Aan de rand van Steenbergen staat een huis dat tijdens sommige feestdagen het toneel is van een daverende licht- en geluidshow. De buurt is enthousiast. Er voeren zelfs wandelingen langs het huis met het karakteristieke puntdak, waar tijdens hoogtijdagen elke avond een gratis voorstelling te zien is van vader en zoon Vrieling.

Vader en zoon Vrieling hebben sinds december 2020 een gezamenlijke hobby: het maken van licht- en geluidshows. Op hoogtijdagen dansen duizenden lichtjes langs de lijnen van hun huis, in continu veranderende kleuren en patronen. Voor de herfst in 2022 staat voor de tweede keer een Halloween-show op stapel, inclusief knipperende pompoenen en swingende skeletjes.

Over Ralph Vrieling

Ralph Vrieling (1973) start na zijn opleiding Commerciële Economie in 1994 bij een grote elektroketen in het zuiden van het land om de computerafdeling te helpen opzetten. In 1995 begint hij als consultant bij Simac en haalt zijn Microsoft Certificeringen. Een van zijn eerste opdrachten is om samen met collega’s bij Interpolis in Tilburg de (ICT-) technologie achter het ‘nieuwe werken’ in te richten. In 1999 treedt Ralph daar in vaste dienst. Na de fusie met Achmea in 2005 ontwikkelt hij als bedrijfsanalist nieuwe zakelijke verzekeringsproducten. In 2011 start hij samen met een oud-collega een eigen bedrijf (Infield ICT) dat cloud- en authenticatieoplossingen levert. In 2014 blijkt het hebben van een baan en het runnen van een onderneming niet goed meer te combineren. In goed overleg met zijn compagnon besluit hij om uit te treden en zijn carrière binnen Achmea verder vorm te geven. Ralph werkt nog steeds bij Achmea. Momenteel werkt hij mee aan verzekeringsproducten voor de glastuinbouw in Canada.

©PXimport

Elk jaar met Halloween een show

Het begon allemaal in december 2020, toen Ralph wegens hartproblemen noodgedwongen een paar maanden thuis zat. “Mijn zoon Jens had toen net de kerstshow van Maurits ten Seldam in de Magnoliastraat (ook in Steenbergen) gezien. Het leek hem fantastisch ook zoiets te gaan doen. We zijn klein begonnen, met één kleine kerstboom. Dat was zo leuk dat we besloten om door te gaan. Daarbij hadden we veel aan het YouTube-kanaal van DrZzs.”

Met kerst vertolken nu al twee jaar achtereen zingende kerstbomen op het balkon nummers van ABBA en andere hits. Aan de gevel spetteren dan kerststerren, draaien spiralen en fonkelen sneeuwvlokjes. En ook met Halloween is er elk jaar een show.

De hardware die aan de basis ligt van al dat spektakel, zijn WS2811-ledjes die Ralph en Jens kopen op AliExpress bij Ray Wu. De leds zijn verkrijgbaar in 5 en 12 volt. Het voordeel van 5 volt is dat het goedkoper is: je gebruikt minder stroom. Toch hebben ze gekozen voor 12 volt. Je kunt dan met langere strengen werken, zonder dat je extra draadjes toe hoeft te voegen. Ook is dit iets minder storingsgevoelig.

“Die leds kun je programmeren. Je kunt dus bijvoorbeeld zeggen: maak lampje één en vijf in de streng rood, en lampje twee, acht en zestien goudkleurig. Dat kun je continu veranderen. En zo kun je ook lichtpatronen laten zien op bijvoorbeeld een pompoen. Je stuurt die lichtjes aan met een controller. Die heb je al voor een paar euro.” Ralph en Jens begonnen hun eerste projecten met vijf NodeMCU-controllers, maar in huize Vrieling is inmiddels een Falcon F16v3-controller aangeschaft, inclusief uitbreidingsbord. “We hebben daardoor 32 uitgangen, waarmee we elfduizend lichtjes tegelijkertijd kunnen aansturen.”

©PXimport

Stroomkosten vallen enorm mee

De stroomkosten vallen volgens Ralph erg mee. “Een zo’n lampje verbruikt maximaal 0,55 mW, maar tijdens de shows staan de lampjes standaard op dertig procent van hun maximale vermogen. Anders moet je echt een zonnebril opzetten om naar de voorstelling te kunnen kijken.” Bovendien bestaat elk lampje eigenlijk uit drie kleuren: rood, groen, en blauw. Alleen om wit te laten zien, moeten alle drie die kleuren tegelijkertijd schijnen. “Daardoor verbruikt mijn normale kerstboom die binnen staat, met traditionele lampen, meer stroom. Dat komt trouwens ook omdat hij met kerst de hele dag aan staat.”

