Aan de rand van Steenbergen staat een huis dat tijdens sommige feestdagen het toneel is van een daverende licht- en geluidshow. De buurt is enthousiast. Er voeren zelfs wandelingen langs het huis met het karakteristieke puntdak, waar tijdens hoogtijdagen elke avond een gratis voorstelling te zien is van vader en zoon Vrieling.

Vader en zoon Vrieling hebben sinds december 2020 een gezamenlijke hobby: het maken van licht- en geluidshows. Op hoogtijdagen dansen duizenden lichtjes langs de lijnen van hun huis, in continu veranderende kleuren en patronen. Voor de herfst in 2022 staat voor de tweede keer een Halloween-show op stapel, inclusief knipperende pompoenen en swingende skeletjes.

Over Ralph Vrieling

Ralph Vrieling (1973) start na zijn opleiding Commerciële Economie in 1994 bij een grote elektroketen in het zuiden van het land om de computerafdeling te helpen opzetten. In 1995 begint hij als consultant bij Simac en haalt zijn Microsoft Certificeringen. Een van zijn eerste opdrachten is om samen met collega’s bij Interpolis in Tilburg de (ICT-) technologie achter het ‘nieuwe werken’ in te richten. In 1999 treedt Ralph daar in vaste dienst. Na de fusie met Achmea in 2005 ontwikkelt hij als bedrijfsanalist nieuwe zakelijke verzekeringsproducten. In 2011 start hij samen met een oud-collega een eigen bedrijf (Infield ICT) dat cloud- en authenticatieoplossingen levert. In 2014 blijkt het hebben van een baan en het runnen van een onderneming niet goed meer te combineren. In goed overleg met zijn compagnon besluit hij om uit te treden en zijn carrière binnen Achmea verder vorm te geven. Ralph werkt nog steeds bij Achmea. Momenteel werkt hij mee aan verzekeringsproducten voor de glastuinbouw in Canada.

©PXimport

Elk jaar met Halloween een show

Het begon allemaal in december 2020, toen Ralph wegens hartproblemen noodgedwongen een paar maanden thuis zat. “Mijn zoon Jens had toen net de kerstshow van Maurits ten Seldam in de Magnoliastraat (ook in Steenbergen) gezien. Het leek hem fantastisch ook zoiets te gaan doen. We zijn klein begonnen, met één kleine kerstboom. Dat was zo leuk dat we besloten om door te gaan. Daarbij hadden we veel aan het YouTube-kanaal van DrZzs.”

Met kerst vertolken nu al twee jaar achtereen zingende kerstbomen op het balkon nummers van ABBA en andere hits. Aan de gevel spetteren dan kerststerren, draaien spiralen en fonkelen sneeuwvlokjes. En ook met Halloween is er elk jaar een show.

De hardware die aan de basis ligt van al dat spektakel, zijn WS2811-ledjes die Ralph en Jens kopen op AliExpress bij Ray Wu. De leds zijn verkrijgbaar in 5 en 12 volt. Het voordeel van 5 volt is dat het goedkoper is: je gebruikt minder stroom. Toch hebben ze gekozen voor 12 volt. Je kunt dan met langere strengen werken, zonder dat je extra draadjes toe hoeft te voegen. Ook is dit iets minder storingsgevoelig.

“Die leds kun je programmeren. Je kunt dus bijvoorbeeld zeggen: maak lampje één en vijf in de streng rood, en lampje twee, acht en zestien goudkleurig. Dat kun je continu veranderen. En zo kun je ook lichtpatronen laten zien op bijvoorbeeld een pompoen. Je stuurt die lichtjes aan met een controller. Die heb je al voor een paar euro.” Ralph en Jens begonnen hun eerste projecten met vijf NodeMCU-controllers, maar in huize Vrieling is inmiddels een Falcon F16v3-controller aangeschaft, inclusief uitbreidingsbord. “We hebben daardoor 32 uitgangen, waarmee we elfduizend lichtjes tegelijkertijd kunnen aansturen.”

