het ook geen kwestie van hoe, maar alleen wanneer de gegevens worden gestolen. Hergebruik je inloggegevens, dan verlies je meer dan alleen dat account.”

Oplichting even gevaarlijk

Volgens Marc Vos, senior-manager bij McAfee, is internetoplichting inmiddels net zo gevaarlijk als malware en ransomware. Daarbij zijn volgens hem juist deze vormen van online criminaliteit steeds lucratiever voor de criminelen. “De meeste mensen begrijpen wel dat een pc beveiligd moet worden, maar dat ze zelf eigenlijk een veel ‘interessanter’ doelwit zijn wordt vaak vergeten.” Of zoals Botezatu aanvult: “Mensen denken dat hun informatie niet waardevol is. Maar eigenlijk is elk onderdeel van een online identiteit te misbruiken en te verkopen. Overal hangt een prijskaartje aan.”

Hackers en IoT

Volgens Botezatu is er niet één groep of soort hackers. Hij gebruikt dan ook liever scenario’s om enkele groepen te duiden. Voor consumenten zeker relevant is de ‘opportunistische hacker’ die het internet scant met kant-en-klare tools op zoek naar kwetsbaarheden. Ze hebben vooral succes bij smart-apparatuur zoals slimme deurbellen, IP-camera’s, smart speakers, maar ook printers en babyfoons. Ze vormen hier botnets mee die ze gebruiken om DDOS-aanvallen uit te voeren. Een tweede scenario is dat gekaapte apparatuur wordt gebruikt om internetverkeer te routeren en te verbergen, bijvoorbeeld om toegang te geven tot strafbare content. Volgens Botezatu ziet niet iedereen van wie de apparatuur gekaapt is zichzelf direct als slachtoffer. “Wordt jouw IP-adres gebruikt om vitale infrastructuur aan te vallen, dan kan dat serieus repercussies hebben”, waarschuwt hij.

Bij IoT-apparaten is ook al snel de privacy in het gedrang. “Wereldwijd gaat het om 22 miljard verbonden apparaten en dat aantal neemt alleen maar toe. IP-camera’s en babymonitors slaan vaak beelden op in de cloud. Hack je die, dan kun je direct bij mensen in huis kijken. Er blijft dan geen privacy over, maar het wordt dan ook een fysiek risico. Criminelen kunnen meekijken en zien waar je belangrijke zaken bewaart, maar ook wanneer je thuis bent of juist niet. Opnieuw relevante informatie die geld waard is.”

Social media

Steeds vaker zijn ook hackers geïnteresseerd in accounts van social media, YouTube en e-mail. Ze gebruiken deze accounts om als jou andere accounts ‘te liken’ en een boost te geven, om fake-nieuws en fake-succesverhalen te verspreiden. Populair is ook advertising-fraude. Hierbij maakt men een account aan bij een advertentieverkoper om daarna met gestolen accounts eindeloos op deze advertenties te klikken. “Per klik is het een minimaal bedrag, maar aangestuurd met een botnet en veel gestolen accounts is het al snel een leuke inkomstenbron.”

Mobiele dreigingen

Aangezien er ontzettend veel data op mobiele apparaten staan, zoals wachtwoorden en apps die je gebruikt bij multifactor-inloggen, is er volgens Peter Hendriks, solutions-manager bij ESET, alle reden de beveiliging van mobiele apparaten serieus te nemen. Smartphones zijn veiliger dan pc's en Macs, maar waterdicht is die veiligheid niet. “Dat geldt voor Android maar ook iOS. Apples mobiele OS is meer afgeschermd, maar het is niet zo dat je mobiele devices onschendbaar zijn.”

Mobiele apparaten worden veel aangevallen voor phishing en vishing (spraak-phishing). Een groot risico is de installatie van apps buiten de standaard Android- of Apple-appstore om. Apps in die stores worden door Apple en Google op kwaliteit en ook beveiliging gecontroleerd, maar dat geldt niet voor apps uit andere bronnen. Lang had ook alleen Android de optie om alternatieve stores te gebruiken, maar inmiddels moet ook Apple andere appwinkels toelaten.

“Het risico van het downloaden van malware is hierdoor groter geworden”, aldus Hendriks. Botezatu van Bitdefender onderschrijft dit: “Op iOS zijn attacks zeldzaam, maar voor Android zien we zeker twintig tot dertig reports van frauduleuze apps per maand.” Bitdefender onderzoekt op dit moment een Android-app die in de Google Playstore wordt aangeboden en die de smartphone gebruikt als proxy voor crimineel netwerkverkeer. “Het grote voordeel van smartphones is dat ze eigenlijk altijd ingeschakeld zijn én verbonden zijn met het internet”, aldus Botezatu. Dit maakt smartphones volgens hem extra interessant. Daarbij is ook de bandbreedte steeds minder een beperking. Bovendien bevatten mobiele apparaten veel informatie over de gebruiker.

Conclusie

Als gebruiker kun je er niet omheen: het internet is niet veilig en daarmee ook alle apparaten die we met het internet verbinden niet. Dat geldt voor de computer, de smartphone, maar ook voor alle andere apparaten die we steeds meer toelaten in ons huis en in ons leven. En juist omdat we er zo vertrouwd mee zijn en ze ook willen vertrouwen, is het belangrijk de risico’s goed in ogenschouw te nemen. De experts en rapporten van de overheid laten zien dat de dreiging groot genoeg is om beveiliging ruim aandacht te geven.