Vijftig minuten aan willekeurige effecten

Vanaf de pc stuurt Ralph de shows die hij maakt in xLights met FPP Connect naar een domoticaserver. “Dat is in mijn geval een Raspberry Pi. Daarop draait het besturingssysteem van de controller: Falcon Pi Player.” De software kun je downloaden van http://kwikr.nl/falconchrist. Vervolgens kan de familie voorstellingen helemaal automatisch laten draaien. “We hadden het in december bijvoorbeeld zo geregeld dat om vijf uur alle stroomgroepen automatisch aangingen. Dus ook als we niet thuis waren, ging de show gewoon door. Eerst draaiden we vijftig minuten lang allerlei willekeurige effecten. Ik heb heel veel losse, wat rustiger effecten gemaakt, en die werden dan achter elkaar getoond. Maar vanaf 17.50 uur ging de klok aftellen. Om 18.00 uur precies startte een kindervoorstelling van twintig minuten, met onder meer liedjes van Kinderen voor Kinderen, zoals het liedje ‘Niets is cooler dan Kerstmis’.”

©PXimport

Even omlopen met de hond om de show te zien

De buurt is gelukkig enthousiast. Er voeren zelfs wandelingen langs het huis met het karakteristieke puntdak, waar met kerst elke avond een gratis voorstelling te zien is.

“We hebben heel veel geluk met de buren aan beide kanten. Ze zeiden met kerst dat ze het prima zouden vinden als de show de hele dag door zou draaien. Maar dat doe ik liever niet. Het lijkt me een slecht idee als er de hele dag luide muziek vanaf het balkon zou klinken.” Gelukkig kijkt de zijgevel, waar alle lichtjes aan vast zitten, het weiland in. “Vanaf die kant ziet ons huis er heel stereotiep uit, precies zoals een kind dat zou tekenen, met een puntdak. De lijnen zijn heel geschikt voor een kerstshow. Daar heb ik dus dankbaar gebruik van gemaakt bij de plaatsing van de lichtjes. Veel mensen die hun hond uitlaten, lopen met kerst speciaal even voor onze show om.”

3D-printer

Ralph en Jens hebben zelf alle voedingen gebouwd, de draden gesoldeerd en een waterdichte buitenkast gemaakt voor de controller. Die kast zit met een netwerkkabel aangesloten op een Raspberry Pi binnenshuis. Om de lampjes aan de gevel te bevestigen, gebruiken Ralph en Jens aluminium u-profielen. “Daar moesten allemaal gaatjes in worden geboord, elke vijf centimeter eentje, zodat we daar een lampje in konden steken. Jens heeft toen voor het eerst een kolomboor mogen gebruiken. Hij was dagenlang ermee bezig, totdat alle lampjes er in zaten.”

Ook is er een 3D-printer aangeschaft. Ralph en Jens gebruiken een Creality Ender 6SE om sterren en sneeuwvlokjes te printen waar de lampjes in worden verwerkt. Online kun je veel sjablonen voor patronen vinden en downloaden.

Je vindt de ontwerpen van Ralph en Jens op Cults, via http://kwikr.nl/culvrie. Er worden ook ontwerpen van andere knutselaars gebruikt, zoals van Maurits ten Seldam uit de Magnoliastraat in Steenbergen, die je ook op Cults vindt, via http://kwikr.nl/culmau. Daarnaast staan er veel ontwerpen op Thingiverse die je vindt door te zoeken op WS2811.

©PXimport

Software brengt het tot leven

De projecten die je maakt, kun je vervolgens op de computer in xLights programmeren. xLights is een gratis opensource-programma waarmee je lichtshows kunt ontwerpen en afspelen door gebruik te maken van controllers. Je vindt het op www.xlights.org. “Stel je voor dat je een hoedje voor een bewegend skelet wilt maken. Dan maak je eerst dat hoedje en zorg je ervoor dat er bijvoorbeeld vijftig gaatjes inzitten voor de lampjes. Daarna maak je een foto van die hoed. En vervolgens kun je in de software de route invoeren waarlangs de lampjes lopen door met vijftig muisklikken aan te geven waar alle gaatjes zitten. Vervolgens rekent xLights ook nog eens voor je uit hoe de draden aan de achterkant moeten lopen. Heel handig.”

Links en online informatiebronnen

De volgende links en video’s gebruik(t)en wij om kennis op te doen.