©PXimport

Stroomkosten vallen enorm mee

De stroomkosten vallen volgens Ralph erg mee. “Een zo’n lampje verbruikt maximaal 0,55 mW, maar tijdens de shows staan de lampjes standaard op dertig procent van hun maximale vermogen. Anders moet je echt een zonnebril opzetten om naar de voorstelling te kunnen kijken.” Bovendien bestaat elk lampje eigenlijk uit drie kleuren: rood, groen, en blauw. Alleen om wit te laten zien, moeten alle drie die kleuren tegelijkertijd schijnen. “Daardoor verbruikt mijn normale kerstboom die binnen staat, met traditionele lampen, meer stroom. Dat komt trouwens ook omdat hij met kerst de hele dag aan staat.”

Vijftig minuten aan willekeurige effecten

Vanaf de pc stuurt Ralph de shows die hij maakt in xLights met FPP Connect naar een domoticaserver. “Dat is in mijn geval een Raspberry Pi. Daarop draait het besturingssysteem van de controller: Falcon Pi Player.” De software kun je downloaden van http://kwikr.nl/falconchrist. Vervolgens kan de familie voorstellingen helemaal automatisch laten draaien. “We hadden het in december bijvoorbeeld zo geregeld dat om vijf uur alle stroomgroepen automatisch aangingen. Dus ook als we niet thuis waren, ging de show gewoon door. Eerst draaiden we vijftig minuten lang allerlei willekeurige effecten. Ik heb heel veel losse, wat rustiger effecten gemaakt, en die werden dan achter elkaar getoond. Maar vanaf 17.50 uur ging de klok aftellen. Om 18.00 uur precies startte een kindervoorstelling van twintig minuten, met onder meer liedjes van Kinderen voor Kinderen, zoals het liedje ‘Niets is cooler dan Kerstmis’.”

©PXimport

Even omlopen met de hond om de show te zien

De buurt is gelukkig enthousiast. Er voeren zelfs wandelingen langs het huis met het karakteristieke puntdak, waar met kerst elke avond een gratis voorstelling te zien is.

“We hebben heel veel geluk met de buren aan beide kanten. Ze zeiden met kerst dat ze het prima zouden vinden als de show de hele dag door zou draaien. Maar dat doe ik liever niet. Het lijkt me een slecht idee als er de hele dag luide muziek vanaf het balkon zou klinken.” Gelukkig kijkt de zijgevel, waar alle lichtjes aan vast zitten, het weiland in. “Vanaf die kant ziet ons huis er heel stereotiep uit, precies zoals een kind dat zou tekenen, met een puntdak. De lijnen zijn heel geschikt voor een kerstshow. Daar heb ik dus dankbaar gebruik van gemaakt bij de plaatsing van de lichtjes. Veel mensen die hun hond uitlaten, lopen met kerst speciaal even voor onze show om.”

3D-printer

Ralph en Jens hebben zelf alle voedingen gebouwd, de draden gesoldeerd en een waterdichte buitenkast gemaakt voor de controller. Die kast zit met een netwerkkabel aangesloten op een Raspberry Pi binnenshuis. Om de lampjes aan de gevel te bevestigen, gebruiken Ralph en Jens aluminium u-profielen. “Daar moesten allemaal gaatjes in worden geboord, elke vijf centimeter eentje, zodat we daar een lampje in konden steken. Jens heeft toen voor het eerst een kolomboor mogen gebruiken. Hij was dagenlang ermee bezig, totdat alle lampjes er in zaten.”

Ook is er een 3D-printer aangeschaft. Ralph en Jens gebruiken een Creality Ender 6SE om sterren en sneeuwvlokjes te printen waar de lampjes in worden verwerkt. Online kun je veel sjablonen voor patronen vinden en downloaden.

Je vindt de ontwerpen van Ralph en Jens op Cults, via http://kwikr.nl/culvrie. Er worden ook ontwerpen van andere knutselaars gebruikt, zoals van Maurits ten Seldam uit de Magnoliastraat in Steenbergen, die je ook op Cults vindt, via http://kwikr.nl/culmau. Daarnaast staan er veel ontwerpen op Thingiverse die je vindt door te zoeken op WS2811.

©PXimport

Software brengt het tot leven

De projecten die je maakt, kun je vervolgens op de computer in xLights programmeren. xLights is een gratis opensource-programma waarmee je lichtshows kunt ontwerpen en afspelen door gebruik te maken van controllers. Je vindt het op www.xlights.org. “Stel je voor dat je een hoedje voor een bewegend skelet wilt maken. Dan maak je eerst dat hoedje en zorg je ervoor dat er bijvoorbeeld vijftig gaatjes inzitten voor de lampjes. Daarna maak je een foto van die hoed. En vervolgens kun je in de software de route invoeren waarlangs de lampjes lopen door met vijftig muisklikken aan te geven waar alle gaatjes zitten. Vervolgens rekent xLights ook nog eens voor je uit hoe de draden aan de achterkant moeten lopen. Heel handig.”

Links en online informatiebronnen

De volgende links en video’s gebruik(t)en wij om kennis op te doen.

- De video ‘Beginner’s Guide to Christmas Lights - and LED Shows for Every Holiday’, van het YouTube-kanaal DrZzs.

- Om meer over de Falcon F16v3-controller te leren, keken we veel naar CanispaterChristmas, oftewel Jeff.

- Facebookgroep waar de beheerders en meeste leden Nederlands spreken.

- De website en het forum van deze website zijn heel uitgebreid en bieden veel uitleg.

- Onze volgende wens is

uit New Orleans na te bouwen.

- De website van Ralph en Jens Vrieling.

- Het YouTube-kanaal van Ralph Vrieling.

Kabelboom

Ralph en Jens proberen de tijdsinvestering om shows op te tuigen en af te bouwen zo veel mogelijk terug te brengen. Op die manier is ook de eerste Halloween-show ontstaan. “In de laatste week van de zomervakantie van 2021 draaiden we alvast een test voor de kerst. We bevestigden alle objecten die we hadden gemaakt, zoals kerstboompjes, sterren en sneeuwvlokken aan het huis. 

Daarna maakten we alle kabels op maat. Die bonden we met tiewraps aan elkaar. Uiteindelijk hadden we een mooie en nette kabelboom langs de gevel, waaraan we alle objecten konden aansluiten. Die kabelboom konden we zo oprollen en in de schuur leggen. Maar toen zei Jens: moeten we nu echt alles gaan afbreken? En dan met kerst weer alles ophangen? Ik zei: Ja, want anders wordt mama gek. 

En wat moeten de mensen wel niet denken? Dat we niet goed bij ons hoofd zijn? Maar toen kwam Jens met het idee om met Halloween weer een show te geven. Dan konden we de kabels gewoon aan het huis laten zitten. Dat bleek een mooie gulden middenweg. Je zag ze toch niet zo goed zitten, omdat ons huis wit is en de kabels, sterren en sneeuwvlokken ook.”

©PXimport

De Efteling

Spelenderwijs groeit de kennis over elektronica en domoticasoftware in huize Vrieling. Ralph is elke avond en elk weekend in de weer met zijn hobby. “En als mijn zoon zaterdagochtend wakker wordt, dan gaat hij ook meteen gaatjes boren, liedjes uitzoeken of sequencen. We hebben een 3D-printer gekocht voor dit project, en we hebben ons verdiept in elektrotechniek. Jens heeft leren solderen, hij kan stroomdraden strippen, de uiteinden goed vrijmaken en solderen, werken met signaaldraden enzovoort. Hij vindt al die dingen helemaal geweldig. Hij zit nu in groep 8 van de basisschool en wil later een technische opleiding gaan doen. Als je hem nu vraagt: Wat wil je later worden? Dan antwoordt hij: Ik wil er later voor zorgen dat er nieuwe aangestuurde poppen in de Efteling komen.”

Toekomstige projecten

©PXimport

Voor Halloween 2023 willen Ralph en Jens pratende en bewegende skeletten gaan bouwen. De skeletjes moeten hun hoofd, ogen en ledematen kunnen bewegen. En daarover komt dan weer een laag met knipperende lichtjes. “Dus we gaan nu ook oefenen met het aansturen van motoren, op de maat van de muziek. 

Dat zijn stappenmotoren, dus je kunt in kleine stapjes een hoofd laten kantelen, een oog verschuiven of een arm of been bewegen.” Er zijn hiervoor kant-en-klare systemen verkrijgbaar, bijvoorbeeld op www.skulltronix.com/gallery.shtml. Als je zelf gaat bouwen, en de onderdelen bijvoorbeeld maakt met een 3D-printer, dan kan het een stuk goedkoper.