- De video ‘Beginner’s Guide to Christmas Lights - and LED Shows for Every Holiday’, van het YouTube-kanaal DrZzs.

- Om meer over de Falcon F16v3-controller te leren, keken we veel naar CanispaterChristmas, oftewel Jeff.

- Facebookgroep waar de beheerders en meeste leden Nederlands spreken.

- De website en het forum van deze website zijn heel uitgebreid en bieden veel uitleg.

- Onze volgende wens is

uit New Orleans na te bouwen.

- De website van Ralph en Jens Vrieling.

- Het YouTube-kanaal van Ralph Vrieling.

Kabelboom

Ralph en Jens proberen de tijdsinvestering om shows op te tuigen en af te bouwen zo veel mogelijk terug te brengen. Op die manier is ook de eerste Halloween-show ontstaan. “In de laatste week van de zomervakantie van 2021 draaiden we alvast een test voor de kerst. We bevestigden alle objecten die we hadden gemaakt, zoals kerstboompjes, sterren en sneeuwvlokken aan het huis. 

Daarna maakten we alle kabels op maat. Die bonden we met tiewraps aan elkaar. Uiteindelijk hadden we een mooie en nette kabelboom langs de gevel, waaraan we alle objecten konden aansluiten. Die kabelboom konden we zo oprollen en in de schuur leggen. Maar toen zei Jens: moeten we nu echt alles gaan afbreken? En dan met kerst weer alles ophangen? Ik zei: Ja, want anders wordt mama gek. 

En wat moeten de mensen wel niet denken? Dat we niet goed bij ons hoofd zijn? Maar toen kwam Jens met het idee om met Halloween weer een show te geven. Dan konden we de kabels gewoon aan het huis laten zitten. Dat bleek een mooie gulden middenweg. Je zag ze toch niet zo goed zitten, omdat ons huis wit is en de kabels, sterren en sneeuwvlokken ook.”

©PXimport

De Efteling

Spelenderwijs groeit de kennis over elektronica en domoticasoftware in huize Vrieling. Ralph is elke avond en elk weekend in de weer met zijn hobby. “En als mijn zoon zaterdagochtend wakker wordt, dan gaat hij ook meteen gaatjes boren, liedjes uitzoeken of sequencen. We hebben een 3D-printer gekocht voor dit project, en we hebben ons verdiept in elektrotechniek. Jens heeft leren solderen, hij kan stroomdraden strippen, de uiteinden goed vrijmaken en solderen, werken met signaaldraden enzovoort. Hij vindt al die dingen helemaal geweldig. Hij zit nu in groep 8 van de basisschool en wil later een technische opleiding gaan doen. Als je hem nu vraagt: Wat wil je later worden? Dan antwoordt hij: Ik wil er later voor zorgen dat er nieuwe aangestuurde poppen in de Efteling komen.”

Toekomstige projecten

©PXimport

Voor Halloween 2023 willen Ralph en Jens pratende en bewegende skeletten gaan bouwen. De skeletjes moeten hun hoofd, ogen en ledematen kunnen bewegen. En daarover komt dan weer een laag met knipperende lichtjes. “Dus we gaan nu ook oefenen met het aansturen van motoren, op de maat van de muziek. 

Dat zijn stappenmotoren, dus je kunt in kleine stapjes een hoofd laten kantelen, een oog verschuiven of een arm of been bewegen.” Er zijn hiervoor kant-en-klare systemen verkrijgbaar, bijvoorbeeld op www.skulltronix.com/gallery.shtml. Als je zelf gaat bouwen, en de onderdelen bijvoorbeeld maakt met een 3D-printer, dan kan het een stuk goedkoper.

Daarnaast is het plan om vanaf het voorjaar ook YouTube-video’s te gaan maken. “Die moeten echt over de basis gaan, zoals hoe je een controller aansluit. Maar ook over de software, omdat er nog niet zo veel Nederlandstalige filmpjes zijn.”

Het geheim van de chef

Om shows te programmeren, maakte Ralph gebruik van xLights. “Dat is zo’n beetje de standaardsoftware voor dit soort projecten. Het is gratis en opensource. Je kunt je eigen huis er helemaal in natekenen.”

Stap 1: Teken je huis na in xLights

Ralph heeft het hele huis in xLights ingevoerd. “Daarvoor heb ik eerst een foto gemaakt die precies schermvullend is. En daaroverheen heb ik alle lampjes ingetekend, van de pompoenen tot aan de zingende skeletten en de lichtlijnen langs het huis. Dat was een hels karwei.”