Daarnaast is het plan om vanaf het voorjaar ook YouTube-video’s te gaan maken. “Die moeten echt over de basis gaan, zoals hoe je een controller aansluit. Maar ook over de software, omdat er nog niet zo veel Nederlandstalige filmpjes zijn.”

Het geheim van de chef

Om shows te programmeren, maakte Ralph gebruik van xLights. “Dat is zo’n beetje de standaardsoftware voor dit soort projecten. Het is gratis en opensource. Je kunt je eigen huis er helemaal in natekenen.”

Stap 1: Teken je huis na in xLights

Ralph heeft het hele huis in xLights ingevoerd. “Daarvoor heb ik eerst een foto gemaakt die precies schermvullend is. En daaroverheen heb ik alle lampjes ingetekend, van de pompoenen tot aan de zingende skeletten en de lichtlijnen langs het huis. Dat was een hels karwei.”

©PXimport

Stap 2: Sequencen

De shows ontstaan tijdens het sequencen in xLights. “Je verandert dan de instelling van de lichtjes, exact op de maat van de muziek. Als je het heel simpel aanpakt, en gewoon afwisselend rood, groen en blauw laat zien, dan ben je in drie minuten klaar met een liedje. Maar als je het echt mooi wilt doen, dan ben je acht uur bezig met elke minuut.”

Ondanks de overdaad aan lichten, vormen en effecten, zijn de shows van Ralph smaakvol en subtiel. Dat is mede te danken aan zijn ervaring als hobby-muziekproducent. “Met een paar vrienden maak ik al jaren muziekproducties. Daardoor denk ik in sporen. Het is mijn tweede natuur om elke zangstem en elk instrument te koppelen aan een andere groep lichtjes, zoals een pompoen of een sneeuwvlok.

Stap 3: Fractals en shaders

Boven op die lichtcompositie legt Ralph nog wat extra lichteffecten, om een nog vollere productie te krijgen. Hij kiest bijvoorbeeld graag voor fractals: “Denk aan de vonkjes die van een sterretje afkomen. Elk vonkje geeft drie vonkjes, die elk drie kleinere vonkjes geven enzovoort. Er bestaan speciale websites om dat soort effecten in code te vertalen.” Ook maakt Ralph gebruik van zogeheten shaders. “Wat je dan eigenlijk doet, is een fictieve lichtbron definiëren in een denkbeeldige driedimensionale ruimte, plus verschillende vlakken die dat licht net iets anders weerspiegelen. Dat wekt de suggestie van diepte.”

©PXimport

Met een prijskaartje van 399 euro is de Dyson V8 Cyclone een van de meest betaalbare draadloze steelstofzuigers van het Britse merk. Je haalt hiervoor een redelijk compacte maar krachtige huishoudhulp in huis, die een aantal duidelijke kanttekeningen heeft.

De Dyson V8 heeft een nieuw ontwerp gekregen. Weg is de trekker die je constant moet indrukken om het apparaat te laten zuigen. In plaats daarvan beschikt hij voortaan over een handige aan-uitknop. Daarnaast zit een moduswisselaar, die met verschillende kleuren aangeeft welke zuigstand je gebruikt. Opvallend is ook dat Dyson voor de V8 Cyclone geen spannende kleuren voor de plastic onderdelen gebruikt. In plaats daarvan zien we een combinatie van kaki, rood, grijs en zwart; het geheel valt daardoor minder op.

©Wesley Akkerman

De nieuwe Dyson V8 Cyclone

De nieuwe V8 levert 30 procent meer zuigkracht en een 50 procent langere accuduur. In de laagste zuigstand houdt hij het tot 60 minuten vol. Helaas ontbreekt een handig lcd-scherm (dat wel op duurdere modellen zit) voor de resterende accutijd; ook hier moet je het doen met iets te simpele led-indicators. Onderop zit een nieuwe vloerzuigmond, die Dyson de 'Motorbar' noemt. Die moet dankzij het gebruik van speciale kammetjes effectief zijn tegen vastzittende haren, maar de stofzuiger moet het verder ook zonder moderne functies doen zoals lasers of stofsensoren.