©PXimport

Stap 2: Sequencen

De shows ontstaan tijdens het sequencen in xLights. “Je verandert dan de instelling van de lichtjes, exact op de maat van de muziek. Als je het heel simpel aanpakt, en gewoon afwisselend rood, groen en blauw laat zien, dan ben je in drie minuten klaar met een liedje. Maar als je het echt mooi wilt doen, dan ben je acht uur bezig met elke minuut.”

Ondanks de overdaad aan lichten, vormen en effecten, zijn de shows van Ralph smaakvol en subtiel. Dat is mede te danken aan zijn ervaring als hobby-muziekproducent. “Met een paar vrienden maak ik al jaren muziekproducties. Daardoor denk ik in sporen. Het is mijn tweede natuur om elke zangstem en elk instrument te koppelen aan een andere groep lichtjes, zoals een pompoen of een sneeuwvlok.

Stap 3: Fractals en shaders

Boven op die lichtcompositie legt Ralph nog wat extra lichteffecten, om een nog vollere productie te krijgen. Hij kiest bijvoorbeeld graag voor fractals: “Denk aan de vonkjes die van een sterretje afkomen. Elk vonkje geeft drie vonkjes, die elk drie kleinere vonkjes geven enzovoort. Er bestaan speciale websites om dat soort effecten in code te vertalen.” Ook maakt Ralph gebruik van zogeheten shaders. “Wat je dan eigenlijk doet, is een fictieve lichtbron definiëren in een denkbeeldige driedimensionale ruimte, plus verschillende vlakken die dat licht net iets anders weerspiegelen. Dat wekt de suggestie van diepte.”

©PXimport

QD-OLED is steeds vaker terug te vinden in gamingmonitoren. Waar deze techniek eerst vooral was voorbehouden aan het hogere segment, zie je steeds vaker in modellen die voor een veel bredere groep gamers betaalbaar zijn. De vraag is natuurlijk of je dat verschil in beeldkwaliteit ook echt merkt tijdens het spelen. In dit artikel lees je hoe QD-OLED werkt en wanneer je het verschil in de praktijk merkt.

Wat QD-OLED anders maakt

Een traditioneel LCD-paneel werkt met achtergrondlicht dat door meerdere lagen heen moet voordat je een beeld ziet. Dat kost tijd en maakt dat zwart nooit volledig zwart wordt. QD-OLED laat die tussenlagen achterwege. Elke pixel geeft zelf licht en schakelt onafhankelijk van de rest. Daardoor reageert het beeld direct. De quantum-dot-laag zet het blauwe OLED-licht om in diepe en zuivere kleuren. Het voelt alsof je condens van een raam veegt: zodra de waas verdwijnt, zie je het beeld helder en zonder vertraging.

©ID.nl

Vloeiende beelden bij snelle actie

Die directe pixelreactie merk je vooral wanneer je snelle spellen speelt. Omdat pixels vrijwel meteen overschakelen naar een nieuwe kleurstand, blijven objecten die over het scherm vliegen scherp in beeld. In shooters, racespellen en andere games waarbij snelheid telt, bijvoorbeeld voetbalgames, ontstaat daardoor een rustiger beeld met minder bewegingsonscherpte. Je ogen hoeven zich minder vaak aan te passen. Daardoor raken ze minder snel vermoeid en houd je makkelijker overzicht, ook wanneer je langere tijd achter elkaar speelt.

©ID.nl

Zicht in donkere scènes

QD-OLED blinkt uit in donkere scènes. Pixels die geen licht hoeven te geven, staan volledig uit en leveren een diep zwart dat je bij LCD-panelen zelden ziet. Doordat heldere elementen hier direct naast kunnen staan zonder dat ze licht lekken, ontstaat een sterk contrast dat schaduwen en lichte accenten duidelijker scheidt. Daardoor verdwijnen grijze waasjes in schaduwhoeken en blijven contouren van objecten helder zichtbaar. Vooral in stealth-games, horrorspellen en shooters waarin je tegenstanders soms alleen als silhouet ziet, levert dat een tastbaar voordeel op.

©ID.nl

Kleurrijk zonder overdrijven

De quantum-dot-laag zorgt voor een breed kleurbereik waardoor lichteffecten, huidtinten en subtiele schaduwen goed zichtbaar blijven. Veel QD-OLED-monitoren tonen kleuren standaard wat verzadigd, vooral in de felste modi. In een sRGB- of filmmodus wordt het beeld zachter en natuurgetrouwer, wat beter aansluit bij fotobewerking en dagelijks gebruik. Zodra je de juiste modus gebruikt, lopen kleuren vloeiend in elkaar over en blijven ze gelijkmatig, terwijl uitgesproken elementen zoals neon en magie juist duidelijk opvallen. Dat merk je niet alleen in games, maar ook wanneer je foto's bewerkt of films kijkt.

Helderheid en HDR in perspectief

QD-OLED heeft op het gebied van helderheid flinke stappen gezet ten opzichte van eerdere OLED-generaties. In HDR-games kunnen lichte delen krachtig oplichten zonder dat fel zacht of dof oogt; explosies, glinsteringen op water en fel tegenlicht komen daardoor beter tot hun recht. Toch is het goed om te weten dat deze techniek niet alle beperkingen wegneemt. De helderheid van QD-OLED hangt sterk af van de schermvulling. Bij SDR (standaard dynamisch bereik, het normale helderheidsniveau voor dagelijkse pc-taken) op een volledig wit scherm ligt de helderheid meestal rond de 200 tot 250 nits. Bij kleinere, heldere onderdelen kan dit oplopen richting 400 tot 500 nits. In HDR kunnen pieken van 1000 tot 1300 nits worden bereikt, maar die waarden gelden vooral voor kleine accenten en niet voor het hele scherm. Mini-LED-monitoren houden hogere helderheidsniveaus langer vast, wat in fel verlichte kamers zichtbaar voordeel geeft in extreme highlights. QD-OLED compenseert veel daarvan met perfect zwart, waardoor het contrast wel krachtig blijft (zie ook kader QD-OLED versus Mini-LED) .

Reflecties in daglicht

De meeste QD-OLED-monitoren hebben een glanzende afwerking. Dat helpt bij de kleurweergave en het contrast, maar maakt het paneel gevoeliger voor reflecties bij daglicht. Daarnaast ontbreekt een polarisatiefilter. Daardoor kunnen zwartwaarden in fel licht een paarse of grijze waas krijgen: het diepe zwart wordt zichtbaar opgelicht, meer dan bij een gewone spiegeling. Dat drukt het contrast in een goed verlichte kamer en kan afleiden bij gamen. Gebruik je de monitor vooral in een donkere of gelijkmatig verlichte ruimte, dan speelt dit nauwelijks. In kamers met veel direct zonlicht of grote ramen komt een matte Mini-LED-monitor daarom vaak rustiger over.

©ID.nl

Minimale inputvertraging

Naast de snelle pixelreacties is ook de invoervertraging laag. Moderne QD-OLED-modellen reageren direct op elke muisbeweging en elke controlleractie. Vooral in competitieve shooters is dat een voordeel, omdat elke handeling zonder merkbare vertraging op het scherm verschijnt. 

Burn-in en levensduur

Burn-in blijft bij elke OLED-variant een punt van aandacht, al zijn moderne QD-OLED-schermen duidelijk verder dan eerdere generaties. Ze gebruiken meerdere beschermingsmechanismen die de belasting door statische beelden beperken. Voor normaal gamegebruik werkt dat in de praktijk goed en blijft het risico klein.

Dat neemt niet weg dat enige nuance op zijn plaats is. Gebruik je een monitor dagelijks vele uren voor taken met veel vaste elementen, zoals spreadsheets, fotobewerkingspanelen of het steeds terugkerende HUD van één game, dan is de kans op inbranden groter dan bij LCD- of Mini-LED-panelen. Afwisseling in wat je op het scherm toont en af en toe even pauze nemen helpt om het paneel langer in goede staat te houden. Even pauze nemen is ook voor jezelf goed trouwens!

Wat voor beschermingstechnieken kun je tegenkomen?

©AGON by AOC

Voorbeeld: bescherming in de praktijk

Veel QD-OLED-monitoren combineren verschillende beschermingsmechanismen om het risico op burn-in te beperken. In onderstaande tabel zie je bijvoorbeeld wat je kunt vinden in een aantal recente modellen uit de AGON PRO line-up van AOC. Je kunt al deze functies zelf in- en uitschakelen en je kunt de intensiteit ervan aanpassen. Dat betekent dat je zelf kunt bepalen hoe sterk de bescherming is.

Voor wie QD-OLED vooral interessant is

Gamers die veel snelle actie spelen, halen het meeste uit QD-OLED. De voordelen van de techniek zijn in elk genre zichtbaar, maar vallen vooral op in shooters en racespellen, waar tempo en directe reacties tellen. Ook filmische games die sterk leunen op licht-donkercontrasten winnen zichtbaar aan sfeer en detail.