Met slechts 2,7 kilogram is de Dyson V8 Cyclone lekker licht en wendbaar, waardoor je moeiteloos vloeren en zelfs hoekjes op het plafond schoonhoudt. Het stofreservoir (540 milliliter) heeft een handig uitwerpsysteem waarbij je het vuil niet hoeft aan te raken. Toch zijn we niet helemaal tevreden over alle eigenschappen van de zuigmodule. Het handvat is namelijk smal en klein, waardoor je grip bij langer gebruik oncomfortabel is. Ook kan het bij je duim gaan schuren. Dit is waarschijnlijk de minst ergonomische Dyson die we op de redactie hebben getest.

©Wesley Akkerman

Dyson V8 Cyclone in de praktijk

Gelukkig biedt de Dyson V8 Cyclone met 297 air-watts in de Boost-stand een flinke verbetering in zuigkracht (ten opzichte van zijn voorganger). De standaardmodus levert 79 aW en dat is voor ons ruim voldoende voor dagelijkse taken. Vooral het vloerkleed moet eraan geloven: haren, kruimels en ander vuil worden daar moeiteloos uit gezogen. Op hardere vloeren stelt de Cyclone eveneens niet teleur, al valt er wel één ding op. Wanneer je de stofzuiger oppakt nadat je bijvoorbeeld wat kruimels of korrels opzuigt, kan het zijn dat er een paar uit de mond vallen.

Daarnaast missen we een zachte(re) borstel op de Dyson V8 Cyclone. De huidige zuigmond ratelt namelijk hard over de vloer, wat niet zo prettig is voor (onder)buren in een flat- of appartementsgebouw of slapende kinderen. En dat terwijl de motor zelf stiller is dan verwacht. Gelukkig neemt de zuigmond moeiteloos allerlei soorten haren op en raken die niet in de borstel verstrengeld. Ook goed om te weten: de Cyclone past zijn zuigkracht niet automatisch aan, zoals duurdere modellen dat wel doen, waardoor je dat dus zelf in de gaten moet houden. Geen groot probleem, maar toch.

©Wesley Akkerman

Batterij en accessoires

Zoals gezegd gaat de batterij maximaal een uurtje mee wanneer je de zuinigste modus inschakelt. Anders moet je rekening houden met ongeveer een halfuur in de normale stand. Zet je de Boost-modus aan en laat je die aanstaan, dan is het binnen tien minuten wel gedaan. Geen vreemde scores als je kijkt naar het formaat en de behoorlijk indrukwekkende zuigkracht. Een groot pluspunt is daarnaast dat je de accu kunt verwisselen. Daardoor kun je de levensduur aanzienlijk verlengen door mettertijd een nieuwe batterij aan te schaffen.

Je krijgt trouwens twee accessoires bij aanschaf van de Dyson de V8 Cyclone: een kierenzuiger en een gemotoriseerde miniborstel. Hoewel dat misschien wat karig lijkt vergeleken met eerdere modellen, zijn oude V8-hulpstukken compatibel (mocht je die nog hebben). In de praktijk blijkt de basisset echter compleet genoeg. De kierenzuiger werkt goed voor meubels en lastige hoeken, terwijl de miniborstel onmisbaar is voor trappen, matrassen en bekleding. Ondanks het beperkte pakket biedt de stofzuiger dus voldoende opties voor de meeste huishoudens.

©Wesley Akkerman

Dyson V8 Cyclone kopen?

De Dyson V8 Cyclone is een geslaagde steelstofzuiger voor wie krachtige prestaties zoekt zonder overbodige luxe. Vooral op tapijt en bekleding komt hij sterk naar voren, en ook het verwijderen van haren gaat hem goed af. Het harde, smalle handvat en de wat stugge vloermond voelen niet altijd even prettig aan, maar dat past deels bij de prijsklasse. Jammer is ook het ontbreken van een lcd-display met handige informatie, al is dat net als het gebrek aan een automatische zuigstand goed te overzien. Alles bij elkaar is dit een betrouwbaar basismodel dat doet wat hij moet doen.