Conclusie

QD-OLED combineert diepe zwartwaarden met snelle pixelreacties en een breed kleurbereik. Dat zorgt voor een vloeiend beeld in snelle games en meer overzicht in donkere scènes. HDR komt overtuigend tot zijn recht, al blijven Mini-LED-schermen beter overeind bij zeer hoge helderheid en fel daglicht. Inbranden blijft een punt van aandacht wanneer hetzelfde element lange tijd in beeld staat, maar moderne modellen beschikken over uitgebreide beschermingsmaatregelen. Voor veel gamers is QD-OLED daarmee een goede keuze: snel, sfeervol en klaar voor de komende jaren.

De ingebouwde zoekfunctie van Windows - Windows Zoeken - kennen we inmiddels wel. En eerlijk is eerlijk: dat onderdeel is inmiddels wel wat gedateerd. Welke andere mogelijkheden zijn er om te zoeken? Welke AI en andere slimme tools kunnen we inzetten om de antwoorden op onze vragen te vinden? Je ontdekt ze hier.

Copilot: bestanden doorzoeken

Microsofts Copilot kan je helpen met het doorzoeken van de inhoud van de bestanden op je computer. Hiervoor moet je momenteel nog eerst het bestand uploaden naar OneDrive. Vanuit daar kun je er allerlei acties mee uitvoeren. Copilot kan straks ook voor je op zoek gaan naar lokale bestanden. Die functie is nu nog niet geactiveerd in Nederland, maar is al wel actief in de VS en Engelstalige regio's. De Copilot-app lijkt er voor Nederland al wel op voorbereid.

Je kunt je alvast voorbereiden op de komst van deze functie. Dat doe je door ervoor te zorgen dat je de nieuwste versie van Copilot hebt geïnstalleerd. Daarmee wordt de functie direct actief als deze in Nederland beschikbaar komt. Je vindt de nieuwe versie van Copilot in de Microsoft Store (via het startmenu). Eenmaal geopend, klik je op de gebruikersafbeelding linksonder in het scherm. Kies Instellingen. Geef Copilot vervolgens toegang tot de bestanden. Blader naar Machtigingsinstellingen en zet de schuif op Aan bij Bestand zoeken. Zet hierna ook de schuif op Aan bij Lezen van het bestand.

Copilot maakt onderliggend nog steeds gebruik van gedeelten van het bestaande Windows Zoeken. Die kennis biedt meer controle: je kunt bepalen welke locaties mogen worden doorzocht. Klik in hetzelfde instellingenvenster op Windows-instellingen. Geef bij Mijn bestanden zoeken aan welke locaties mogen worden bekeken.

Copilot: zoeken in bestanden

Soms ben je niet op zoek naar bestanden, maar juist naar informatie ín de bestanden. Als je de nieuwste update van Windows 11 gebruikt, kun je hiervoor op een slimme manier Copilot inzetten. Klik met de rechtermuisknop op het bestand waarin je wilt zoeken of waarover je specifieke vragen hebt. Doet dat bijvoorbeeld via het bureaublad of via de verkenner.

Kies voor de nieuwe optie Vraag het aan Copilot. Het bestand verschijnt in het venster van Copilot. Vervolgens kun je bijvoorbeeld vragen om het te doorzoeken of het opnieuw te structureren. Je kunt ook vragen om het bestand samen te vatten of de inhoud ervan in compacte bewoordingen te beschrijven. Verschijnt de nieuwe optie nog niet in het menu van de rechtermuisknop? Controleer dan of je de instellingen uit de alinea hiervoor hebt geactiveerd.

Copilot: gezichten herkennen

Maak je gebruik van OneDrive? Ook OneDrive zet steeds vaker AI in om je bestanden eenvoudiger vindbaar te maken. Op het moment van schrijven wordt de laatste hand gelegd aan de gezichtsfuncties. We hebben deze dus zelf nog niet in de praktijk kunnen testen.

Microsoft gebruikt AI om gezichten te herkennen in foto's en afbeeldingen die je in een OneDrive-account hebt bewaard. Je moet hiervoor wel toestemming geven. Hierna wordt informatie uit afbeeldingen en gezichten verzameld om vergelijkbare gezichten te vinden.

Open de OneDrive-app en wacht totdat automatisch de melding met toestemming verschijnt. Ga je akkoord met de verwerking, dan kies je Toestaan. Het duurt tot 72 uur om de foto's te indexeren. Download de nieuwste versie van de OneDrive-app (via Google Play of de Apple App Store) en tik op de nieuwe tab Personen. In het zoekvak eronder kun je zoeken op specifieke personen op foto's.