In de winter loopt de energierekening al snel op. De droger gaat vaker aan omdat de was buiten niet droogt, en omdat we vaker thuis koken en eten gaat ook de vaatwasser vaker aan. Ook de wasmachine draait op volle toeren, want nat weer en dikke kleding leveren extra was op. Hét moment dus om even stil te staan bij het energieverbruik van deze drie apparaten. Met wat kleine aanpassingen zorg je voor een zichtbaar (gunstig!) verschil op je stroomrekening.

Slim plannen loont

Wie een slimme meter of dynamisch energietarief heeft, kan precies zien wanneer stroom het goedkoopst is. Door het programma van je wasmachine, droger of vaatwasser daarop af te stemmen, draai je letterlijk op de voordeligste momenten. Veel moderne apparaten hebben een startuitstelknop, waarmee je eenvoudig plant dat een was 's nachts of vroeg in de ochtend klaar is.

Heb je geen dynamisch contract, dan is het slim om eerst te kijken of jouw leverancier een piek- en daltarief hanteert. Bij een dubbeltariefmeter geldt het lagere tarief meestal alleen tussen ongeveer 23.00 en 07.00 uur, niet standaard in het weekend. Even checken bij je energieleverancier voorkomt verrassingen.

Wassen op lagere temperatuur

De grootste energiebesparing zit in de temperatuur van het waswater. Een was van 30 graden is meestal voldoende schoon, zeker met de huidige wasmiddelen die ook bij lage temperatuur goed werken. Alleen bij sterk vervuilde was of handdoeken kan een hogere stand nodig zijn. Een wasbeurt op 60 graden of af en toe een machinereiniger houdt de trommel fris en voorkomt vetluis - een kookwas op 90 graden is bij moderne machines niet meer nodig.

Een andere eenvoudige stap is de wasmachine pas te laten draaien als hij goed vol is. Een halve was verbruikt bijna evenveel energie als een volle: zonde. Ook de juiste dosering helpt: te veel wasmiddel kan op den duur zeepresten achterlaten, waardoor de machine harder moet werken.

Droger of droogrek?

De droger is een onmisbare hulp in de winter, maar verbruikt veel stroom. Centrifugeer je was daarom eerst op de hoogste stand, zodat er minder vocht overblijft. Hoe droger het de trommel ingaat, hoe korter het droogprogramma duurt. Warmtepompdrogers verbruiken het minst stroom, al bespaar je nog meer door de was af en toe op te hangen. In een goed geventileerde kamer, bijvoorbeeld bij de verwarming, droogt het prima zonder dat je ernaar hoeft om te kijken.

De vaatwasser slim inzetten

Een vaatwasser verbruikt vooral energie om water te verwarmen. Kies daarom het eco-programma: dat duurt wat langer, maar gebruikt minder stroom en water doordat het water op lagere temperatuur wordt verwarmd. Grote etensresten kun je beter even wegschrapen, maar spoel servies niet voor onder de kraan - dat is onnodig en verspilt warm water. Licht aangekoekte pannen en schalen vormen voor moderne vaatwassers echt geen probleem.

Wie zonnepanelen heeft, kan de vaatwasser het beste overdag laten draaien, zodat de stroom direct uit eigen opwekking komt. Ook hier geldt dat een startuitstelknop handig is: je plant eenvoudig in dat het programma start zodra de zon op het dak staat.

Onderhoud maakt echt verschil

Goed onderhoud klinkt saai, maar heeft een direct effect op het energieverbruik. Een verstopt filter, kalk in de sproeiarmen of pluis in de droger laten apparaten harder werken dan nodig. Zet ze af en toe op een onderhoudsprogramma of gebruik een speciale reiniger. Dat voorkomt niet alleen geurtjes, maar zorgt ook dat de machine weer zo goed (lees: zo zuinig) mogelijk zijn werk kan doen.

Kleine aanpassingen, harde euro's

Energie besparen is vooral een optelsom van gewoontes. Door slimmer te plannen, de juiste temperatuur te kiezen en je apparaten schoon te houden, daalt het verbruik ongemerkt. En misschien nog belangrijker: je verlengt de levensduur van apparaten die het dagelijks zwaar te verduren hebben. Daarmee bespaar je ook op de langere termijn.