Perplexity: vinden wat je zoekt

Perplexity is een geavanceerde en populaire AI-zoekmachine. Je kunt deze AI-dienst ook goed inzetten voor het doorzoeken van de inhoud in je eigen bestanden. Er bestaan wel een paar voorwaarden voor het zoeken met de AI-agent van Perplexity: allereerst heb je een betaald abonnement nodig. De gratis versie ondersteunt de functie (nog) niet. Hiervoor betaal je circa 20 euro per maand, vergelijkbaar met de betaalde abonnementen van veel andere AI-aanbieders.

Perplexity kan daarnaast alleen zoeken in bestanden die je in de cloud hebt opgeslagen. Op dit moment worden alleen nog Google Workspace, Dropbox en WhatsApp ondersteund. Op het gebied van bestandsformaten kun je onder meer Google Docs, pdf-bestanden, Microsoft Office-documenten en csv-bestanden gebruiken. Ook Markdown (MD)- en JSON-bestanden worden ondersteund.

Perplexity: aan de slag

Het zoeken in je eigen bestanden staat in Perplexity standaard uitgeschakeld. Het zoeken van bestanden wordt mogelijk met plug-ins, die in Perplexity 'verbinders' worden genoemd. Laten we deze eens inschakelen.

Klik in het hoofdvenster van Perplexity linksonder op de gebruikersfoto en kies Instellingen. Kies Verbinders. Een overzicht van ondersteunde locaties verschijnt. Klik op Enable bij de locatie die je wilt koppelen, bijvoorbeeld Google Drive. Hierna geef je toestemming voor het weergeven en downloaden van je bestanden. Je kunt de koppeling op elk moment weer ongedaan maken. In het eerdergenoemde overzicht van onlinediensten klik je op de drie puntjes naast de opslagdienst en kies je Ontkoppelen.

Perplexity: bestanden doorzoeken

Zijn de gewenste diensten gekoppeld? Dan is het mogelijk om Perplexity AI in te zetten om je bestanden te vinden. De zoekfunctie met eigen bestanden is op twee manieren te gebruiken. Zo kun je de bestanden gebruiken als bron tijdens de conversaties. Klik hiervoor op de knop Sources en wijs je online cloudopslag aan. Op dit moment beperkt de dienst zich helaas alleen tot zakelijke varianten van de cloudopslag, zoals het eerdergenoemde Google Workspace. De consumentenversie van Google Drive wordt niet ondersteund als directe bron.

Gelukkig doet Perplexity dit wél voor het inhoudelijk doorzoeken van je bestanden. Klik op de paperclip. Afhankelijk van welke verbinders je hebt geactiveerd, kun je hier kiezen tussen Lokale bestanden, Google Drive en Dropbox. Wijs het bestand aan, zodat je er vragen over kunt stellen.

Uiteraard is het belangrijk om te weten hoe Perplexity met je bestanden omgaat. Je eigen bestanden worden niet gebruikt om de AI-modellen te trainen. Bovendien worden de bestanden - als deze al worden opgeslagen - door Perplexity binnen AWS S3-servers opgeslagen.

PowerToys Run

Ook de PowerToys Run voor Windows 11 zijn onmisbaar als je de beperkte zoekprestaties van Windows 11 wilt verbeteren. Hiermee kun je snel bestanden zoeken op verschillende locaties, zoals de lokale computer, specifieke programma's en online. PowerToys Run in combinatie met hulp van een AI-agent zoals hiervoor besproken, geeft een krachtige combinatie. Je gebruikt PowerToys Run om de bestanden te zoeken en met een andere AI-tool ga je eventueel inhoudelijk de diepte in.

Haal eerst de nieuwste versie van PowerToys binnen en activeer PowerToys Run via het algemene venster van PowerToys. Zet de schuif op Aan bij dit programma. Druk vervolgens op de toetscombinatie Alt+Spatiebalk. De app verschijnt als pop-up. Typ het bestand in dat je zoekt: de resultaten verschijnen direct in het venster eronder. Onder elk bestand lees je op welke locatie het is opgeslagen. Ook kun je meer informatie over het bestand online opzoeken.

PowerToys Run: aanpassen

Om het onderste uit de zoekfuncties van PowerToys Run te halen, is het nodig om het programma naar je hand te zetten. Open de instellingen van het programma en ga naar Zoeken en resultaten. Standaard hanteert de app een vertraging voordat de eerste zoekresultaten worden getoond. Wil je liever de eerste resultaten direct zien? Schakel Afvlakking van invoer uit. Deze 'doortastendere' zoekaanpak vergt wel iets meer van het systeem.

Hierna zoeken we de optie Aantal resultaten dat wordt weergegeven voordat u schuift. Standaard toont Run slechts vier resultaten: dat kan beter voor een completer overzicht. Verander de waarde naar bijvoorbeeld 10 en controleer het resultaat via een zoekopdracht in de app. Run onthoudt overigens welke zoekopdracht je het meest recent hebt uitgevoerd en toont deze in het venster. Begin je liever telkens met een schone lei? Activeer de optie De vorige query wissen bij het starten.

PowerToys RunResultaten verfijnen

Standaard laat PowerToys Run telkens alle resultaten zien zonder verdere weging, maar je kunt ervoor kiezen om de volgorde van de zoekresultaten te laten verfijnen. Hierbij houdt PowerToys Run bij welke resultaten worden geselecteerd en deze stijgen in de resultaten. Activeer de optie Volgorde van resultaten verfijnen. Hierna geef je een gewicht aan de geselecteerde items, van 0 tot 5. Standaard wordt 5 gehanteerd, maar je kunt het gewicht naar beneden bijstellen. Kies 0 om het volledig uit te schakelen. 

PowerToys Run: gericht vinden

Met behulp van voorvoegsels kun je PowerToy Run gerichter laten zoeken naar informatie in specifieke gebieden. Wil je alleen naar bestanden en mappen zoeken? Typ ? voor de zoekterm. Bijvoorbeeld ?vakantie. Ben je op zoek naar een specifieke Windows-instelling, dan typ je $, bijvoorbeeld $beeldscherm. Om online te zoeken, waarbij Run gebruikmaakt van de standaardzoekmachine, gebruik je ?? (zoals ??feestdagen). Om het voorgaande zoekresultaat te zien, typ je !!.

PowerToys Run: invoegtoepassingen

Je kunt zelf bepalen welke gebieden PowerToy Run kan doorzoeken. Dat gebeurt met behulp van invoegtoepassingen. De lijst vind je onder Invoegtoepassingen in het instellingenvenster. Loop door de lijst en schakel de invoegtoepassingen in voor de gebieden die je wilt doorzoeken. Andersom doe je dit ook: alles wat je niet gebruikt, schakel je uit. Elke ingeschakelde invoegtoepassing wordt namelijk geraadpleegd tijdens een zoekopdracht.

Regelmatig worden nieuwe invoegtoepassingen voor zoeken toegevoegd. Klik op Meer invoegtoepassingen zoeken voor een actuele lijst. Hier vinden we bijvoorbeeld plug-ins om de browsergeschiedenis te doorzoeken en per query een zoekmachine aan te wijzen die de zoekopdracht moet uitvoeren.

Terug naar het instellingenvenster. Als je een invoegtoepassing uitklapt, krijg je toegang tot aanvullende opties. Bij Opdracht voor directe activering kun je de 'letter' aanpassen waarmee je specifiek zoekt in dat onderdeel (waarover je in de paragraaf 'Gericht vinden' hebt gelezen). Interessanter is de optie Opnemen in globaal resultaat: hiermee zorg je ervoor dat de zoekresultaten van die invoegtoepassing standaard in de lijst worden getoond. In andere gevallen moet je de invoegtoepassing expliciet aanroepen via de eerdergenoemde letter. 

Toekomst: semantic search

Het valt op dat softwaremakers dit jaar intensief bouwen aan opties waarmee je je bestanden nog eenvoudiger kunt vinden. Zo wordt de ingebouwde zoekfunctie van Windows 11 uitgebreid met de mogelijkheid om in je eigen bewoordingen naar bestanden te zoeken. Bijvoorbeeld: 'foto's die ik vorige maand heb gemaakt' of 'de presentatie die vorige week door mijn collega is gestuurd'. Dit wordt semantic search genoemd, waarbij niet alleen naar de exacte woorden wordt gekeken, maar ook naar de betekenis (semantiek) erachter.

Deze functie is straks helaas niet voor iedereen beschikbaar. Je computer heeft namelijk een geschikte npu-chip nodig, die je onder meer vindt in de Copilot+-computers. Ook worden er in eerste instantie maar zes talen ondersteund, waaronder Engels en Duits. Nederlands komt momenteel nog niet in de lijst voor, maar dat is waarschijnlijk een kwestie van tijd.

 Op zoek naar een nieuwe laptop? Kijk op Kieskeurig.nl/prijsdalers voor de beste deal!